Kaunda Mwahu Iawasa Kitail Kak Diar?
“IHMW koaros mie me kin kauwada,” iei me Paipel mahsanih, “ahpw ih me kauwada mehkoaros iei Koht.” (Ipru 3:4, New World Translation; Kaudiahl 4:11) Pwehki Koht mehlel, Siohwa, iei Sounkapikpatail, E “inenen mwahngih mwomwen atail wiawihda.” (Melkahka 103:14) E sapwellimaniki kupwurokong unsek ong atail luwet oh anahn akan. Oh pwehki Ih Koht limpoak men, kahrehda en kupwurki en ketikihong kitail atail tungoal anahn akan. (Melkahka 145:16; 1 Sohn 4:8) Kitail kin pil anahne kaunda mwahu.
Siohwa doadoahngki soukohp Aiseia ni E mahsanih: “Kilang! Nin duwen a wia sounkadehde men ong pwihn en aramas akan en wehi, I kihong ih en wia sounkaweid oh kaun ohng pwihn en aramas akan en Wehi.” (Aiseia 55:4) Pasapengpen kahpwal me mie kohsang atail en ropada ihs sounkaweido—me idihdda sang rehn Koht—oh me pwungkiher en alehda pwukoa wet. Eri, ihs ih me kokohpe mie me pahn wia sounkaweid oh kaun? Ia koahiek kan me pahn wiahiong en wia sounkaweid emen? Iawasa me e pahn kaweid kitail lahng? Dahme kitail en wia pwe kitail en kak ale kapaipen a wia kakaun?
Kaun me Inoupe Mieo Leledohr
Sounpahr 2,500 samwa samwalahr oko, tohnleng Kapriel pwarehng soukohp Daniel oh padahkiong ih: “Eri, ke en ese oh dehdehki met: sang ni ahnsou me koasoandien onohnsapahl en Serusalem wiawiher lel ahnsou me kaun (me pil wia mesaia) me Koht ketin piladahro pahn ketido: wihk isuh oh pil wihk 62 pahn mie. Serusalem pahn onohnda sapahl iangahki ahl akan oh kehl kan, ahpw ahnsowo pahn wia ahnsou apwal.”—Daniel 9:25, NW.
E sansal mwahu me tohnlengo wie padapadahkiong Daniel duwen ahnsou ieu me kileledi me sapwellimen Siohwa kaun me pilipildahro pahn leledo. “Mesaia me Kaun” pahn pwarada ni imwin wihk 69, de me pahrehkiong pahr 483, wadawad sang nan pahr 455 B.C.E., ni ahnsou me pakair kohpeseng ren pwurehng kauwada sapahl Serusalem.a (Nehmaia 2:1-8) Dahme wiawihier ni imwin ahnsowo? Soun nting en Rongamwahuwo Luk mahsanih: “Ni kaeisek limauen sounpahr en mwehin Sihsar Daipirius, nin doken Pontius Pailet kepinahn Sudia, a Erod kaunen Kalili [29 C.E.], . . . ih ahnsowo me mahsen en Koht peidohng Sohn Sounpapidais, nein Sekaraia, me patopato nan sapwtehn. Sohn eri kakahnseli wasa koaros limwahn Pillap Sordan, padapadahki papidais en koluhla ong lapwepen dihp.” Ni ahnsowo, “aramas akan wie kasikasik pwaradohn” Mesaia me iei Kauno. (Luk 3:1-3, 15, NW) Edetehn aramas tohto kin pokonpene rehn Sohn, ahpw kaidehn ih me wia Kauno.
Mwurin mpen October en pahr 29 C.E., Sises en Nasaret eri kohdohng rehn Sohn pwehn papidaisla. Oh Sohn wia kadehde oh mahsanih: “I kilangehr ngehn sarawi eh ketidihdo sang nanleng, ni mwomwen mwuroi men; e pihrdi oh ketiket powe. Pein ngehi saikinte ese ih, ahpw Koht, me ketin kadariehdo pwe I en kin papidaiski pihl, e pil mahsanihong ie: ‘Mehmen me ke pahn kilang ngehn sarawi eh pihrdi oh ketiket powe, iei ih me kin papidaiski ngehn sarawi.’ I kilangehr oh I pil kadehdeier me iei ih Sapwellimen Koht.” (Sohn 1:32-34) Ni ah ketin papidaislahr, Sises eri wiahla Kaun keidi men—Mesaia de Krais.
Ei, “sounkaweid oh kaun me pwihn en aramas en wehi kan” me inoupe mie—e dehde me iei ih Sises Krais. Oh ni atail pahn tehk duwen sapwellime koahiek en wia kaun mwahu men, kitail pahn diar me sapwellime kaunda inenen siksang mehlel dahme kaun akan en atail ahnsou kin ahneki.
