Koasoandi Me Koht Kin Doadoahngki Pwe En Kapwaiada Kupwure
“Mehkoaros kin wiawi nin duwen kupwuren Koht.”—EPISOS 1:11.
1. Dahme kahrehda mwomwohdiso en Sounkadehde kan koaros pahn tuhpene nan April 12, 2006?
NI SOUTIK en Esil, April 12, 2006, aramas million 16 kei pahn tuhpene pwe en kasarawi Sak en Soutik en Kauno. Nan ehu ehu wasa en tuhpene ko, tehpel ehu mie pilawa soh mwut, me wehwehki paliwar en Krais, oh wain weitahta, me kin wehwehki ntahn Sises me kakerehdi, mehpwukat pahn mih powe tehpel. Ni eh pahn kereniongehr lel imwin padahk ehu me kin kawehwehda wehwehn Kataman en matalahn Sises, pilawao oh waino kin pass ohng irail akan me iang pwarala ni soutiko. Nan ekei mwomwohdiso en Sounkadehdehn Siohwa kan, emen de tohtohsang kin iang tungoale pilawao oh waino. Nan pali laud en mwomwohdiso kan, sohte me pahn iang tungoal. Dahme kahrehda Kristian malaulaute me iang ahneki koapworopwor en mour nanleng me kin iang tungoal; a pali laud me ahneki koapworopwor en mour soutuk nan sampah sohte kin iang tungoal?
2, 3. (a) Iaduwen Siohwa kin kapikada mehkan nin duwen me e kupwurki? (b) Ia kahrepen Siohwa kapikada sampah oh aramas akan?
2 Siohwa iei Koht en kahrepe men. Pwe en kapwaiada kupwure kan, e kin “kamwekid mehkoaros en wiawi nin duwen me e kupwurki.” (Episos 1:11) E keieu mahs kapikada sapwellime Iehroso. (Sohn 1:1, 14; Kaudiahl 3:14) Mwuri, ki sapwellime Iehroso, Siohwa uhd kapikada peneinei en ngehn ehu, wehwe oh sampah iangahki aramas akan me kousoan powe.—Sohp 38:4, 7; Melkahka 103:19-21; Sohn 1:2, 3; Kolose 1:15, 16.
3 Siohwa sohte kapikada sampah en wia wasahn test ehu pwe en kak katohtohihala sapwellime seri en ngehn kan nanleng nin duwen me lamalam en Kristendom tohto kin padahngki. Mie kahrepen ah kapikada sampah, iei ohng “wasahn kousoan.” (Aiseia 45:18) Koht kapikada sampah ong aramas akan oh e kapikada aramas en kousoan pohn sampah. (Melkahka 115:16) Sampah pwon uhdahn pahn wiahla paradais oh audaudki aramas pwung kan me pahn apwalih sampah. Sohte koasoandi ehu me tepin pwopwoudo pahn kohdahla nanleng.—Senesis 1:26-28; 2:7, 8, 15.
Pelianda Kupwuren Siohwa
4. Iaduwen uhwong lelohng sapwellimen Siohwa elen kaunda sangete nin tepin poadoapoad en aramas akan?
4 Emen sapwellimen Siohwa ngehn ko nanleng nantiong en uhwongada kupwuren Siohwa oh doadoahngki ni ahl sapwung kisakis sarawi en pein wia pilipil kan. E kauwehla popohl me kin kohwong irail akan me kin uhpah sapwellimen Siohwa kaunda ki limpoak. Sehdan kahrehiong tepin pwopwoudo en pilada ahl en uhtohrda sang Koht. (Senesis 3:1-6) E sohte kin kahmahmki sapwellimen Siohwa manaman, ahpw e song en pelianda sapwellimen Koht elen kaunda. Kahrehda, nin sampah miehla peikasal me pid sapwellimen Siohwa kaunda sangete nin tepin poadoapoad en aramas akan.
