Ohl Pwopwoud Oh Elder—Katouparekin Pwukoah Kan
‘Kaunen mwomwohdiso men uhdahn pahn pwoudiki lihtehmen.’—1 TIMOTY 3:2.
1, 2. Dahme karehda inoun kiripw kohkohlahte sohte kohsang nan Pwuhk Sarawi?
NAN senturi keiou, Krisitian lelepek kan kin insenohki katouparekih arail soangsoangen pwukoah kan. Ni ahnsou me wahnpoaron Pohl kosoia me Kristian men me kolokol ah irair en kiripw “pahn wia mwahusang,” met kin wehwehki me soangen ohl menet keiou pwung ong papah nin duwen sounapwalih en mwomwohdiso en Kristian? Met kin wehwehki me e kin kosoia me pwe emen en wiahla elder e anahne kiripw? (1 Korint 7:38) Kaunen Kadolik kan kin kangoange kiripw. Ahpw padire kan me kin kiripw pwehki idihd sang koasoandien en pelien lamalam kin pwungiong Pwuhk Sarawi? Pelien lamalam en Eastern Orthodox Churches kin mweidong neirail padire kan en pwopwoud, ahpw neirail bishop kan soh. Met kin pwungiong Paipel?
2 Pali moaron en sapwelimen Krais wahnpoaron 12 kan, me wia kisehn poahsonen mwomwohdisohn Kristian, kin wia ohl pwopwoud kei. (Madiu 8:14, 15; Epsos 2:20) Pohl intingihdi: “Sohte ei pwuhng en ale ei pwoud emen lih souleng oh mweidohng en kin ieiangieseli nan ei seilok kan, duwehte wahnpoaron teikan, oh rien Kaun-o kan, oh me Piter pil kin wia?” (1 Korint 9:5) New Catholic Encyclopedia kosoia me “kosonned me pid padire kan sohte kin pwopwoud kohsang koasoandi en kaun en pelien lamalam kan” oh me “minister kan en K[adehde] K[apw] sohte mih pahn kosonned en inoun kiripw kohkohlate.” Sounkadehde kan en Siohwa kin idawen koasoandi sang nan Pwuhk Sarawi ahpw kaidehn kosonned en kaun en lamalam kan.—1 Timoty 4:1-3.
Pwukoahn Elder oh Pwopwoud kak Doadoahkpene
3. Ire mehlel dahkei sang nan Pwuhk Sarawi me kasalehda me Kristian sounapwalih kan kak pwopwoud?
3 Weksang doulul me ohl akan me idihddahng sounapwalih en dehr pwopwoud, Pohl intingihlahng Taitus: “I pwilkinuhkedi nan Krihd pwe ke en kapwungala soahng koaros me anahnepe mie en wiawi, oh ke en idihada ekei me mah kan en mwomwohdiso [Lokaiahn Krihk, pre·sbyʹte·ros] nan kahnimw kan koaros. Tamataman ei kosoien peneu kan: duwen me mah men eh uhdahn pahn pwung; duwen eh pahn pwoudiki lihtehmen, oh duwen nah seri kan ar uhdahn pahn souleng oh sohte kin tiahk suwed de sapeik. Pwehki sounkaweid en mwomwohdiso [Lokaiahn Krihk, e·piʹsko·pos, ih lepin lokaiao “bishop” kohsangie] menet eh pahn apwapwalih sapwelimen Koht doadoahk.”—Taitus 1:5-7.
4. (a) Dahme kitail esehki me pwopwoud kaidehn anahn ehu me Kristian men en wia pwehn wiahla emen sounapwalih? (b) Kapai dahieu emen brother kiripw ahneki?
