Ahneki Pwoson Ong Sapwellimen Koht Mahsen En Kokohp!
“Se kin koapworopwor laudki kokohp me soukohp ako lohkidohr.”—2 PITER 1:19.
1, 2. Ia keieun kokohp me ntingihdi, ahpw peidek dahieu kohda?
SIOHWA iei Utupen keieun kokohp me ntingdier. Mwurin Adam oh Ihp dihpada, Koht mahsanihong sineiko: “Kowe oh liho pahn kin imwintihtihpene; nein liho oh pil noumw kan pahn pil kin imwintihtipene kohkohlahte. E pahn sok pohn moangomwen pwe en kamwutepene; oh ke pahn ke keimwen neh.” (Senesis 3:1-7, 14, 15) Sounpar epwiki kei pahn dou powe mwohn aramas akan pahn kak uhdahn wehwehki kokohp wet.
2 Keieun kokohpo kin kihong aramas soh-unsek kan koapworopwor laud. Mwuhr, Pwuhk Sarawi kasansalehda me Sehdan me Tepil iei ih me “serpent en mahso.” (Kaudiahl 12:9) Ahpw, ihs me wia sapwellimen Koht kadaudok inouo?
Raparapahki Ihs Kadaudokeo
3. Iaduwen Eipel kasalehda me e kin pwoson keieun kokohpo?
3 Weksang seme, Eipel kin pwoson keieun kokohpo. Eipel pil wehwehki me mehla anahne wiawi pwen pwaindi dihp. Pwoson kin kamwekid ih en meirongki mahn akan oh Koht kin ketin kupwurki eh meirong kan. (Senesis 4:2-4) Ahpw, kasansaldahn Kadaudokeo inouo wiahte ekiek ehu.
4. Dahme Koht inoukihong Eipraam, oh dahme met kin kawewehda duwen Kadaudoke?
4 Mpen sounpar 2,000 mwurin Eipel, Siohwa ketikihong Eipraam inou wet: “I inoukihong uhk me I pahn kangederehla kadaudokomw kan duwehte ngeder en usu kan en pahnlahng . . . Oh ki kadaudokomw, wehi kan koaros nin sampah pahn ale kapai kan.” (Senesis 22:17, 18, New World Translation) Mahsen pwukat kin kadokepene Eipraam oh pweidahn keieun kokohp. Re kin kawehwehda me Kadaudokeo me pahn kasorehla doadoahk kan en Sehdan pahn kohsang kadaudok kan en Eipraam. (1 Sohn 3:8) “Eh [Eipraam] pwoson sohte mwahn tikitikla, oh e sohte mwahn peikasalki sapwellimen Koht inou” oh pil sounkadehdehn Siohwa teikan me momour mwohn ni ahnsoun Kristian kan, irail “sohte ale dahme Koht ketin inoukidahr.” (Rom 4:20, 21; Ipru 11:39) Ahpw, re kolokolte ahr pwoson sapwellimen Koht mahsen en kokohp.
5. Rehn ihs me sapwellimen Koht inou duwen Kadaudokeo pweidaher reh, oh dahme kahrehda ke sapengki met?
5 Wahnpoaron Pohl kasansalehda ihs me sapwellime Koht Kadaudok inoudahr ni e ntingihdi met: “Eri, Koht ketin wiahda inou kei ong Eipraam oh kadaudokeo. E sohte mahsanih, ‘oh kadaudoke kan,’ me wehwehki aramas tohto. A e mahsanih, ‘oh kadaudokomw,’ me wehwehki aramas tehmen, iei ih Krais.” (Kalesia 3:16) Kadaudokeo me wehi kan pahn ale kapai sang sohte kin pid kadaudok kan koaros en Eipraam. Koht sohte doadoahngki kadaudok kan en nah pwutak Ismael oh nah pwutak kan sang rehn Ketura en kapaiada aramas akan. Kadaudokeo me pahn kapaiada aramas akan kohsang rehn nah pwutak Aisek oh nein Aisek pwutak Seikop. (Senesis 21:12; 25:23, 31-34; 27:18-29, 37; 28:14) Seikop kasansalehda me “aramas akan” pahn peikiong Shiloh me kohsang keinek en Suda, ahpw Kadaudokeo pahn kohsang kadaudok kan en Depit te. (Senesis 49:10; 2 Samuel 7:12-16) Mehn Suhs akan nan keieun sentury kin kasikasik aramas men en kohdo nin duwen Mesaia, de Krais. (Sohn 7:41, 42) Oh sapwellimen Koht kokohp en Kadaudokeo iei sapwellime Ohl, Sises Krais.