5. Soangen peikasal dah me pwarada oh e kin dokedoke ihs?
5 Patehngete kahpwal me wiawi nan Ihden me pidada kaunda en lahng oh sampah, ni mwehin Sohp, Sehdan pil kihda ehu kahpwal de irair en peikasal nan lamalam en sapwellimen Siohwa aramas akan me kin papah oh kapwaiada kupwure kan. Sehdan mwomwen koasoia me dene aramas kin papah Siohwa ki kahrepe roporop kante, pwe ma re lelohng songosong, irail pahn sohpeiweisang Koht. (Sohp 1:7-11; 2:4, 5) Mendahki peikasal wet tepida ohng irail ladu en Siohwa kan nin sampah, ahpw e pil kin dokedoke irail sapwellimen Koht seri en ngehn kan me pil iangahki Sises Krais.
6. Iaduwen Siohwa kasalehda me e kin lelepek ohng kupwure kan oh mwareo?
6 Siohwa kin lelepek ohng kupwure kan oh mwareo ni eh kin wiahkihla pein ih Soukohp oh Sounkomour men.a E mahsanih ohng Sehdan: “I pahn kahrehiong kowe oh liho en imwintihtihpene oh nanpwungen kadaudoke kan oh kadaudokomw kan pil pahn imwintihti. E pahn sok pohn moangomwen pwe en kamwutepene oh ke pahn ke keimwen neh.” (Senesis 3:15) Ki kadaudok en “liho” de sapwellime pwihn en nanleng, Siohwa pahn sapeng en Sehdan song en pelian oh ketikihong kadaudok en Adam kan koapworopwor en komour.—Rom 5:21; Kalesia 4:26, 31.
“Sapwellime Kupwur Rir Sarawi kan”
7. Ia kupwuren Siohwa me e doadoahngki Pohl en kasalehda?
7 Nan sapwellime kisinlikou ong Kristian kan nan Episos, wahnpoaron Pohl kawehwehda ni kaselel iaduwen Siohwa kin kamwekid mehkoaros en kak lel kupwure. Pohl ntingihdi: “E kasalehiong kitail sapwellime kupwur rir sarawi kan. Eri, e kupwurki oh e pahn ketikihpene mehkoaros nanleng oh sampah pahn tahpwteieu, iei pahn Krais.” (Episos 1:9, 10) Kupwuren Siohwa iei en wiahda lahng oh sampah ehu me audaudki irail kan me kin ni limpoak uhpa sapwellime kaunda. (Kaudiahl 4:11) Mware pahn sarawihla oh e pahn sansalda me Sehdan soun likamw emen oh mwehi sarawi en Koht pahn “pweida sampah duwehte nanleng.”—Madiu 6:10.
8. Ia wehwehn lepin lokaia “kaunda”?
8 Kupwur kaselel en Siohwa pahn pweida ki sapwellime “mwehi de kaunda.” Pohl doadoahngki lepin lokaia me kin wehwehki “kaunen tohnihmw ehu.” Lepin lokaia wet kin wehwehki, kaidehn koperment ehu, me duwehte Wehin Mesaiao, ahpw ahl ehu en apwalih oh katanga mehkan.b Ahl kaselel me Siohwa kin katanga de apwalih mehkan pwe en lel kupwure kan kin pidada “kupwure rir sarawi kan” me pahn wie sansalla ahnsou koaros.—Episos 1:10; 3:9.
