Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • w04 4/1 pp. 17-21
  • Lelohng Lokolok Pwehki Ahr Kin Kapwaiada Kupwuren Koht

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • Lelohng Lokolok Pwehki Ahr Kin Kapwaiada Kupwuren Koht
  • Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2004
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • Sounkadehde de “Martyr” (Emen me Mehkihla Dahme E Kamehlele)?
  • “Aramas Koaros Pahn Kailongkinkumwailla”
  • Nting Mehlel akan me Pid Duwen Irail me Dadaur ni Lelepek
  • Dahme Kahrehda Aramas kin Kailongki oh Kaloke Irail?
  • Peren Mendahki Kalokolok
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2005
  • Kanengamah Pahn Kahpwal Akan Kin Wahdohng Siohwa Kaping
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2004
  • Pil Lella “Wasa me Keieu Doh nin Sampah”
    “Kadehdehda ni Unsek” Duwen Wehin Koht
Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2004
w04 4/1 pp. 17-21

Lelohng Lokolok Pwehki Ahr Kin Kapwaiada Kupwuren Koht

“Meid pai me kin ale lokolok pwehki ar kapwaiada kupwur en Koht.”​—MADIU 5:10.

1. Dahme kahrehda Sises kesikesihnente mwohn Pondius Pailet, oh dahme Sises mahsanih?

“ONG ni kahrepe wette me I kohkidohng sampah, pwe I en kadehdehda duwen me mehlel.” (Sohn 18:37) Ni ahnsou me Sises mahsanih mahsen pwukat, e ketiket mwohn Pondius Pailet, mehn Rom men me wiahla Kepina en Sudia. Sises sohte pilada en pwarada mwohn Pailet, oh Pailet pil sohte luhke ih. Ahpw, e ketiket wasao pwehki kaun en pelien lamalam en mehn Suhs akan karaun likamwih Sises oh re nda me e wiahda mehkot suwed oh konehng kamala.​—Sohn 18:29-​31.

2. Dahme Sises wia, oh met imwikihla dah?

2 Sises wehwehki me Pailet ahneki manaman en kapitala ih de kemehla ih. (Sohn 19:10) Ahpw, met sohte kin kahrehong Sises en pweiek sang kadehde ong Pailet duwen Wehio. Mendahki Sises mihla nan irair en keper, e kin isaneki ahnsou mwahu en kadehde ong ohl menet me ahneki pwukoa me keieu laud nan koperment en sahpwo. Ahpw, mendahki Sises wia kadehde wet, irail kadeikada oh kemehla ih, oh e kin lelohng kalokolok laud nin tuhkehn kalokoloko oh e pwoula nin duwen “martyr” men.​—Madiu 27:24-​26; Mark 15:15; Luk 23:24, 25; Sohn 19:13-​16.

Sounkadehde de “Martyr” (Emen me Mehkihla Dahme E Kamehlele)?

3. Ni ahnsou me Pwuhk Sarawi wiawihda, ia wehwehn lepin lokaia wet: “martyr,” ahpw ia wehwehn lepin lokaia wet nan rahn pwukat?

3 Ong aramas tohto rahnwet, emen me kin wia “martyr” kin pahrekiong aramas emen me kin kamehlele mehkot nohn daulihlahr. Irail oko me kin nseneki en mehkihla dahme re kin kamehlele, ahpw mehlel dahme re kamehlele me pid pelien lamalam, kin kalapw mihla nan irairen mwenek me re kin wia terrorist oh keper ong mour en aramas teikan. Ahpw, ni mehlel, lepin lokaia wet: “martyr” kin kohsang ni lokaiahn Krihk (marʹtys) oh nan mwehin Pwuhk Sarawi lepin lokaia wet kin wehwehki aramas emen me wia “sounkadehde” oh kin kihda mehn kadehde, mwein ele nan nan mwoalen kopwung, pwehn kasalehda dahme mehlel nin duwen dahme e kamehlele. Mwuhr, lepin lokaia wet uhd wehwehkihla “aramas emen me kin kihda ah mour pwehki ah wia kadehde.”