4 Ni pali teio, Pwuhk Sarawi sohte kosoia me emen en pwopwoudida pwehn kak wiahla elder. Sises kolokolte ah irair en kiripw. (Epsos 1:22) Pohl, me wia sounapwalih dei men en mwomwohdisohn Kristian nan senturi keiou, sohte pwopwoud ahnsouwo. (1 Korint 7:7-9) Rahnwet, mie Kristian kiripw tohto me kin papah nin duwen elder kan. Arail irair en kiripw ele kihong irail ahnsou laud en wia arail pwukoah kan nin duwen sounapwalih kan.
‘Ohl Pwopwoud Men Kin Pwalpeseng’
5. Ire mehlel dahkei sang nan Pwuhk Sarawi me brother pwopwoud kan anahne pohnese?
5 Ni ahnsou me Kristian ohl emen pwopwoudla, e anahne pohnese me e alehdahr pwukoah kapw kan me anahne ah ahnsou oh pein ih. Paipel mahsanih: “Pwe aramas me sohte ah pwoud, kin ngoangki apwalih mehkan me sapwelimen Kaun-o; pwe e kin nantihong kaparanih Kaun-o. Ahpw aramas pwopwoud kin kedirepwki mehkan me kisehn sampah, duwen eh pahn kansenamwahuwih eh pwoud ape. Iei me nsenen nan kapehde kin pwalpeseng.” (1 Korint 7:32-34) Ni ahl dah me e kin pwalpeseng?
6, 7. (a) Ia ehu ahl ohl pwopwoud men kin “pwalpeseng”? (b) Kaweid dahieu Pohl kihong Kristian pwopwoud kan? (c) Iaduwen met kak kamwekid en ohl emen ah koasoandi en alehda ehu pwukoah doadoahk?
6 Ehu, ohl pwopwoud men solahr ahneki manaman ong paliwere. Pohl kasalehda met ni sansal: “Lih pwopwoud solahr kin ahneki kelepw pwuhng ong paliwere, pwe eh pwoud pil iangehr ahneki pwuhng wet. Pil duwehte ohl pwopwoud solahr kin ahneki kelepw pwuhng ong paliwere, pwe eh pwoud pil iangehr ahneki pwung wet.” (1 Korint 7:4) Ekei me medemedewe ren pwopwoud ele pahn pepehm me met sohte nohn kesemwpwal pwehki wendihpene kaidehn mehkot laud nan ara pwopwoud. Ahpw, pwehki Pwuhk Sarawi kin pwungki emen en mwakelekel mwohn pwopwoud, Kristian kan sohte uhdahn ese anahn en me re pahn pwoudiki ahnsou kohkohdo me pid ire wet.
7 Pohl kasalehda me pil pwopwoud ehu me ‘momour nin duwen kupwur en ngehno’ anahne medemedewe en emen emen anahn en insenen pwopwoud. E kaweidki Kristian kan nan Korint: “E konehng ohl akan en kapwaiada ar pwukoah kan ong ar werek kan, oh lih akan en pil kapwaiada ar pwukoah kan ong ar pwoud kan; oh emenemen ira en song kaitarala anahn akan en nanpwungara. Ohl emen oh lih emen me pwopwoudidahr, emen dehpa irehdi paliwere ong ni nsenen pwopwoud, ira lao pwungkipene kommoaldihsang pwe ira en wia ara kapakap ekis ahnsou; ahpw mwuhr, ira uhdahn pahn pwurehng ni pwungen kapwaiada nsenen pwopwoud pwe ira dehr luwetala oh lohdiong nan songosong en Sehdan.” (Rom 8:5; 1 Korint 7:3, 5) E inenin kansensuwed, pwe mie irail kan me kin lohdiong dipen kamwahl pwehki re sohte kin idawen kaweid wet. Pwehki met, Kristian ohl pwopwoud men anahne teneki mwahu ire pwukat mwohn ah pahn alehda doadoahk ehu me pahn karehong ih en dohsang ah pwoudo ahnsou werei. E solahr saledek duwehte ahnsou me e kiripwo.
