Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • w97 8/1 pp. 9-14
  • Komw Onopadahngehr Rahn En Siohwa?

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • Komw Onopadahngehr Rahn En Siohwa?
  • Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—1997
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • Re Kasikasik Laud Rahno
  • Rahn en Siohwa oh Ketier en Sises
  • Re Onopadahier
  • “En Mwasamwasahn”
  • Wiewia Sarawi Me Kesemwpwal
  • Atail Mwasamwasahn Wia Mehkot Karuwaru Ong Kitail
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2004
  • Dahme Kahrehda Noha Kin Kenikenla Rehn Koht—Dahme Kahrehda Kitail Anahne Nsenohki
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2008
  • Nein Noha Pwuhken Wiewia kan Mie Wehwe Tohrohr Ong Kitail?
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2003
  • E Pitla “Iangahki Aramas Isimen”
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2013
Kilang Pil Ekei
Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—1997
w97 8/1 pp. 9-14

Komw Onopadahngehr Rahn En Siohwa?

“Rahn lapalap en Kauno (Siohwa) kerendohr-kerendohr mehlel oh pahn mwadang leledo!”​—SEPANAIA 1:14.

1. Iaduwen Pwuhk Sarawi kasalehda rahn en Siohwa?

SIOHWA me sapwellimanki “rahn lapalap oh kamasepwehk,” me pahn ahnsou keren wahdo met pohn koasoandi suwed wet en mehkan. Pwuhk Sarawi kasalehda me rahn en Siohwa pahn wia rahn en mahwin, rotorot, engieng , kahpwal, weirek, kamasepwehk, oh ohla. Ahpw, mie irail akan me pahn pitla, pwe “koaros me likweriohng mwaren Siohwa pahn mourla.” (Soel 2:30-32; Eimwos 5:18-20) Ehi, Koht pahn ahnsouwo kemehla eh imwintihti kan oh doarehla sapwelime aramas kan.

2. Dahme karehda kitail en ahneki lamalam en karuaru ong rahn en Siohwa?

2 Sapwellimen Koht soukohp kan kin kapataiong rahn en Siohwa irair en karuaru. Karaspe ehu, Sepanaia intingihdi: “Rahn en Kauno (Siohwa) kerendohr-kerendohr mehlel oh pahn mwadang leledo!” (Sepanaia 1:14) Irairo me inenin karuaru rahnwet pwehki sapwelimen Koht Sounkamakam Lapalapo, Nanmwarki Sises Krais, pahn ‘katengehdi sapwelimwomwi kedlas; pwe en kin wia soundoarepen me pwung oh mehlel.’ (Melkahka 45:3, 4) Komw kounopadahngehr rahno?

Re Kasikasik Laud Rahno

3. Dahme ekei Kristian kan nan Deselonika kin kasikasik, oh ong karepe riau dahieu me re sapwungkihla?

3 Mehkan me aramas tohto kin kasik me pid rahn en Siohwa sohte kin pweida. Ekei Kristian en mahs akan nan Deselonika kin kosoia, ‘Rahn en Siohwa miher met!’ (2 Deselonika 2:2) Ahpw mie karepe riau e saikinte kohdo. Ni ah kasalehda ehu karepe wet, wahnpoaron Pohl kosoia: “Ni ahnsou me aramas akan pahn nda, “Mehkoaros meleilei oh mwahu,” iei ahnsouwo me apwal laud pahn mwadangete lelohng irail.” (1 Deselonika 5:1-6) Ni “ahnsoun imwin” pwukat, pein kitail en awiawih pweidahn mahsan pwukat. (Daniel 12:4) Mehn Deselonika kan pil sohte ahneki ehu mehn kadehde me rahn lapalap en Siohwa kodohier, pwe Pohl padahkiong irail: “Pwehki Rahno sohte pahn kohdo lao kaimwiseklahn Uhpene koaros pahn wiawi oh Aramas Suwedo pahn pwarodo.” (2 Deselonika 2:3) Ni ahnsou me Pohl intingihdi mahsan ko (impen pahr 51 C.E.), “uhpene” sang pelien Kristian saikinte uhdahn pweida douluhl. Rahnwet, kitail kilang ah pweida douluhl nan Kristiandom. Ahpw, mendahki dahme re kasil sohte pweida, irail me keidi lelepek kan nan Deselonika, me kolokolte arail papah Koht lau re mehla, pahn kedekedeo ale katingparail nanleng. (Kaudial 2:10) Kitail pahn pil ale katingpatail ma kitail lelepek awiawih rahn en Siohwa.