Mesaia Pwarada!
6. (a) Iaduwen kitail pahn wehwehki kokohp en wihk isihsek? (b) Iahd oh iaduwen Sises “tokedihsang dihp”?
6 Soukohp Daniel ntingihdi ehu kokohp kesempwal me kin pid Mesaia. Keieun sounpar me Darius, mehn Media, wia kakaun, Daniel wehwehkihlahr me sounpar 70 ko me Serusalem ohlahr pahn kereniong imwisekla. (Seremaia 29:10; Daniel 9:1-4) Ni ahnsou me Daniel wie eh kapakap, tohnleng Kapriel pwarada oh kasansalehda me ‘sounpar isihsek pak isuh, me koasoanehdier en tokedihsang dihp.’ Mesaia pahn kamakamala nan werengen sounpar isihsek pak isuh. “Sounpar isihsek pak isuh” tepida nan pahr 455 B.C.E. ni ahnsou me Nanmwarki en Persia Artaxerxes I ‘padahkiong irail en onehda sapahl Serusalem.’ (Daniel 9:20-27; Moffatt; Nehmaia 2:1-8) Mesaia pahn pwarada mwurin wihk 7 patehng wihk 62. Sounpar 483 pwukat tepida sang pahr 455 B.C.E. oh pahn lel pahr 29 C.E., ni ahnsou me Sises papidaisla oh Koht idiada ih nin duwen Mesaia, de Krais. (Luk 3:21, 22) Sises ‘kihsang dihp’ ni eh tounmeteikihla eh mour nin duwen tomw ehu nan pahr 33 C.E. (Mark 10:45) Kahrepe kehlail kitail en pwoson sapwellimen Koht mahsen en kokohp!a
7. Doadoahngki iren Paipel kan oh kasalehda iaduwen Sises kapwaiada kokohp me pid kaundahn Mesaia.
7 Pwoson sapwellimen Koht mahsen en kokohp kin sewese kitail en wehwehki ihs Mesaiao. Sang rehn kokohp akan me kin pid Mesaia me ntingihdi nan Nting en Ipru, kokohp tohto me kin uhdahn pid Sises nin duwen me sounnting kan en Nting en Krihk kan kin kadoadoahkong. Karasepe ieu: Sises ipwidi sang rehn meipwon men nan Pedleem. (Aiseia 7:14; Maika 5:2; Madiu 1:18-23; Luk 2:4-11) Siohwa kahluwalahng ih sang nan Isip oh seri kan kamakamala mwurin eh ipwidi. (Seremaia 31:15; Oseia 11:1; Madiu 2:13-18) Sises pahn ketikihweisang atail soumwahu kan. (Aiseia 53:4; Madiu 8:16, 17) Nin duwen me kohpadahr, e pedolong nan Serusalem oh ket pohn ahs pwulopwul men. (Sekaraia 9:9; Sohn 12:12-15) Mahsen en sounmelkahka pweidaher mwurin Sises kamakamala nin tuhkeo ni ahnsou me sounpei kan nehkpeseng nanpwungarail sapwellimen Sises likou oh usuhski ah likou puhp. (Melkahka 22:18; Sohn 19:23, 24) Kokohp akan pil pweida ni ahnsou me sohte tihn Sises pwoat tipwpeseng oh aramas doakoadi pwehn kemehla ih. (Melkahka 34:20; Sekaraia 12:10; Sohn 19:33-37) Met iei ekei kokohp kan me kin pid Mesaia me sounnting en Paipel kan kin kadoadoahk ong Sises.b
Kapinga Nanmwarki Keidio!
