Siohwa—Koht Emen Me Kin Kasalehda Soahng Rir Kan
“Mie Koht emen nanleng me kin kasalehda soahng rir kan.”—DANIEL 2:28.
1, 2. (a) Iaduwen Siohwa weksang ah Imwintihti lapalapo? (b) Iaduwen aramas kan kin kasalehda soangen wekpeseng wet?
SIOHWA, Koht lapalap oh limpoak en lahng oh sampah, Sounkapikada tehmeno, iei koht en erpit oh kopwung pwung. E sohte anahne ekihla ihs ih, oh sapwellime doadoahk, de kupwure. Ni ahnsou me e pein kileleiong oh ni pein sapwellime kupwur, e pahn kasalehda pein ih. Ni ahl wet e wekisang ah Imwintihti, Sehdan me Tepil, me kin songosong en ekihla pein ih oh dahme e pahn wia.
2 Duwehte Siohwa oh Sehdan ara wekpeseng, neira tohnkaudok kan pil wekpeseng. Irail ko me kin idawenla Sehdan kin sansalkihda arail likamw oh pitih. Re kin songosong en kasalehda me re mwahu, ahpw arail wiewia me rotorot. Kristian kan nan Korint ale peneu me ren dehr pwuriamweiki ire mehlel wet. “Irail pwukat kaidehn wahnpoaron mehlel kei—irail wahnpoaron likamw ekei me kin kinehda ar doadoahk oh kin kawekala pein irail ong wahnpoaron en Krais. Eri, kaidehk mehkot kapwuriamwei ehu met. Pwe Sehdan pil kak kawekala pein ih oh mwomwehda tohnleng en marain.” (2 Korint 11:13, 14) Ni pali teio, Kristian kan, kin kilangwong Krais me iei arail kaun. Ni ahnsou me e ketiket pohn sampah e kin ni unsek kasalehda irair en Semeo, Siohwa Koht. (Ipru 1:1-3) Ihme kahrehda, ni arail kin idawehnla Krais, Kristian kan kin alasang Siohwa, Koht mehlel, sansal, oh marain. Irail sohte kin pil anahne ekihla ihs irail, arail doadoahk kan, de kupwur me re wia.—Episos 4:17-19; 5:1, 2.
3. Iaduwen atail kak pasepengla koasoio me dene aramas kan me kin wiahla Sounkadehde kan en Siohwa kin ale idihd en iangala “pwihn rir” ehu?
3 Ni ahnsou kan me e mwahngih me keieu mwahu, Siohwa kin kasalehda iretik kan duwen kupwure oh duwen ahnsou kohkohdo me sohte sansal ong aramas mahso. Ni ahl wet ih iei emen Koht me kin kasalehda ire rir kan. Ihme kahrehda, aramas kan me men papah ih kin ale luk—ehi kangoang kin kohwong—en sukuhlkihdi soangen iretik pwukat me kin sansalda. Ehu roporop nan 1994 me wiawihong Sounkadehde 145,000 samwa nan ehu sapwen Iurop kasalehda me, pali moron en irail iei me pein emen emen irail kin kasawih padahk kan en Sounkadehde kan en Siohwa erein sounpahr siluh mwohn arail koasoanehdi en wiahla emen Sounkadehde. Re kin wiahda koasoandi wet sang ni pein arail nsen saledek ah kaidehn sang ni idihd. Oh re anehkihte saledek en pilipil oh saledek en mwekid. Karasepe ehu, pwehki ekei sapwungki kosonned ile en mour mwakelekel ong Kristian kan, irail pwukat eri mwuhr koasoanehdi me re sohte men wia emen Sounkadehde. Ahpw, e inenen wia mehn pehtekpe mwahu, me erein sounpahr limau samwalahro, pali moron en irail pwukat me wia Sounkadehde kei oh sohla kin alehdahr kahk en pwurehng werekiong oh wia wiewia kan nin duwen Sounkadehde kan.