Mesaia—Kaun Konehng Emen
Kaun mwahu men kin kihda kaweid sansal oh kin sewese aramas akan me mih pahn ah epwel, pwe ren kin alehdi manaman oh tehtehn sawas akan pwe ren kak kapwungala apwal akan. Pwuhk me ede 21st Century Leadership: Dialogues With 100 Top Leaders koasoia: ‘Met iei me anahn ong kaun en senturi 21.’ Sises kin inenen kaunopada mwahu me kin karonge ih pwe irail en ese dahme re pahn loiong kan nan ehuehu rahn! Nna, tehk duwen sapwellime padahk wadawad me e ketin wia—Kapahrek en Pohn Dohl. Kapahreko dirki kaweid konehng kan oh iei me ntingidi nan Madiu irelaud 5 lel 7.
Karasepe, tehk sapwellimen Sises kaweid ohng kapwungala nanpwung suwed. E mahsanih: “Eri, ni omw pahn wiahiong Koht omw meirong pohn pei sarawi ehu, ke ahpw tamanda me riomw nsensuwed pahmw, pwilikihdi mahs omw meirongo mwohn pei sarawio, ke ahpw kohwei oh kapwungala nanpwungamwa; mwuri, ke ahpw pwurodo wia omw meirong ong Koht.” (Madiu 5:23, 24) Tiengala mwowe oh wiahda meleilei ong meteikan oh met en wia mehkot keieu kesempwal ong uhk—en pil laud sang ahmw pwukoa en pelien sarawi, duwehte en kihda kisakis akan pohn pei sarawi nan Serusalem nin duwen “Kosonned en Moses” ah kaweidki. Ma soh, ahmw kaudok Koht sohte pahn kupwurki. Sapwellimen Sises kaweid pil konehng nan atail ahnsou, duwehte a kin konehng nan ahnsou en kawao.
Sises pil kin sewese irail me kin karonge ih ren dehr pwupwudi ong wiewia samin duwehte nenek oh kamwahl. E ketin kaweidiki: “Kumwail rongehr padahk pwoatet: ‘Ke dehr kamwahl.’ A ngehi I ndaiong kumwail met: mehmen me pahn kilikilang lih emen oh men dihpki, nahn e wiadahr dipen kamwahl nan kapehde.” (Madiu 5:27, 28) Ia uwen mahsen pwukat a nohn konehng! Dahme kitail en idawehnkihla ahl me pahn kahluwalahng wiahda dipen nenek, sang ni atail kin medemedewe oh ouraman duwen wia dipen nenek? Sises kasalehda me madamadau en nenek oh kamwahl kin tepisang nan mohngiong. (Madiu 15:18, 19) E wia elen loalokong kitail en pere mohngiongatail.—Lepin Padahk 4:23.
Kapahrek en Pohn Dohl kin pil padahki kaweid kaselel akan ohng poakohng ahmw imwintihti, kadek, madamadau pwung me pid dipwisou en war oh pali ngehn, oh soangen kaweid mwahu teikan. (Madiu 5:43-47; 6:1-4, 19-21, 24-34) Sises pil kin kasalehong irail me rongorong kan duwen rapahki sawas sang Koht ni a ketin padahkiong irail iaduwen wia kapakap. (Madiu 6:9-13) Kaun Mesaia kin kakehlailih oh kin kaunopada ienge kan ong soangen kahpwal akan me kin kalap lelohng aramas akan.
Pak weneu nan Kapahrek en Pohn Dohl, Sises doadoahngki lokaia pwukat: “Kumwail rongehr padahk wet me kohiengehr mehn mahs ako” de “kumwail rongehr padahk pwoatet,” ahpw e pil ketikihda ehu madamadau tohrohr, oh mahsanih: “Ahpw, ngehi I ndaiong kumwail met.” (Madiu 5:21, 22, 27, 28, 31-34, 38, 39, 43, 44) Met kasalehda me irail me rongorong kan kin ahnlahr mwekid ni soangen ahl ehu, nin duwen tiahk en Parisi kan. Ahpw, Sises uhd kasalehiong irail ehu ahl tohrohr—ahl ehu me kin uhdahn kasalehda ngehn en Kosonned en Moses. Wasaht Sises wahdo wekidekila, oh e wia ni ahl ehu me sapwellime werek kan kak mengei en wehwehki oh alehda. Ei, Sises kin kamwekid kapehd en aramas akan en wia wekidekla laud nan arail mour, ni pali ngehn oh pil pid arail tiahk. Met kin kilelepen uhdahn kaun men.