4. (a) Dahme rahn en Siohwa kin doakedoake nan 2 Deselonika 2:1, 2? (b) Padahk dahkei me Pahpa Sarawi kan kin ahneki me pid ketier en Krais oh ire kan me pid met?

4 Paipel kin kadokepene “rahn lapalap en Siohwa” ong “ketier en atail Kaun Sises Krais.” (2 Deselonika 2:1, 2) Irail akan me kin kose me dene irail Papah Sarawi kan kin ahneki soangsoangen lamalam kan me pid pwuredohn Krais, eh ketier, oh ah Kaundahn Pahr Kido. (Kaudial 20:4) Nan senturi keriua C.E., Papias en Hierapolis kin kasikasik me sampah pahn kaparaparkihla aramas kan pohn sampah erein Kaundahn Pahr Kid en Krais. Justin Martyr pwurpwurehng kosoia duwen ketier en Sises oh kin kasikasik me Serusalem me kapwurpwurdo pahn wia poahson kaun en Sapwelime Wehio. Irenaeus en Lyons kin padahngki me mwurin Kaundahn Rom pahn ohla, Sises pahn pwarada sansal, oh parokedi Sehdan, oh pahn kaunda nan Serusalem nan sampah.

5. Dahme ekei me loaloakong kan kin kosoiahki duwen “Ket Keriau” en Krais oh ah Kaundahn Pahr Kid?

5 Sounpoadopoad Phillip Schaff kosoia me “ire me keiou kapwuriamwei” nan ahnsouwo mwohn Council en Nicaea nan pahr 325 C.E. iei “padahk me dene Krais nan ah lingan pahn kaunda ni sansal erein pahr kid iangahki irail me sarawi kan me pahn iasada, mwohn iasada oh kadeik en aramas koaros.” A Dictionary of the Bible, me James Hastings intingihdi, kosoia: “Tertullian, Irenaeus, oh Hippolytus kin kilikilangwongte pwuredo mwadang [en Sises Krais]; ahpw pwehki Pahpa Sarawi kan en pelien Alexandrine se uhd pidelong nan ehu padahk kapw. . . . Pwehki Augustine kadehdehda me Sounpar Kiddo kin parekiong mahwin en Sarawi, eri Pwuredo Keriauwo uhd keseulahng ahnsou doh ehu nan ahnsou kohkohdo.”

Rahn en Siohwa oh Ketier en Sises

6. Dahme karehda kitail en dehr lemeleme me rahn en Siohwa doh saikinte pahn kohdo?

6 Padahk sapwung kan kin karehdo kansensuwed, ahpw kitail en dehr lemeleme me rahn en Siohwa me doh saikente pahn kohdo. Ketier en Sises me soh sansal, me Pwuhk Sarawi kasalehda me e kin pidada, tepiadaiehr. Makasihno The Watchtower oh nain Sounkadehdehn Siohwa pwuhk kan me kin pidada ire wet kin kalap kihda mehn kadehde kan sang nan Pwuhk Sarawi me ketier en Krais tepiadahr nan pahr 1914.a Eri, ihme, dahme Sises kosoiahki e ketier?

7. (a) Ia ekei kilel en ketier en Sises oh kaimwseklahn koasoandi en mehkan? (b) Ia duwen atail kak komourla?

7 Ketier en Sises wiahlahr oarelap en kosokosoi ehu mwohn ah mehla. Mwurin arail rong ah kohpada ohlahn tehnpasen Serusalem, sapwelime werek kan Piter, Seims, Sohn, oh Andrew kalelepek: “Komw ketin mahsanihong kiht ahnsou dah me mepwukat pahn wiawi, oh kilel dahkei me pahn kasalehda amw ketier oh kaimwseklahn koasoandi en mehkan?” (Madiu 24:1-3; Mark 13:3, 4) Sises sapeng irail oh kohpada duwen mahwin kan, lehk, rerrer en sahpw, oh ire teikan en “kilel” en ah ketier oh imwin koasoandi en mehkan. E pil mahsanih: “Ahpw me pahn dadaurete lel ni imwi, ih me pahn mourla.” (Madiu 24:13) Kitail pahn pil doarehla ma se dadaur lelepek lau lel ni imwin koasoandi suwed wet.

