Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • w97 2/1 pp. 20-24
  • ‘Kumwail En Sarawihla, Pwe Ngehi Me Sarawi’

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • ‘Kumwail En Sarawihla, Pwe Ngehi Me Sarawi’
  • Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—1997
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • Iaduwen Mehn Israel kan kin Pid ong Utupen Sarawi-o
  • Dahme Kahrehda Siohwa Kawehkihla Mehn Israel kan
  • Mongiong Min kan kin Kaluwalahng Emen en Wiewia Kaudok Min
  • Kahpwalo​—Pohnese oh Powehdi Atail Luwet Akan
  • Iaduwen Kitail kak Kolokolte Atail Mwakelekel?
  • “Kumwail En Sarawihla Ni Mehkoaros Me Kumwail Kin Wia”
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—1997
  • “Kumwail Anahne Sarawihla”
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa (Ong Onop)—2021
  • Ke Kin Ahneki Sapwellimen Siohwa Madamadau Duwen Mehkan Me Sarawi?
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2007
  • Pousehlahte Kekeid nan “Ahl en Sarawi”
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa (Ong Onop)—2023
Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—1997
w97 2/1 pp. 20-24

‘Kumwail En Sarawihla, Pwe Ngehi Me Sarawi’

“Kumwail en sarawihla, pwe ngehi, Kauno [Siohwa], amwail Koht, me sarawi.”​—LIPAI 19:2.

1. Ihs me ekei aramas nin sampah wet kin lemeleme me sarawi?

PALI laud en pelien lamalam laud kan nin sampah wet kin wauneki ekei aramas me irail lemeleme me sarawi. Mehn India kan kin wauneki Nohno Teresa nin duwen emen me sarawi pwehki e kin tohnmeteikihla eh ahnsou ong sewese aramas semwemwe kan. Pope kin adanekihla “Papah Sarawi.” Ekei me kin iang pelien lamalam Kadohlik, kin lemeleme ohl menet “kahlemeng mwahu ong sarawi”, iei Opus Dei, José María Escrivá de Balaguer me wiahda koasondi kapw en pelien lamalam Kadohlik. Pelien lamalam Hinduism mie arail swamis, de aramas sarawi kan. Gandhi emen me aramas lemeleme me sarawi. Pelien lamalam Buddhist pil mie arail aramas sarawi kan me adaneki holy monks, pelien lamalam Islam mie arail soukohp sarawi men. Ahpw ia uhdahn wewehn lepin lokaia wet sarawi?

2, 3. (a) Ia wehwehn lepin lokaia “sarawi” oh pil lepin lokaia “sarawi” nan Paipel? (b) Mehnia peidek kan me anahne pasepengla?

2 Lepin lokaia “sarawi” kin wehwehki “1. . . . kin pid ong manaman me kohsang powe; sarawi. 2. Warong ong kaudok de wahu . . . 3. Momourki koasondi koakos de koasondi ile en pelien lamalam de koasondi en pali ngehn . . . 4. Kileledi de katorohrpeseng ong mehkot me pid ong pelien lamalam.” Sang nan audepen Paipel, sarawi kin wehwehki mwakelekel de min me pid ong palien lamalam; sarawi.” Nin duwen reference en Paipel nan pwuhken Insight on the Scriptures, “[lepin lokaia] qoʹdhesh ni lokaiahn Ipru en mahs, kin wehwehki katorohrpeseng, kasarawi Koht, . . . irair ehu en katorohrpeseng en wia doadoahk en Koht.”a

3 Wehin Israel alehda koasoned en sarawihla. Sapwellimen Koht Kosonned mahsanih: “Ngehi Kauno [Siohwa] amwail Koht; kumwail eri pahn sarawihla, pwehki ngehi me sarawi.” Ihs me Utupen sarawi? Iaduwen mehn Israel kan me soh-unsek wiahla aramas sarawi kei? Oh nan rahnpwukat, soahgen mehn kasukuhl dah kei kitail kak diarada ong pein kitail ong sapwellimen Siohwa malipilip me pid sarawi?​—Lipai 11:44.