4. Dahme sohte pahn kedirepwe Kristian lelepek kan, oh dahme karehda sohki?
4 Ni mehlel, kaidehn irail koaros me mahs wia Sounkadehde oh sohla me pwurehng pwurdo, oh nanpwungarail iei irail kan me mahso kin kowahki pwukoah nan mwomwohdisohn Kristian. Met sohte kapwuriamwei, pwe pil emen werek keren en Sises, wahnpoaron Sudas, pil kesehla padahk mehlel. (Madiu 26:14-16, 20-25) Ahpw met kin wia kahrepe ehu en pwunodki kaudok en Kristian? Met kin kahmahmkihla pweida mwahu en doadoahk en kasukuhl en Sounkadehde kan en Siohwa? Soh, me duwehte wiewiahn Sudas Iskariot, e sohte kauhdi kupwuren Koht.
Lapalapie ahpw Limpoak
5. Iaduwen atail ese me Siohwa oh Sises kin poakohng aramas, oh iaduwen arail kasalehda limpoak wet?
5 Siohwa iei Koht en limpoak. E kin nsenohki aramas. (1 Sohn 4:7-11) Mendahki ah ileile, e kin kupwurki wiahki aramas kompoakapah. Me pid duwen emen sapwellime ladu kan en mahs, kitail wadek: “‘Eipraam pwosonlahr Koht, oh pwehki eh pwoson, Koht ketin kupwurehda pwe en pwungla reh,’ Koht ahpw pil ketin kamwarehki ‘Kompoakapahi Eipraam.’” (Seims 2:23; 2 Kronikel 20:7; Aiseia 41:8) Duwehte pirien en aramas kan me kin ehukihpene ire ekiek kan, de ire rir kan, Siohwa kin pil ehukihong kompoakepah kan ire rir kan. Nan irair wet Sises kin alasang Semeo, pwe e kin kompoakapahki sapwellime tohnpadahk kan oh ehukihong irail ire rir kan. E padahkiong irail: “I sohlahr pahn kahdanekin kumwail ladu, pwehki ladu sohte kin ese dahme eh soumas kin wia. Ahpw I pahn kahdanekin kumwail kompoakapahi, pwehki ei padahkihong kumwailehr soahng koaros me I rongasangehr rehn Semei.” (Sohn 15:15) Iretik kan me ekiek, de “soahng rir kan,” me Siohwa, oh sapwellime Ohlo, oh kompoakaparail kan esepene kin kaminiminirailpene ni selen limpoak oh loalopwoat me sohte kak ohla.—Kolose 3:14.
6. Dahme kahrehda Siohwa sohte anahne ekihla kupwure kan?
6 Wehwehn ahdo Siohwa, “Meno me kin Kupwurehda en Miela,” kin kasalehda duen ah sapwellimanki manaman en wiahla dahme e kupwurki pwehn kak kapwaiada kupwure. Me weksang aramas, Siohwa sohte anahne ekihla kupwure pwehki e masak pwe mehteikan pahn kak irehdi ih en dehr kapwaiada kupwure. E uhdahn pahn pweida, ihme e ni sansal kasalehda nan sapwellime Mahsen, Paipel, dahme e kupwurki en wia. E inoukihda: “I pil duwen mahsen me I kin kapwilewei—e pahn kin kapwaiada audepen kupwurei koaros; e pahn kin kapwaiada mehkoaros me I anahne en pweida.”—Aiseia 55:11.
7. (a) Dahme Siohwa kohpada nan Ihden, oh iaduwen Sehdan kadehdehda me Koht me mehlel? (b) Iaduwen mouren 2 Korint 13:8 kin mehlel ahnsou koaros?