8. Mwohn kaimwseklahn koasoandi en mehn Suhs kan, dahme pahn pweida, oh dahme wiawiohng met rahnwet?

8 Mwohn imwio, ire ehu me keiou kesemwpwal duwen ketier en Sises pahn pweida. Me pid duwen met, e mahsanih: “Oh rongamwahu en Wehin Koht pahn lohkseli wasa koaros nin sampah, pwe kadehde en mie ong aramas koaros-a mwuri, imwin sampah ahpw pahn kohdo.” (Madiu 24:14) Mwohn mehn Rom kan kauwehla Serusalem oh koasoandi en mehn Suhs akan imwisekla nan pahr 70 C.E., Pohl kak inda me rongamwahuwo “lohkseliehr rehn aramas koaros nin sampah.” (Kolose 1:23) Ahpw, rahnwet, Sounkadehde kan en Siohwa kin wiewia doadoahk en kalohk lap ehu “nan sampah pwon.” Erein sounpar kei samwalaro, Koht ketin ritingada ahlen kadehde lap ehu en wiawi ni Pali Mesehn Iurop. Pwehki wasahn wiada pwuhk kan oh imwen doadoahk kan me mih nan sampah pwon, pwihn en Siohwa onopadahngehr doadoahk laud ehu, pil nan “wasa kan me kalohk saikinte lelohng.” (Rom 15:22, 23) Mongiongomwen kin kamwekid uhk en wia uwen amw kak koaros pwehn iang wia kadehde mwohn imwio kohdo? Ma ehi, Koht kak kakehle uhk en ahneki kapai en iang kisehn doadoahko mwowe.​—Pilipai 4:13; 2 Timoty 4:17.

9. Ire kesemwpwal dahieu Sises kapwarehda, duwen me kileledi nan Madiu 24:36?

9 Kokohpo me pid duwen doadoahk en kalohngki Wehio oh pil duwen ekei kilel akan en ketier en Sises pweidaiehr ahnsouwet. Ihme karehda, imwin koasoandi suwed wet en mehkan kerendohr. Mehlel, Sises mahsanih: “A duwen rahno oh ahnsouwo, sohte emen me ese iahd e pahn leledo, oh tohnleng en nanleng kan, pil Sapwelimen Sahmo sohte mwahngih, Sahmohteme mwahngih.” (Madiu 24:4-14, 36) Ahpw kokohp en Sises kak sewese kitail en kaunopadahng “rahno oh awao.”

Re Onopadahier

10. Iaduwen atail ese me kitail kak pepehd ni pali ngehn?

10 Pwehn pitsang rahn lapalap en Siohwa, kitail anahne pepehd ni pali ngehn oh kesihnenda teng ong kaudek mehlel. (1 Korint 16:13) Kitail ese me soangen irair en dadaur wet kak wiawi pwehki mie peneinei ehu me kin lahn Koht me wia met oh pitsang Nohliko me kamwomwala aramas suwed kan nan pahr 2370 B.C.E. Ni ah kaparekiong mweio me duwehte ah ketier, Sises mahsanih: “Ketidohn Nein-Aramas pahn duwehte me wiawiher ni mwein Noha. Pwe nin duwen aramas ako ar pereperen kamakamadipw ni rahn ako mwohn nohlik lapalapo, ohl oh lih akan wiewia pwopwoud lao lel rahn me Noha pedolong nan warihmwo; re sasairki nohliko, e lao komwopwirailla koaruhsie; ih duwen me pahn wiawi, ni ahnsou me Nein-Aramas pahn pwarodo.”​—Madiu 24:37-39.

