Ale Kaweid Sang Rehn Koht Ieias
“Sohpeiwong . . . Koht ieias, me ketin wiahda lahng oh sampah oh sehd oh soahng koaros me mih loalerail kan.”—Wiewia 14:15.
1, 2. Dahme kahrehda e konehng kitail en pohnese me Siohwa iei “Koht ieiaso”?
MWURINTE wahnpoaron Pohl oh Parnapas kamwahuwihala ahn ohl emen ah soumwahu, Pohl kamehlelehiong irail akan nan Listra me kilekilang manamano: “Kumwail ohl akan! Dahme kahrehda kumwail wiahki met? Kiht aramas ekei duwehte kumwail! Se kohdohng wasaht pwe se en kalohki ong kumwail Rongamwahu, pwe en kawengkumwailsang soahng soh katepe pwukat oh kawekiong Koht ieias, Koht me ketin kapikada lahng oh sampah, madau, oh pil soahng koaros me audeparail.”—Wiewia 14:15.
2 Ni mehlel, Siohwa kaidehn Koht emen me wia dikedik ieu, ahpw “Koht ieias”! (Seremaia 10:10; 1 Deselonika 1:9, 10) Likin sapwellime irair en ieias, Siohwa pil wia Utupen Mour. “Pein Ih me kin ketikihda ong aramas koaros mour oh esingek oh soahng koaros.” (Wiewia 17:25) E ketin kupwurki kitail en ahneki mour peren ni ahnsouwet oh pil ahnsou kohkohdo. Pohl doula oh kapatahiong me Koht “ahpw ahnsou koaros E kin ketikihda kadehdepen pein Ih sang ni doadoahk mwahu me E kin ketin wia. E kin ketikihong kumwail keteu sang nanleng oh e pil ketikihong kumwail wahnsahpw ni ahnsou kan me konehng.”—Wiewia 14:17.
3. Dahme kahrehda kitail kak liki kaweid me Koht ketikihda?
3 Pwehki Koht kin ketin nsenohkin kitail met wia kahrepe ieu kitail en likih sapwellime kaweid. (Melkahka 147:8; Madiu 5:45) Ekei aramas kakete sohte men alehda sapwellime kaweid ma re kilang kaweid en Pwuhk Sarawi ehu me re sohte wehwehki de e mwomwen limeidihd. Ahpw, likih sapwellimen Siohwa kaweid dehde mwahu me e wia elen loalokong. Karasepe: Mehndahte ma aramas en Israel emen sohte wehwehki kosonned me irehdi en dehr sair paliwar me mehla, e kin ale kamwahupen a peikiong. Keieu, ah peikiong kosonnedo pahn kakerenih ih ohng Koht ieiaso; keriau, e pahn pere ih sang alehda soumwahu.—Lipai 5:2; 11:24.
4, 5. (a) Mwohn ahnsou en Kristian oko, mehn kaweid dah me pid nta me Siohwa ketikihda? (b) Dahme kitail esehki me sapwellimen Koht kaweid duwen nta kin pidada Kristian akan?
4 Met pil pahrekiong sapwellimen Koht kaweid me pid duwen nta. E mahsanih ong Noha me aramas en dehr kan nta. Eri nan Kosonnedo, Koht ketin kasalehda me ihte doadoahkepen nta me mweimwei en doadoahk ong pei sarawi—mehn lapwepen dihp. Sang ni kosonned akan, Koht ketikihdi poahsoanepen doadoahk en nta ni ahl me laudsang oh kesempwal sang mehkoaros—iei poadoandoaralahn mour sang ni meirong en Sises Krais. (Ipru 9:14) Ei, Sapwellimen Koht kaweid kin wia mour oh kamwahupen atail madamadau. Nan senturi 19, ohl loaloakongki Pwuhk Sarawi men me ede Adam Clarke ntingihdi duwen pwuhken Senesis 9:4: “Kehkehlik wet [ong Noha] irail Kristian mehn orient kan kin inenen kanahieng kapwaiada. . . Kosonnedo, kahrehda sohte aramas kin kang nta, pwehki e kasalehda me nta me pahn kakerkerdi pwehn pwainda dipen tohn sampah, oh pil nan pwuhken Rongamwahu sohte me pahn kang nta pwehki ahnsou koaros e kin weliwelian ntao me kakerkerdi ong mahkpen dihp.”
