Iang Koht Kekeid—Tepin Kahk Kan
“Kumwail keido mpen Koht, oh e pahn ketin keiong mpamwail.”—SEIMS 4:8.
1, 2. Dahme kahrehda ke kak nda me papah Siohwa iei pwais kaselel ehu?
OHLO selidi nan imweteng sounpar tohto. Ehu rahn e ekeredo en pwarada mwohn kaunen sahpwo. Soahng tohto mwadang wiawi. Ni ahnsou mwadang, me senselo uhd doadoahk ohng nanmwarki me keieu manaman me memour nin sampah ahnsouwo. Meno me sensel mahso uhd kasapwiladahng nan kohwa laud ehu oh ahnekihla wahu lapalap. Sosep—ohlo me neh kan selkihdi mete—ni ahnsou wet iang nanmwarki men kekeid!—Senesis 41:14, 39-43; Melkahka 105:17, 18.
2 Rahnwet, aramas akan ahneki ahnsou mwahu en papah Meno me lapalap sang Papao en Isip. Kaunen Lahng oh Sampah kin luhke kitail koaros en papah ih. Ni mehlel, en papah Siohwa, Koht Lapalapie, oh kekeirada nanpwung mwahu reh kin wia pwais kasehlel ong kitail! Iren Paipel kan kin karasaiong Ih irair pwukat: manaman, lingan, oh meleilei. (Esekiel 1:26-28; Kaudiahl 4:1-3) Soahng koaros me e kin wia kin kasalehda sapwellime limpoak. (1 Sohn 4:8) E sohte kin likamw. (Nempe 23:19) Oh E pahn ahnsou koaros loalopwoatohng irail kan me kin loalopwoatohng Ih. (Melkahka 18:25) Ni atail pahn kapwaiada sapwellime koasoandi kan, mouratail pahn peren oh katep laud ni ahnsouwet oh kitail pil kak ahneki koapworopwor en mour soutuk ni ahnsou keren. (Sohn 17:3) Aramas akan me kin kaunda aramas sohte kak kihda soahngen kapai oh pwais akan duwehte me Koht kin kihda.
3. Ia wehwehn Noah kin ‘iang Koht mehlel kekeid’?
3 Mahs mahsie, Noha kin nantiong song en kapwaiada kupwuren Koht. Paipel mahsanih duwen ih: “Ohl lelepek men Noha, oh ihete me keniken rehn Koht ahnsouwo. Eh mour poadidiong Koht, a aramas teikan koaros suwed mwohn silangin Koht.” (Senesis 6:9) E sansal, me Noha sohte uhdahn alialu iang Siohwa, pwe sohte ohl emen me kak “kilangki Koht mese.” (Sohn 1:18) Ahpw, Noha iang Koht kekeid ni eh kin kapwaiada dahme Koht padahkiong ih en wia. Pwehki Noha inoukihong Siohwa me e pahn wia sapwellime kupwur kan, e paiekihda nanpwung mwahu rehn Koht Wasa Lapalapie. Duwehte Noha, aramas rar kei nan rahnpwukat kin ‘iang Koht kekeid’ sang ni ahr kin kapwaiada sapwellimen Siohwa kaweid kan oh kosonned akan. Iaduwen emen kin tepida wia met?