8. Ihs Mehmeno me sapwellimaniki mour poatopoat, oh iaduwen kokohpo me ntinghidi nan pwuhken Daniel 7:9-14 pweidaher?
8 Nan keieun sounpar me Nanmwarki Pelsasar en mehn Papilon wia kakaun, Siohwa ketikihong sapwellime soukohp Daniel auremen ehu oh kasansal kapwuriamwei kei. Soukohpo keieu kilangada lapalahn mahn pahmen. Sapwellimen Koht tohnleng kawehwehda me irail wehwehki “nanmwarki pahmen,” oh re kin rasehng wehi kehlail kan irerekdo sang Papilon kohla. (Daniel 7:1-8, 17) Mwurin met, Daniel ahpw kilangada Siohwa, “Mehmeno me sapwellimaniki mour poatopoat,” ketiket nan mwoale. E wia kadeik kehlail ong mahn pwukat, oh e kihsang arail manaman en kaunda aramas akan oh e uhd kasorehla kapahmen en mahn ako. Kaunda ehu me pahn poatopoat pohnangin “tohn wehi kan koaros, keinek koaros, oh me kin lokaiahki soangen lokaia teikan” kin kohwong “emen me likamwete aramas.” (Daniel 7:9-14) Kokohp wet inenen kaselel me kin pid kaundahn “Nein-aramas,” Sises Krais, me tepida kaun Wehin Koht nanleng nan pahr 1914!—Madiu 16:13.
9, 10. (a)Nan auremeno, ehu ehu wasa nan paliwar en sansalo kin karasaiong dah? (b) Iaduwen ke pahn kawehwehda duwen pweidahn pwuhken Daniel 2:44?
9 Daniel ese me Koht pahn “ketin kasapwilada oh kasapwildi nanmwarki kan.” (Daniel 2:21) Soukohpo pwoson Siohwa, “Emen me kin kasalehda soahng rir kan koaros,” oh e kawehwehda auremen en Nanmwarki Nepukadnesar en Papilon me pid lapalahn sansal ehu. Ehu ehu wasa nan paliwar en sansalo kin wehwehki duwen kekeirada oh pwupwudi en wehi kehlail pwukat: Papilon, Media oh Persia, Krihs, oh Rom. Koht pil doadoahngki Daniel en kawehwehda wiewiahn sampah kan lao lel atail ahnsou oh daulihla.—Daniel 2:24-30.
10 Kokohpo kasalehda me “ni ahnsou me nanmwarki ko pahn kakaun wasa, Koht en nanleng pahn ketin kauwada mwehi ehu me sohte imwi. Mwehi wet sohte pahn kak lohdi, ahpw e pahn kauwehla mwehi teikan koaros, oh pahn mihmi kohkohlahte.” (Daniel 2:44) Ni ahnsou me “ahnsou kan me kileledi pahn imwisekla ong wehi kan” imwisekla nan pahr 1914, Koht ketin kauwada Wehin nanleng ehu pahnangin kaundahn Krais. (Luk 21:24; Kaudiahl 12:1-5) Ki manaman sang powe, Wehin Mesaia me rasehng “takai ehu” pahn kohsang “nahna” ehu me kin wehwehki sapwellimen Koht kaunda en audepen lahng oh sampah. Nan Armakedon, takaio pahn kauwehla sansalo oh kamwutpene lao pehsla. Nin duwen koperment en nahna ehu me kin kaunda “sampah pwon,” Wehin Mesaia pahn mihmi kohkohlahte.—Daniel 2:35, 45, NW; Kaudiahl 16:14, 16.c