Iaduwen Mehn Israel kan kin Pid ong Utupen Sarawi-o

4. Iaduwen sapwellimen Siohwa sarawi sansalda ki wehin Israel?

4 Soahng koaros me pid ahn Mehn Israel kaudok ong Siohwa Koht me sarawihla. Dahme kahrehda? Pwehki pein Siohwa iei me tepin oh utupen sarawi. Moses ntingihdi duwen kaunopadahn wasa sarawi oh likou kan oh kapwat akan: “Re wiahkihda kohl tohr dipwisou ko me wia kilel en kasarawi, re ahpw ntingihediong powe lepin mahsen wet “Kasarawihong Kauno [Siohwa].” Kohl tohr dipwisou ko kin kohwong pohn lisoarop en samworo lapalap, oh kilelo kin wehwehki me samworo me katorohrpeseng en wia doadoahk sarawi ehu. Ahnsou irail kin kilang kilelwet mahl en marain en ketipino, mehn Israel kan kin ale kataman ong sapwellimen Siohwa sarawi kan.​—Eksodus 28:36; 29:6; 39:30.

5. Iaduwen mehn Israel soh-unsek kan kak sarawihla?

5 Ahpw, iaduwen mehn Israel kan kak sarawihla? Ihte sang ni arail karanih Siohwa oh ahr kaudok min. Irail anahne audaudki loalokong pwung en “Wasa Lapalapie” pwen arail kaudok en sarawihla, ni pali war oh pali ngehn. (Lepin Padahk 2:​1-6; 9:​10) Mehn Israel kan anahne kaudokiong Koht ki mongiong oh ineng mwakelekel oh min. Siohwa pahn tateki soahngsoangen kaudok me mwalaun.​—Lepin Padahk 21:27.

Dahme Kahrehda Siohwa Kawehkihla Mehn Israel kan

6. Iaduwen mehn Suhs akan ni mwehin Malakai kin kilangwong sapwellimen Siohwa tehpel?

6 Met sansalda ni ahnsou mehn Israel kan menseirenki wahdo ahr meirong kan me sakanakan ong tehnpas sarawi. Sang sapwellime soukohp Malakai, Siohwa kawehkihla mehn Israel kan ahr meirong sakanakan kan: “‘I sohte mwahn kupwurperenkin kumwail; I pil sohte pahn ale meirong kan me kumwail kin wadohng ie.’ . . . ‘A kumwail sohte kin waunekin ie ni amwail koasoia me sohte katepen ei pei sarawio, oh pil ni amwail kin mwamwahliki mwenge me kumwail kin meirongki wasao.” Kumwail kin koasoia, “Se pwangahkidahr wia mepwukat!” Oh kumwail kin kasalehda mwomwen aklapalap ong ie. Kumwail kin meirongkihong ie mahn pirapada de mahn mwoator, de pil mahn soumwahu. Ia duwe, kumwail medemedewe me I pahn kupwurperenki alehsang kumwail soangen meirong pwukat?”​—Malakai 1:​10, 12, 13.

7. Wiewia samin dah kei me mehn Suhs ni mwehin centuri kalimau B.C.E. kin wia?

7 Koht doadoahngki Malakai en kawehkihla wiewia sapwung kan en mehn Suhs akan, elemwein erein pahr centuri kalimau B.C.E. Samworo kan me wia kahlemeng suwed, oh ahr tiahk sohte sarawi de min. Aramas akan kin idawehnla irail, oh sohte kapwaiada kosonned en Koht, lao lel irail pil kin mweisang ahr pwoud lih kan, pwen irail en kak pwoudki lih pwulopwul en mehn pakan kan. Malakai ntingihdi: “‘Pwehki eh [Siohwa] mwahngih duwen amwail kauwelahrb amwail inou ong lih me kumwail pwoudkidahr ni amwail pwulopwul. Eri, tehk mwahu pein kumwail, oh dehr kauwehla amwail inoun loalopwoatohng amwail pwoud.”​—Malakai 2:​14-​16.

8. Iaduwen ekei nan mwomwohdiso en Kristian kin mwekidki madamadau kapw en nan rahnpwukat me pid mweipeseng?

8 Nan atail ahnsou, nan sahpw tohto me mengei en ale doaropwe en mweipeseng, mweipeseng kin tohtohla. Pil mie lipwen mweipeseng nan mwomwohdiso en Kristian. Ekei sohte kin rapahki sawas sang rehn elder kan pwen kak ale sawas en powehdi ahr kahpwal kan pwen ahr pwopwoud pahn kak pweida, irail kin mwadangete mweipeseng. Pali laud en ahnsou, met kin kawehla pepehmw kan en neirail seri kan.​—Madiu 19:​8, 9.