5 Ohl sukuhl laud en Pwuhk Sarawi menet mwein ele kin kadekadehde duwen utupen Rongamwahu me pid duwen Sises. Met kin pidada Koht a ketin kadarodo sapwellime Ohl en matkinkitailla, pwehn kakerehdi nta pwe kitail en kak ale mour soutuk. (Madiu 20:28; Sohn 3:16; Rom 5:8, 9) Kaweid wet pil kin pidada Kosonned me kohda mwuhr ong sapwellimen Sises werek kan en liksang kang nta.
6. Elen kaweid dah kan duwen nta me kohwong Kristian akan oh pwekihda?
6 Ke esehier me Koht ketikihongehr mehn Israel akan kosonned epwiki kei. Mwurin Sises pwoula, sapwellime tohnpadahk kan solahr pwukoahki kapwaiada kosonned akan koaros. (Rom 7:4, 6; Kolose 2:13, 14, 17; Ipru 8:6, 13) Ahpw, mwuri ekis, peidek ieu pwarada me pid ehu pwukoa kesempwal—sirkumsais en ohl akan. Iaduwen—irail akan me sohte wia pwilidak en mehn Suhs me men iang ale kapai en ntahn Krais, irail anahne en sirkumsais oh kasalehda me irail iang mihmihte pahn Kosonnedo? Nan pahr 49 C.E., Governing Body en Kristian kan tehk duwen ire wet pwehn kapwungala iren kahpwal wet. (Wiewia, irelaud 15) Sang ni sawasepen ngehn sarawi me kohsang rehn Koht, wahnpoaron akan oh ohl mah kan diaradahr me koasoandi en sirkumsais iangete Kosonnedo me nekier. Ahpw, ekei irair me mih ni kaweid en ngehnen Koht me dokedoke Kristian akan. Nan nein Governing Body kisinlikou ieu ong mwomwohdiso kan irail ntingihdi: “Pwe ngehn sarawi oh kiht pwungkipenehr me se sohte pahn katautauwihkin kumwail mehkot likin soangen kosonned pwukat me konehng: kumwail dehr tungoale mwenge kan me meirongalahr ong dikedik en eni kan; dehr tungoale nta; dehr tungoale mahn mwopwula; oh kumwail en pil liksang nenek. Kumwail pahn pweida ma kumwail pahn kapwaiada soahng pwukat.”—Wiewia 15:28, 29.
7. Ia uwen kesempwal Kristian akan en ‘liksang nta’?
7 Ni sansal mwahu, Governing Body kin kilang me ‘liksang nta’ me kesempwal duwehte liksang nenek oh liksang kaudok ong dikedik en eni. Met kasalehda me kosonned me pid liksang nta wia kosonned kesempwal ieu. Kristian akan me sohte kaluhkihla arail kaudok likamw de dipen nenek sohte kak “sohsohki wehin Koht”; “arail pwais pahn . . . mehla keriau.” (1 Korint 6:9, 10; Kaudiahl 21:8; 22:15) Tehk karasepe wet: Sohte peikiong kaweid en Koht me pid sarawi en nta kak imwikihla mehla soutuk. Ahpw, kasalehda wauneki meirong en Krais kak imwikihla mour soutuk.
