Kingdom News No. 36
Millennium Kapw—Dahme Ahnsou Kohkodo Kolokol Ong Uhk?
MILLENNIUM KAPW—Tepidahn Irair en Ahnsou Kapw?
NAN LUKOPEN PWONG en December 31, 1999, iei ahnsou me century 20 imwisekla.a Century wo direki irair en pingiping laud kan. Ahpw, e pil audaudki loalokong en wiawidahn misihn en doadoahk kapw akan, oh deilahn loalokong laud akan nan palien wini, oh kamwahulahn palien mehn lokaia, oh pil keirida mwadang ohng palien pai en wehi. Kahrehda, aramas kasamwohdo millennium kapw wet ki ngehnen koapworopwor oh kasikpen wekidekla mwahu kan. Ke soh lemeleme me kitail pahn kilang irair en solahr mahwen, solahr pai suwed, solahr saminlahn wasahn kousoan, oh pil iangahki solahr soumwahu?
Aramas tohto kin kasalehda koapworopwor. Ahpw, ia uwen ahmw wehwehki me wekidekila kan nan millennium kapw wet pahn wahdo kamwahu kan ohng uhk—soangen wekidekila kan me pahn wiaiong kowe oh ahmw peneinei meleilei oh saledek? Kitail en tehkpene wiewia laud akan me pidada ekeite kahpwal akan me kitail sohsohpai.
Saminlahn Wasa kan
Sahpw akan me kin wiahda dipwisou en netila kin “kahrehda ohlahn wasahn kousoan akan nan wasa koaros nan sampah oh kahrehda samin en kipe wasa koaros oh pil kasapwungehlahr toupahrek en koukousoanpenehr soahng kan me arail mour kin poahsoankihda utuhtpene.” Ma soangen irair wet pahn wenwenlahte mwowe, “dahme uhdakatail ohng wasahn kousoan pahn ohla.”—“Global Environment Outlook—2000,” United Nations Environment Programme.
Soumwahu
“Nan pahr 2020, mwenekpe mie me nanpwungen aramas ehk me pahn mehla, isimen pahn mehkihla soangen soumwahu me sohte kin lusulus nan soangen wehi kan me arail paien wehi ahpwtehn kekeir kohda. Me wehwehki aramas pahn mehkihla soumwahu pwukat pak riau laudsang dahme mie rahnwet.”—“The Global Burden of Disease,” Harvard University Press, 1996.
Ekei semen kan koasoia me “nan 2010, aramas pahn malaulaukihla rar (million) pak 66 nan wehi 23 pwehki paralahn soumwahu en AIDS.”—“Confronting AIDS: Evidence From the Developing World,” a report of the European Commission and the World Bank.
Pai Suwed oh Samwehmwehla
“Kereniong aramas lik (billion) pak 1.3 kin mourki tikitik sang tala ehu nan ehu rahn, oh kereniong pil aramas lik (billion) sohte kak diar kaitarpen audepen kapehdarail.”—“Human Development Report 1999,” United Nations Development Programme.
Mahwen
“Moromor [nan sahpw tohto] laud sang ahnsou kan en mahs. Soangen moromor me pahn wahdo uhpene laud nan erein pahr 25 me kohkohdo, oh pahn kahrehda mehlahn aramas lopw kei nan ehu ehu pahr.”—“New World Coming: American Security in the 21st Century,” U.S. Commission on National Security/21st Century.
Koasoamw oh pereperen me wiawi pwehki pwarodo en millennium kapw kin karotongala ire mehlel akan me pid saminlahn wasahn kousoan, soumwahu, irair en semwehmwehla, oh mahwen, me sohte nohn sansal ohng aramas, ahpw wie lalaudla. Kalewen kahpwal pwukat wiadahr loal suwed, soh likilik oh roporop—wiewiahn aramas ekei me palien sains, kamwahulahn misihn akan oh palien politiks sohte kak kihweisang.
MILLENNIUM ME PAHN Kapaiada Aramas Akan
SOUN NTING Seremaia en mahso mahsanih: “Ong aramas en sampah men, ah ahl kaidehn pein ah. Kaidehn ah en kaweid ah ewen kahk kan.” (Seremaia 10:23) Aramas kaidehnte e sohte ahnekihte koahiek ahpw e pil sohte ahneki pwung en kaunda sampah. Ih me wia kitail, Siohwa Koht, iei Ih te me sapwellimanki pwung oh wehwehki duwen kamwahuwiala ahn aramas apwal akan.—Rom 11:33-36; Kaudiahl 4:11.
Ahpw iahd? Iaduwe? Mehn kadehde me kitail mihier nan ikin “imwin rahn akan” me inenen sansal mwahu. Menlau pahkpeseng noumw Pwuhk Sarawi oh wadek 2 Timoty 3:1-5. Wasaht oaritikada wiewiahn aramas akan me re pahn kasalehda nan “ahnsou apwal pwukat.” Madiu 24:3-14 oh Luk 21:10, 11 pil kawehwehda duwen “imwin rahn akan.” Wasaht en kin doke wiewia kan me kitail kak pein mahsanih me wiawi tepidahsang nan pahr 1914, me duwehte mahwen en sampah, soumwahu lusulus oh epwel en mwenge wasa koaros nan sampah.