9, 10. Iaduwen pein kitail kak tehk atail kaudok ong Siohwa?

9 Ihme kitail kilang nan parakrap pwukat, irair suwed ni pali ngehn ni mwehin Malakai, ahpw Siohwa ni kehlail kadeikada ahn mehn Sudah kaudok me sohte poadidi oh kasalehda me e kupwureki kaudok min te. Met soh pahn kamwekid kitail en pein tehk ia mwomwen atail kaudok ong Siohwa Koht, Kaunepen Lahng oh Sampah, Utupen sarawi? Kitail kin papah Koht ni sarawi? Kitail kin mwakelekel ni pali ngehn?

10 Met sohte wehwehki kitail anahne en wiahla aramas unsek kei, met sohte kak wiawi ni ahnsouwet, de kitail en kaparekiong pein atail wiewia kan rehn mehteikan. Ahpw met wehwehki, emenemen Kristian pahn anahne kihong wen me e kak en kaudok ong Koht nin duwen pein ah irair kan. Met kin pid ong ia uwen mwahu atail kaudok ong Koht. Ahpw iaduwen kitail kak wia met?​—⁠Luk 16:10; Kalesia 6:​3, 4.

Mongiong Min kan kin Kaluwalahng Emen en Wiewia Kaudok Min

11, 12. Ia utupen tiahk samin kan?

11 Ni sansal, Sises me padahkiong aramas akan, dahme mihmih nan mongiong pahn sansalda sang dahme emen kin koasoi oh wia. Sises padahkiong mehn Parisih kan me aklapalap, oh samin: “A ia duwen kumwail me rasehng sineik kan? Ia duwen amwail lokaia kan eh kak mwahu, nan amwail loal suwed? Pwe ewen aramas kin kapwadewei audepen nan kapehde.” Mwuri e kasalehda me wiewia suwed kan kin tepsang mongiong, de kapehden aramas akan. E mahsanih: “A mehkan me kin kohieisang nan ewe, kin tepisang nan kapehde, oh ih me kin kasaminehla aramas. Pwe lamalam suwed kan kin pwilsang nan kapehd en aramas oh kin kahrehda kamaramas, kamwahl, nenek, pirap, likamw, oh karaun likamw ape. Ih soahng pwukat me kin kasaminehla aramas.”​—Madiu 12:34; 15:18-​20.

12 Met kin sewese kitail en wehwehki me wiewia samin kan sohte kin pein kohda de miehla. Metkenen kin pwarada pwehki lamalam suwed kan kin mihmih nan mongiong en aramas​—⁠ineng rir suwed kan. Ihme kahrehda Sises kak nda met: “Kumwail rongehr padahk pwoatet: ‘Ke dehr kamwahl.’ A ngehi I ndaiong kumwail met: mehmen me pahn kilikilang lih emen oh men dihpki, nahn e wiadahr dipen kamwahl nan kapehde.” Met wehwehki, dihpen nenek oh kamwahl tepidaher ni mongiong en aramas men mwohn e uhdahn wia dihpen nenek. Oh mwuhri, ma ahnsou de irair pahn mweidong emen en wiahda dihp, madamadau samin kan pahn imwikihla wiewia samin kan. Nenek, kamwahl, ohl mwahuki ohl de lih mwahuki lih, pirap, karaunlikamw akan, oh lalahwe pwoson kin imwikihla madamadau samin kan.​—Madiu 5:​27, 28; Kalesia 5:​19-​21.

13. Ia ekei karasaras kan ong iaduwen madamadau samin kan pahn kak kaluwalahng emen en wia tiahk samin kan?

13 Kak wia karasaras ni ahl wet. Nan ekei sahpw kan, wasahn pilei mwohni kan (casino) kin tohtohla, pwehki met, e mengei en aramas en iang pilei mwohni. Emen ele mwein, men kamwahuiala pein eh kahpwal en mwohni sang ni e pahn pilei mwohni. Ma emen pahn ahneki madamadau soh mehlel kan, met pahn kahrehong ih en soikala de ekis katikitikiala kosonned en Paipel kan.c Pil ehu karasaras, pwehki e mengei en kilang TV, video, computor, de pwuhk kan me kin pid dipen nenek de kamwahl pahn kak kahrehong emen Kristian en tiahk samin. E pahn soikala eh tetehn mahwin ni pali ngehn, oh wiahda dihp. Ahpw pali laud en ahnsou, dihp pahn tepida sang kapehden aramas. Ehi, nan irair pwukat, mahsen en Seims kin pweida: “A aramas kin lelohng nan songosong sang ni pein eh ineng suwed eh kin kainangiong pein ih oh kahrehiong nan dihp.”​—Seims 1:​14, 15; Episos 6:​11-​18.