8. Dahme kasalehda me Kristian en mahs oko kin inenen kesempwalki sapwellimen Koht kaweid me pid nta?
8 Iaduwen Kristian en mahs oko ar wehwehki oh mwekidki sapwellimen Koht kaweid me pid nta? Tamanda kaweiden Clarke: “Nan pwuhk en Rongamwahu, nta sohte me pahn kang pwehki ahnsou koaros e kin weliwelian ntao me kakerkerdi ong mahkpen dihp.” Poadoapoad kadehdehda me Kristian en mahs oko wiahki me mehkot inenen kesempwal. Tertullian ntingihdi: “Medewehla irail oko me inenen inangih kilang nta nan wasahn kamwadong kan, kin wahda ntahn aramas suwed me kin kamakamala kan . . . pwe irail en winiehki aramas akan me ahneki soumwahu rerrer.” Weksang irail me sohte kin kaudokiong Koht mehlel, duwen Tertullian ah nda me Kristian akan “pil sohte kin kang ntahn mahn. . . Ni kalokepen Kristian akan, ke pahn kihong irail sausage me diren nta. Ke diaradahr me me e uhwong Kosonned en Koht irail en kang.” Ei, mendahki ma irail pahn kamakamala, Kristian akan sohte kak kang nta. Sapwellimen Koht kaweid wia mehkot inenen kesempwal ong irail.
9. Liksang nta kin pil pidada dah kan likin kang nta?
9 Ekei kak lemeleme me Governing Body kin ihte nda me Kristian akan en dehr kang de nim nta oh pil kang uduk me sohte kakerehsang mwahu nta ele doaloahki nta mwenge. E mehlel me tepin wehwehn kosonned en Koht ong Noha. Oh kosonned en wahnpoaron oko uhdahn padahkiong Kristian akan en ‘pere irail sang mehkan me mwopwula,’ uduk me dol nta. (Senesis 9:3, 4; Wiewia 21:25) Ahpw tepin Kristian akan ese me wehwe laud sang ihte met. Ekei pak, aramas kin ale nta ong epwelpen soumwahu. Tertullian kawehwehda me ni arail kin song en kamwahuwihala soumwahu en epilepsy (soumwahu rerrer) irail aramas me sohte kaudokiong Koht mehlel kin kak kang nta kapw. Oh ele pil mie kadoadoahkpen nta tohrohr akan ong kamwahuwihala soumwahu. Kahrehda, ong Kristian akan, liksang nta pil kin pid en dehr doadoahngkiong mehn wia wini. Irail kin kapwaiada ire wet mendahki ma sohte doadoahngki nta pahn kihong keper ong arail mour.
Nta Ah Wia Wini
10. Ia ekei ahl akan me nta kin kadoadoahkiong ni palien wini, oh kin kahrehda peidek dahieu kin kohda?
10 Doadoahngki nta nan imwen wini kin inenen rek ahnsou wet. Doken nta nin tapio kin pid nta kapw—dokasang rehn emen aramas, neknekla oh eri kohiong aramas soumwahu, mwein aramas emen me sohn nan mahwen. Mwurin mwo, irail sounroporop akan diarada wiepen katohrepeseng mehkan me wiahda nta. Sang arail kakehr nehkpeseng mehkan nan nta, toahkte kan kakehr nehkpeseng nta me aramas kihong irail ong aramas soumwahu tohto, ele pilen nta ong emen aramas ah weren nta kan ong emen aramas. Roporop pil doula oh kadiarakada me pilen nta pil kak nehnehpeseng oh soangen wini kei kak kohsang ie me pahn kak dokong rehn aramas soumwahu kan. Arail kin nantiong en nehnehpeseng nta kin pil wiawi, oh pil kadiarekada soangsoangen wini tohto sang nta oh wiepe kapw akan en doadoahkpen nta ripohtpe kin kohkohda. Eri, iaduwen madamadau en Kristian akan ong doadoahkepen wini kan me dierek sang nan nta? Kristian emen katengedier me e sohte pahn ale doken nta, ahpw ma ah toahkte kangoangehki ih en ale pwal lap akan en nta, mwein weren nta me re kihsangehr pilen nta, me adaneki “packed red cells.” De ele wiepen wini wet pahn pidada doadoahngki kapisetikihedi en pwal lap en nta. Iaduwen pilipil en sapwellimen Koht ladu kan nan irair wet, ni atail wehwehki me nta kin sarawi oh me ntahn Krais kin wahdo komour ni ahl me daulihla dahme kitail wie koasoakoasoia wasaht?