8, 9. (a) Ia wehwehn ahn Pohl kosoi ni ah mahsani me Kristian pwopwoud kan kin “kedirepwiki mehkan me kisehn sampah”? (b) Dahme Kristian pwopwoud kan en ngoangki wia?
8 Ia wehwehn Kristian ohl pwopwoud kan, iangahki elder kan, kin “kedirepwki mehkan me kisehn sampah [kosmos]”? (1 Korint 7:33) E sansal me Pohl sohte kin kosokosoia duwen soang suwed kan en sampah wet, me Kristian mehlel kan en liksang. (2 Piter 1:4; 2:18-20; 1 Sohn 2:15-17) Mahsan en Koht kin padahkiong kitail en “kesehla mouren seupwoson Koht oh ineng suwed en sampah [kosmikos], oh ese kaunda nsenarail, oh momourki mour pwung oh sarawi nin sampah wet.”—Taitus 2:12.
9 Ihme karehda, emen Kristian me pwopwoud, “kin kedirepwki mehkan me kisehn sampah” ni ah kin ngoangki mehkan me kisehn mouren pwopwoud. Met kin pidada ihmw, mwenge, likou, mehn kamweit—iangahki kedirepw teikan ma mie seri kan. Ahpw ma sohte nein pwopwoudo seri, oh pwe ara mouren pwopwoud en pweida, ira koaros ohlo oh liho anahne ngoangki “kaparanih” emenemen. Met me keiou kesemwpwal ong Kristian elder kan ni arail katouparekih arail pwukoah kan.
Ohl Pwopwoud Mwahu kan me pil Wia Elder Mwahu
10. Pwe Kristian men en kak wiahla emen elder, dahme rie Kristian teikan oh mehn liki kan pahn kak kilang reh?
10 Nin doken emen sohte anahne pwopwoudla pwehn wiahla emen elder, ma Kristian ohl emen pwopwoud, mwohn ah pahn idihdahng wiahla emen elder, e pahn anahne kihda men kadehde me e kin wia ohl pwopwoud men me mwahu oh limpoak, oh ni ahnsouohte kin wia tapwin pwung. (Epsos 5:23-25, 28-31) Pohl intingihdi: “Ma mehmen kin men wiahla kaunen mwomwohdiso, e kin inengieng doadoahk mwahu. Kaunen mwowmohdiso men uhdahn pahn pwung, e pahn pwoudiki lihtehmen.” (1 Timoty 3:1, 2) E pahn sansal me elder men kin wiewia uwen ah kak koaros pwehn wia ohl pwopwoud mwahu men, mendahki ma ah pwoudo Kristian de soh. Ni mehlel, irail kan likin mwowmohdiso pahn pil kak kasawihada me e kin apwalih mwahu ah pwoudo oh ah pwukoah teikan. Pohl kapataiong: “Eri, mehmen me pahn pwaisanki pwais wet e uhdahn pahn ndand mwahu rehn aramas akan me saikinte wiahla souleng, pwe e de pwupwudiong nan lidip en Tepil oh sarohdi.”—1 Timoty 3:7.
11. Dahme lokaia ko “en pwoudiki lihtehmen” kin wehwehki, eri peneu dahieu elder kan en peikiong?
11 Ni mehlel, lepin lokaiao “e pahn pwoudiki lihtehmen” kin kasalehda duwen sapwung en pwoudiki lih tohto, oh e kin pil kasalehda duwen pwopwoud kan en lelepekpene. (Ipru 13:4) Elder kan anahne keiou kanaiohng ahnsou kan me re kin sewese sister kan nan mwomwohdiso. Re anahne liksang kelepwla rehn emen sister me anahne kaweid oh kamweit. E pahn mwahu ma emen elder, de emen ministerial servant, de pil arail pwoud kan pahn iang irail ni ahnsou me re kin pwarek meteikan pwehn kakehle aramas pwukat.—1 Timoty 5:1, 2.
