Ni Ahnsou Sises Pahn Ketido Ni Lingan En Wehio
“Kumwail en ese pwe ekei me iang mihmi met, re sohte pahn mehla, irail lao pahn kilang Nein-Aramas eh pahn ketido nin duwen Nanmwarki men.”—MADIU 16:28.
1, 2. Dahme wiawi mwurinte Pendekos 32 C.E., oh ia karepen wiewiao?
MWURINTE Pendekos 32 C.E., sapwellimen Sises Krais wahnpoaron silimeno kilangada kasansal kapw ehu. Nin duwen me rekord sarawio kasalehda, “Sises ahpw ketin kahredahla Piter oh pirieno, Seims oh Sohn, pohn nahna ileile ieu pwe re en kalapwukala ie. Ih eri ketin wekila mwohrail.”—Madiu 17:1, 2.
2 Wekila wet kin wiawi ahnsou apwal ehu. Sises tepiadaehr padahkiong sapwellime werek kan me e pahn lelohng kalokolok oh kamakamla nan Serusalem, ahpw re apwalki wehwehki dahme e koasoia. (Madiu 16:21-23) Kasansalo kakehlailla pwoson en sapwellimen Sises wahnpoaron silimeno ni eh kaunop irailda ong eh pahn kamatala me kohkohdo oh iangahki ong doadoahk laud me re wia erein sounpahr kan oh ong kasongosong me pahn kohdo ong mwomwohdisohn Kristian. Kitail kak nan rahnwet sukuhlki mehkot sang kasansalo? Ehi,pwehki dahme e kin mwete uhdahn kin wiawi nan atail ahnsou.
3, 4. (a) Dahme Sises mahsanih rahn weneu mwohn wekilao? (b) Kasalehda dahme wiawi erein ansoun wekilao oh linganlao.
3 Rahn weneu mwohn wekilao, Sises padahkiong sapwellime werek kan: “Pwe Nein-Aramas pahn ketido nin lingaling en Seme, oh sapwellime tohnleng kan pahn iang; e ahpw pahn katingih emenemen aramas nin duwen eh wiewia kan.” Mahsen pwukat pahn pweida ni “kaimseklahn koasoandi en mehkan.” Sises pil pousehla oh mahsanih: “Kumwail en ese pwe ekei me iang mihmi met, re sohte pahn mehla, irail lao pahn kilang Nein-Aramas eh pahn ketido nin duwen Nanmwarki men.” (Madiu 16:27, 28; 24:3; 25:31-34, 41; Daniel 12:4) Mahsen pwukat mwuhr kin pweida ni wekilao nan kasansalo.
4 Dahme wahnpoaron silimeno uhdahn kilangada? Luk kasalehda dahme wiawi: “Nin dokon eh wie loulou, mwomwen silangi wekila, sapwellime likou ko melengilengla oh pwetepwetala. Oh iet, ohl riemen pa pwarada mpe, koasoakoasoiong; eri, iei ira: Moses oh Elaisa. Ira pwarodo nin lingaling lapalahpie oh patopatohwanohng Sises duwen eh pahn ketin kapwaiada kupwur en Koht ni eh pahn ketin pwoula nan Serusalem.” Mwurin mwo, “pelien depwek pali pa pwarada oh koaduhpwaliraildi, [wahnpoaron ko] eri masapwehkada ni ar mihla pahn mwetehn depweko. Ngihl ehu ahpw peidihdo sang nan pelien depweko, me mahsanih, ‘Iei met nei pwutak, me I piladahr; kumwail rong eh padahk!’”—Luk 9:29-31, 34, 35.