Ehu pwuhken kaweid kawehwehda duwen apwal en wia soangen wekidekla wet. E koasoia: “Sounwia wekideko pahn ahneki pehmitik duwehte sounkaweid, oh wehwe duwehte toahkte en madamadau, kanengamah duwehte soun marasong emen, ngidingid duwehte soangen kidi me adaneki “bulldog,” uhtohr duwehte aramas sepeimwekid emen, oh kanengamah duwehte aramas sarawi men. Ahpw, mendahki ma aramas emen ahneki soahng pwukat koaros, sohte mehn kamehlelehda me uhdahn e pahn pweida.”
Nan artikel ehu me ede “Leadership: Do Traits Matter?” e koasoia: “Kaun emen a mwekid pahn pahrekiong dahme e men nah aramas en wia.” Mehlel me kaun mwahu kin wia dahme e padahki. Ia uwen met ah mehlel rehn Sises Krais! Ei, e kin padahki irail oko me kin iang ih ren karakarahk, ahpw e pil kin kihda mehn kaweid ong irail ni a widen nehrail akan. (Sohn 13:5-15) E sohte kin kadarpesengte sapwellime tohnpadahk kan en kalohki Rongamwahu en Wehin Koht, ahpw e kin pil pwerisek iang wia doadoahk wet. (Madiu 4:18-25; Luk 8:1-3; 9:1-6; 10:1-24; Sohn 10:40-42) Oh Sises pil wia mehn kahlemeng mwahu ong idawehn kaun me pohnangin ih. E mahsanihki duwen pein ih: “Sapwellimeo sohte kin wia mehkot ni pein eh koasoandi, pwe ma e kin kilang me Sahmo kin ketin wia, ihte me e kin wia.”—Sohn 5:19.
Sang ni atail tehk kanahieng dahme Sises mahsanih oh wia, e sansal me ih kaun mwahu men. Ni mehlel, e siksang aramas me wia kaun akan. Sises me unsek. Oh ni ah alehdi mour soh imwi mwurin ah kamatala oh iasada, e sapwellimankihlahr mour soutuk. (1 Piter 3:18; Kaudiahl 1:13-18) Ihs nanpwungen aramas akan me wia kaun akan kak pahrekiong iren koahiek pwukat?
Dahme Kitail Pahn Uhdahn Wia?
“Mesaia me Kauno,” nin duwen ah wia Nanmwarki en Wehin Koht, pahn kamwerehdi kapai kan pohn aramas peik kan. Ong ire wet, Pwuhk Sarawi inoukihdahr: “Sampah pahn direkihla arail loalokongkihla Siohwa duwehte pihl akan kin audehla nansed.” (Aiseia 11:9, NW) “Irail me opampap kan me pahn sapwenikihla sampah oh irail pahn diar peren mwuledek nan rek en meleilei.” (Melkahka 37:11, NW) “Emenemen irail pahn mwohndi ah tuhkehn wain oh pahn ah tuhkehn pik, oh sohte me pahn wiahiong irail en rerrerki mehkot.” (Maika 4:4, NW) “Pein Koht pahn kin ketiket rehrail. E pahn ketin limwihasang pilen masarail koaros. Mehla solahr pahn wiawi, solahr mwahiei, solahr nsensuwed, solahr medek. Soahng mering kan sohralahr.”—Kaudiahl 21:3, 4.
Sampah rahnwet lelohng apwal en diar kaun mwahu. Ahpw, Sises Krais wie kawekaweid me opampap akan ong nan sampah kapw me pahn diren meleilei, oh irail me peik kan pahn ehupene nan kaudok ong Siohwa Koht oh pahn doulahng mour unsek. Ia uwen a nohn kesempwal kitail en alehda ahnsou mwahu en loalokongkihla Koht mehlelo oh pil sapwellime ohl me e ketin pilada en wia kaun idihdda men oh kitail eri mwekidki loalokong pwung me kitail sukuhliki!—Sohn 17:3.
Ehu ahl mwahu en kapinga aramas emen iei sang ni atail kin alasang ih. Eri, e soh konehng kitail en alasang Sounkaweid (Kauno) me keieu lapalap nan poadoapoad en aramas—iei Sises Krais? Iaduwen atail kak wia met? Soangen kamwahu dah ong atail mour me pahn kohsang atail idawehnla sapwellime kaweid? Peidek pwukat oh pil ire teikan pahn pwarada nan artikel riau mwurin met.
[Nting tikitik me mi pah]
a Kilang pwuhk me oaralap koasoia Pay Attention to Daniel’s Prophecy! pali 186-192 me Sounkadehdehn Siohwa kan wiahda.
[Kilel nan Pali 4]
Daniel kohpada me Kaun me Koht piladahr me pahn kohdo
[Kilels nan Pali 7]
Sapwellimen Sises padahk kan kin sewese aramas en powehdi kahpwal akan me re kin lelohng
[Kilel nan Pali 7]
Sises pahn kahluwa aramas peik kan ong nan sampah kapw me meleilei