4. Ni ahl dahieu me Sises wia martyr men?

4 Sises wia “martyr” men nin duwen tepin wehwehn lepin lokaia wet. Ni ah kin mahseniong Pailet, e ketido pwen “kadehdehda duwen me mehlel.” Pwehki e kin wia kadehde wet, aramas akan kin mwekidki sapwellime mahsen kan ni ahl riau me wekpeseng. Ekei aramas me sohte kin ahneki pwukoa laud kin mwekidki dahme re rong oh kilang, oh re tepida pwoson Sises. (Sohn 2:23; 8:30) Ahpw, pali moron en aramas akan oh kaunen pelien lamalam akan kin uhwong dahme re kin rong. Sises mahsanihong rie ohl ako me sohte pwoson ih: “Sampah sohte kak kailongkin kumwail, a e kin kailongkin ie, pwehki ei kin kalap padahkihong me eh wiewia kan me suwed.” (Sohn 7:7) Pwehki Sises kadehdehda duwen me mehlel, kaun akan en wehio kin lingeringerda pah, oh met kin kahrehong irail en kemehla ih mwuhr. Ni mehlel, Sises wia “sounkadehde (marʹtys) loalopwoat oh mehlel.”​—Kaudiahl 3:14.

“Aramas Koaros Pahn Kailongkinkumwailla”

5. Dahme Sises mahsanih duwen kalokolok ni ahnsou me e tepida wia e doadoahk en kalohk?

5 Kaidehn Sises kelehpw lelohng kalokolok laud, ahpw e pil kohpada me sapwellime tohnpadahk kan pil pahn lelohng kalokolok kan. Ni ahnsou me Sises tepida wia e doadoahk en kalohk, e padahkiong sapwellime sounrongorong kan nan sapwellime Kapahrek en Pohn Dohl: “Meid pai me kin ale lokolok pwehki ar kapwaiada kupwur en Koht; pwe iei arail wehi, Wehin Koht! Meid pai kumwail ma aramas akan pahn lahlahwei kumwail oh kalokei kumwail oh karaunkin kumwail soangen suwed oh likamw koaros pwehki ngehi. Kumwail nsenamwahu oh perenda, pwe ketingpamwail me laud kowahlap nanleng.”​—Madiu 5:10-​12.

6. Dahme Sises mahsanihong sapwellime wahnpoaron 12 ko ni ahnsou me e kadarala irail?

6 Mwuhr, ni ahnsou me Sises kadarala sapwellime wahnpoaron 12 ko, e padahkiong irail: “Kumwail mwasahn pwe aramas akan pahn salihkumwaildi oh pangkumwaillahng ni mwoalen kopwung kan, oh re pahn wokihkumwail nan arail sinakoke kan. Kumwail pahn wisikiong mwohn kaun oh nanmwarki kan pwehki ngehi, pwe kumwail en kadehdehiong irail oh mehn liki kan duwen Rongamwahu.” Ahpw kaidehn ihte kaun en pelien lamalam akan pahn kaloke sapwellime tohnpadahk kan. Sises pil mahsanih: “Aramas akan pahn pangala riarail kan pwe en kamakamala, oh pahpa kan pil pahn wia duwehte ong nair seri kan. Seri kan pahn pelianda ar pahpa oh ar nohno kan,oh re pahn kemeirahla. Aramas koaros pahn kailongkinkumwailla pwehki ngehi. A me pahn dadaurete lel ni imwi, ih me pahn mourla.” (Madiu 10:17, 18, 21, 22) Kahpwal akan me irail Kristian akan nan tepin senturi kin lelohng kin kadehde duwen mehlelpen mahsen pwuko.