11. Ahl dahieu Noha kin idawenla mendahki wiewia suwed me rekla nan ah ahnsou?

11 Duwehte kitail, Noha oh eh peneinei momour nan sampah ehu me suwed. Tohnleng sapeik kan “nein Koht mehlelo” wie-aramasala oh pwoudikihda lih kan me re wiahiong Nephilim kan​—aramas kommwad kan me ni mehlel karehong irair en ahnsouwo en suwedla. (Senesis 6:1, 2, 4; 1 Piter 3:19, 20) Ahpw, “Noha iang Koht mehlelo kekeid” ni eh pwoson. E “kasalehda me pein ih pwung nanpwungen eh diho”​—dih suwed en ah mweio. (Senesis 6:9-11) Ni atail kin kapakap likih Siohwa, kitail kak wia soangohte nan sampah mwersuwed oh suwed wet ni atail awiawih rahn en Siohwa.

12. (a) Likin ah kauwada warihmwo, doadoahk dahme Noha wia? (b) Iaduwen aramas kan mwekidki ahn Noha kalohk, oh ia imwilahn met ong irail?

12 Noha kin indandki ah wia emen sounkou warihmw pwehn doarehla mour en aramas sang Nohliko. E pil wia “emen sounkalohk en pwung,” ahpw eh diho “sohte insenohki” rongen Koht me e kalohkiong irail. Re mwengemwenge oh niminim, pwopwoud, apwapwalih arail peneinei, oh wiewia mour en ehu ehu rahn lau Nohliko kamwopwihralla koaruhsie. (2 Piter 2:5; Senesis 6:14) Re sohte men rong duwen kosoi pwung kan oh tiahk pwung kan, duwehte dih suwed en rahnwet me sohte kin men rong dahme Sounkadehde kan en Siohwa kin kosoiahki duwen “koluhla ong Koht,” oh pwoson Krais, oh pwung, oh “kadeik me pahn kohdo.” (Wiewia 20:20, 21; 24:24, 25) Sohte rekord en ia uwen tohtohn aramas pohn sampah ahnsouwo me Noha pakairki rongen Kohto. Ahpw mie mehkot me sansal, uwen tohtohn aramas ahnsouwo inenin malaulaula nan pahr 2370 B.C.E.! Nohliko kihsang aramas suwed kan, ahpw kapitala irail kohte me kaunopadahng wiewiahn Kohto​—Noha oh meh isimen teikan nan ah peneineio.​—Senesis 7:19-23; 2 Piter 3:5, 6.

13. Kosonned sarawi dahieu Noha likih, oh iaduwen e mwekid parekiong met?

13 Siohwa sohte kehsehki Noha mwohwe ia uhdahn rahn oh awa me Nohliko pahn kohdo. Ahpw ni ahnsou me Noha mahki sounpar 480, Siohwa kehkehlingki: “I solahr pahn mweidohng aramas re en mour kohkohlahte; pwe re pahn mehla. Sang met kohla re solahr pahn daulih soupar 120.” (Senesis 6:3) Noha likih douluhl kosonned sarawi wet. Mwurin e lelehr sounpar 500, e “nainekihda Sehm, Ahm, oh Saped,” oh nin duwen tiahk en ahnsouwo kasalehda me nah pwutak ko daulih soupar 50 oh 60 mwohn arail pwopwoudida. Ni ahnosou me Koht padahkiong Noha en kauwada warihmwo pwehn doarehla mour akan sang Nohliko, e sansal me nah pwutak ko oh arail pwoud kan iang sewese ih nan doadoahk wet. Ele kokou warihmwo kin wiawi ahnsouohte me Noha kin wia doadoahk en “sounkalohk en me pwung,” doadoahk ehu me e soupisengkihla erein sounpar 40 de 50 mwohn Nohliko. (Senesis 5:32; 6:13-22) Erein ahnsou ko, ih oh eh peneinei kin kasalehda arail pwoson. Kitail en pil kasalehda pwoson ni atail kalohngki rongamwahuwo oh awiawih rahn en Siohwa.​—Ipru 11:7.