9. Iaduwen Siohwa kin kalaudehla sansalda en sapwellime kupwur rir sarawi kan?
9 Ki inou kei me ireirekdo, Siohwa kin kasalehda iaduwen kupwure me pid kadaudoko me inoupe wiawi nan Ihden pahn pweida. Sapwellime inou ong Eipraam kasalehda me kadaudok inoudahro pahn ketido sampah oh e pahn wia emen kadaudok en Eipraam oh e pahn wia ahl me “tohnwehi kan koaros” pahn kak ale kapingparail. Inou wet pil kasalehda me mie pil ekei me pahn iang kadaudok wet. (Senesis 22:17, 18) Inou me wiawihda ohng mehn Israel en uduk kan kin kasalehda kupwuren Siohwa en wiahda “wehi en samworo ehu.” (Eksodus 19:5, 6) Inou me wiawihda rehn Depit kasalehda me kadaudoko me pahn wia Kaun en Wehi ehu kohkohlahte. (2 Samuel 7:12, 13; Melkahka 89:3, 4) Ni inouo kahluwalahngehr mehn Suhs akan ohng Mesaiao, Siohwa kasalehda pil ekei irair akan me pid pweidahn kupwure kan. (Kalesia 3:19, 24) Irail aramas akan me pahn iang werekiong kadaudoko pahn wia “wehi en samworo kan” me kohpadahro oh e pahn lukodohng nan “inou kapwo” nin duwen “Israel” en ni pali ngehn ehu.—Seremaia 31:31-34; Ipru 8:7-9.c
10, 11. (a) Iaduwen Siohwa kin kasalehda duwen kadaudoko me kokohp pe wiawiero? (b) Dahme kahrehda Sapwellimen Koht Iehroso ketido sampah?
10 Pwe en kak kapwaiada koasoandi en kupwur sarawio, kadaudoko eri ketido sampah nin duwen me kokohp kasalehda. Siohwa kadarodo tohnleng Kapriel en ndaiong Meri me e pahn naitikihada pwutak emen oh e pahn kamwarenki ih Sises. Tohnlengo mahsanih ong Meri: “E pahn lapalap oh e pahn mwarenki Sapwellimen Koht, Wasa Lapalahpie; oh Siohwa Koht pahn ketin kasapwilada en nanmwarki duwehte seme Depit, oh e pahn nanmwarki en kadaudok en Seikop kan kohkohlahte; oh sapwellime wehi sohte pahn imwisekla!” (Luk 1:32, 33) Eri, mwomwen kadaudoko sansaldahr.—Kalesia 3:16; 4:4.
11 Sapwellimen Siohwa Iehroso pahn ketido sampah oh lelohng songosong kan. Pasapeng keieu pwung ong ahn Sehdan peliandao pahn kohsang Sises. Iaduwen—e pahn lelepek ong Semeo? Met kin pidada kupwur rir sarawio. Wahnpoaron Pohl mwuhr kawehwehda pwukoa en Sises: “Irair rir en sapwellime lelepek ong Koht me inenen laud: ‘E ketido ni mwomwen aramas, me inenen pwung ni pali ngehn, pwarohng tohnleng kan, rohnge pil lohkselier nanpwungen wehi kan, aramas akan kamehlele nin sampah, oh ketidahla nanleng ni lingan.’” (1 Timoty 3:16) Ehi, sang ni ah tengediong lelepek lao e mehla, Sises kihda pasapeng me keieu en konehng ahn Sehdan peliandao. Ahpw, oaritik teikan me pid irair rir sarawi wet saikinte sansalda.
“Irair Rir Sarawi en Wehin Koht”
12, 13. (a) Ia ehu irair en “irair rir sarawi en Wehin Koht”? (b) Dahme kin pidada en Siohwa kin pilada ekeite aramas me pahn kohdahla nanleng?
12 Ni en Sises kin kalohkseli nan Kalili, e kasalehda me irair rir sarawio kin pidada sapwellime kaunda en Wehin Mesaiao. E padahkiong sapwellime werek kan: “Pwehki e mweimweiong kumwail en ese soahng rir kan en Wehin Nanleng [“Wehin Koht,” Mark 4:11].” (Madiu 13:11) Ehu irair en mehkot rir wet kin pidada sapwellimen Siohwa pilipil en “pwihn tikitiko” me wiawihkihda aramas 144,000 me pahn Sapwellime Iehroso oh pahn wia kisehn kadaudoko me pahn iang ih kakaun nanleng.—Luk 12:32; Kaudiahl 14:1, 4.
