Siohwa Kin Ketin Kasalehong Kitail Iaduwen Kitail Kak Wadawadek Rahn Akan En Atail Mour
“Komw ketin padahkihong kiht iaduwen se kak wadawadek rahn akan en aht mour ni ahl ehu me kak kahrehong kiht en ahneki mohngiong erpit.”—MELKAHKA 90:12, New World Translation.
1. Dahme kahrehda e kesempwal kitail en peki rehn Siohwa en kasalehong kitail iaduwen kitail kak “wadawadek rahn akan en atail mour”?
SIOHWA KOHT iei Sounkapikpatail oh ketikihong kitail mour. (Melkahka 36:9; Kaudiahl 4:11) Ih me keieu mwahu en kasalehong kitail iaduwen kitail kak doadoahngki atail mour ni ahl me keieu katapan ong kitail. Ihme kahrehda, sounmelkahkaho wia pekipek wet rehn Koht: “Komw ketin padahkihong kiht iaduwen se kak wadek rahn akan en aht mour pwe se en loalokongkihla.” (Sounmelkahka 90:12) Pwuhken Melkahka 90, wasa me iretikitik wet kin mihmi ie, kin wia wasakis me konehng kitail en medemedewe kanahieng duwe. Ahpw, mwohn kitail pahn wia met, e pahn mwahu kitail pahn ekis kousapahlih mouren koul wet me Koht ketin kamwekid sounmelkahka en ntingihdi.
2. (a) Ihs me ntingihdi Melkahka 90, oh mwein ahnsou dah me e wiahda? (b) Iaduwen Melkahka 90 kak kamwekid atail madamadau duwen pein atail mour?
2 Melkahka 90 kin wia “kapakap en Moses, ohl emen me kin lelepek ong Koht.” Pwehki melkahka wet kin kasansalehda uwen mwotomwot mouren aramas akan, ele mwein koul wet wiawihda mwurin mehn Israel akan pitsang ahr wia lidu kan ong mehn Isip kan oh ni ahnsou me re kakahnseli nan sapwtehn erein sounpar pahisek, ahnsou me aramas kid kei mehla oh dih ko koaros me sohte pwoson Koht mehla. (Nempe kan 32:9-13) Ahpw, mendahki soahng pwukat, Melkahka 90 kin kasansalehda me mouren aramas soh-unsek kin mwotomwot. E sansal mwahu me kitail anahne doadoahngki atail mour ni elen loalokong.
3. Ni oaralap, ia audepen pwuhken Melkahka 90?
3 Melkahka 90:1-6 kin kasalehda me Siohwa kin wie “atail wasahn kousoan” soutuk. Iretikitik 7 lel 12 (Melkahka 90) kin kasalehda dahme kitail anahne wia ma kitail men doadoahngki atail mour ni ahl me Koht kin ketin kupwurki. Oh pil, iretikitik 13 lel 17 (Melkahka 90) kin kasalehda me kitail men ale sapwellimen Siohwa limpoak-kadek oh kapai kan. Ni mehlel, melkahka wet sohte kin koasoia duwen dahme pein emenemen kitail—nin duwen sapwellimen Siohwa ladu kan—pahn lelohng. Ahpw, kitail anahne en tehk kanahieng oh kesempwaliki kapakap en sounmelkahka menet. Eri, kitail pahn kasawihada Melkahka 90 ki mesen irail aramas akan me kin poadidiong Koht.
Siohwa kin Wia “Atail Wasahn Kousoan”
4-6. Iaduwen Siohwa kin wia “atail wasahn kousoan”?
4 Sounmelkahkaho tepikihda lepin lokaia pwukat: “Maing Siohwa, komwi kin wia aht wasahn kousoan ahnsou koaros. Mwohn nahna kan ar wiawihda, mwohn omwi ketin kapikada sampah, komwi Koht poatopoat emen, oh pahn wia Koht kohkohlahte.”—Melkahka 90:1, 2, footnote, NW.