Nting Mehlel akan me Pid Duwen Irail me Dadaur ni Lelepek

7. Dahme kahrehda Stipen wiahla martyr men?

7 Mwurinte pwoulahn Sises, Stipen wia tepin Kristian me mehkihla ah kadehde duwen padahk mehlelo. “Stipen iei ih me Koht ketin kapaiahda kowahlap, ih me pil diren manaman, ahpw wiadahr manaman kapwuriamwei tohto nanpwungen aramas akan. Ahpw ngehno ketikihong Stipen soangen erpit laud ehu me kahrehda ni eh kin koasoi re [kaunen pelien lamalam] sohte kak pelian.” (Wiewia 6:8, 10) Irail kin dirkihla peirin, oh irail wahla ih mwohn Sanhedrin, iei Mwoalen Kopwung Lapalap en mehn Suhs akan, oh iei wasa me e kesihnenda mwohn aramas akan me kin karaun likamwe ih oh e kadehde mwahu ong irail duwen padahk mehlel. Oh met kin imwikihla, imwintihti kan en Stipen kemehla sounkadehde lelepek menet.​—Wiewia 7:59, 60.

8. Dahme tohnpadahk kan nan Serusalem wia ni ahnsou me irail kin lelohng kalokolok kan mwurin kamakamalahn Stipen?

8 Mwurin Stipen kamakamala, “mwomwohdiso me mih nan Serusalem ahpw tapihada alehdi kamakam laud. Irail koaros me pwosonlahr, likin wahnpoaron ko, tangpeseng nan sapwen Sudia oh Sameria.” (Wiewia 8:1) Eri, kalokolok wet kin kauhdi doadoahk en kalohk en Kristian? Soh, pwe Pwuhk Sarawi mahsanih “me pwoson ko me tangpesengier ahpw lel wasa koaros, oh lohlohkiseli mahseno.” (Wiewia 8:4) Re ahneki lamalam duwehte wahnpoaron Piter ni e koasoia mwowe: “Se uhdahn pahn peikiong Koht, a kaidehn aramas.” (Wiewia 5:29) Mendahki kalokolok kan oh, irail tohnpadahk lelepek oh eimah kan kin nantiong kadehdehda duwen padahk mehlel, oh irail kin wia doadoahk wet, edetehn irail ese me irail pahn lelohng kahpwal laud sang met.​—Wiewia 11:19-​21.

9. Sapwellimen Sises tohnpadahk kan kin lelohng soangen kalokolok dah kei?

9 Ahpw, kalokolok kan sohte uhdi. Keieu, kitail sukuhliki duwen Sohl​—iei ih ohlo me kin pwungki aramas katekate Stipen​—“oh e nannantihongete pwe e men kemehla tohnpadahk en Kauno. E ahpw kohla rehn Samworo Lapalap oh peki kisinlikoun mweimwei pwe en kak pedolong nan sinakoke kan en mehn Suhs nan Damaskus, pwe ma e pahn diarada emen rehn irail me kin ideidawehn Ahl en Kauno wasao, en kak salihedi, sohte lipilipil, ohl de lih, oh kahredohng Serusalem.” (Wiewia 9:1, 2) Eri, mpen sounpar 44 C.E., “Iei ahnsou wet me Nanmwarki Erod ketin tapihada keme ekei tohn mwomwohdiso. E ketin kemehkilahr kedlahs Seims, rien Sohn.”​—Wiewia 12:1, 2.

10. Dahme pwuhken Wiewia oh Kaudiahl mahsanih duwen kalokolok kan?

10 Audepen pwuhken Wiewia kan kin kasalehda duwen aramas lelepek kan me kin lelohng kasongosong oh selidi nan imweteng, oh lelohng kalokolok kan me duwehte Pohl me kin kaloke Kristian akan mahs, ahpw mwuhr e wiahla wahnpoaron emen oh Emperor Nero en mehn Rom ni mpen pahr 65 C.E. padahkiong aramas akan en kemehla Pohl ni ah wia martyr emen. (2 Korint 11:23-​27; 2 Timoty 4:6-8) Pwuhken Kaudiahl me ntingihdiehr ni imwin keieun senturi, oh wahnpoaron Sohn mahlahr oh selidi nan imweteng nan deke en Padmos “pwehki e kapahrengki mahsen en Koht oh wiewiahier doadoahk en sounkadehdehn Sises.” Pwuhken Kaudiahl pil kin mahsanih duwen “Antipas, ei sounkadehde loalopwoato, kamakamalahr” nan Perkamum.​—Kaudiahl 1:9; 2:13.