Loalokong Pwung Kesempwal
4. Iaduwen Siohwa kin kihong sapwellime aramas akan kaweid?
4 Pwehn iang Siohwa kekeid, kitail anahne mahs esehla Ih. Soukohp Aiseia kohpadahr: “Ni rahn ekei me pahn kohdo, nahnao, wasa me Tehnpas Sarawio kokouda ie, pahn wiahla nahna keieu ile, ilehsang dohl akan koaros. Wehi tohto pahn kin pokondohng rehi, oh towe kan pahn kin nda, “Nna, kitail kohdalahng pohn dohlen Kauno [“Siohwa,” New World Translation] nan Tehnpas Sarawien Koht en Israel. E ahpw pahn ketin kasalehiong kitail kupwure, pwe kitail en keid nan sapwellime ahl akan. Pwe sapwellimen Kauno [“Siohwa,” NW] padahk kin kohsang Serusalem, oh e kin ketin mahseniong sapwellime aramas akan sang Saion.” (Aiseia 2:2, 3) Ei, kitail kak likih me Siohwa pahn padahkihong aramas akan koaros me kin rapahki Ih en kapwaiada sapwellime kosonned akan. Siohwa ketikihong kitail sapwellime Mahsen, Pwuhk Sarawi, oh e kin ketin sewese kitail en wehwehki audepe kan. Ehu ahl e kin wia met ni e kin doadoahngki “ladu lelepek oh loalokong.” (Madiu 24:45-47) Siohwa kin doadoahngki ‘ladu lelepek’ en kihda kaweid en pali ngehn me kin dierekda nan sawaspen Paipel kan, mihding en Kristian akan, oh koasoandi en onop Paipel ni soh isepe. Koht pil kin doadoahngki sapwellime ngehn sarawi en sewese sapwellime aramas akan en wehwehki sapwellime Mahsen.—1 Korint 2:10-16.
5. Dahme kahrehda padahk mehlel en Pwuhk Sarawi kin kesempwal?
5 Edetehn kitail sohte kin pwainda padahk mehlel en Pwuhk Sarawi, e wie mehkot me inenen kesempwal. Ni atail kin onop Mahsen en Koht, kitail pahn sukuhliki duwen Koht—mware, sapwellime irair akan, kupwure, oh sapwellime wiewia kan ong aramas akan. Kitail pil kin sukuhliki duwen pasepeng kansenamwahu kan ong peidek kan me kin pid atail mour: Dahme kitail mihmiehki? Dahme kahrehda Koht kin mweidohng kalokolok en wiawi? Dahme pahn wiawi ni ahnsou kohkohdo? Dahme kahrehda kitail kin mahla oh mehla? Mie mour mwurin mehla? Oh kitail kin pil sukuhliki duwen dahme Koht kupwurki kitail en wia, oh met kin wehwehki dahme kitail anahne wie pwehn kaperen Ih ni unsek. Kitail kin sukuhliki me sapwellime koasoandi kan kin pwung oh kitail kin paiekihda laud mehlel ni ahnsou me kitail kin kapwaiada. Kitail sohte kak wehwehki mehpwukat ma sohte sapwellimen Koht kaweid.
6. Mehnia ahl me loalokong pwung en Paipel kin sewese kitail en kekeidki?
6 Padahk mehlel en Paipel me kehlail oh kin kamwekid kitail en kawukihla atail mour. (Ipru 4:12) Mwohn kitail tepida sukuhliki Pwuhk Sarawi, kitail kin weweidki “ahl suwed en sampah wet.” (Episos 2:2) Ahpw loalokong pwung en Mahsen en Koht kin kahre kitail ni ahl me weksang sampah wet, pwe kitail kak “momour nin duwen me Kauno [“Siohwa,” NW] kin ketin kupwurki.” (Kolose 1:10) Ia uwen kaperen en iang Siohwa, Meno me keieu lapalap nan audepen lahng oh sampah, kekeid!—Luk 11:28.
Kahk Kesempwal Riau—Inou oh Papidais
7. Ni ahnsou me kitail kin onop Mahsen en Koht, mehnia ire mehlel me kin pid kaundahn aramas kin sansalda?
7 Ni ahnsou me kitail kin kekeirkihda atail wehwehkihla audepen Pwuhk Sarawi, kitail kin tepida tehk duwen wiewiahn aramas akan oh pein atail mour nin duwen marain en pali ngehn en Mahsen en Koht. Irair kesempwal mehlel ehu kin sansalda sang met. Mahs mahsie, Soukohp Seremaia koasoia duwen padahk mehlel wet, oh e ntingihdi: “Maing Kaun [“Siohwa,” NW], I ese me sohte mehmen me kaunda pein imwilahn eh mour; sohte aramas emen me kaunda pein eh mour.” (Seremaia 10:23) Aramas akan—kitail koaros—anahne sapwellimen Koht kaweid.