5 “Koht soutuk,” Siohwa, kin wie “atail wasahn kousoan”—wehwehki me E kin wia wasahn ruk ni pali ngehn ong kitail. (Rom 16:26) Kitail kak nsenamwahu, pwe E kin ahnsou koaros sewese kitail nin duwen “Ih me kin karonge atail kapakap kan.” (Melkahka 65:2) Pwehki kitail kin mweidong Samatail nanleng, rehn sapwellime Ohl limpoak, atail pwunod akan, ‘sapwellimen Koht popohl, me inenen laudsang uwen atail dehdehki, ahpw pahn nekinekid mohngiongitail oh pil atail lamalam rehn Krais Sises.’—Pilipai 4:6, 7; Madiu 6:9; Sohn 14:6, 14.
6 Kitail kin paiekihda meleilei oh nsenamwahu ni pali ngehn pwe Siohwa kin wia “atail wasahn kousoan.” E pil ketikihong kitail “pere mas loale kan”—me kin rasehng mwomwohdiso en sapwellimen Koht aramas akan—oh wasa pwukat kin wiahla wasahn ruk ni pali ngehn pwe ih wasao me sounapwalih limpoak kan kin sewese kitail en ahneki meleilei. (Aiseia 26:20; 32:1, 2; Wiewia 20:28, 29) Oh pil, ekei kitail kin wia kisehn peneinei kan me kin papah Koht ni sounpar tohto oh kin pein diarada me Koht kin wia ‘atail wasahn kousoan ahnsou koaros.’
7. Dahme kahrehda sounmelkahkao koasoia me nahna kan “ipwidiher” oh sampah me wiawihda kin rasehng “medek en neitik”?
7 Mwohn nahna kan ar wiawihda, oh mwohn sampah pil wiawihda, Siohwa ketiketier. Sang ni madamadau en aramas me pid wiawihdahn sampah oh wiepe kan me duwehte audepen nan pwehl kan oh iangahki soahng kan me sohte wehwe mwahu, mepwukat koaros wia mehkan me apwal ni wiepahr kan. Ni ahnsou me sounmelkahkao koasoia duwen nahna kan me “ipwidier” oh sampah me wiawihda kin rasehng “medek en neitik,” e kin kasalehda wahu ong Siohwa pwehki doadoahk laud me E ketin wia ni E ketin kapikada mehpwukat koaros. Eri, e sohte konehng kitail en pil kasalehda soangen wahuohte oh kalahngan ong Siohwa pwehki doadoahk kaselel kan me E ketin wiahda?
Siohwa Kin Ketin Sewese Kitail Ahnsou Koaros
8. Ia wehwehn mahsen pwukat me Siohwa pahn wia Koht “kohkohlahte”?
8 Sounmelkakaho koulki: “Komwi Koht poatopoat emen, oh pahn wia Koht kohkohlahte.” “Kohkohlahte” pil kak wehwehki mehkan me pahn kak tokedi ahpw e sohte dehde ahnsou dah me e pahn tokedi. (Eksodus 31:16, 17; Ipru 9:15) Nan Melkahka 90:2 oh pil nan iren Paipel teikan ni palien Pwuhk Sarawi ni lokaiahn Ipru, “kohkohlahte” kin wehwehki “sohte imwi.” (Eklesiasdes 1:4) Mehlel, kitail sohte kak wehwehki iaduwen Koht kin ketiket te sang mwohn tepin kawa. Ahpw, Siohwa sohte tepi oh sohte imwi. (Apakuk 1:12) E kin ieias oh kin ketin sewese kitail ahnsou koaros.
9. Sounmelkahkao mahsanih me mouren aramas erein sounpar kid rasehng dah?
9 Sounmelkakaho mwekidki ngehn sarawi oh kapahrekpene mouren aramas erein sounpar kid me rasehng ahnsou mwotomwot ehu ong Sounkapikadao soutuk. Ni sounmelkahkao kapakap ong Koht, e ntingihdi met: “Komw ketin kilelehiong aramas akan pwe re en pwurelahng mehkan me kin mwerpeseng. Pwe mwohn silangomwi pahr kid rasehng rahn teieu, duwehte aio, me samwalahr, rasehng ahnsou mwotomwot kis nipwong.”—Melkahka 90:3, 4, NW.