12. Irair dahkei lih kan me pwoudiki elder kan oh ministerial servant kan en nantiong kapwaiada?
12 Pwehki met, ni en wahnpoaron Pohl kasalehda irair kan me emen anahne wia pwehn wiahla emen elder oh ministerial servant, e pil kihda peneu ong lih kan me pwoudiki irail ko ahneki soangen pwukoah kapai pwukat. E intingihdi: “Arail werek kan pahn uhdahn tiahk mwahu, oh sohte lipahned, re pahn ese dahme re wiewia, re ahpw pahn mehlel ni soahng koaros.” (1 Timoty 3:11) Kristian ohl pwopwoud men kak sewese ah pwoudo en kapwaiada met.
Pwukoa kan sang Pwuhk Sarawi ong Lih Popwoud men
13, 14. Mendahki ma en elder men ah pwoudo kaidehn emen Sounkadehde, dahme karehda ohlo anahne mihmihte rehn liho oh wia emen ohl pwopwoud mwahu?
13 Ni mehlel, kaweid wet me kohwohng ahn elder kan de ahn ministerial servant kan arail pwoud kan kin kasalehda me lih pwukat iei Kristian lelepek kei. Ni oarelap, met ih me kin wiawi pwehki Kristian kan kin ale kaweid me ren pwoudikihte irail ko ni “mwaren Kaun-o.” (1 Korint 7:39) Ahpw iaduwen brother men me pwoudikihdahr me soh pwoson men mwohn e inoukihong Siohwa ah mour, de ah pwoudo pwupwisang pwoson ahpw kaiden pwehki ah sapwung?
14 Met, sohte pahn irehdih ih sang en wiahla emen elder. E pil sohte pahn kose me e pwung en tohrorsang ah pwoudo pwehki liho sohte kamehlele ah lamalam. Pohl kaweidiki: “Ma aramas emen pwopwoudier, a en nantihong pwe en dehr mweisang eh pwoud.” (1 Korint 7:27) E pil kapataiong: “Ma ohl souleng men pwoudkidahr lih emen me sohte eh pwoson, liho ahpw inoukihda me e pahn werekiong ohlo erein eh mour, ohlo sohte pahn mweisang liho. Ahpw ma pali me sohte eh pwoson men kesehla pali soulengo, e kak mweisang. Eri, nan soangen irair wet, riatail soulengo, ohl de lih, saledeklahr; pwe Koht ketin malipeikumwaildohng nan mouren popohl. Pwe ia duwen omw kak ese, lih souleng men kowehn, ma ke kak kamourala omw pwoudo de soh? De ia duwen omw kak ese, ohl souleng men kowehn, ma ke kak komourala omw pwoudo de soh?” (1 Korint 7:12, 15, 16) Mendahki ma eh pwoudo kaidehn Sounkadehde men, elder men anahne wia ohl pwopwoud mwahu men.
15. Kaweid dahieu wahnpoaron Piter kihong Kristian ohl pwopwoud kan, oh ia pahn imwilahn met ma eldero kin wia ohl pwopwoud men me soukautih?
15 Mendahki ma eh pwoudo pwoson de soh, Kristian elder men en pohnese me eh anahne apwalih ni limpoak ah pwoudo. Wahnpoaron Piter intingihdi: “Kumwail ohl pwopwoud kan pil duwehte, ni amwail pahn kin werekiong amwail pwoud kan, kumwail uhdahn pahn kin pohnese me iei irail me luwet, oh kumwail uhdahn pahn waunekin irail; pwe irail pahn pil ale kapaien mour sang rehn Koht duwehte kumwail. Kumwail pahn kin wia met pwe en dehr mie mehkot me pahn kerempwe amwail kapakap akan.” (1 Piter 3:7) Ohl pwopwoud men me pein nsenki en dehr apwalih anahn kan en eh pwoudo pahn kauwehla pein ah nanpwung rehn Siohwa; met kak irehdi ah kapakap kan ong Siohwa duwehte “pelien depwek mosul pali me karehda ah pekipek solahr kak lelewohng Koht.” (Koulen Kedepwidepw 3:44) Met kak karehda ah pahn sohla kak wia emen Kristian sounapwalih.
