OARITIK KAN
Soahng kan me Inenen Tikitik me Kohsang nan Nta oh Wiepen Pwal kan
Soahng kan me inenen tikitik me kohsang nan nta. Soahng pwukat kin kohsang soahng pahieu kan me wiahda nta, me iei red cell kan, white cell kan, platelet kan, oh plasma. Karasepe, mehkot me adaneki hemoglobin kin mi nan red cell. Wini kei me kohsang hemoglobin en aramas de mahn kin kadoadoahk pwehn apwalih irail kan me nta laud kohsang rehrail de irail me soumwahu kan me sohte itar arail red cell kan de hemoglobin.
Plasma me kin wiawihkihda persent 90 pihl, kin audaudki hormone kan, soahl ape, suke oh kisin mwenge kan. E pil kin audaudki soangen wini kei me kin kapwilipwilihpene nta oh kin perehla soumwahu, oh soangen protein kan me adaneki albumin. Ma emen pahn lelohng soumwahu ehu, toahkte kan ele pahn kihong aramaso soangen doken wini ehu me adaneki gamma globulin. Wini wet kin kohsang plasma en aramas men me sohte kak alehdi soumwahwo. Nan white blood cell kan, mie soangen wini kan me adaneki interferon oh interleukin me kin kadoadoahk pwehn apwalih ekei soumwahu laud kan iangahki kanser.
Ia duwe, Kristian akan kak ale wiepen palien wini me kin doadoahngki soahng pwukat me inenen tikitik me kohsang nan nta? Paipel sohte kin kihda kaweid oaritik kan, kahrehda emenemen anahne doadoahngki kadeikpen loale pwehn wiahda eh pilipil mwohn silangin Koht. Ekei ele sohte pahn ale soahng pwukat koaros pwehki re kin medemedewe me sapwellimen Koht kosonned ong mehn Israel kan en mahs kin koasoanehdi me irail anahne ‘kakerehiong nta nanpwel.’ (Deuderonomi 12:22-24) Meteikan sohte pahn ale doken nta pwon de soahng pahieu kan me wiahda nta, ahpw re ele pahn pilada en ale soahng kan me inenen tikitik. Re kin medewe me soahng pwukat me inenen tikitik me kohsang nan nta solahr wiliandi mouren aramas men de mahn men me ntao kohsang reh.
Ni omw pahn wiahda pilipil kan duwen mepwukat, medemedewe peidek pwukat: I wehwehki me ma I sohte pahn ale soahng pwukat me inenen tikitik, met wehwehki me I sohte pahn kak ale ekei wini kan me kak perehla soumwahu kan de kak sewese ei nta en tenla pwehn dehr kerekerasang nan paliwerei? I pahn kak kawehwehiong ei toahkte kahrepen ei pahn ale de sohte pahn ale ekei soahng pwukat?
Wiepen pwal kan. Wiepe pwukat kin adaneki hemodilution oh cell salvage. Hemodilution kin kahrehda nta en kolahng nan ehd kei oh wini en mehn kalaudepen nta uhd kerodo oh wiliandi nta, oh mwuhr nta pahn pwurehng pwurodohng nan paliwar. Cell salvage kin kihpene nta me keredi ni ahnsoun pwal. E kin kihpene nta sang ni lipwen lek de wasa kan me nta keredi sang ie, oh kamwakelehda, oh kapwurelahng nan paliwar. Pwehki wiepe kan me emenemen toahkte kin doadoahngki kak wekpeseng, Kristian emen anahne wehwehki dahme eh toahkte pahn wiahiong ih.
Ni omw pahn wiahda pilipil kan duwen wiepe pwukat, idek rehmw peidek pwukat: ‘Ma ekei ei nta pahn kakerekerlahng nan ehu wasa me mi likin paliwereiet oh mwekimwekid en ntao pahn uhdi ahnsou kis, kadeikpen loalei kak mweidohng ie en medewe me nta wet wiewiahte kisehn paliwereiet oh sohte anahne “kakerehiong nanpwel”? (Deuderonomi 12:23, 24) Kadeikpen loalei me poahsoankihda Paipel pahn kapwunodih ie ma ekis ei nta pahn kohsang oh ale wini kan, oh kapwurpwurdo nan paliwereiet? I wehwehki me ma I sohte pahn ale wiepe koaros me kin doadoahngki ei nta, met wehwehki me I sohte pahn ale keseu en nta, wiepen misihn en mwidihlihk, de misihn en mohngiong oh ngolungol?’
Kristian men anahne wiahda pilipil kan me pid dahme e pahn mweidohng toahkte kan en wiahiong eh nta ni ahnsoun pwal. Met pil kin pid keseu kan en palien wini oh wiepe kapw kan me kin kihsang ekis nta oh kihong wini, oh kapwurelahng nan paliwar.