10. Iaduwen Koht kin kahrehong aramas akan en “pwurelahng mehkan me kin mwerpeseng”?
10 Aramas wia mehkot me kak mehla, oh Koht kin ketin kahrehong irail en “pwurelahng mehkan me kin mwerpeseng.” Met kin wehwehki me aramas kin “pwurehng wiepwella,” duwehte mehkot me ohla. Siohwa mahsanih: ‘Ke pahn pwurehng wiepwella, me ke wiawihda sang ie.’ (Senesis 2:7; 3:19) Ei, met kin wiawiong aramas koaros—sohte lipilipil ma kitail kehlail de luwet, kepwehpwe de semwehmwe—pwe aramas soh-unsek akan koaros sohte kak ‘kapitala rie, oh sohte me kak patohwanohng Koht pweinen eh mour, pwe en kak momour poatopoat.’ (Melkahka 49:6-9) Ahpw, kitail kak kalahnganki dahme Siohwa wia pwe E ‘ketikihdohki Sapwellime Iehros, pwe mehmen me kin pwosonla ih en dehr salongala, a en ahneki mour soutuk’!—Sohn 3:16; Rom 6:23.
11. Dahme kahrehda kitail kak ndahki me ahnsou reirei ong kitail kin wia ahnsou mwotomwot ong Koht?
11 Medusala, me mahkier sounpar 969, mourki ahnsou ehu me mwotomwot sang rahn ehu rehn Siohwa. (Senesis 5:27) Mwohn silangen Koht, sounpar kid rasehng rahn teieu—mwomwen ihte ahnsou ehu me kin reireiki aua 24. Sounmelkahkao pil kawehwehda me mwohn silangen Koht sounpar kid kin rasehng sounsilasil men me kin sinsile kahnimwpwalo ni aua pahieu. (Sounkopwung 7:19) Eri, e sansal me ong kitail, aramas akan, ahnsou reirei ehu kin wia ahnsou mwotomwot ong Koht soutuk, Siohwa.
12. Iaduwen Koht pahn ‘koakoahk sang sampah’ aramas akan?
12 Weksang Koht me mour poatoapoat, mouren aramas akan nan rahnwet kin mwotomwot. Sounmelkahkao mahsanih: “Komw kin ketin koakoahk kiht sang nin sampah, rasehng lapake ieu; oh se rasehng ouraman ehu. Se rasehng reh me wosada nimenseng, kekeirda oh masalpeseng, a nin soutik e kin mengila.” (Melkahka 90:5, 6, NW) Moses kilang mehn Israel tohto me mehla nan sapwtehn, likamwete Koht ‘koakoahk’ irail sang sampah, duwehte dahme kin wiawi ahnsoun lapake. Pil ehu kawehwehn iretikitik wet kin koasoia: “Komw ketin kapeiwei aramas nan irair en meir en mehla.” (New International Version) Eri, uwen reirei en mouren aramas soh-unsek akan kin rasehng “meir” mwotomwot ehu—me duwehte meirlahn aramas emen ong pwong tehieu.
13. Iaduwen kitail kin “rasehng reh me wosada,” oh iaduwen met pahn kak kamwekid atail madamadau kan?
13 Kitail kin ‘rasehng reh me wosada nimenseng, kekeirda oh masalpeseng’ ahpw nin soutik e kin mengkihla karakar kehlail en ketipino. Ei, atail mour kin mwotomwot duwehte reh me kin mengila ni rahn ehute. Kahrehda, kitail en dehr mwamwahleki atail mour. Ahpw, kitail en rapahki sapwellimen Koht kaweid ong iaduwen kitail pahn doadoahngki luwen atail mour.
Siohwa kin Ketin Sewese Kitail en “Wadawadek Rahn Akan en Atail Mour”
14, 15. Iaduwen Melkahka 90:7-9 pweida rehn mehn Israel akan?
14 Sounmelkakaho koulkihong Koht oh kapataiong met: “Omwi engieng me kin kamwomwkitala; se kin masepwehngkihda omwi engieng mwuledek. Komw kin ketin kasalehda mwohmwi dipat akan, oh dipat rir kan wasa me pahn kak sansalohng komwi. At mour kin mwotomwotkihla omwi engieng; at mour kin mwadang sohrala, rasehng mwenginingin ehu.”—Melkahka 90:7-9.