8. (a) Dahme kin kamwekid aramas akan en inoukihong Koht arail mour? (b) Dahkot inoun Kristian akan?
8 En wehwehkihla ire kesempwal wet kin kamwekid kitail en rapahki kaweid sang Siohwa. Oh limpoak ong Koht kin kamwekid kitail en inoukihong Ih atail mour. Ma kitail pahn inoukihong Koht atail mour, kitail pahn anahne kapakap ohng Koht oh inoukihong Ih me kitail pahn doadoahngkihla mouratail en papah Ih oh ni lelepek weweidki Koht. Ni atail pahn wia met, kitail kin kahlemengih Sises, pwe e pil kihong Siohwa eh mour oh e kin nantiong kapwaiada kupwuren Koht.—Ipru 10:7.
9. Dahme kahrehda aramas akan kin inoukihong Siohwa arail mour?
9 Siohwa Koht sohte kin idingkihong aramas en wiahda ahr inou ong Ih. (Pil kilang 2 Korint 9:7.) Oh pil, Koht sohte kupwurki aramas akan en inoukihong Ih arail mour pwehki arail pepehm akan te me kamwekid irail. Mwohn emen pahn papidais, e anahne wiahla sounkalohk men, oh e anahne nantiong en sukuhliki duwen Koht. (Madiu 28:19, 20) Pohl wia pekipek ngidingid ong irail akan me papidaisehr en ‘mweidala paliwararail kan pwe en wiahla mehn meirong momour, me sarawi oh kaperen pahn kupwuren Koht.’ (Rom 12:1) Kitail pil kin inoukihong Siohwa atail mour pwehki kahrepeohte. Mwurin atail sukuhliki oh tehk kanahieng duwen ire wet, kitail kin, ni soh menseiren, ahpw ni peren kitail men inoukihong Koht atail mour.—Melkahka 110:3.
10. Iaduwen inou kin pid papidais?
10 Mwurin atail wia pein atail kapakap ohng Koht pwehn kasalehong Ih duwen atail men papah Ih, kitail kin doula oh pil wia ehu ewen kahk tohrohr. Kitail kin kasalehda mwohn wehi pokon me kitail wiahier atail inou ni atail papidaisla nan pihl. Met kin wia kasalepe ieu ong wehi pokon me kitail inoukihong Koht me kitail pahn wia kupwure. Ni tepin eh doadoahk nin sampah, Sohn papidaisihala Sises, oh irair wet wia mehkot me kitail en kahlemengih. (Madiu 3:13-17) Mwuri, Sises padahkihong sapwellime tohnpadahk kan en katohnpadahk oh papidaisirailla. Ihme kahrehda, inou oh papidais kin wia kahk kesempwal kei ong koaros me men papah Siohwa.
11, 12. (a) Ni ahl dahieu me papidais kak karasaiong kapwopwoud? (b) Karasaras dahieu pahn kak karasahiong atail nanpwungmwahu rehn Siohwa oh nanpwungen ohl pwopwoud oh lih pwopwoud?
11 En inoukihong Koht atail mour oh wiahla tohnpadahk papidais men en Sises Krais kin pahrekiong wiepen kapwopwoud. Nan sahpw tohto, mie irair ekei me kin wiawi mwohn rahn en kapwopwoud. Keieu, emen ohl oh emen lih pahn tuhpene oh pehsepene, oh mwuhr limpoakpene. Mwurin met, ira pahn wia inou en kapwopwoud. Rahn en kapwopwoud kin kasalehong wehi pokon koasoandio me pwopwoudo wiahda ni rir—pwehn inou sarawi oh kousoanpene nin duwen ohl pwopwoud oh lih pwopwoud. Rahn en kapwopwoud kin kasalehong wehi pokon tepidahn koasoandi tohrohr ehu en miniminpene nanpwungen ohlo oh liho. Rahno kin wie kilelepen tepin rahn en pwopwoud. Ni soangen ahlohte, papidais kin wie kilelepen tepidahn mour ehu me kin inouiong Siohwa.