Atail Pwoson Kehlailda
5. Iaduwen wekilao kin kamwekidada wahnpoaron Piter?
5 Wahnpoaron Piter kadehdehdaier me Sises iei “Krais, sapwellimen Koht ieias.” (Madiu 16:16) Mahsen en Siohwa sang nanleng kadehdehda mehlel en ihs me Sises, oh wekila oh linganlahn Sises kin wia mweten en Sises pahn ketido ni manaman en Wehi oh lingan, pwehn kedekedeo kadeik tohnsampah. Sounpahr 30 samwa mwurin wekilao, Piter ntingihdi: “Se sohte poahsoankihda soai likamw at padahk kan ong kumwail duwen roson en ketidohn atail Kaun Sises Krais. Pein kiht se kilangki masat akan sapwellime roson lapalapie. Se iang mi wasa me Koht Sahm ketin kawauwihala oh kalinganahla, ni kapitien Sahm eh peidohng pohn Sises sang Wasa Lingalihngie, mahsanih, ‘Ih nei kompoakeo met, me I kin kupwurperenki.’ Pein kiht iang rong ngihl wet me peidihdo sang nanleng, ni at iang ketiket pohn nahna sarawio.”—2 Piter 1:16-18; 1 Piter 4:17.
6. Dahme wiawi mwurin wekilao?
6 Rahnwet, atail pwoson kin pil kehlailkihda dahme wahnpoaron silimeno kilangada. Ni mehlel, wiewia kan wiawiher kohdo sangete pahr 32 C.E. Mwurin sounpahro, Sises mehla oh kaiasada, oh ketidahla ni pali maun en limen Semeo. (Wiewia 2:29-36) Ni Pendekos en pahro, “Israel en Koht” kapwo wisikdoher, oh kalohk tepiada, tepiada nan Serusalem oh mwurin lelpeneng ni imwin sampah. (Kalesia 6:16; Wiewia 1:8) Mwurinte met pwoson en sapwellimen Sises werek kan mihla pahn kasongosong. Wahnpoaron kan kolokoldi oh ale kamakam laud pwehki re sohte mehn uhdisang kalokalohk. Mwuri Stipen pil kamakamla. Oh mwuri Seims, me iang kilang wekilao, pil kamakamla. (Wiewia 5:17-40; 6:8–7:60; 12:1, 2) Ahpw, Piter oh Sohn pitila oh papahkiehr Siohwa erein sounpahr tohto. Ni mehlel, ni imwilahn senturi keieu C.E., Sohn ntingihdi pil ekei kasansal kan en Sises nan lingan en nanleng.—Kaudiahl 1:12-20; 14:14; 19:11-16.
7. (a) Iahd me kasansal en wekilao tepiada pweida? (b) Iahd me Sises kopwung ong ekei nin duwen ahr wiewia kan?
7 Sangete nin tepin “rahn en Kauno” nan 1914, kasansal tohto kan me Sohn kilangada pweidahier. (Kaudiahl 1:10) Iaduwen ahn Sises ‘ketido nan lingan en Semeo,’ me wekilao kin mwete? Kasansal wet tepiada pweida ni ipwidi en Wehin Koht nanleng nan 1914. Ni ahnsouwo me Sises, me duwehte usu en ni rahn, pwarada nin duwen Nanmwarki men me ahpwtehn nanmwarkihla, met kin rasehng, dakadahn rahn kapw ehu. (2 Piter 1:19; Kaudiahl 11:15; 22:16) Ni ahnsouwo Sises kopwung ong ekei nin duwen arail wiewia kan? Ehi. Mie mehn kadehde kehlail me mwurinte met, kaiasadahn Kristian keidi kan ong nanleng tepiada.—2 Timoty 4:8; Kaudiahl 14:13.
8. Wiewia dahkei pahn kasalehda kaimwseklahn pweidahn kasansal en wekilao?
8 Ahpw, ahnsou keren, Sises pahn pwaredo “nan ah lingan, oh tohnleng kan koaros pahn iang ih” pwehn kadeikada tohnsampah pwon. (Madiu 25:31) Ni ahnsouwo, e pahn kasalehda pein ih nan eh lingan koaros oh kihong “emen emen” kopwung pwung nin duwen ahr wiewia kan. Irail kan me rasehng sihpw pahn sohsohkihla mour soutuk nan Wehio me kaunopong irail, oh irail kan me rasehng kuht pahn “lopla soutuk.” Ia uwen met kin wia kaimwsekla kaselel ehu ong pweidahn kasansal en wekilao!—Madiu 25:34, 41, 46; Mark 8:38; 2 Deselonika 1:6-10.