16. Ire kesemwpwal dahieu Pohl kasalehda, oh iaduwen elder kan en mwekidki met?
16 Duwen me kitail tehkehr, mouren ahn Pohl padahk iei me ni ahnsou me ohl emen pwopwoudla, e solahr saledek duwehte ahnsou me eh kiripw me e kak “papah Kaun-o ni kapehd mehlel oh unsek.” (1 Korint 7:35) Repot kan kasalehda me ekei elder pwopwoud kan sohte kin touparek ni arail kin kapwaiada mahsan sarawi kan en Pohl. Ni arail kin ngoangki kapwaiada soang kan me re leme me elder mwahu men anahne wia, re kin pohnsowehla ekei arail pwukoahn ohl pwopwoud kan. Ekei kin diarada me e apwal en kihdi ehu pwukoahn mwomwohdiso, mendahki arail ese me met pahn kawe pali ngehnin arail pwoud kan. Re kin perenki kapai kan me kin kohsang mouren pwopwoud, ahpw re kak kapwaiada pwukoahn mouren pwopwoud?
17. Dahme kin wiawihong ekei lih pwopwoud, oh iaduwen met kak irairdi?
17 Ni mehlel, ngoang nin duwen elder men me keiou mwahu. Ahpw, Kristian men kak touparek ma, ni ah kin kapwaiada ah pwukoah kan nan mwomwohdiso, kin pohnsowehla ah pwukoah ong ah pwoudo? Ni ah kin men utung irail ko nan mwomwohdiso, elder touparek men pahn pil insenohki pali ngehnin ah pwoudo. Ekei en elder kan pwoud kan kin luwetla ni pali ngehn, oh ekei kin “mwowihdi” ni pali ngehn. (1 Timoty 1:19) Nin doken lih pwopwoud men kin pwukoahki en komourala pein ih, ekei pak kahpwal en pali ngehn wet sohte anahne pwarada ma elder men ‘kin kamwenge oh kin kanai eh pwoudo, “duwehte Krais eh kin ketin apwalih mwomwohdiso.” (Epsos 5:28, 29) Pwehn kihda kamehlelpen met, elder kan anahne ‘mwasamwasahn pein irail oh pil sihpw akan koaros me ngehn sarawi ketikihong irail en apwahpwalih.’ (Wiewia 20:28) Ma re pwopwoud, arail pwoud kan pil iang pwihn wet me ren apwalih.
‘Apwal Tohto Nan Mouren Pwopwoud’
18. Ia ekei “kahpwal” kan me Kristian pwopwoud kan kin leleohng, oh iaduwen met kak kauwe pwukoahn elder men?
18 Wahnpoarono pil intingihdi: “Ahpw ma ohl kiripw men kowe, ke ahpw pwopwoudida, ke sohte wiahkihda dihp. Pil ma lih kiripw men mie, e ahpw pwopwoudida, e pil sohte wiahkihda dihp. Ahpw irail pwukat pahn kin diar apwal tohto nan mouren sampah ni arail pwopwoud; oh I men soangen apwal pwukat en dehr lelohng kumwail.” (1 Korint 7:28) Pohl sohte men apwal en mouren pwopwoud en lelohng irail ko me kak idawen ah kalimeng en mouren kiripw. Ong pwopwoud kan me sohte neirail seri, ira pil anahne apwalih emen emen ara pahpa oh nohno me mahla me soumwahula de ahneki kahpwal en mwohni iangahki kapwaiada ara pwukoahn Pwuhk Sarawi ong irail. (1 Timoty 5:4, 8) Elder men anahne, ni ahlen kalimeng , kapwaiada pwukoah pwukat, oh ekei pak met ele kak kauwe arail pwukoah nin duwen Kristian sounapwalih men. Ahpw e kaperen pwe, pali moaron en elder kan kin wia doadoahk mwahu ni arail kin kapwaiada pwukoahn peneinei oh pwukoahn mwomwohdiso.