15 Mehn Israel soh-pwoson akan kamwomwala pwehki ‘sapwellimen [Koht] engieng kamwomwirailla.’ Re kin ‘masepwehngkihda sapwellime engieng mwuledek.’ (New International Version) Ekei irail “mehla nan sapwtehn,” sang ni sapwellimen Koht kadeik ong irail. (1 Korint 10:5) Siohwa ‘ketikihong mwohn silangi diparail kan pwen sansal ohng ih.’ E kin kapwukoahkin irail diparail kan me sansal ong wehi pokon, oh pil “diparail rir kan” en ‘sansal ohng silangi.’ (Lepin Padahk 15:3) Pwehki mehn Israel kan sohte koluhla, Koht kasalehda sapwellime engieng ong irail oh ‘arail mour mwadang sohrala, rasehng mwenginingin ehu.’ Ni mehlel, pil pein atail mour mwotomwot kin rasehng esingek me kin kohsang ewetail duwehte kisin mwenginingin.
16. Ma aramas emen wiahda dihp ni rir, eri, dahme e anahne wia?
16 Ma emen rehtail wiahda dihp ni rir, ele mwein e pahn kak ekihla dihp me e wiahda sang meteikan kan ni erein ahnsou ehu. Ahpw, dihp ni rir me e wiahda pahn ‘sansal ohng silangin Koht,’ oh eh wiewiahn dihp pahn kak kauwehla atail nanpwungmwahu rehn Koht. Ma aramaso men pwurehng karanih Siohwa, e anahne kapakapki sapwellime mahk kalahngan, wiliakapwala, oh ale sawas ni pali ngehn sang rehn Kristian elder kan. (Lepin Padahk 28:13; Seims 5:14, 15) Ia uwen mwahu en wia met sang wia mehkot me pahn kahrehong eh mour ‘en mwadang sohrala, rasehng mwenginingin ehu,’ oh eh koapworopwor en mour soutuk en pil sohrala!
17. Ong pali laud en aramas akan—arail mour kin lel sounpahr depe, oh sounpar pwukat kin direkihla dah?
17 Sounmelkakaho kin kawehwehda duwen mouren aramas soh-unsek kan: “Sounpar 70, ihte werein at mour—a ma se kehlail, e pahn lel 80; ahpw pahr pwukat kin kahrehiong kiht pwunodte oh apwal; mour kin mwadang imwisekla, oh se solahr mie.” (Melkahka 90:10) Ong pali laud en aramas—arail mour kin lelete sounpar 70, kahrehda—ni ahnsou me Kalep lel sounpar 85, e pehm me e mour werei. Mie ekei aramas me mour werei sang ekei, duwehte Aaron (sounpahr 123), Moses (sounpahr 120), oh Sosua (sounpahr 110). (Nempe 33:39; Deuderonomi 34:7; Sosua 14:6, 10, 11; 24:29) Ahpw, dih soh-pwoson akan me kohkohlahsang Isip, irail akan me register, me mahkier sounpar 20 kohda—irail mehla erein sounpar 40. (Nempe 14:29-34) Rahnwet, nan sahpw tohto, uwen reirei en mouren aramas akan kin duwehte dahme sounmelkahka menet koasoia. Pahr akan en atail mour kin direkihla “pwunod oh apwal.” Mour kin mwadang imwisekla, “oh se solahr mie.”—Sohp 14:1, 2.
18, 19. (a) Ia wehwehn mahsen pwukat: “wadawadek rahn akan en atail mour ni ahl ehu me kak kahrehong mohngiong erpit”? (b) Ma kitail doadoahngki erpit, e pahn kamwekid kitail en wia dah?
18 Sounmelkakaho uhd koulki: “Ihs me pehmehr ia uwen mwuledek en omwi engieng? Ihs me kak ese kamasepwehk en omwi engieng? Komw ketin padahkihong kiht duwen mwotomwot en at mour, pwe se en loalokongkihla.” (Melkahka 90:11, 12) Sohte emen rehtail me kin ese duwen ia uwen mwuledek sapwellimen Koht engieng oh met pahn anahne kakehlahda kitail en lahn Siohwa. E pil kin kamwekidada kitail en peki reh en “padahkiong [kitail] iaduwen [kitail] kak wadawadek rahn akan en [atail] mour ni ahl ehu me kak kahrehong [kitail] en ahneki mohngiong erpit.”