7 Mwurinte pelieno nan Ihden, Siohwa kasalehda ni oarelap dahme pahn ikmwuri imwikihla uhpene me wiawi nanpwungen Siohwa oh ah Imwintihtio, Sehdan. Sapwellimen Koht Kadaukeko me inouda pahn lokolok, ahpw sohte laud, ahpw Sehdan me pahn lelohng lokolok laud. (Senesis 3:15) Nan pahr 33 C.E., Tepilo uhdahn kauwehla kadaudoko, Krais Sises, ni ah karehong en mehla. Ni ahl wet, Sehdan wiahda dahme ehu kokohp en Pwuhk Sarawi koasoia oh ni ah wia met kasalehda me Siohwa iei Koht mehlel, mendahki met kaidehn me Sehdan mwahuki. Ah kailongki me mehlel oh pwung, iangahki ah lamalam en aklapalap oh soh koluhla, kahreong ih en wia dahme Koht kohpada me e pahn wia. Ehi, ong irail ko koaros me kin uhwong padahk mehlel, mouren ire wet kin sansalda me e pwung: “Pwe se sohte kak wia mehkot me kin pelianda mehlel en Koht, pwe aht kehl koaros kin ong ni mehlelohte.”—2 Korint 13:8.
8, 9. (a) Dahme Sehdan ese, ahpw ah ese met kauwehla en Siohwa pahn kapwaiada kupwure kan? (b) Peneu sansal dahieu irail kan me kin uhwong Siohwa kin pohnsohla, oh pwekihda?
8 Pwehki Wehin Koht kakaudahr soh sansal nan 1914, Kaudiahl 12:12 pweidaier: “Eri, ihme kumwail nanleng kan, kumwail perenda, oh koaros me kin kousoan nanleng! Ahpw meid suwediong sampah oh madau! Pwe Tepilo leledohr rehmwa, oh e inenen lingeringer kowahlap pwehki eh ese me eh ahnsou mwotomwotalahr.” Ahpw, pwehki e ese me ah ahnsou mwotomwotalahr karehong Sehdan en wekidala ah elen wiewia? Ma e wia met e pahn pein wehkada me Siohwa iei Koht mehlel oh me nin duwen Kaun Lapalapie, ih kelepw me warohng kaudok en kohwong. Ahpw, Sehdan sohte men kasalehda me ih me sapwung, mendahki ma e pil ese duwen met.
9 Siohwa ni sansal kasalehda dahme pahn wiawi ni ahnsou me Krais pahn ketido pwehn kadeik en Sehdan koasoandi en sampah. (Madiu 24:29-31; 25:31-46) Ni ahl wet, sapwellime Mahsen kin pakairki me pid kaun akan en sampah: “Ni ahnsou me aramas akan pahn nda, “Mehkoaros meleilei oh mwahu,” iei ahnsowo me apwal laud pahn mwadangete lelohng irail—e pahn mwadangete lelohng irail rasehng medek en neitik ong lih emen.” (1 Deselonika 5:3) Irail ko me kin idawehn ineng kan en Sehdan kin pohnsowehla peneu sansal wet. Re kin maskunla pwehki arail mongiong suwed kan, oh met kin ireiraildihsang en wekidala arail pilahn akan oh koasoandi me kin songosong en kauwehla kupwuren Siohwa.
10. (a) Ia uwen 1 Deselonika 5:3 pweida, ahpw iaduwen sapwellimen Siohwa aramas kan en mwekidki met? (b) Dahme kahrehda aramas kan me sohte pwoson kin wie kommwadla nan ahnsou kohkohdo ni arail uhwong sapwellimen Koht aramas akan?