12 Tehk duwen pil ehu karasaras. Mwurin rahn en kapwopwoud, limpoak nanpwungen ohl pwopwoud oh lih pwopwoud kin kehlailla. Pwe ohl pwopwoud oh lih pwopwoud en kak kerenpene, ira koaros anahne nantiong en kakehlaka ara pwopwoud. Mendahki atail sohte uhdahn pwoudki Koht, mwurin atail pepdais, kitail anahne nantiong kolokolte atail nanpwungmwahu rehn Siohwa. E kin kilang oh kalahnganki atail kin nantiong wia kupwure oh E kin karanih kitail. Tohnpadahk Seims ntingihdi, “Kumwail keido mpen Koht, oh e pahn ketin keiong mpamwail.”—Seims 4:8.
Kekeid nan Lipwen Sises
13. En iang Koht kekeid, ihs me kitail anahne kahlemengih?
13 Ma kitail men iang Koht kekeid, kitail anahne kahlemengih Sises Krais. Wahnpoaron Piter ntingihdi: “Pwe ong ni met me Koht ketin malipehkinkumwaildo; pwe duwen pein Krais eh lokolongkin kumwail oh ketikihong kumwail karasepe mwahu, ih pil duwen amwail pahn idawehn oh kahlemengih.” (1 Piter 2:21) Pwehki Sises me unsek, a kitail soh, kitail sohte kak kahlemengih Sises ni unsek. Ahpw Siohwa kin kasik me kitail pahn wie uwen me kitail kak. Kitail pahn sukuhliki duwen wasa limau nan mouren Sises oh eh doadoahk me Kristian inouda kan anahne nantiong en alasang.
14. Dahme kin pidada en esehla Mahsen en Koht?
14 Sises kin esehla sapwellimen Koht Mahsen ni unsek oh pwung. Erein e doadoahk en kalohk, Sises kin kalap koasoia Nting Sarawi kan en Ipru. (Luk 4:4, 8) Ni mehlel, irail kaun suwed en pelien lamalam kan nan rahn pwuko pil kin koasoia Nting pwukat. (Madiu 22:23, 24) Ahpw Sises weksang irail, pwe e kin wehwehki ia wehwehn Nting pwukat, oh e kin kapwaiada. E wehwehki kaidehn ihte Kosonnedo ahpw mouren Kosonnedo. Nin doken kitail kahlemengih Krais, kitail pil anahne nantiong en wehwehkihla mahsen en Koht, esehla mouren padahko. Sang ni atail pahn wia met, kitail ele mwein kak wiahla tohndoadoahk kan me Koht kin pwungki oh kin ‘padahkihong aramas akan mahsen en Koht ni mehlel.’—2 Timoty 2:15.
15. Iaduwen Sises wie mehn kahlemeng mwahu ehu ni ahnsou me e kin koasoiong aramas duwen Koht?
15 Sises Krais kin mahsanihong aramas teikan duwen Seme nanleng. Sises sohte kin ekihla pwe ih kelepw en ese duwen Mahsen en Koht. Eh imwintihti kan pil kin likwerikin ih “Sounpadahk” pwe wasa koaros me e kin kohla, e kin koasoiaiong aramas teikan duwen Siohwa oh sapwellime kupwur kan. (Madiu 12:38) Sises kin kalohk ong wehi pokon nan tehnpas sarawi, sinakoke kan, kahnimw akan, oh nan wehi kan. (Mark 1:39; Luk 8:1; Sohn 18:20) E kin wie eh padahk ni limpoak oh kadek, oh e kin kasalehda limpoak ong irail akan me e kin sewese. (Madiu 4:23) Irail akan me men idawehn mehn kahlemeng en Sises pil pahn padahkiong aramas teikan wasa koaros duwen Siohwa Koht oh sapwellime kupwur kaselel kan.