11. En Sises wekila oh linganla kin kasalehong kitail mwowe duwen dah, oh ia uwen laud kasansal wet kamwekidada Piter?
11 Sises kin medemedewe sapwellime wehi me e pahn kaunda ni e padahkiong sapwellime tohnpadahk kan: “Kumwail en ese pwe ekei me iang mihmi met, re sohte pahn mehla, irail lao pahn kilang Nein-Aramas eh pahn ketido nin duwen Nanmwarki men.” (Madiu 16:28) Mwurin rahn weneu, Sises ahpw ketin kahredahla Piter, Seims, oh Sohn pohn nahna ileile ieu oh Sises ketin wekila oh linganla mworail. Depwek marain kipehdi wahnpoaron ko, oh Koht mahsanih: “Iei met nei pwutak kompoake me I kin popohlki—kumwail rong sapwellime padahk!” (Madiu 17:1-9; Mark 9:1-9) Ia uwen kaselel en kilang mwowe duwen lingan en Wehin Krais! Ihme kahrehda, Piter koasoiada duwen kasansal kaselel wet: “Eri, se kin koapworopwor laudki kokohp me soukohp ako lohkidohr.”—2 Piter 1:16-19.d
12. Dahme kahrehda met iei ahnsou en kasalehda atail pwoson sapwellimen Koht mahsen en kokohp?
12 “Mahsen en kokohp” kin pid kaidehn ihte kokohp kan duwen Mesaia me mih nan Nting en Ipru, ahpw e pil kin pid mahsen en Sises me e pahn ketido “ni roson oh lingaling lapalahpie.” (Madiu 24:30) Ni ahnsou me Sises wekila oh linganla, e kin utungada mahsen en kokohp duwen ketido en Krais lingano ni manaman en Wehio. Ni ahnsou keren, kasansaldahn eh lingano pahn wehwehki me aramas soh-pwoson akan pahn kamakamala oh irail akan me kin pwoson pahn alehdi kapai kan. (2 Deselonika 1:6-10) Pweidahn kokohp en Paipel kin kamehlelehong kitail me kitail kin mih “nan imwin rahn akan.” (2 Timoty 3:1-5, 16, 17; Madiu 24:3-14) Nin duwen ah wia sapwellimen Siohwa Sounkalowehdi Lapalap emen, Maikel, me iei Sises Krais, kaunopada en kasorehla koasoandi suwed wet nan “kahn kamakam kohwalap.” (Madiu 24:21; Daniel 12:1) Ni ahnsouwet iei ahnsou en kasalehda me kitail kin pwoson sapwellimen Koht mahsen en kokohp.
Kolokolete Atail Pwoson Sapwellimen Koht Mahsen en Kokohp
13. Dahme kak sewese kitail en kolokolete atail limpoak ong Koht oh atail pwoson sapwellime mahsen?
13 Kitail inenen peren ahnsou me kitail tepin sukuhliki duwen pweidahn sapwellimen Koht mahsen en kokohp. Ahpw, ni ahnsou wet, atail pwoson luwetalahr oh atail limpoak tikitikalahr? Kitail en dehr duwehte Kristian akan nan Episos me ‘arail limpoak tikitiklahr, e sohte duwehte arail limpoak en mahso.’ (Kaudiahl 2:1-4) Sohte lipilipil sounpahr depe kitail papah Siohwa, kitail pil kak luwetala ma kitail sohte pahn ‘rapahki mahs wehin Koht oh dahme e kin ketin kupwurki’ pwehn nekidala pai kan nanleng. (Madiu 6:19-21, 31-33) Kitail en nantihong onop Paipel, kaukaule iang pasepeng kan nan mihding en Kristian akan, oh ngoangki iang doadoahk en kalohki Wehio pwe soahng pwukat pahn sewese kakehlailda atail limpoak ong Siohwa, Sapwellime Ohl, oh Pwuhk Sarawi. (Melkahka 119:105; Mark 13:10; Ipru 10:24, 25) Met pahn pil kakehlailla atail pwoson Mahsen en Koht.—Melkahka 106:12.