11. Soangen pilipil ni palien epwelpen soumwahu me pid nta me Sounkadehde kan kin kapwaiada ni ahnsou werei?
11 Pahr tohto samwalahr oko, Sounkadehdehn Siohwa kan inenen sansal mwahu arail pilipil. Karasepe, irail ntingihada artikel ong The Journal of the American Medical Association (November 27, 1981; pwurehng ntingda nan How Can Blood Save Your Life? pali 27-29).a Artikelo ntingihedi poahsoankihda pwuhken Senesis, Lipai, oh Wiewia. E koasoia: “Edetehn iren Pwuhk Sarawi pwukat sohte ntingda ni lokaia en palien wini, Sounkadehde kan kin wiahki ire pwukat mehn kaweid me keinapwi doken nta en nta pwon, de packed RBCs [red blood cells], oh pilen nta (plasma), oh pil weren nta me ede WBC [white blood cells] oh weren nta me ede platelet.” Pwuhk me ede Emergency Care me ntingda nan pahr 2001, me oaralap koasoia, “Composition of the Blood—Mehkan me Wiahda Nta” e koasoia: “Nta wiawihkihda soahng tohto: plasma, red oh white blood cells, oh platelets.” Kahrehda, pwehn pahrekiong loalokong me palien wini ahneki, Sounkadehde kan kahng ale doken nta oh pil ale soahng pahieu kan me wiahda nta mehnda ma re katohrohrpeseng.
12. (a) Soangen pilipil dah me miehier me pid doadoahngki wini kan me kohsang ni pwal lap pahieu en nta? (b) Iawasa kalaudpen mehn kaweid me pid ire wet pahn dierek sang ie?
12 Artikel wet doula oh koasoia: “Ahn Sounkadehde kan’ wehwehki arail palien lamalam sohte inenen irei irailsang doadoahngki wini kan me kohsang nan pilen nta me duwehte albumin, immune globulins, oh hemophiliac preparations; oh emen emen Sounkadehde pahn pein pilada ma e pahn kak ale de soh.” Sangehr pahr 1981, soangesoangen wini kan wiawihsangehr wini pahieu me koasoaiepe mih powe kat, oh kin doadoahk. Ni wehwe wet, The Watchtower (lokaiahn wai) en June 15, 2000, kihda kaweid kaselel kan ong ire wet nan pali ieu me ede “Peidek kan Sang Sounwadawad kan” (“Questions From Readers”). E kihda oaretik kan oh kahrepe kan, ahpw ke pahn tehk pwe dahme e koasoia kin pahrekiong madamadau me kohda nan pahr 1981.
Doadoahkepen Ahmw Nsen Mwakelekel
13, 14. (a) Dahkot nsen mwakelekel, oh iaduwen e kesempwal ong mehkan me pid nta? (b) Kaweid dah me pid kang uduk me Koht ketikihong mehn Israel, ahpw soangen peidek dah kan me kak pwarkihda met?
13 Koasoia kan wasaht kihong nsen mwakelekel en kaweid atail pilipil. Pwekihda? Kristian akan pwungki me kitail anahne idawehn sapwellimen Koht kaweid, ahpw ekei wasa pein atail tenek anahne wiawi oh atail nsen mwakelekel (kehl en pilada dahme mwahu oh dahme suwed) uhd pahn doadoahk. Nsen mwakelekel iei sohsohn koahiek ieu mehn tenekihada oh pilada mehkan me kin pid wiewia mwakelekel. (Rom 2:14, 15) Ke ese me nsen mwakelekel kan kin wiahda pilipil wekpeseng kei.b Pwuhk Sarawi mahsanih me ekei aramas kin ahneki ‘nsen mwakelekel me luwet,’ wehwehki me ekei ahneki nsen mwakelekel me kehlail. (1 Korint 8:12) Mie wekpeseng en Kristian akan ong ni arail kekeirada ong sukuhliki dahme Koht ketin mahsanih, oh arail wehwehki sapwellime elen madamadau oh pil ong doadoahngki kupwuren Koht nan arail pilipil. Kitail kak wia karasepen irail mehn Suhs akan ong arail kang uduk.