13 Pwehki aramas akan kapikipikda en kousoan nan sampah wet, met wehwehki me “e wia pil ehu kapikipik kapw” en Siohwa ni ekei aramas arail pahn pil iang kohdahla nanleng. (2 Korint 5:17) Wahnpoaron Piter kin ntingihdi mahsen pwukat nin duwen emen me pahn iang paiekihda koapworopwor en sohsohki nanleng: “Kaping kalahngan ohng Koht oh Semen atail Kaun Sises Krais pwehki sapwellime kalahngan e ketikihong kitail koapworopwor en mour kapw ehu ni eh ketin kaiasada Sises Krais sang me melahr akan, ohng sohso ehu me sohte kak ohla, de mwerpeseng, de pil sohrala. E ketin nekinekid ong kumwail nanleng.”—1 Piter 1:3, 4.
14. (a) Iaduwen irail me sohte iang wia mehn Suhs kin iang pidada “irair rir en Wehin Koht”?(b) Dahme kahrehda kitail kak wehwehki “soahng loal kan duwen Koht”?
14 Pil ehu kisehn irair rir sarawio me pid Wehi me pahn kokouda ahnsou kohkohdo iei kupwuren Koht en kapataiong irail me sohte wia mehn Suhs kan en iang kisehn irail pwihn tikitiko me pahn iang Krais kaunda nanleng. Pohl kawehwehda met duwen mwomwen en Siohwa kin kapwaiada kupwure kan: “Mahso aramas akan sohte marainki duwen kupwur rir wet, a met Koht ahpw ketin kapwarehiong sapwellime wahnpoaron oh soukohp sarawi kan sapwellime Ngehn. Eri, iet kupwur en Koht rir en: duwen rongamwahu eh kahredahr mehn liki kan oh mehn Suhs akan ar ahnekipenehr sapwellimen Koht kapai kan, duwen ar wialahr kisehn warteieu oh ar iangehr ahnekipene inou me koht ketin inoukidahr rehn Krais Sises.” (Episos 3:5, 6) Wehwehn kisehn irair rir sarawi wet ahpw sansalda sang rehn “wahnpoaron sarawi ko.” Duwehte rahnwet, ma ngehn sarawi sohte kin sawas, kitail sohte kak en wehwehkihla “soahng loal kan duwen Koht.”—1 Korint 2:10; 4:1; Kolose 1:26, 27.
15, 16. Dahme kahrehda Siohwa pilada irail aramas akan me en iang wia iengen Sises me pahn kakaun?
15 “Irail me lopw pahnen pahkid” me iang “Sihmpwulo” kesihnen pohn nahna en Sainai nanleng alehier “kamaiauparail sang nin sampah” oh “kamaiaudasangehr rehn aramas teikan oh iei irail me tepin meirongalahr ong Koht oh Sihmpwulo,” Sises Krais. (Kaudiahl 14:1-4) Siohwa pilada emen sang sapwellime ko nanleng en wia kadaudoko, ahpw dahme kahrehda e pilada ienge kan sang rehn aramas akan? Wahnpoaron Pohl kawehwehda me luhk kohwong irail pwihn malaulau wet sang sapwellimen Koht kupwur kalahngan.”—Rom 8:17, 28-30; Episos 1:5, 11; 2 Timoty 1:9.
16 Kupwuren Siohwa iei en kasarawihala mware kaselel oh sarawi oh sapwellime kaunda nan sampah pwon. Sang sapwellime “kaunda” erpit me sohte me kak karanih oh mwomwen ah kin koasoanehdi mehkan, Siohwa kadarodo sapwellime meseniho sampah pwe en kak lel songosong kan. Kapataiong met, e pil kupwurki irail aramas akan me kin kasalehda me irail kin lelepek lao mehla en iang kisehn Wehin Mesaiao me sapwellime Iehroso pahn kaunda.—Episos 1:8-12; Kaudiahl 2:10,11.