10 Keieu sangete nan 1986, me sampah dirkihla koasoai en popohl oh meleilei oh United Nations koasoanehdi me pahro iei Pahr en Popohl en Wehin Sampah Pwon. Koasoandi kan kin wiawihda pwehn kihda popohl pohn sampah, oh e sansal me mie ekis popohl. Met iei pweidahn kokohpo pwon, de kitail kak kasikasik pil ehu pakair kapwuriamwei en mehkot tohrohr? Siohwa pahn kadehdehda mehlel en ire wet ni ahnsou me e pein koasoanehong. Nin doken met, kitail en pepehd ni pali ngehn, “kasikasik sapwellimen Koht Rahno, oh wia uwen me kumwail kak pwe en kamwadangahdo.” (2 Piter 3:12) Nin doken ahnsou kin kohkohwei ki inoun popohl oh meleilei tohto, ekei aramas me kin ese peneu wet, ahpw pilada en pohnsowehla, kin aklapalapla ni arail kin kose me dene Siohwa sohte pahn, de sohte kak, kapwaiada sapwellime Mahsen. (Kilang Eklesiasdes 8:11-13; 2 Piter 3:3, 4.) Ahpw Kristian mehlel kan ese me Siohwa pahn kapwaiada kupwure kan!
Wauneki Aramas kan me Siohwa kin Doadoahngki
11. Dahme Daniel oh Sosep sukuhlkihdi duwen Siohwa?
11 Ni ahnsou me Nanmwarki Napukadnesar, Kaun en Wehin Papilon, auramanihda auraman kamasapwehk ehu me e sohte kak tamanda audepe, e pek sawas. Nah samworo kan, oh sounkosetipw kan, oh sounwunani kan sohte kak padahkiong audepen ah auraman oh pil sohte kak kawehwehda ia wehwehn auramano. Ahpw, Daniel, sapwellimen Koht laduwo, kak wia met, mendahki e pahn wehkada me sansaldahn auramano oh wehwehn auramano sohte kohsang pein ah loalokong. Daniel koasoia: “Mie Koht emen nanleng, me kin kasalehda soahng rir kan koaros. E ketin kasalehiongkomwiher, maing, Nanmwarki Nepukadnesar, dahme pahn pwarada ahnsou kohkohdo.” (Daniel 2:1-30) Sounpahr epwiki kei mwowe, Sosep, emen soukohp en Koht, pil lelohng wiewia ohte me Siohwa iei Sounkasalehda soahng rir kan.—Senesis 40:8-22; Eimwos 3:7, 8.
12, 13. (a) Ihs sapwellimen Koht soukohpo me keieu lapalap, oh dahme kahrehda ke sapengki met? (b) Ihs nan rahnpwukat me kin papah nin duwen “sounkohwan rir kan en Koht,” oh iaduwen kitail en kilangwohng irail?
12 Sapwellimen Siohwa soukohp me keieu lapalap me papah pohn sampah iei Sises. (Wiewia 3:19-24) Pohl kawehwehda: “Kawao Koht kin ketin mahseniong samatail mehn mahs ako pak tohto oh ni soangen mwohmw tohto sang rehn soukohp ako; a ni rahn pwukat, e ketin mahseniong kitail sang rehn Sapwellime Iehros. Iehros menet, iei ih me Koht ketin wiahkihda nanleng oh sampah pokon. Iehros menet, iei ih me Koht ketin pilada pwe en sapwellimankihla mehkoaros ni imwin kawa.”—Ipru 1:1, 2.
13 Siohwa kin ketin mahsaniong Kristian kan en mahs ki sapwellime Ohlo, Sises, me kin kasaleong irail soahng rir sarawi kan. Sises padahkiong irail: “Kumwailte me e mweimweiong dehdehkihla manaman rir kan duwen Wehin Koht.” (Luk 8:10) Pohl mwuhr koasoiahki Kristian keidi kan “ladun Krais kei oh aramas me aleier kohwahn padahk rir kan en Koht.” (1 Korint 4:1) Rahnwet, Kristian keidi kan kin kaukaule papah nan irair wet, oh me kin towehda pwihn en ladu lelepek oh loalokong me ki ah Governing Body kin kihda mwengen ngehn ni ahnsou me konehng. (Madiu 24:45-47) Ma kitail kin uhdahn kalahnganki sapwellimen Koht soukohp sarawi kan en mahsie, oh keieu sapwellimen Koht Ohlo, kitail soh pahn pil wauneki aramas kan me Siohwa kin doadoahngki rahn pwukat pwehn kasalehda audepen Paipel me sapwellime aramas kan nan ahnsou apwal pwukat uhdahn anahne?—2 Timoty 3:1-5, 13.