14 E sansal mwahu me Pwuhk Sarawi kadehdehda me aramas emen me peikiong Koht sohte pahn kang uduk me sohte kakereker sang nta. Kaweid wet inenen kesempwal me kahrehda mendahte ma ni irair en karuwaru, ahnsou me sounpei en mehn Israel akan kangada uduk me nta sohte kakerekerasang, irail dipkidahr sapwung laud. (Deuderonomi 12:15, 16; 1 Samuel 14:31-35) Kahrehda, soangen peidek kan kak pwarada. Ahnsou me mehn Israel emen kemehla sihpw emen, ia uwen mwadang a pahn kakakerehsang ntahih? E anahne lopuk tepin were pwe en kakerehla nta? E anahne en pirehda neh ko oh kadikawiedi mahno? Ia werein met? Dahme e pahn wiahiong kou lapala kan? Pil mwurin kakerehsang nta, ekei nta ko kak luhluhwe nan uduken mahno. E kak kang soangen uduk wet? Ihs me kak wiahda soangen pilipil pwukat?
15. Iaduwen ekei mehn Suhs akan arail kin pilipil ong duwen kang uduk, ahpw dahme Koht ketin kaweid ki?
15 Iaduwen me aramas en Suhs ngiangih men lelohng soangen peidek pwukat. Ele e pahn kak medewehda me e mwahu en dehr pwain soangen uduk pwukat sang nan wasahn netiki uduk, pil duwehte mehn Suhs teio ah pahn sohte kang uduk ehu pwehki e kakete wia meirong ong dikedik en eni mwahl akan. Mehn Suhs teikan kakete kang uduk ehu mwurin arail wiahiong wiepen kamwakelehsang nta loale.c (Madiu 23:23, 24) Ia ahmw lamalam ong soangen madamadau wekpeseng pwukat? Laudsang met, pwehki Koht sohte ketin kawehwe ni oaretik soangen wiepe pwukat me pwarada powe kat, e soh mwahu ong mehn Suhs akan en kadaralahng peidek tohto pwukat rehn sounpadahk en mehn Suhs akan (council of rabbi kan) pwe ren alehdi pasapeng ohg ehu ehu peidek kan? Eri mendahte me soangen wiepe wet pwarada nan pelien lamalam en mehn Suhs, kitail kak kapingki me Siohwa sohte ketin kaweidiki tohnkaudok mehlel akan rehn rapahki pasapeng ni soangen ahl wet. Koht ketikihdi poasoanpen kaweid ong duwen kemehla mahn mwakelekel akan oh duwen kakerehla ntahrail, ahpw e sohte ketin doula oh ketkihdi mengihtik teikan.—Sohn 8:32.
16. Dahme kahrehda Kristian akan ahneki madamadau wekpeseng me pid ale dok en wini tikitik kan me kohsang ni nta?
16 Nin duwen koasoiepe ah pwarada nan parakrap 11 oh 12, Sounkadehdehn Siohwa kan sohte kin ale doken nta me pwon de pil me nehnehpeseng ni pali pahieu ko—plasma, red cells, white cells, oh platelets. Ah iaduwen wini kan me kin kohsang ni nehne lap pahieu pwukat, me duwehte mehn pere soumwahu de mehn kihsang pwoisen en sineik? Ekei aramas koasoia me soangen wini tikitik pwukat, ni mehlel, solahr wia nta oh sohte pid kosonned en ‘liksang nta.’ (Wiewia 15:29; 21:25) Met arail pwukoa ong pilipil me re pahn wiahda. Ahn ekei arail nsen mwakelekel kin kamwakid irail en dehr ale soahng koaros me kohsang ni nta (mahn de aramas), pil lelohng kisin wini kan me kohsang nan nta.d A pil ekei kak pwungki ale wini me adaneki plasma protein mehn peiong soumwahu oh kihsang pwoisen en sineik ahpw irail sohte ale wini teikan me kohsang ni pwal lap en nta teikan. Oh pil, ekei wini kan me kohsang pwal lap pahieu en nta kin kak duwehte doadoahk en nta pwon kapw oh arail doadoahk en kolohng mour nan paliwar kin duwehte nta me kahrehda pali laud en Kristian akan sohte kin men ale.