14. Iaduwen me tohto sohpeisang arail tiahk samin kan?

14 Inenen kaperen en ese me tohto Kristian akan kin koluhla mehlel sang dihp me irail wiahda, oh elder kan me kin sewese aramas pwukat en pwurehng kehlailda ni pali ngehn. Tohto irail kan me piskensang mwomwohdiso pwehki irail sohte koluhla mehlel ni ahnsowo, ahpw mwuri irail kin pehmada oh koluhla mehlel oh pwurodo nan mwomwohdiso. Irail pohnese inenen mengei en Sehdan powehdi irail ni ahnsou irail mweidong madamdau samin kan en tengla ni mongiong.​—Kalesia 6:1; 2 Timoty 2:​24-​26; 1 Piter 5:​8, 9.

Kahpwalo​—Pohnese oh Powehdi Atail Luwet Akan

15. (a) Dahme kahrehda kitail anahne pohnese pein atail luwet akan? (b) Dahme pahn kak sewese kitail en pohnese atail luwet akan?

15 Kitail anahne en nantiong esehla pein atail mongiong kan. Kitail kin pohnese oh nantiong en powehdi atail luwet akan? Kitail kak peki sawas sang rehn koampoakpatail mehlel men, ong iaduwen kitail kak mwahula, oh pil rong eh kaweid? Pwen kitail en kolokolte atail tiahk mwakelekel, kitail anahne powehdi pein atail luwet kan. Pwekihda? Pwehki Sehdan pil pohnese atail luwet akan. E pahn ni ahl widing kan kasongosongehkitail en wia dihp oh tiak samin. Sang ni eh widing kan, e pahn song en katohrohrpeseng kitail sang sapwellimen Koht limpoak, pwe kitail en dehr sarawila ong sapwellimen Siohwa kaudok.​—Seremaia 17:9; Episos 6:​11; Seims 1:​19.

16. Uhpene dah me Pohl ahneki?

16 Wahnpoaron Pohl pil lelong pein eh kasongosong kan oh kahpwal kan, nin duwen eh kadehdehda nan nah kisinlikou ong mehn Rom kan: “I ese me mwahu sohte mi loalei-met wehwehki nin duwen ahnepen ngehi aramas. Pwe mehnda ma I kin inengieng wia me mwahu, ahpw I kin sohte kakohng. I sohte kin wiahda me mwahu me I kin inengieng wia; ahpw I kin wiahda me suwed me I sohte men wia. . . . Nan kapehdi kin perenkihda kosonned en Koht. Ahpw I kin kilang ehu soangen koasondi tohrohr me kin wia eh doadoahk ni paliwereiet-ehu soangen koasondi me kin uhwong kosonnedo me mohngiongi kin pwungki. Koasondi tohrohr wet kahrehiong ei selidi pahn kosonned en dihp me kin wia doadoahk ni paliwereiet.”​—Rom 7:​18-​23.

17. Iaduwen Pohl powehdi eh luwet akan?

17 Ire kesempwal ehu me pid ong Pohl, iei me e pohnese eh luwet kan. Edetehn mie eh luwet akan, e kak mahsanih met: “Nan kapehdi kin perenkihda kosonned en Koht.” Pohl kin poakong dahme me mwahu oh tateki dahme me suwed. Ahpw e anahne nananti, duwehte kitail pil anahne pelianda​—⁠Sehdan, sampah wet, oh pein atail ineng suwed kan. Eri iaduwen kitail kak kana ni pei wet en kolokolte atail sarawi, katohrohrsang sampah wet?​—2 Korint 4:4; Episos 6:​12.

Iaduwen Kitail kak Kolokolte Atail Mwakelekel?