Sansal de Rir?
14. Iahd me Kristian kan kin wia arail doadoahk ni rir, oh met kin kasalehda me ahn ihs mehn kalimeng me re kin idawehn?
14 En Siohwa kin sansal kasalehda mehkan kin wehwehki me Kristian kan en ahnsou koaros oh pahn irair koaros kasalehda soahng kan koaros me re ese? Eri, Kristian kan kin idawehn kaweid en Sises ong sapwellime wahnpoaron kan en “kanahieng duwehte sineik kan, oh pil mpahi duwehte mwuroi kan.” (Madiu 10:16) Ma irail sohte kak kaudokiong Koht nin duwen me arail nsenmwakelekel padahkiong irail en wia, Kristian kan pahn kaukaule “peikiong Koht,” pwehki re wehwehki me sohte pwihn en aramas ehu me anehki pwung en irehdi kaudok en Siohwa. (Wiewia 5:29) Pein Sises kasalehda anahnepen met. Kitail wadek: “Mwurin mehpwukat, Sises ketin seiseiloakseli nan Kalili; e sohte kupwurki seiloak nan Sudia, pwehki mehn Suhs ako me mi wasao ar kin men kemehla. Eri, sarawi lapalap ehu en mehn Suhs ako, me adaneki Sarawien Impwal, kerendohr. Sises ahpw mahsanihong irail [rie kan ni pali uduk me soh pwoson]: ‘Kumwail kohdahla iang sarawi wet, pwehki ei ahnsou saikinte leledo.’ E ketin mahsanihong irail mehpwukat, e ahpw ketikette nan Kalili.”—Sohn 7:1, 2, 6, 8-10.
En Ndahda de Dehr Ndahda?
15. Iaduwen Sosep kasalehda me kolokolte ire rir ehu kin ekei pak wia elen limpoak?
15 Nan ekei irair, dehr ndahda ire rir ehu sohte ihte loalokong ahpw pil limpoak. Karasepe ehu, iaduwen Sosep, en Sises papaho me pwekada ih, mwekidiki ah rongada me lih me e inoun pwopwoudiongo, Meri, liseian? Kitail wadek: “Eh werek, Sosep, ni eh ohl lelepek oh pwung oh sohte men kahdsuwedihla Mery mwohn aramas akan, e ahpw lemehda en mweisang ni rir.” (Madiu 1:18, 19) Ia uwen e pahn wia elen sempoak en kasalehda irair en liho ong wehi pokon!
16. Pwukoah dahieu elder kan, iangahki tohn mwomwohdiso teikan, anehki me pid soahng rir kan?
16 Ire rir kan me kak kahrehda kanamenek de emen en medengkihla en dehr kasansalong irail kan me sohte anehki pwung ong met. Kristian elder kan en tamantaman met ni ahnsou me re kihda kaweid ong emen emen de kamweitala emen iengerail Kristian de pil kaweid irail pwehki arail wiahda dihp toutou ong Siohwa. Apwaliala ire pwukat ni elen Pwuhk Sarawi me konehng; kasalehong irail ko me sohte pidada ireo soahng rir kan sohte pwung oh wia elen sempoak. Ni mehlel, tohnmwomwohdisohn Kristian sohte pahn song en ese sang rehn elder kan soahng rir kan ahpw pahn wauneki en elder kan ar pwukoah en dehr kasalehda ire rir kan. Lepin Padahk 25:9 koasoia: “Ma kowe oh mehn mpomw men amwa lamalam sohte doakpene, kumwail pein kapwungala nanpwungamwa oh dehr kasalehiong emen.”
17. Dahme kahrehda Kristian kan nan irair tohto sohte kin kasalehda soahng rir kan, ahpw dahme kahrehda re sohte kak ahnsou koaros wia met?