14. Iaduwen Kristian me keidi kan ale kapai kan pwehki ahr pwoson sapwellimen Siohwa mahsen en kokohp?
14 JNin duwen sapwellimen Koht mahsen en kokohp wie pwepweidahr mahs, kitail pil kak pwoson dahme kokohpo kin kohpadahr duwen dahme pahn wiawi ni ahnsou kohkohdo. Karasepe ieu, Krais ketiket pohn mwoale nanleng ahnsou wet, oh irail Kristian me keidi kan me kin lelepek lao lel irail mehla kilangehr pweidahn kokohp inou wet: “Ong irail kan me kin dadaurete lao powehdi me suwed koaros, I pahn katungoalehkin irail wahn tuhkehn komour me mi nan sapwellimen Koht Mwetuwel.” (Kaudiahl 2:7, 10; 1 Deselonika 4:14-17) Sises kin kihong irail kapai kaselel en tungoal “wahn tuhkehn komour” nanleng “paradais en Koht.” Ni ahr kin iasada oh ki Sises Krais, re kin alehdi mour soutuk, mour me sohte kak mehla me Siohwa ketikihong irail, iei ih me “Koht mehtehmen, Nanmwarki poatopoat, me sohte sansal.” (1 Timoty 1:17; 1 Korint 15:50-54; 2 Timoty 1:10) Kating laud pahn kohwong irail pwehki re kin poakohng Koht oh arail pwoson sapwellime mahsen en kokohp me kehlail!
15. Ihs me wiahla poahsoan en “sampah kapwo”, oh ihs me iang irail?
15 Mwurinte irail me keidi lelepek kan iasadahlahng “paradais en Koht” nanleng, irail luwen me keidi kan en Israel en ngehn me mih nin sampah wet uhd saledeksang “Papilon Lapalap” iei minimin en kaudok likamw akan koaros nan sampah. (Kaudiahl 14:8; Kalesia 6:16) Irail iei poahsoanpen “sampah kapwo.” (Kaudiahl 21:1) “Sahpw ehu” uhd pwarada, oh e kekeirada wiahla paradais en ngehn me kin kehlailla lao lel atail ahnsou. (Aiseia 66:8) Aramas tohto me kin rasehng sihpw kin wia iengen Israel en ngehn ni ahnsou wet, “ni imwin rahn akan.”—Aiseia 2:2-4; Sekaraia 8:23; Sohn 10:16; Kaudiahl 7:9.
Sapwellimen Koht Mahsen en Kokohp Kin Kohpada Duwen Dahme Pahn Wiawiong Aramas Ni Ahnsou Kohkohdo
16. Ia koapworopwor ong irail lelepek kan me kin utungada pwihn en me keidi kan?
16 Ia koapworopwor ong irail akan me kin ni lelepek sewese me keidi kan? Irail pil kin pwoson sapwellimen Koht mahsen en kokohp, oh arail koapworopwor iei en mih nan Paradais nin sampah wet. (Luk 23:39-43) Iei wasa me re pahn nim ketinain en mour “pillap en pilen komouro” oh “teh kan” pahn kamwahuwihala irail. (Kaudiahl 22:1, 2) Ma ke ahneki koapworopwor wet, ke anahne kalaudehla omw limpoak kehlail ong Siohwa oh sapwellime mahsen en kokohp. Ke pil kak iang irail kan me pahn ale peren mehlel en mour soutuk nan Paradais nin sampah.
17. Mour nan Paradais nin sampah pahn wahdohng kitail mehnia kapai kan?
17 Aramas soh-unsek kan sohte kak kawehwehda ni unsek duwen Paradais me pahn wiawi nin sampah, ahpw sapwellimen Koht mahsen en kokohp kin sewese kitail en wehwehki duwen kapai kan me pahn kohwong aramas peik kan. Ni ahnsou me Wehin Koht pahn kaunda oh sapwellime kupwur kan pahn wiawi nin sampah duwehte e kin wiawi nanleng, solahr aramas lemei kan—oh pil mahn lemei kan—re sohlahr pahn “wia mehkot suwed.” (Aiseia 11:9; Madiu 6:9, 10) Me opampap akan pahn sapwenikihla sampah, oh “re pahn paiamwahu oh popohl.” (Melkahka 37:11) Duhpek sohlahr pahn wiawi, “reken wahn pilawa en kin wiwiawihte nan wehiet; wahnsahpw en kin kipehdi dohl akan.” (Melkahka 72:16) Sohlahr me pahn sengiseng pwehki nsensuwed. Soumwahu oh mehla sohlahr pahn wiawi. (Aiseia 33:24; Kaudiahl 21:4) Nna, medewehla met: sohlahr toahkte kan, wini kan, imwin wini kan de wasahn aramas soumwahu ni palien madamadau, oh pil sohlahr mehla. Ia uwen kaselel koapworopwor wet!