Iengen Sises me Linganlahr kan
9. Kitail en kasik me Moses oh Elaisa pahn iang Sises nan pweidahn kasansal en wekilao? Kawehwe.
9 Nan kasansalo Sises sohte kelepw linganla. Moses oh Elaisa iang ih. (Madiu 17:2, 3) Ira uhdahn mih mwo? Soh, ira koaros mehlaier oh memeir nan pwehl awiawih ansoun kaiasada. (Eklesiasdes 9:5, 10; Ipru 11:35) Re pahn pwarada iang Sises ni ahnsou me e pahn kohdo nan lingan en nanleng? Soh, pwehki Moses oh Elaisa momour mwohn koapwoaroapwoar en nanleng ritida ong aramas. Re pahn iang kisehn “kaiasadahn me pwung kan” nan sampah. (Wiewia 24:15) Ihme kahrehda ara pwarada nan kasansal en wekilao kin wia mwete ehu. Mweten dah?
10, 11. Ihs me Elaisa oh Moses kin mwete nan irair tohrohr?
10 Nan ekei ire, Moses oh Elaisa kin wia soukohp kei. Nin duwen sounkamwahupen inoun kosonnedo, Moses kin mwete Sises, me wia sounkamwahupen inou kapwo. (Deuderonomi 18:18; Kalesia 3:19; Ipru 8:6) Elaisa kin mwete Sohn Sounpapdais, me kin kaunopada mwohn elen Mesaia. (Madiu 17:11-13) Pil ehu, nan iren Kaudiahl 11 pwon, Moses oh Elaisa kin mwete luhwen me keidi kan ni ahnsoun imwi. Ia duwen atail esehki met?
11 Eri, pakalahng Kaudiahl 11:1-6. Nan iretikitik 3 kitail wadek: “I pahn kamanahla nei sounkadehde riemen, me pahn mi nan likoun lokolok, ira ahpw pahn kapahrengkihwei mahsen en Koht erein rahn kid riepwiki weneisek.” Kokohp wet pweida rahn luhwen Kristian keidi kan erein Mahwen Keieu en Sampah.a Dahme kahrehda sounkadehde riemen? Pwehki luhwen me keidi kan kin wiahda doadoahk me, ni irair en pali ngehn, kin duwehte doadoahk en Moses oh Elaisa. Iretikitik 5 oh 6 pousehla oh mahsanih: “Ma emen men kauweirahla, kisiniei pahn kusieisang nan awara ko oh kamwomwala ara imwintihti kan. Eri, mehmen me men song kauweirahla, ih duwen met eh pahn mehla. Sounkadehde riemenet ahneki manaman en ritingedi pahnlahng pwe e dehr kin keteu nindokon ara kin kapakapahrengki mahsen en Koht. Ira pil ahneki manaman en kawekiong ni nta utuhnpihl kan; oh pil manaman en kalohkehki sampah soangen kalokolok koaros ni ahnsou koaros me ira inengieng.” Ihme kahrehda, met kin katamankihong kitail manaman kapwuriamwei kan me Elaisa oh Moses kin wiahda.—Nempe 16:31-34; 1 Nanmwarki 17:1; 2 Nanmwarki 1:9-12.
12. Nan kawehwehn wekilao, ihs me Moses oh Elaisa kin mwete?
12 Eri, ihs me Moses oh Elaisa kin mwete nan kawehwehn wekilao? Luk koasoia me re iang Sises pwarada “ni lingan.” (Luk 9:31) E sansal me, re kin mwete Kristian kan me keikihdi ngehn sarawi nin duwen “tohn sohso” iang Sises oh me alehda koapwoaroapwoar kaselel en iang ih “linganla.” (Rom 8:17) Irail me keidi kan me kaiasada pahn iang Sises ni ahnsou me e pahn ketido ni lingan en Semeo pwehn “kopwungong emen emen nin duwen eh wiewia.”—Madiu 16:27.