17 Mouren kosonned wet pil kin kadoadoahk nan koasoandi en peneinei de nanpwungen pirien keren kan. En dehr kasalehda soahng rir kan me kesempwal pwehn irehdi sawehwe kan oh karehong nanpwungen aramas en ohla. “Lipahned kin kahrehdo lingeringer rasehng kisinieng en paliepeng eh kin kahrehdo keteu.” (Lepin Padahk 25:23) Ni mehlel, pwehki loaloapwoat ong Siohwa oh sapwellime kosonned pwung kan, iangahki limpoak ong irail akan me kin sapwungala, ele ekei pak konehng en ndahiong pahpa oh nohno, Kristian elder kan, de irail kan me anehki manaman soahng rir kan.a Ahpw nan irair tohto, Kristian kan sohte kin kasalehda soahng rir kan me meteikan kin likihkihong irail, oh re kin eki ire rir pwukat duwehte ma ire pwukat arail.
18. Irair en Kristian siluh dahieu kak sewese kitail en koasoanehda dahme kitail pahn ndahda oh dahme kitail en dehr ndahda?
18 Ni oaralap, Kristian men kin alasang Siohwa ni ah sohte kin kasalehda ire rir kan ni ahnsou me konehng, oh e kin kasalehda ihte ma anahn. Ni ah pahn koasoanehdi dahme e pahn nda de en dehr nda, e kin mwekidki aktikitik, pwoson oh limpoak. Aktikitik pahn pere ih sang en nohn kalaudehla pein ah kesempwal, oh song en nda mehkan pwe mehteikan en wadekala ih ni ah pahn ndahda soahng koaros me e ese de kasongehkin irail ire rir kan me e sohte kak ndahda. Pwoson Mahsen en Siohwa oh mwomwohdisohn Kristian pahn kamwekid ih en kalohkiseli iretik kan en Paipel nin doken ah pahn kanahieng nda mehkan me pahn kansensuwedih mehteikan. Ehi, limpoak pahn kamwekidih en ni sansal nda mehkan me pahn kalinganada Koht oh me aramas anahne ese pwehn kak ale mour. Ni pali teio, ire rir kan, e kin ekihla, oh e pohnese me nan ire tohto ma e kasalehda kin wehwehki me e sohte kasalehda irair en limpoak.
19. Wiewia dahieu pahn sewese kasalehda ihs Kristian mehlel kan, oh dahme e pahn imwikihla?
19 Lamalam toupark wet kin sewese kasalehda ihs me Kristian mehlel kan. Re sohte kin ekihla ihs me Koht me dene sohte ede de me ih emen Trinity. Kaudok likamw kan, me sohte mehlel, kin sansalkihda koht akan me sohte adarail. (Kilang Wiewia 17:22, 23.) Sapwellimen Siohwa Sounkadehde keidi kan kin uhdahn kalanganki kapai kaselel en wia “sounkohwahn rir sarawi kan en Koht.” Ni arail kasalehda ni sansal ire rir pwukat ong mehteikan, re kin sewese kahrehdo me mongiong mehlel kan en rapahki en wiahla koampoakapahn Siohwa.—1 Korint 4:1; 14:22-25; Sekaraia 8:23; Malakai 3:18.
[Nting tikitik me mi pah]
a Kilang The Watchtower en November 15, 1985 me koasoia “Dehr Iang Pidada nan Dipen Mehteikan.”
Iaduwen Komw Pahn Sapeng?
◻ Dahme kahrehda Siohwa sohte anahne ekihla kupwure kan?
◻ Oh ihs me Siohwa kasalehda sapwellime ire rir kan?
◻ Pwukoah dahieu Kristian kan anehki me pid ire rir kan?
◻ Irair siluh dah kei pahn sewese Kristian kan en ese dahme re pahn ndahda oh dahme re sohte pahn ndahda?
[Kilel kan nan pali 22, 23]
Siohwa kin kasalehda soahng rir kan ki sapwellime Mahsen