11. Me pid kalokolok, iaduwen wiewian tepin Kristian akan kin kadehde me sapwellimen Sises mahsen me mehlel?

11 Kalokolok pwukat kin wia kadehde ieu me mahsen en Sises me mehlel ni e mahsanihong sapwellime tohnpadahk kan: “Ma irail kapwaiadahr ei padahk kan, re pil pahn kapwaiada amwail padahk kan.” (Sohn 15:20) Tepin Kristian lelepek kan kin kaunopada en lelohng kasongosong me keieu apwal, iei mehla​—ni kalokolok, lekdekiong nan pesen laion kan, de kalokolok teikan​—pwen kapwaiada pwukoa ehu me kohsang rehn Kaun Sises Krais: “Kumwail ahpw pahn kadehde ie nan Serusalem, nan Sudia pwon, oh Sameria, oh lelohng ni irepen sampah.”​—Wiewia 1:8.

12. Dahme kahrehda kitail esehki me kaidehn ihte irail Kristian akan en mahs kelepw kin lelohng kalokolok?

12 Ma aramas emen pahn ahneki madamadau ieu me kalokolok kan kin wiaiong sapwellimen Sises tohnpadahk kan en mahs, kaidehn nan atail ahnsou, eri, madamadau wet me sapwung. Pohl, me kitail sukuhlikier kin lelohng kalokolok laud, oh e ntingihdi: “Aramas koaros me men ahneki mour mwahu ni arail pahn miniminiong Krais Sises, re pahn ale kamakam.” (2 Timoty 3:12) Piter koasoiaki duwen kalokolok: “Pwe ong ni met me Koht ketin malipehkinkumwaildo; pwe duwen pein Krais eh lokolongkin kumwail oh ketikihong kumwail karasepe mwahu, ih pil duwen amwail pahn idawehn oh kahlemengih.” (1 Piter 2:21) Sangete ni ahnsowo lel ni “imwin rahn akan” en koasoandi pwukat, aramas akan kin kailongki sapwellimen Siohwa aramas akan oh kin kaloke irail. (2 Timoty 3:1) Wasa koaros nin sampah, nan wehi kan me aramas tehmen kin kaunda aramas oh wehi kan kin mih pahn koperment en democrasy, Sounkadehdehn Siohwa kan kin lelohng kalokolok kan, ekei ahnsou irail kelepw kin lelohng kalokolok oh ekei ahnsou irail kin lelohng kalokolok nin duwen pwihn ehu.

Dahme Kahrehda Aramas kin Kailongki oh Kaloke Irail?

13. Rahnwet, dahme sapwellimen Siohwa ladu kan anahne en tamataman me pid duwen kalokolok?

13 Rahnwet, mendahki pali laud en kitail kak kalohk oh tuhpene ong sarawi ni saledek oh popohl, kitail anahne tamanda kataman ieu me kohsang nan Pwuhk Sarawi me mahsanih, “pwe mwomwen sampah wet pahn mwadang rosala.” (1 Korint 7:31) Ei, irair en sampah wet kak mwadang wekila, oh ma kitail sohte pahn kaunopada atail madamadau kan, pepehm kan, oh pali ngehn, e pahn mengei ong kitail en pwupwudi. Eri, dahme kitail kak wia pwen pere pein kitail? Ahl kehlail ieu en pere pein kitail, ma kitail pahn wehwehki dahme kahrehda aramas akan kin kailongki oh kaloke Kristian akan me kin kasalehda limpoak oh kapwaiada kosonned en sahpw akan.