Sounkadehde kan me Duwehte Moses oh Elaisa
13. Ire dah kei me kasalehda me Moses oh Elaisa kin wia mwete pwung en tohn sohso me keidi kan en Sises me pahn iang ih linganla?
13 Mie ire kan me kasalehda me Moses oh Elaisa kin wia mwete kan me pwungiong iengen Sises me keidi kan me iang sohsohki nanleng. Ira koaros, Moses oh Elaisa kin wia sounkair en Siohwa erein sounpahr tohto. Ira koaros kin pil mihla pahn engieng en kaun akan. Ni ahnsou apwal, emen emen ira pil ale utuht sang peneinei en mehn liki. Ira koaros pil kin eimah wia kokohp ong nanmwarki kan oh kin uhda teng pelien soukohp likamw akan. Moses oh Elaisa kin kilang manaman kapwuriamwei en Siohwa pahn Nahna Sainai (pil adaneki Horeb). Ira koaros kihda kehkehlik ong me pahn wilian ira ni pali mesehn Sordan. Oh ni mwein Moses (rehn Sosua) oh Elaisa (rehn Elisa) iei me manaman kapwuriamwei tohto wiawi, sang manaman ko me wiawi erein mouren Sises.b
14. Iaduwen me keidi kan kin papah nin duwen sounkair en Siohwa, duwehte Moses oh Elaisa?
14 Met soh kin katamankihong kitail Israel en Koht? Ehi, uhdahn. Sises padahkiong sapwellime werek lelepek kan: “Kumwail eri kohwei wasa koaros oh padahkiong tohn wehi kan koaros; pwe re en wiahla nei tohnpadahk: papidaisihirailla ni mwaren Sahm oh Sapwellime oh Ngehn Sarawi, oh kehkehlingkihong irail re en peikiong mehkoaros me I koasoanediong kumwail. Eri, kumwail en ese pwe I pahn ieiang kumwail ahnsou koaros lel ni imwin kawa.” (Madiu 28:19, 20) Ni arail peikiong mahsen pwukat, Kristian keidi kan kin papah nin duwen sounkair kan en Siohwa sang Pendekos 33 C.E. lau lel ahnsou wet. Duwehte Moses oh Elaisa, re mihla pahn engieng en kaun akan oh kin kadehde ong irail pwukat. Sises padahkiong sapwellime wahnpoaron 12 ko: “Kumwail pahn wisikiong mwohn kaun oh nanmwarki kan pwehki ngehi, pwe kumwail en kadehdehiong irail oh mehn liki kan duwen Rongamwahu.” (Madiu 10:18) Sapwellime mahsen kin pwurpwurehng pweida erein poadoapoad en mwomwohdisohn Kristian.—Wiewia 25:6, 11, 12, 24-27; 26:3.
15, 16. Ia mehn kaparekpene nanpwungen me keidi kan oh Moses oh Elaisa nan ire kan me pid arail (a) soh masak kesihnenda ong padahk mehlel? (b) alehda sawas sang rehn irail kan me kaidehn mehn Israel?