18. (a) Kopworopwor dahieu kohwong Daniel? (b) “Keting” dahieu me Daniel pahn alehdi?
18 Irail akan me mehlahr pahn pidoi sang nan arail sousou kan. Ohl lelepeko, Sohp, pil ahneki koapworopwor wet. (Sohp 14:14, 15) Pil soukohp Daniel, pwe sapwellimen Siohwa tohnleng kangoange Daniel: “Oh kowe, Daniel, ke en loalopwoat lel ni imwi. Eri, ke pahn mehla, ahpw ke pahn pwurehng iasada pwe ke en ale ketingpomw ni imwilahn ahnsowo.” (Daniel 12:13) Eri, Daniel papah Koht ni lelepek lao lel e mehla. Ni ahnsou wet e memeir, ahpw mwuhr, e pahn “pwurehng iasada” erein sapwellimen Krais Kaunda en Pahr Kido. (Luk 14:14) Ia “keting” me pahn kohwong Daniel? Eri, ni pweidahn kokohp en Esekiel duwen Paradais, e kin kawehwehda me sapwellimen Siohwa aramas koaros pahn sapwenikihla ehu wasa, oh sahpw akan pahn nehnehpeseng ni ahl me soandi mwahu oh pwung. (Esekiel 47:13–48:35) Eri, Daniel pahn mie sapwe nan Paradais, ahpw ketingpe pahn laud sang ihte sahpw. E pahn pil ahneki pwukoa nan sapwellimen Siohwa koasoandi kan.
19. Dahme kitail anahne wia ma kitail men mour nan Paradais nin sampah?
19 Iaduwen kowe oh omw kating? Ma ke kin pwoson sapwellimen Koht Mahsen, Pwuhk Sarawi, ke kin kasikasik mour nan Paradais nin sampah. Mwein ke kin medemedewe duwen ahmw mour nan paradais, ahmw paiekihda kapai tohto, apwalih sampah, oh perenki kasamwo aramas akan me kin iasada. Pwe, Paradais iei wasa me aramas akan pahn koasoanla. Koht ketin kapikada keieun pwopwoudo en mih nan soangen wasao. (Senesis 2:7-9) E kin kupwurki aramas peik kan en mour kohkohlahte nan Paradais. Ke pahn kapwaiada Nting Sarawi kan pwe ke kak iang aramas lik kei me pahn mour nan Paradais sampah? Ke kak iang mih nan paradais ma ke pahn poakohng Samatail, Siohwa, ni mehlel oh pwoson kehlail sapwellimen Koht mahsen en kokohp.
[Nting tikitik me mi pahs]
a Kilang irelaud 11 nan pwuhk me oaralap koasoia Pay Attention to Daniel’s Prophecy! oh “Wihk Isihsek” nan pwuhken en Insight on the Scriptures, me ntingda sang Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
b Pil kilang “All Scripture Is Inspired of God and Beneficial,” pali 343-344, ntingda sang Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
c Kilang irelaud 4 oh 9 nan pwuhken Pay Attention to Daniel’s Prophecy!
d Kilang artikel me oaralap koasoia “Rong Kanahieng Sapwellimen Koht Mahsen en Kokohp,” me mih nan Kahn Iroir [lokaiahn Pohnpei] en September 1, 2000.
Iaduwen Ke Pahn Sapeng?
• Ia keieun kokohpo, oh ihs Kadaudokeo?
• Ia ekei kokohp akan me kin pid wehin Mesaia me pweida ong Sises?
• Iaduwen Daniel 2:44, 45 pahn pweida?
• Dahme sapwellimen Koht mahsen en kokohp kin kawehwehda duwen dahme pahn wiawi ong irail aramas peik kan?
[Kilel nan Pali 16]
Ke kin ahneki koapworopwor en mour nan Paradais nin sampah?