17. (a) Iaduwen atail nsen mwakelekel ah kak wia sawas ni ahnsou me kitail kin lelong peidek kan duwen wini tikitik kan me kohsang nan nta? (b) Dahme kahrehda wiahda pilipil ong mehpwukat wia mehkot inenen kesempwal?
17 Dahme Pwuhk Sarawi mahsanih duwen nsen mwakelekel kin sawas laud ni ahnsou me kitail kin wiahda pilipil akan. Ewen kahk keieu iei en sukuhliki dahme Mahsen en Koht mahsanih oh song utungki ahmw nsenmwakelekel. Met pahn sewese iuk en wiahda pilipil me pahn pahrekiong sapwellimen Koht kaweid ah kaidehn idek rehn emen aramas en wiahiong uhk ahmw pilipil. (Melkahka 25:4, 5) Ah me pid wiahda madamadau en ale wini kan me kohsang nan nta, ekei kin kihkihiong me, ‘Met ahn emen emen nsenmwakelekel en pilada, eri e sohte lipilipil de kesempwal.’ Met madamadau sapwung ieu. Pwehki mehkot pahn wia pilipil ahn emen emen nsen mwakelekel sohte wehwehki me aramas sohte pahn pwukoahki ah pilipilo. E kak wiahda kahpwal laud. Ehu kahrepe iei me e kakete kauwehla nsen mwakelekel en irail akan me arail nsen mwakelekel weksang atail. Kitail kak wehwehki me sang ni kaweid en Pohl me pid uduk me pahn kakete meirong ong dikedik en eni mwahl ahpw mwuri netila nan market. Kristian emen uhdahn pahn nsenokihda en ‘dehpa kauwehla nsen mwakelekel me luwet.’ Ma e kadipekelekele meteikan e kak ‘kawehla rie men me Krais matkihla’ oh wiahda dihp ong Krais. Kahrehda, ni ahnsou me pilipil en ale kisin wini me kohsang nta pahn kohsang rehn pein emen emen, pilipil pwukat pahn wiawi ni keneinei.—1 Korint 8:8, 11-13; 10:25-31.
18. Iaduwen Kristian akan kak en dehr kawehla oh kemehla kehl en arail nsen mwakelekel en wia pilipil pwung duwen nta?
18 Pil ehu mehn madamadau, me inenen kesempwal ong pilipil en doadoahngki nta. Iei dahme pilipilo pahn wiaiong ahmw madamadau. Ma ahmw ale wini tikitik me kohsang nan nta pahn lidere ahmw nsen mwakelekel mwuri, ke dehpa pohnsehse met. Oh ke dehpa pohnsehse dahme ahmw nsen mwakelekel ndaiong uhk pwehki dene aramas tohrohr ndahiong uhk, “E mwahu en ale, aramas tohto kin ale.” Tamataman, aramas rar kei nan rahnwet sohte nsenohki arail nsen mwakelekel, oh met kemehla arail kehl en pilipil pwung, kahrehiong irail en likamw de pil wia song suwed teikan oh sohte kin kak nsensuwedkihla. Kristian akan ni mehlel men kin dehr wia ahl wet.—2 Samuel 24:10; 1 Timoty 4:1, 2.