15 Pil ehu, Kristian keidi kan kin eimah soh masak duwehte Moses oh Elaisa ni arail kin tengidiong padahk mehlel oh pelianda kaudok likamw. Tamanda iaduwen Pohl kadeikada soukohp likamw en mehn Suhs Bar-Sises oh ni pwung oh teng kasalehda likamw en Koht akan en mehn Adens kan. (Wiewia 13:6-12; 17:16, 22-31) Pil tamataman me, nan ahnsou pwukat luhwen me keidi kan kin ni eimah kasalehda likamw en Kristendom oh soangen kadehde wet kin wia mehn kalokolok ong Kristendom.—Kaudiahl 8:7-12.c
16 Ni ahnsou me Moses tangasang engieng en Parao, e diarada wasahn ruk nan imwen emen me kaidehn mehn Israel, Reuel, me pil adaneki Sedro. Ahnsou ehu mwuri, Moses ale kaweid kesempwal me pid koasoandi sang Reuel, me naineki Opap me kaluwa Israel nan sahpwtehn.d (Eksodus 2:15-22; 18:5-27; Nempe 10:29) Tohn Israel en Koht kin pil ale soangen sawasohte sang rehn irail kan me sohte iang kisehn Israel en Koht me keidi kan? Ehi, re kin ale utuht sang rehn “pokon kalaimwun” en “sihpw teikan,” me pwarada erein imwin rahn pwukat. (Kaudiahl 7:9; Sohn 10:16; Aiseia 61:5) Ni eh kohpada utuht limpoak me “sihpw” pwukat pahn wiaiong rie me keidi kan, Sises mahsanihong irail ni karasaras: “Pwe ni ei men mwengedahro, kumwail kamwengeieier; ni ei men nimpihldahro, kumwail kanampileieier; a ni ei mehn keiru men, kumwail ahpw kasamwoielong nan imwamwail kan. Ni ei sohte ei likou, kumwail ahpw kalikawihiehda; ni ei soumwahu, kumwail ahpw pwarodo apwalih ie; I sensel nan imweteng, kumwail ahpw pas rehi. . . . Nanmwarkio ahpw pahn ketin sapeng irail, mahsanih, ‘Kumwail en ese pwe soahng koaros me kumwail wiahiong emen riei me tikitik pwukat, ngehi me kumwail wiahiong!’”—Madiu 25:35-40.
17. Iaduwen me keidi kan lelohng mehkot me duwehte me wiawihong Elaisa pohn Nahna Orep?
17 Pil ehu, dahme wiawihong Israel en Koht kin duwehte dahme wiawihong Elaisa pohn Nahna Orep.e Duwehte Elaisa ni ahnsou me e tangasang Lih Nanmwarki Sesepel, luhwen me keidi kan kin masapwehkada oh lemeleme me arail doadoahk imwisekla ni imwin Mahwen Keieu en Sampah. Eri, me pil duwehte Elaisa, mie mehkot sang rehn Siohwa me wiawihong irail, me ketidohng kadeikada pwihn ko me dene irail “imwen Koht.” (1 Piter 4:17; Malakai 3:1-3) Nin doken Kristendom kin diarekda me Koht sohte kin doadoahngki,luhwen me keidi kan me kin sansalda me irail iei “ladu lelepek oh loalokong” oh kin idihdda pohn mehkan koaros en Sises pohn sampah. (Madiu 24:45-47) Nan Orep, Elaisa ahpw rongada “ngihl ehu, me meleilei” me kohsang rehn Siohwa, me kihong ih doadoahk tohto pwehn wia. Nan ahnsou meleilei mwurin pahr akan en mahwen, ladu lelepek keidi kan en Siohwa pil rongada ngile sang nan Paipel. Irail pil wehwehki me mie arail pwukoah me re anahne kapwaiada.—1 Nanmwarki 19:4, 9-18; Kaudiahl 11:7-13.
18. Iaduwen kasansalda kaselel en manaman en Siohwa kin kohdo sang rehn Israel en Koht?
18 Ikmwuri, sansalda kaselel en manaman en Siohwa kin kohdo sang rehn Israel en Koht? Mwurin Sises mehla, wahnpoaron kan kin wiahda manaman kapwuriamwei tohto, ahpw met pil kedekedeo sohla. (1 Korint 13:8-13) Rahn pwukat, kitail sohte kin kilang wiewia kapwuriamwei kan. Ni pali teio, Sises mahsanihong sapwellime werek kan: “I ndaiong kumwail ni mehlel: mehmen me pwoson ie pahn wia doadoahkkan me I kin wia. Ei, e pahn wia me lapasang.” (Sohn 14:12) Met kin tepin pweida ni ahnsou me werek kan en Sises kin kalohngki rongamwahuwo nan Wehin Rom nan keieu senturi. (Rom 10:18) Pil doadoahk me lapasang kin wiawihda rahnwet nin doken luhwen me keidi kan kin tiengla mwowe kalohngki rongamwahuwo “nan sampah pwon pwehn wia kadehde ong wehi kan koaros.” (Madiu 24:14) Ia imwilahn met? Nan atail ahnsou kitail kadehdeier rikrikpene pokon kalaimwun en ladu inouda lelepek kan en Siohwa nan poadoapoad. (Kaudiahl 5:9, 10; 7:9, 10) Ia uwen met kin wia kadehde kaselel en manaman en Siohwa!—Aiseia 60:22.