18. Iaduwen kitail kak tengeteng sarawihla?

18 Kitail sohte kak sarawihla de mwakelekel ni pali ngehn ma kitail sohte pahn nantiong de ma kitail pahn memourki soangen mour en men kaitarala pein atail ineng kan. Soahngen aramas pwukat pahn ahnsou koaros wiahda excuse oh kapwukoahkin mehteikan. Ele mwein kitail anahne kapwukoahkin pein kitail atail wiewia kan oh dehr duwehte ekei aramas me kin kapwukoahkin irairen peneinei kan me irail tikida ie oh pwehki irail ipwidi wiahda soahngen dihp pwukat, eri irail sohte kak wukila. Ma emen kak sarawila de soh pahn mihmih ni mongiong en aramas akan. E kin poakong dahme me pwung? e kin men sarawihla? inengiada sapwellimen Koht kapai kan? Soun melkahka kawehwehda mwahu anahnpen sarawihla: “Kumwail sohpeisang me suwed oh wiahda me mwahu; kumwail nantihong kolokol popohl ni mohngiong unsek.” Wahnpoaron Pohl ntingihdi: “Eri, amwail limpoak en uhdahn mehlel. Kumwail tatki me suwed kan, oh tengeteng ni me mwahu kan.”​—Melkahka 34:14; 97:10; Rom 12:9.

19, 20. (a) Iaduwen kitail kak kakehle pein atail madamadau kan? (b) Dahme kitail anahne wia pwen pein atail onop pahn pweida mwahu?

19 Kitail kak “tengeteng ni me mwahu kan” ma kitail pahn wia soahng koaros nin duwen kupwuren Siohwa oh audaudki madamadau Krais. (1 Korint 2:​16) Iaduwen kitail kak wia met? Ki atail kaukaule onop oh medemedewe laud Mahsen en Koht. Pak tohto kaweid wet kin kohwong kitail! Ahpw kitail kin kesempwaliki kaweid wet oh kapwaiada? Karasepe ieu, kitail kin onop makisihn wet, kilang oh wadek iren Paipel kan, mwohn kitail kin iang tohwehdi mihding? En onopki makisihn wet sohte kin wehwehki en lainila lepin loakaia kan nan ehu ehu parakrapte. Kak lainila ehu artikel en onop ni mpen minit 15. Ahpw met kin wehwehki kitail me uhdahn wia onop mwahu? Ni mehlel, ma kitail men uhdahn wehwehki oh paiekihda sang ehu ehu artikel, kitail anahne onop ele mwein aua ehu de riau.

20 Ele mwein, kitail anahne kaiahne pein kitail en dehr kilang TV aua kei ni ehu ehu wihk pwen kak mie ahnsou ong pein atail mwakelekel kan. Atail onop kaukaule pahn kak kakehle kitail ni pali ngehn, sewesehda atail madamadau kan en wiahda pilipil mwahu kan​—pilipil kan me pahn kahluwalahng “tiahk min kan.”​—2 Piter 3:​11; Episos 4:​23; 5:​15, 16.

21. Peidek dah pahn pasepengla?

21 Peidek me konehng en kihda ni ahnsowet, Mehnia wiewia oh tiahk teikan me Kristian akan anahne en sarawihla, nin duwen me Siohwa me sarawi? Artikel en mwuhr pahn koasoiada duwen ire kan me kesempwal kitail en medemedewe.

[Nting tikitik kan me mi pah]

a Pwuhk riau wet me wiawihda sang Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

b Pwen wehwehki ni oaretik ia wehwehn lepin lokaia wet ni loakaian wai “treacherously,” de ni lokaiahn Pohnpei kitail doadoahngki “kauwelahr” menlau kilang makisihn en Awake! nan February 8, 1994, pali 21, “Soahngen Mweipeseng Dah Koht kin Tateki?”

c Pwen kalaudehla omw loalokong ong dahme kahrehda pilei mwohni iei tiahk samin, kilang Awake! en August 8, 1994, pali 14-​15, wiawiahda sang Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

Komw Tamanda?

◻ Iaduwen Utupen sarawi me sansalda nan wehin Israel?

◻ Ni ahl dah kei kaudok en mehn Israel me samin ni mwehin Malakai?

◻ Ia utupen en tiahk samin?

◻ En sarawihla, dahme kitail anahne pohnese

◻ Iaduwen kitail kak tengeteng sarawihla?

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share