19. Ni ahnsou en pilada wiepen apwali soumwahu me pid nta, dahme kitail en kesempwaliki kolokol nan atail madamadau?
19 Nan artikel me pidada ire wet me pwarada nan Watchtower (lokaiahn wai) en June 15, 2000, pali 29 oh 30, e koasoia: “Pwehki madamadau kan pilipil en nsen mwakelekel kan kakete wekpeseng kin wehwehki me sohte apwal aramas pahn kak lelkihong? Soh. Met mehkot inenen keper.” Met inenen mehlel pwehki ahmw ehuiong “Koht ieiaso” kin kesempwal ong met. Ehupene wet ieite mehkot me pahn kak imwikihla mour soutuk, me poasoankihda kehlen kamour me kin kohsang keredi en ntahn Sises. Kakairada madamadau en kesempwaliki nta pwehki dahme Koht ketin wiahda ni ah ketin doadoahngki nta—doarehkihla mour akan. Pohl ni konehng ntingiedi: “Kumwail kousoan nin sampah wet ni eh sohte amwail koapworopwor oh pil sohte amwail koapworopwor oh pil sohte iang ahneki Koht. Eri met, pwehki amwail miniminiongehr Krais Sises, ntahn Krais kakaranihkumwaildohr, kumwail kan me kin dohsang mahso.”—Episos 2:12, 13.
[Nting tikitik me mi pahs]
a Wiawihda sang rehn Sounkadehde Siohwa kan.
b Ehu ahnsou Pohl oh Kristian teikan pahmeno kohlahng ni imwen kaudok pwe irail en kamwakele irailada. Kosonnedo solahr manaman, ahpw Pohl wia met pwehki ohl mah kan nan Serusalem me kaweidiki ih. (Wiewia 21:23-25) Ahpw, ekei Kristian akan kakete ahneki pepehm me irail sohte pahn kohla nan imwen kaudoko oh wia soahng wet. Arail nsen mwakelelkel akan wekpeseng nan ahnsowo oh pil duwehte nan rahnwet.
c The Encyclopaedia Judaica ntingihdi kosonned “apwal oh pisetik kan” me pid “koshering” en uduk. E koasoiahda minit depe uduk pahn soandi nan pihl, ia mwomwen kakerehdi nta pohn dinapwen lop uduk, oh pisetik en sohl me aramas pahn irisiki uduko, oh pak depe aramas pahn pwurehng wuden nan pihl.
d E wia tohtohla, me mehn doken soumwahu kei sohte kin kohsang ni nta ahpw duwehte wini me kin kohsang ni nta. Ahpw ekei ahnsou ekis mehkan me kohsang nan nta, me duwehte albumin, kin kak doaloahda. Kilang “Questions From Readers” nan The Watchtower en October 1, 1994.
Ke Kak Katamanda?
• Kaweid dah me Koht ketikihda ong Noha me pid nta, oh ong mehn Israel akan, oh ong Kristian akan?
• Me pid nta, dahme Sounkadehdehn Siohwa kan kin uhdahn sohte ale?
• Nin soangen wehwe dahieu me kahrehda ale wini tikitik kan me kohsang pwal lap pahieu en nta kin wia pilipil en ahn emen emen nsenmwakelekel, ahpw ia wehwehn met?
• Ni ahnsou en wiahda pilipil akan, dahme kahrehda kitail en kolokolete atail ehuiong Koht, en wia mehkot keieu kesempwal nan atail madamadau?
[Chart nan Pali 16]
(For fully formatted text, see publication)
Koasondi Me Pid Duwen Nta
Nta me Pwon
▾ ▾ ▾ ▾
SOHTE KONEHNG Red cells White cells Platelets Plasma
EN ALE
▾ ▾ ▾ ▾
KRISTIAN PAHN Mehkan me Mehkan me Mehkan me Mehkan me
PEIN PILADA kohsang kohsang kohsang kohsang
red cells white cells platelets plasma
[Kilel nan Pali 14]
Governing Body wiahda arail pilipil me Kristian akan anahne ‘liksang nta’
[Kilel nan Pali 17]
Ke dehpa pohnsehsehla dahme ahmw nsen mwakelekel pahn ndaiong uhk ma ke anahne wia pilipil ieu duwen wini tikitik kan me kohsang nan nta