19 Mahsen en sounmelkahka menet kin wia kapakap ehu me e peki rehn Siohwa en padahkiong sapwellime aramas akan en doadoahngki erpit ni arail kin doadoahngki luwen rahn akan en arail mour ni ahl ehu me Koht kin ketin kupwurki. Aramas me kin mour sounpar 70 kin mour rahn 25,500 samwa. Ahpw, sohte lipilipil sounpar depe kitail, ‘kitail sehse dahme pahn wiawihong kitail ni rahn kohkohdo kan. Pwe kitail rasehng pwoaiken pahn lahng me kin pwarada ahnsou kis oh kin mwadang sohrala.’ (Seims 4:13-15) Pwehki ‘paisuwed kin lelohng aramas koaruhsie,’ kitail sohte kak nda ia uwen werei kitail pahn mour. Kitail eri kapakapki erpit pwehn sewese kitail en powehdi kasongosong kan, oh wia mwahu ong aramas teikan, oh wia uwen me kitail kak en papah Siohwa sang nan mohngiongatail unsek ahnsouwet—ei, rahnwet! (Eklesiasdes 9:11; Seims 1:5-8) Siohwa kin doadoahngki sapwellime Mahsen, ngehn sarawi, oh sapwellime pwihn sansal pwehn kaweidkin kitail. (Madiu 24:45-47; 1 Korint 2:10; 2 Timoty 3:16, 17) Ma kitail pahn doadoahngki erpit sang Siohwa, e pahn kamwekid kitail en ‘rapahki mahs Wehin Koht’ oh doadoahngki rahn akan en atail mour ni ahl ehu me pahn wahdohng Siohwa kaping oh peren. (Madiu 6:25-33; Lepin Padahk 27:11) Atail kin kaudokiong Ih ni mohngiong unsek sohte pahn kak kihsang atail kahpwal kan koaros, ahpw e pahn kak kihong kitail peren laud.
Sapwellimen Siohwa Kapai kan Kin Wahdohng Kitail Peren
20. (a) Ni ahl dahieu Koht kin “kohluhkihla”? (b) Dahme Siohwa pahn wia ma kitail wiahda dihp laud ahpw kitail kasalehda kohluhla mehlel?
20 Ia uwen kaselel ma kitail pahn kak ahneki peren erein atail mour! Me pid ire wet, Moses wia pekipek ehu: “Maing Kaun, ia erein omwi pahn wie engieng? Komw ketin koluhkihla sapwellimomwi ladu pwukat! Komw ketin kadirehkinkitala sapwellimomwi limpoak poatopoat nimenseng koaros, pwe se en kin kokouliong komwi oh pereperen erein at mour.” (Melkahka 90:13, 14; footnote) Koht sohte kin ketin wiahda sapwung. Ahpw, e kin ketin “kohluhkihla” ni E kin ‘wekidala’ sapwellime engieng oh sohte kadeikada aramas akan ni ahnsou me re kin wekidek sang arail madamadau oh tiahk suwed kan nin duwen aramas dipan kan me koluhkihla diparail kan. (Deuderonomi 13:17) Eri, mehnda ma kitail pahn wiahda dihp laud, kitail kak kasalehda koluhla mehlel, kahrehda Siohwa pahn ‘kadirehkinkitailla sapwellime limpoak poatopoat,’ oh kitail pahn ahneki kahrepe mwahu en “kokouliong Koht.” (Melkahka 32:1-5) Ni atail kin nantihong kekeid nan elen mour pwung, kitail pahn pehm sapwellimen Koht limpoak poatopoat ong kitail oh kitail pahn kak pil “pereperen erein rahn akan en atail mour”—ei, erein atail mour.