14. Dahme Siohwa kedekedeo padahkiong Noha, oh pwehkida?

14 Ni ahnsou me warihmwo kereniong kaneknekla, Noha ele medemedewe me Nohliko inenin kerendohr, mendahki e sohte ese iahd me e uhdahn pahn wiawi. Kedekedeo Siohwa padahkiong: “Mwurin rahn isuhte I pahn tepihada kamwerehdiong pohn sampah keteu me pahn mweremwer erein rahn pahisek oh pwohng pahisek.” (Senesis 7:4) Met kihong Noha oh ah peneinei ahnsou itar en karehlong soangen mahn koaros nan warihmwo oh pein irail en pedolong mwohn Nohliko tepiada. Kitail sohte anahne ese rahno oh awao me koasoandi wet pahn tepiada ohla; kaidehn atail pwukoa en doarehla mahn akan, oh irail akan me ahneki ahnsou mwahu en poadoandoarla miher nan warihmwo ni karasaras, paradais en ngehn en sapwelimen Koht aramas kan.

“En Mwasamwasahn”

15. (a) Ni pein amw lokaia, iaduwen komw pahn kawehwehda mahsan en Sises me dierek nan Madiu 24:40-44? (b) Pwehki atail sohte ese iahd uhdahn ahnsou me Sises pahn wia kadeik en Koht eri met pahn kamwekid kitail en wia dah?

15 Me pid e ketier, Sises kawehwehda: “Ni ahnsouwo ohl riemen me pahn wie doadoahk nansapw, emen ira pahn wisiksang, a emen pahn luhwehdi. Lih riemen me pahn kepekepel pilawa, emen ira pahn wisiksang, a emen pahn luhwehdi. Kumwail eri mwasamwasahn pwe kumwail sehse rahn me amwail Kauno pahn ketido. Kumwail en ese pwe ma kaunen peneinei ehu pahn ese ahnsou de awa me lipirap emen pahn kodohn pirap nan imwe, e sohte pahn meirla, pwe e pahn pepehd oh mwasamwasahn pwe lipirapo de kohdo wehpeseng imweo. Iei me kumwail en onohnop ahnsou koaros, pwe Nein-Aramas pahn ketido ni awa me kumwail pahn sasairki.” (Madiu 24:40-44; Luke 17:34, 35) Ni atail sohte uhdahn ese iahd me Sises pahn kohdo pwehn wia kadeik en Koht pahn karehong kitail en mwasamwasahn oh kihong kitail rahn koaros ahnsou mwahu en kadehdehda me karepen atail kin papah Siohwa sohte kin poahsonda pohn ineng roporop.

16. Dahme pahn wiawiohng aramas kan me “luhwehdi” oh irail ko me “wisiksang”?

16 Aramas kan me “luwehdi” pwehn kamakamla iangahki me suwed kan kin oarepene irail kan me mahs pwoson ahpw uhd mwohnekihla ele mour roporop. Kitail en iang kisehn irail ko me “wisikla,” irail ko me kin lelepek unsek ong Siohwa oh uhdahn kalahnganki sapwelime koasoandi ngehnin kan me kohdo sang “ladu lelepek oh loaloakong.” (Madiu 24:45-47) Lau lel ni imwi, kitail en paphkihong Koht “limpoak me kin pwilisang ni mongiong mwakelekel, sang ni kadeikpen loale mwahu, oh pil sang ni pwoson mehlel.”​—1 Tiomoty 1:5.

Wiewia Sarawi Me Kesemwpwal

17. (a) Dahme 2 Piter 3:10 kohpada? (b) Ia ekei wiewia oh tiahk kan me 2 Piter 3:11 kin kangoangehki?

17 Wahnpoaron Piter intingihdi: “Eri, rahnen Kauno (Siohwa) pahn leledo duwehte lipirap emen. Ni rahno, lahng pahn sohrala ni ngihl kamasepwehk, audepen pahnlehng pahn roangala, ohkihla kisiniei, oh sampah iangahki audepe kan koaros pahn sohrala.” (2 Piter 3:10) Lahng oh sampah ni karasaras sohte pahn pitsang karakar en sapwelimen Koht engieng mwuledek. Ihme karehda Piter kapataiong: “Eri, ma mepwukat pahn ohla nin duwe met, a ia duwen kumwail, soangen mour dah me konehng kumwail en weweidki? Amwail mour uhdahn pahn konehng en kin mwakelekel oh kasarawihong Koht.” (2 Piter 3:11) Soangen wiewia oh tiahk pwukat kin pidada iang towehda mihding en Kristian kan kaukaule, wia mwahu ong meteikan, oh iang kisehn kalohngki rongamwahuwo.​—Madiu 24:14; Ipru 10:24, 25; 13:16.