16. Ia uwen kerenpenen Sises oh ienge tohnkaudok kan en Siohwa?
16 Sises kin kerenih aramas me kin kaudokiong Siohwa. Ni ahnsou ehu Sises koasoaiong pokono, ah nohno oh rie ohl kan me seupwoson men koasoiong Sises. Paipel mahsanih: “A emen tohn ihmwo ahpw patohwanohng Sises, ‘Komw mwahngih pwe inomw oh riomwi kei patopato liki, oh men tuhwong komwi.’ Sises ketin sapengki meno: ‘Ihs me inei? Ihs me riei?’ Ih eri ketin kapahla limeo oh idihada sapwellime tohnpadahk ko, mahsanih, ‘Ien inei oh riei kan! Pwe me kin kapwaiada kupwur en Semei me ketiket nanleng, iei me riei ohl, riei lih, oh inei.’” (Madiu 12:47-50) Met sohte kin wehwehki me Sises kin soikala eh peneinei, pwe ahnsou kan mwurin met, e kin kasalehda me e sohte soikala irail. (Sohn 19:25-27) Ahpw, iretikitik pwukat kin kasalehda sapwellimen Sises limpoak ohng sapwellime me pwoson akan. Duwehte nan rahn pwukat, irail akan me kin iang Koht kekeid kin pil men werekiong sapwellimen Siohwa ladu teikan oh poakohng irail.—1 Piter 4:8.
17. Ia sapwellimen Sises pepehm ong kapwaiada kupwuren Seme nanleng, oh iaduwen met pahn anahne kamwekid kitail?
17 Sises kin kasalehda limpoak ong Seme nanleng sang ni e kin kapwaiada kupwuren Koht. Sises kin peikiong Siohwa ni unsek. E koasoia: “Ei kapwaiada kupwur en ih me ketin poaroneiehdo, oh wiahda sapwellime doadoahk, iei me ei tungoal.” (Sohn 4:34) Krais pil nda: “Pwehki ei poaden wiewia mehkan me e kin ketin kupwurperenki.” (Sohn 8:29) Sises kin inenen poakohng Seme nanleng oh limpoak wet kamwekid ih en “mpahi, oh e ketin weid nan elen peik lao lel mehla—eh pwoula pohn tuhke.” (Pilipai 2:8, NW) Eri, pwehki met, Siohwa ketin katingih Sises oh kasapwildahng ih nan wasa me keriau en lapalap me mihte pahnangin Siohwa. (Pilipai 2:9-11) Duwehte Sises, kitail anahne kasalehda atail limpoak ong Koht ni atail pahn kapwaiada sapwellime kosonned akan oh kupwur kan.—1 Sohn 5:3.
18. Ni ahl dahieu me Sises wie mehn kahlemeng mwahu me kin pid kapakap?
18 Sises kin poadidiong kapakap. E kapakap ahnsou me e papidaisla. (Luk 3:21) Mwohn e pilada sapwellime wahnpoaron 12 ko, e wie eh kapakap pwong ehu pwon. (Luk 6:12, 13) Sises pil padahkihong sapwellime tohnpadahk kan iaduwen irail pahn wie ahr kapakap. (Luk 11:1-4) Ni pwong mwohn e pahn pwoula, e kapakapki sapwellime tohnpadahk kan oh iang irail kapakap. (Sohn 17:1-26) Kapakap iei mehkot kesempwal nan mouren Sises, oh e pil anahne wie mehkot kesempwal nan atail mour, pwe kitail pil wie sapwellime tohnpadahk kan. E wia kapai laud ehu en kak wia kapakap ohng Kaunen Lahng oh Sampah! Oh pil, Siohwa kin sapengla atail kapakap kan, pwe Sohn ntingihdi: “Ihme kitail kin eimahki mwohn silangin Koht, pwe kitail uhdahn kin kamehlele me pein ih pahn karonge atail pekipek kan, ma kitail pahn peki mehkot nin duwen kupwure. E kin ketin karonge atail pekipek kan; eri, pwehki atail ese me met me mehlel, a kitail pil ese me e kin ketikihong kitail mehkan me kitail kin peki reh.”—1 Sohn 5:14, 15.