Rien Sises kan Ketido Nan Lingan
19. Iahd me rien Sises me keidi kan kin sansalda iang ih nan lingan?
19 Nin doken luhwen rien Sises me keidi kan kanokehla arail mouren nan sampah, re pahn iang ih linganla. (Rom 2:6, 7; 1 Korint 15:53; 1 Deselonika 4:14, 17) Eri re ahpw pahn wiahla nanmwarki oh samworo me sohte kak mehla nan Wehin nanleng. Ni arail iang Sises, re pahn “kaunkihda wehi kan sokon mete, oh manaman en kauwehla wehi kan duwehte sahme wiawihkihda pwehl.” (Kaudiahl 2:27; 20:4-6; Melkahka 110:2, 5, 6) Rehn Sises, re pahn mwohndi pohn mwoahl akan oh kadeikih “keinek eisek riau en Israel.” (Madiu 19:28) Kapikipik kan me weiweirek kin ngoangki awiawih wiewia pwukat, me kin wia kisehn “kasansaldahn seri en Koht akan.”—Rom 8:19-21; 2 Deselonika 1:6-8.
20. (a) Me pid duwen koapwoaroapwoar dahieu me wekilao kin kakehle en Piter pwoson? (b) Iaduwen wekilao kin kakehle Kristian kan rahnwet?
20 Pohl kin koasoia duwen kasansaldahn Sises erein “kahn kamakam kohwahlap” ni eh ntingihdi: “Ni rahn me e pahn ketido pwe kalinganahda, oh me pwoson akan koaros en wauneki.” (Madiu 24:21; 2 Deselonika 1:10) Ia uwen met kin wia koapwoaroapwoar kaselel ong Piter, Seims, Sohn oh Kristian keidi koaros! Wekila oh linganla kin kakehle en Piter pwoson. Ni mehlel, atail wadek met kin pil kakehle atail pwoson oh koapwoaroapwoar me Sises pahn ahnsou keren “kopwung ong emen emen nin duwen ah wiewia kan.” Kristian lelepek keidi kan me pitla lau lel rahnwet kin kilang mehlel en arail koapwoaroapwoar me re pahn iang Sises linganla. Sihpw teikan kin kakehlailla arail pwoson ni arail kin wehwehki me e pahn doare irail sang imwin koasoandi suwed wet en mehkan ong nan sampah kapw lingano. (Kaudiahl 7:14) Ia uwen e wia mehn kangoang en kesihnenda teng lau lel ni imwi! Oh kasansal wet kak padahkiong kitail soahng tohto nin duwen atail pahn kilang nan artikel en mwuri.
[Nting tikitik kan me mi pah]
a Kilang pwuhk ko “Let Your Name Be Sanctified,” pali 313-14, oh Revelation—Its Grand Climax At Hand!, pali 164-5, ntingda sang Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
b Eksodus 2:15-22; 3:1-6; 5:2; 7:8-13; 8:18; 19:16-19; Deuderonomi 31:23; 1 Nanmwarki 17:8-16; 18:21-40; 19:1, 2, 8-18; 2 Nanmwarki 2:1-14.
d Kilang pwuhko You May Survive Armageddon Into God’s New World, ntingda sang rehn Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., pali 281-283.
e Kilang pwuhko “Let Your Name Be Sanctified,” pali 317-320.
Komw Tamataman?
◻ Ihs me iang Sises pwarada nan kasansal en wekilao?
◻ Iaduwen pwoson en wahnpoaron kan kin kehlailkihda kasansal en wekilao?
◻ Ni ahnsou me Moses oh Elaisa pwarada “ni lingan” iang Sises nan wekilao, ihs me re kin mwete?
◻ Iaduwen Moses oh Elaisa ara duwehte Israel en Koht?
[Kilel nan pali 10]
Wekilao kin kakehle pwoson en Kristian kan en mahs oh ahnsouwet