Ahnsou keren, “imwin rahn akan” pahn imwisekla. Daniel 2:44 mahsanih: “Koht en nanleng pahn kauwada wehi ehu me sohte pahn ohla. Wehi wet ahpw pahn kauwehla oh kaimwisekla wehi kan koaros en sampah, oh pein ih pahn uhd mihmi kohkohlahte.” Eri, kokohpe miehier me Koht pahn ketin kauwada wehi ehu, de koperment ehu, pwehn uhd kaunda sampah. Nin duwen me Kaudiahl 20:4 mahsanih, wehi wet, de koperment wet, pahn kaunda erein pahr kid—millennium ieu! Kitail tehkpene ekeite soahng kan me pahn kahrehdo mour en aramas en mwahula nan erein Millennium kaselel wet:
Paien Wehi. “Irail pahn uhdahn kauwada ihmw akan oh mih loale; oh irail uhdahn pahn padokedi tuhken wain oh kang wah kan. Irail sohte pahn kauwada oh emen tohrohr ahpw mih loale; irail sohte pahn padokedi oh emen tohrohr me kang.”—Aiseia 65:21, 22.
Roson en Paliwar. “Ni ahnsowo, mesen me maskun kan pahn pehdpeseng, oh salengepon kan pahn wahsekpeseng. Ni ahnsowo, me mwoator men pahn douda duwehte tie ohl, oh lowen me lohteng men pahn werkihda peren.” “Oh sohte tohn wasao pahn nda: ‘I soumwahu.’”—Aiseia 33:24; 35:5, 6.
Wasahn Kousoan. Koht pahn ketin “kauwehla irail akan me kin kauwehla sampah.”—Kaudiahl 11:18.
Ehupenehn Aramas. “Irail sohte pahn wia kahpwal ieu oh wia mehn kau ieu nan wasa koaros nan ai dohl sarawio; pwehki sampah pahn uhdahn dirkihla loalokong en Siohwa.”—Aiseia 11:9.
Aramas rar kei kin pwoson inou en Paipel pwukat oh irail kin ahneki koapworopwor mwahu, irail kin kilangwohng me mehkan mwohrail pahn mwahu. Oh met kin kahrehda irail kin kak kanengamahiong katoutou en mour wet oh apwal akan. Iaduwen Paipel a kak wiahla mehn kaweid kehlail ieu ohng ahmw mour?
LOALOKONG Me Pahn Imwikihla Mour!
PALIEN SAINS oh palien kamwahuiala dipwisou en doadoahk kak, ekei pak, kin lingan mwohn masatail kan! Ahpw, loalokong en aramas saikinte wiahiong mour en soanamwahu oh kaperen ohng pali moron en aramas akan. Ihte soangen loalokong me kak wahdo met iei me Paipel kawehwehda nan Sohn 17:3 me mahsanih: “Ah iet mour soutuk: arail pahn loalokongkihla komwi, me Koht mehlel tehmen, oh ih me komw ketin poaronedo, Sises Krais.”
Soangen loalokong wet iei me kak dierek nan Pwuhk Sarawi. Mendahki aramas tohto kin kasalehda ia arail madamadau kan ong Pwuhk Sarawi, aramas malaulau me kin tehk kanahieng audepen pwuhk wet. Ahpw iaduwen kowe? Wadek Pwuhk Sarawi kin wia mehkot apwal ohng aramas tohto. Ahpw wadek Pwuhk Sarawi mehkot me kin wahdo katep laud. Pwuhk Sarawi iei ihte pwuhk me ”ntingkihda ngehnen Koht oh mwahu ong padahk, kainene mour, oh kaminehla soahng kan, ong kaiahneda mour pwung.”—2 Timoty 3:16.
Eri, iaduwen omw pahn kaianehkinuhkada wadek Pwuhk Sarawi? Ke soh ale sawas sang Sounkadehdehn Siohwa kan? Irail kin kihda mehn kasukuhl ohng aramas rar kei nan pein imwarail akan ni sohte pweine. Pwehn sewese iuk ong ire wet, irail kin doadoahngki pwuhk kan me kin poahsoankihda iren Pwuhk Sarawi kan me duwehte brochure me oaralap koasoia Dahme Koht Kupwurki Kitail en Wia? E kin kihda pasepeng inen kan ong peidek kan me aramas tohto kin ahneki me pid Pwuhk Sarawi me duwehte: Ihs Koht? Ia kupwuren Koht ong sampah? Dahkot Wehin Koht? Iaduwen Pwuhk Sarawi a pahn kak kamwahuiala mour en ahmw peneinei?
Ma ke men emen Sounkadehdehn Siohwa kan en pwurewei ni imwomw, menlau audehda coupon me mih pah. Irail pahn perenki kihong uhk kaweid akan me pid kaundahn Wehin Koht erein pahr kid me lingan!
□ I men naineki brochure wet, Dahme Koht Kupwurki Kitail en Wia? Kasalehda ni mehnia lokaia me ke mwahuki
□ Menlau tuhwong ie, en onop Paipel ni soh-isepe
[Footnote]
a Met wia madamadau ieu me rek rehn mehn wai kan ohng millennium kapw wet. Ahpw, ni mehlel, millennium kapw (sang ni mwekimwekid kan) pahn tepida ni January 1, 2001.