14. Kahrepe dahieu me Piter kawehwehda duwen kahrepen Kristian akan kin lelohng lokolok?

14 Wahnpoaron Piter koasoia duwen ire wet nan keieun sapwellime kisinlikou, mpen pahr 62-​64 C.E., ih ahnsou me Kristian akan wasa koaros nan wehin Rom kin lelohng kasongosong kan oh kalokolok. E koasoia: “Kompoakepahi ko, kumwail dehr kin pwuriamweiki songosong kalok kan me kin lelohng kumwail, duwehte ma soahng wet sohte pahn kin lelohng kumwail.” Piter pousehla kawehwehda: “Ma emen kumwail ale lokolok, kaidehn en lokolongki eh pahn kamaramas, de lipirap, de loallap suwed, de lidere en aramas teikan ar doadoahk kan. Ahpw ma kumwail lokolok pwehki amwail sapwellimen Krais, kumwail dehr namenengki, ahpw kapingahki Koht amwail iang mwarenki mwaren Krais.” Piter kawehwehda kahrepen ahr kin lelong lokolok, kaidehn pwehki irail kin wia tiahk sapwung, ahpw pwehki irail wiahla Kristian akan. Ma irail Kristian akan kin pil “iang wia soangen mwoarong suwed oh kanamenek kan” duwehte aramas en sampah wet kin perenki wia, eri aramas en sampah wet pahn kasamwo oh kadek ong irail Kristian akan. Ahpw, irail kin lelohng kalokolok pwehki re kin kapwaiada arail pwukoa en wiahla sapwellimen Krais tohnpadahk kan. Met pahn pil duwehte ong irail Kristian akan en nan rahnwet.​—1 Piter 4:4, 12, 15, 16.

15. Soangen wiewia riau dah kei me kin uhpene me kitail kin kilang sang me aramas akan kin wia ong Sounkadehdehn Siohwa kan nan rahnwet?

15 Nan wasa tohto nin sampah, Sounkadehdehn Siohwa kan kaping laud kin kihwong irail sang rehn aramas akan, pwehki ahr kin wiahki ehu oh miniminpene nin duwen ah kin sansal nan arail kapokon akan oh arail doadoahk en kawada arail ihmw sarawi kan, oh ahr kin lokaia mehlel oh loaloapwoat oh arail kahlemeng ong wiewia mwakelekel oh kahlemeng mwahu nan mouren peneinei oh pil soandi mwahu en paliwarail, arail likou oh arail tiahk en wauneki meteikan.a Ahpw, ni ahnsou me artikel wet wiawihda, nan sahpw 28 koperment kan kin keinapwidi irail en wia doadoahk en kalohk, oh Sounkadehde tohto kin lelohng lokolok pwehki ahr pwoson. Dahme kahrehda Sounkadehde kan kin lelohng lokolok mendahki aramas tohto ese me irail kin wia mehn kahlemeng mwahu? Oh dahme kahrehda Koht kin ketin mweidong met en wiawi?

16. Ia kahrepe keieu kesempwal me Koht kin mweidongki sapwellime aramas akan en lelong kalokolok?

16 Kitail anahne en keieu medemedewe mahsen kan en Lepin Padahk 27:11: “Samwa, ke en loalokongla, I ahpw pahn kin pereperen; e pahn mie ei pasapeng ong mehmen me pahn kauwei ie.” Ei, met kesempwal pwehki peidek ehu me wereilahr ong duwen ihs me wia kaunepen lahng oh sampah. Mendahki mie mehn kadehde tohto ong irail aramas akan me kin kasalehda ahr kin lelepek ong Siohwa erein poadopoad en aramas akan, sang ni ahnsou me Sohp ohl pwung emen lao lel atail ahnsou, Sehdan sohte uhdi sang ah kin lahlahwe Siohwa. (Sohp 1:9-​11; 2:4, 5) Pwehki Wehin Koht tepida kakaun sang nanleng oh sapwellime aramas lelepek kan kin mih wasa koaros nin sampah, e sansal me Sehdan kin nantiong en kasalehda ah pwung. Eri, aramas pwukat pahn kolokol ahr lelepek ong Koht mendahki kalokolok de kahpwal akan pahn lelohng irail? Emen emen sapwellimen Siohwa aramas akan pahn anahne kasalehda sang ah wiewia kan ma e pahn kolokol ah lelepek ong Koht de soh.​—Kaudiahl 12:12, 17.