21. Dahme Moses (mwein) pekipeki rehn Koht, nin duwen me ntingihdi nan Melkahka 90:15, 16?
21 Sounmelkahkao ngidingidki wia kapakap wet: “A met komw ketin kansenamwahwihkitala nin duwen omwi ketin kansensuwedihkitehr erein ahnsou me se mihmi nan apwal ahnsou reirei. Komw ketin mweidohng kiht, sapwellimomwi ladu pwukat, se en kilang wiepen nin limomwi manaman akan; oh kadaudokat kan re en iang udiahl sapwellimomwi roson lingan.” (Melkahka 90:15, 16) Moses kakete pil kin pekipeki rehn Koht en kapaiada mehn Israel kan ki popohl me pahrekiong de pil reireiki rahn akan en arail lokolok oh uwen pahr akan me irail kin lelohng kahpwal. E peki rehn Koht ma sapwellime “wiewia kan” en kapaiada mehn Israel akan pahn kak sansalda rehn sapwellime ladu kan oh sapwellime roson lingan pil pahn sansalohng neirail seri kan, de kadaudokarail kan. Kitail kak ni konehng kapakapki kapai kan en kohwong aramas peik kan nan sapwellimen Koht sampah kapw me E inoukihong kitail koaros.—2 Piter 3:13.
22. Nin duwen Melkahka 90:17 kasalehda, dahme kitail kak kapakapki?
22 Melkahka 90 imwisekla ni e wia pekipek wet: “Maing Kaun [“Siohwa,” NW], at Koht, sapwellimomwi kupwuramwahu en ieiang kiht, oh ketin mweidohng kiht se en pweida mwahu ni mehkoaros me se kin patohwan wia!” (Melkahka 90:17) Mahsen pwukat kin kasalehda me e konehng kitail en kapakap ong Koht en ketin kapaiada atail wiewia kan ni atail kin papah Ih. Sohte lipilipil ma kitail wie kisehn Kristian me keidi kan de kitail wie kisehn iengarail kan, “sihpw teikan,” kitail kak ahneki peren pwe “sapwellime kupwuramwahu” kin ieiang kitail. (Sohn 10:16) Kitail kak pil ahneki peren pwe Koht ‘ketin mweidohng kitail en pweida mwahu ni mehkoaros me kitail kin patohwan wia’ nin duwen sounkair kan en Wehio oh pil ni ahl teikan!
Kitail en Nantiong Wadawadek Rahn akan en Atail Mour
23, 24. Iaduwen kitail kak paiekihda sang atail kin doudouloale audepen Melkahka 90?
23 Ma kitail pahn doudouloale duwen Melkahka 90, e pahn kalaudehla atail likih Siohwa, me kin wia “atail wasahn kousoan.” Ni atail kin doudouloale duwen mahsen pwukat me kin kasalehda uwen mwotomwot en atail mour, e pahn sewese kitail en wehwehki duwen kesempwalpen kapwaiada sapwellimen Koht kaweid kan ni atail kin wadawadek rahn akan en atail mour. Oh ma kitail pahn nantihong rapahki oh doadoahngki erpit me kohsang rehn Koht, kitail kak kasikasik me kitail pahn kak ale sapwellimen Siohwa limpoak-kadek oh kapai kan.
24 Siohwa pahn, ahnsou koaros, kasalehong kitail iaduwen kitail kak wadewadek rahn akan en atail mour. Ma kitail pahn kapwaiada sapwellime kaweid kan, kitail pahn kak wadewadek rahn akan en atail mour ni ahnsou kohkohlahte. (Sohn 17:3) Ma kitail men ale mour soutuk, kitail anahne mweidong Siohwa en wiahla atail wasahn ruk. (Sud 20, 21) Kitail pahn kilang nan artikel en mwuhr me Melkahka 91 kin kasansalehda me Siohwa iei atail wasahn ruk.
Iaduwen Ke Pahn Sapeng?
• Iaduwen Siohwa kin wia “atail wasahn kousoan”?
• Dahme kahrehda kitail kak ndahki me Siohwa kin ketin sewese kitail ahnsou koaros?
• Iaduwen Siohwa kin sewese kitail en “wadawadek rahn akan en atail mour”?
• Dahme kin sewese kitail en ahneki “peren erein atail mour”?
[Kilel nan Pali 9]
Siohwa iei Koht “mwohn nahna kan ar wiawihda”
[Kilel nan Pali 10]
Medusela, me mahkier sounpar 969, mourki ahnsou ehu me mwotomwot sang rahn ehu rehn Siohwa
[Kilels nan Pali 12]
Siohwa ‘ketin mweidohng kitail en pweida mwahu ni mehkoaros me kitail kin patohwan wia’