18. Ma kitail kin tepiada kekeirada atail poakohng sampah, dahme kitail en wia?

18 “Mour mwakelekel oh kasarawihong Koht” kin wehwehki me kitail ‘en dehr saminkihla sampah.’ (Seims 1:27) Ahpw iaduwen ma kitail kekeirada atail poakohng sampah wet? Ele kitail kin mihla nan lidip me karehda irair keper ehu mwohn Koht ni atail kin rapahki mehn kamweit samin kan de kitail kin rongorong keseng oh koul kan me kin kekeirada ngehnin sampah dohsang Koht wet. (2 Korint 6:14-18) Ma ih met me kin wiawiohng kitail, kitail en rapahki sawas en Koht ni kapakap pwe kitail en dehr iang sampah wet kasohrala ahpw kitail pahn kesihnenda pwung mwohn Nein-Aramas. (Luke 21:34-36; 1 Sohn 2:15-17) Ma kitail inoukidahr atail mour ong Koht, ni mehlel kitail pahn men wia uwen atail kak en kauwada oh kolokol nanpwung mwahu reh oh eri onopadahngehr rahn lapalap oh kamasepwehk en Siohwa.

19. Dahme karehda sounkalohk tohto kan en Wehio kak kasik me re pahn kak pitsang kaimwesklahn koasoandi suwed wet en mehkan?

19 Noha oh ah peneinei me kin lahn Koht kamourla sang Nohliko me kauwehla sampah en mahso. Aramas pwung kan pitsang imwin koasoandi en mehn Suhs kan nan pahr 70 C.E. Karaspe ehu, wahnpoaron Sohn kin wia papahte nan doadoahk en Koht impen pahr 96-98 C.E., ni ahnsou me e intingihdi pwuhk en Kaudial, oh nah pwuhk en Rongamwahu ko, oh kisin likou sarawi siluhwo. Sang nanpwungen irail me kid kan me alehda padahk mehlel ni Pendekos en 33 C.E., ele me tohto momourte lau lel ni imwin koasoandi en mehn Suhs akan. (Wiewia 1:15; 2:41, 47; 4:4) Rahnwet sounkalohk tohtoie en Wehio kak koapworopworki en kamourla sang imwin koasoandi suwed wet en mehkan.

20. Dahme karehda kitail en wia ‘sounkalohk en me pwung’ ngoang kan?

20 Ni atail kin kilikilangwohng mourla nan sampah kapwo mwohtail, kitail en wia ‘sounkalohk en me pwung’ ngoang kan. Ia uwen e wia kapai ehu en papah Koht nan rahnpwukat! Oh ia uwen kaperen en karehlong aramas kan nan “warihmw” en ahnsouwet, paradais en pali ngehn me sapwelimen Koht aramas kan kin paikihda! Irail aramas rar kan me mih loale ahnsouwet en kolokolte arail lelepek, oh pepehd ni pali ngehn, oh onopada ong rahn lapalap en Siohwa. Ahpw dahme pahn sewese kitail en pepehd ni pali ngehn?

[Nting tikitik me mi pah]

a Kilang irelaud 10 oh 11 nan pwuhko Knowlege That Leads to Everlasting Life, intingda sang rehn Watchtower Bible and Tract Society en New York, Inc.

Iaduwen Komw Pahn Sapeng?

◻ Dahme ekei kin kasik duwen rahn en Siohwa oh ketier en Krais?

◻ Dahme karehda kitail kak inda me Noha oh ah peneinei onopadahngehr Nohliko?

◻ Dahme pahn wiawiohng irail ko me “mwasamwasahn” oh irail ko me sohte wia met?

◻ Dahme karehda wiewia sarawi me kesemwpwal, keiou ni atail kerekerenlahngehr rahn lapalap en Siohwa?

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share