19. (a) Mehnia irair kan en Sises kitail anahne kahlemengih? (b) Ni ahl dah kei kitail kin paiekihda atail pahn onopki mouren Sises oh eh doadoahk?
19 Kitail kak sukuhliki soahng tohto sang ni atail pahn kasawihada mwahu mouren Sises nin sampah oh pil eh doadoahk me e wiahda! Medemedewe duwen irair kan me e kasansalehda: limpoak, kadek, kehl, toupahrek, pwung, aktikitik, eimah oh soh-roporop. Ni ahnsou me kitail kin kalaudehla atail sukuhliki duwen Sises, atail ineng en men wiahla sapwellime tohnpadahk kan pahn laudla. Loalokongkihla duwen Sises pil kin kahrehong kitail en karanih Siohwa. Pwe Sises kin rasehng Seme nanleng ni unsek. Oh pwehki ih oh Siohwa me inenen keren e kak koasoia met: “Mehmen me kilangieier pil kilangehr Sahm.”—Sohn 14:9.
Likih me Koht Pahn Sewese Komwi
20. Iaduwen kitail kak koapworopworkihla atail koahiek en iang Siohwa kekeid?
20 Ni ahnsou me seri kan kin tepida alu, ahr kahk kan kin mweir. Iaduwen irail kin alu ni soh-masak? Met kin kohsang arail nantiweite oh sukuhliki alu. Eri, irail akan me kin iang Siohwa kekeid men wia met ni soh-masak. Ahpw met pil sohte kin wiawi mwadang ahpw kitail en nantiweite. Pohl kin kasansalehda kesempwalpen iang Koht kekeid ni ahnsou me e ntingihdi met: “Eri met, se peki oh kangoangehkin kumwail ni mwaren atail Kaun Sises, kumwail en pil woneweite kekeirada ni mour wet.”—1 Deselonika 4:1.
21 Ma kitail kin inoukihong Koht atail mour ni unsek, E pahn ketin sewese kitail en iang Ih kekeid. (Aiseia 40:29-31) Sohte mehkot nin sampah wet pahn kak pahrekiong kapai kan me Koht kin ketikihong irail akan me kin kapwaiada sapwellime ahl akan. Iei ih Meno me mahsanih: ‘Ngehi me Kauno omw Koht, me kupwurki padahkihiuk pwe en wia kamwahu ehu ong uhk oh kaweid uhk nan ahl me ke pahn keid ie. Eri, kupwuramwahu ahpw pahn pwilipwilwei rehmw rasehng piletik pwoat me sohte kin madada. Powehdi pahn lelohng uhk, rasehng iloak kan me kin pwungupwungdohng ni oaroahr.’ (Aiseia 48:17, 18) Sang ni atail pahn ale luhk en iang Koht kekeid oh pil lelepek en kapwaiada met, eri kitail kak paieki popohl rehn Koht kohkohlahte.
Iaduwen Komw Pahn Sapeng?
◻ Dahme kahrehda en iang Koht mehlel kekeid iei kapai laud ehu?
◻ Dahme kahrehda onop, inou, oh papidais iei tepin kahk kesempwal kei en iang Siohwa kekeid?
◻ Iaduwen kitail kak kekeid nan lipwen Sises?
◻ Iaduwen kitail ese me Siohwa pahn sewese kitail ni atail pahn iang Ih kekeid?
21. Kapai dah kei kitail kak paiekihda sang ni atail pahn iang Siohwa kekeid?
[Kilel kan nan pali 11]
Onop, inou, oh papidais iei tepin kahk kesempwal kei en iang Koht kekeid