17. Dahme kahrehda en konehng kitail me Sises oh ienge kaun kan mahs mour nin duwen aramas ekei sampah?
17 Siohwa kasalehda sapwellime limpoak mwuledek ong kadaudok en Adam kan sang ni ah ketikihdo Sapwellime Iehroso sampah oh pilada ekei aramas akan sang nan sampah en iang wia kisehn me pahn sohsohki kaunda en Wehio. Iaduwen met pahn wia kapai ehu ong irail akan me kin kasalehda me irail lelepek, tepida sang nan mwehin Eipel kohdo? Aramas soh unsek kan me ipwidi nan dihp oh mehla anahne irail en pwurehng rosonla ni pali ngehn oh war pwe en kak pwung ohng kupwuren Siohwa nin tepio ong aramas akan. (Rom 5:12) Ia uwen ah kin wia mehn kamweit ehu ong irail akan me kin kilikilangwohng koapworopwor en mour soutik sampah en ese me arail nanmwarkio pahn kasalehiong irail soangen limpoakohte me e kin kasalehiong sapwellime werek kan ni ahnsou me e kin ketiket sampah! (Madiu 11:28,29; Ipru 2:17,18; 4:15; 7:25, 26) Oh ia uwen ah wia mehn kangoang ehu en ese me irail me pahn iang wia samworo kan nanleng iei ohl oh lih ekei me pil pein irail kin ahneki luwet akan oh lelohng soangen kahpwal kan me kitail mih loale!—Rom 7:21-25
Kupwuren Siohwa me Pahn Pweida
18, 19. Dahme kahrehda mahsen en Pohl me kileledi nan Episos 1: 8- 11 kin sansal mwahu ohng kitail ahnsou wet, oh dahme kitail pahn kilang nan artikel en mwurin met?
18 Met kitail anahne wehwehkihla wehwehn sapwellimen Pohl mahsen ohng irail Kristian keidi kan me kileledi nan Episos 1:8-11. E mahsanih me Siohwa ketin kasalehiong irail “sapwellime kupwur rir sarawio,” me e ketikihong irail en iang Krais “sohsohki” oh me “koasoandi ohng irail pwehki Koht kupwurki oh pahn kamwekid mehkoaros nin duwen me e kin kaweidki.” Kitail tehk me met kin inenen pwung ohng sapwellimen Siohwa “koasoandi de kamwekid” mehkan en kak lel dahme e kupwurki. Met pil kin sewese kitail en wehwehki dahme kahrehda irail Kristian malaulau keite me kin iang tungoale wain oh pilawa ni Sak en Soutik en Kauno.
19 Nan artikel en mwurin met, kitail pahn kilang ia wehwehn Katamanpen Kamatalahn Krais ong irail akan me ahneki koapworopwor en mour nanleng oh dahme kahrehda irail meh rar rar kei me arail koapworopwor sampah anahne en perenki wehwehn Kataman wet.
[Nting tikitik me mi pah]
a Mwar sarawi wet kin wehwehki “E Kahrehong en Wiahla.” Siohwa kak wiahla sohte lipilipil dahme e anahne en wiahla pwe en kapwaiada kupwure kan.—Eksodus 3:14, footnote.
b Mahsen en Pohl kasalehda me kaunda miehier nan ah mwehi, ahpw iren Pwuhk Sarawi kan kin kasalehda me Wehin Mesaiao tepida nan 1914.
c En kalaudehla kawehwe en inou ko me pid kupwuren Koht, kilang The Watchtower en February 1, 1989, pali 10-15.
Kousapahl
• Dahme kahrehda Siohwa kapikada sampah oh ketikihdi aramas powe?
• Dahme kahrehda e kesempwal Sapwellimen Siohwa Iehroso en lelohng songosong nan sampah?
• Dahme kahrehda Siohwa pilada aramas me en iang Sises kaunda?