19. Ia wehwehn ahn Pohl kosoi ni ah mahsani: “Iei me konehng irail kan me mie ar pwoud, re en kin mour duwehte ma re sohte pwopwoud”?
19 Pohl kapataiong: “Atail ahnsou mwotomwotlahr, iei me konehng irail kan me mie ar pwoud, re en kin mour duwehte ma re sohte pwopwoud.” (1 Korint 7:29) Ni mehlel, sang ni mehkan me e intingihlahng mehn Korint kan nan irelaud wet, e sansal me e sohte kin inda me Kristian pwopwoud kan en pohnsowehla arail pwoud kan. (1 Korint 7:2, 3, 33) E kasalehda ia wehwehn met, ni ah intingihdi: “Me kin doadoahngki dipwisoun sampah kan, duwehte ma re sohte kin paieki dipwsou pwukat; pwe mwomwen sampah wet pahn mwadang rosala.” (1 Korint 7:31) Keiou nan atail rahn, ah kaidehn ni mwein Pohl de ni mwein wahnpoaron Piter, me “sampah kin sosohrala.” (1 Sohn 2:15-17) Ihme karehda, Kristian pwopwoud kan me kin pohnese anahnepen sounmeteikihla soahng teikan pwe ren kak idawen Krais sohte kak nohn kedirepwkihla peren de kapai kan en pwopwoud.—1 Korint 7:5.
Lih Pwopwoud Kan me kin Tounmetei
20, 21. (a) Tounmetei dahkei Kristian lih pwopwoud tohto kin men wiahda? (b) Dahme lih pwopwoud men kak ni pwung kasik sang rehn ah pwoudo, mendahki ma ohlo emen elder?
20 Duwehte elder kan me kin tounmeteikihla soahng kan pwehn kak sewese meteikan, lih tohto me kin pwoudki elder kan kin nantiong en katouparekih arail pwukoahn kan nan pwopwoud oh mehkan me pid Wehio. Kristian lih kid kei kin perenki miniminiong koasoandi en arail pwoud kan pwe arail pwoud kan en kak kapwaiada arail pwukoah nin duwen sounapwalih kan. Siohwa kin poakohng irail pwehki met, oh e kin ketin kapaiada soangen ngehn wet me re kin kapwarehda. (Pailimwon 25) Mendahki met, kaweid touparek en Pohl kasalehda me lih kan me pwoudiki sounapwalih kan kak ni pwung kasik me arail pwoud kan anahne kihong irail arail ahnsou oh pein irail. Met iei pukoah sang Pwuhk Sarawi me kohwong elder pwopwoud kan en kihong arail pwoud kan ahnsou itar pwehn kak katouparekih arail pwukoah nin duwen ohl pwopoud men oh sounapwalih men.
21 Ahpw iaduwen ma likin e wia emen ohl pwopwoud, Kristian elder men pil wia emen pahpa? Met pil katohtohla eh pwukoah kan oh pil ritingada ehu pwukoah me e anahne apwalih, oh ih met me kitail pahn kilang nan artikel en mwuri.
Kousapahl
◻ Ire mehlel dahkei sang nan Pwuhk Sarawi me kasalehda me Kristian elder men kak pwopwoud?
◻ Ma elder kiripw men pwopwoudla, dahme e anahne pohnese?
◻ Ni ahl dahkei Kristian pwopwoud men kin “kedirepwki mehkan en sampah”?
◻ Iaduwen ahn sounapwali kan arail pwoud kan kin kasalehda ngehnin tounmetei?
[Kilel nan pali 24]
Mendahki ma elder men kin kedirepwkihla wiewiahn mwowmohdiso, e anahne apwalih ni limpoak ah pwoudo