17. Ia wehwehn mahsen en Sises pwukat: “iei ahnsowo me kumwail pahn kadehdeiehda”?

17 Ni ahnsou me Sises padahkiong sapwellime tohnpadahk kan duwen wiewia kan me pahn wiawi ni “kaimwiseklahn koasoandi wet,” e pil kihda pil ehu kahrepe Siohwa kin ketin mweidong sapwellime ladu kan en lelong kalokolok. E mahsanihong irail: “Kumwail pahn wisikiong mwohn nanmwarki kan oh mwohn kaunen wehi kan pwehki ngehi. Eri, iei ahnsowo me kumwail pahn kadehdeiehda.” (Madiu 24:3, 9; Luk 21:12, 13) Pein Sises pil kin kadehdeh mwohn Erod oh Pondius Pailet. Wahnpoaron Pohl pil “wisikiong mwohn nanmwarki kan oh mwohn kaunen wehi kan.” Kaun Sises Krais kahre Pohl en kadehde mwohn kaun emen me keieu kehlail en ni ahnsowo, oh Pohl koasoia: “I peki kopwung sapahl rehn Sihsar!” (Wiewia 23:11; 25:8-​12) Duwehte rahnwet, ni ahnsou me kahpwal akan kin pwarada, met kin imwikihla ahnsou en wia kadehde mwahu ong kaunen koperment kan oh pil ong wehi pokon.b

18, 19. (a) Iaduwen kitail kak paiekihda sang ni atail kin kanengamahiong kasongosong kan? (b) Pasepeng en mehnia peidek kan kitail pahn sukuhliki nan artikel en mwurin met?

18 Oh pil, kanengamahiong atail kasongosong kan oh kalokolok kan pil kak kapaiada pein emenemen kitail. Ni ahl dahieu? Tohnpadahk Seims kin katamankin ienge Kristian akan: “Riei ko! Kumwail perenkihda ma soangen apwal koaros kin lelohng kumwail, pwe kumwail ese me ni amwail pwoson eh kin powehdi apwal pwukat, e kin kalaudehla amwail kanengamah ni ahnsou apwal.” Ei, kalokolok kan pahn kak kalaudehla atail pwoson oh kakehlahda atail kanengamah. Kahrehda, kitail sohte anahne masak kalokolok kan, oh kitail pil sohte kin kawekila kaweid en Pwuhk Sarawi pwe dene kitail en pitsang de kauhdi kalokoloko. Ahpw, kitail kin kapwaiada kaweid en Seims: “Kumwail eri kanahieng pwe amwail kanengamah ni ahnsou apwal en poatopoatete oh unsekla, pwe pein kumwail en unsengkihla mehlel oh sohte pahn anahne mehkot.”​—Seims 1:2-4.

19 Edetehn sapwellimen Koht Mahsen kin sewese kitail en wehwehki ia kahrepe sapwellimen Koht aramas lelepek kan kin lelohng kalokolok kan oh kahrepen Koht kin ketin mweidong kalokolok kan en wiawi, met sohte kin kalaudehla atail kanengamah ni ahnsou apwal akan. Dahme pahn kak kakehlahda kitail en dadaurete mendahki apwal kan? Dahme kitail kak wia ni ahnsou kalokolok kan? Kitail pahn sukuhliki ire kesempwal pwukat nan artikel en mwurin met.

[Nting tikitik me mi pahs]

a Kilang Watchtower en December 15, 1995, pali 27-​29; April 15, 1994, pali 16-17; oh Awake! en December 22, 1993, pali 6-​13.

b Kilang Awake! en January 8, 2003, pali 3-​11.

Ke Kak Kawehwe?

• Ni ahl dahieu me Sises wia martyr emen?

• Edetehn Kristian akan nan keieun senturi kin lelong kalokolok, dahme irail kin wia?

• Dahme Piter kawehwehda duwen ia kahrepe tepin Kristian akan kin lelong kalokolok?

• Kahrepe dah kan Siohwa kin mweidong sapwellime aramas akan en lelong kalokolok?

[Kilel nan Pali 20]

Kristian akan nan keieun senturi kin lelohng kalokolok kan, ahpw kaidehn pwehki irail me wiahda dihp kan, ahpw pwehki irail me wiahla Kristian akan

POHL

SEIMS

SOHN

ANTIPAS

STIPEN

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share