Sewese Mehteikan En Alehda Rongamwahu En Wehio
“Akripa eri mahsanih ong Pohl: ‘Nan erein ahnsou mwotomwot kiset ke pahn kahrehong ie en wiahla emen Kristian.’ ”—WIEWIA 26:28, NW.
1, 2. Ia kahrepe wahnpoaron Pohl uh mwohn Kepina Pestus oh Nanmwarki Herod Akripa II?
NAN Siseria nan pahr 58 C.E., Nanmwarki Herod Akripa II oh rie serepein Pernis tuhwong Kepina Porsius Pestus. Pwehki luhk kohwong ira sang Kepina Pestus, ira kohsang Serusalem. Rahn mwurio, “ira pedolong nan wasahn kopwung ni ahl ehu me kasalehda ara lapalap kei nan kahnimwo.” Pestus eri ilahki irail pwe ren wahlongodo wahnpoaron Pohl mworail. Dahme kahrehda tohnpadahk en Sises Krais menet uh mwohn mwoahlen kopwung en Kepina Pestus?—Wiewia 25:13-23.
2 Dahme Pestus padahkiong aramas ko kak sapeng peidek wet. E patowan: “Maing, Nanmwarki Akripa oh koaros me iang kiht patohwan ohl menet, me mehn Suhs akan me pato met, oh pil nan Serusalem, kedipa rehi. Irail weriwerki en kamala. Ahpw, I sohte kak diarada mehkot reh me en kamakamkihla. Eri, pwehki pein ih pil peki kopwung sapahl rehn Sihsar, eri, I koasoanehdi me I pahn ntingkilahng Sihsar. Ahpw, sohte sapwung ehu me I diar reh me I pahn ntingkilahng Sihsar. Eri, iet ih mwohmwi, Maing Nanmwarki Akripa. Eri, mwurin ei pahn raparapahki duwen eh ire kan. I kakehr kilelehdi mehkot oh pakairkilahng Sihsar. Pwe me pahn sapwung ong ie ma I kadarala aramas selidi men ni eh sohte dehde kadip akan me uhwong.”—Wiewia 25:24-27.
3. Dahme kahrehda kaun en pelien lamalam kin kedipe Pohl?
3 Pestus kasalehda wasaht me Pohl alehdi kopwung sapwung, re nda me Pohl kin uhwong kaundahn wehin ahnsowo oh kalokepen dihp wet iei met: aramaso pahn kamakamala. (Wiewia 25:11) Ahpw, Pohl sohte sapwung. Peirin me kaunen pelien lamalam en Serusalem kin ahneki kahrehiong irail en wiahda kadip pwukat. Irail uhwong doadoahk en kalohk me Pohl kin wia oh sapwungki en Pohl sewese meteikan en wiahla sapwellimen Sises Krais tohnpadahk kan. Sounpei tohto kin sinsile Pohl ni ahr kahre ih sang kahnimw en Serusalem oh mweselahng kahnimw en Siseria me mih limwahn oaroahr, iei wasa me e peki kopwung sapahl rehn Sihsar. Sang wasao, irail wahlahng ih Rom.
4. Koasoi kapwuriamwei dahieu me Nanmwarki Akripa wiahda?
4 Medewehla ahnsou me Pohl kesihnen mwohn mwoalen kepina oh pwihn ehu iangahki emen kaun keieu kesempwal en Wehin Rom. Nanmwarki Akripa sohpeiong Pohl oh patowan: “Ke mweimweiongehr koasoi duwen pein kowe.” Ni Pohl e tepidahr koasoi, mehkot kapwuriamwei wiawi. Dahme Pohl nda kamwekid nanmwarkio. Eri, Nanmwarki Akripa mahsanih: “Nan erein ahnsou mwotomwot wet, ke kak kahrehda ie en wiahla emen Kristian.”—Wiewia 26:1-28.
5. Dahme kahrehda mahsen en Pohl kin inenen kamwekid Akripa?
5 Nna, medewehla met! Pwehki koahiek en lokaia me Pohl ahneki, nanmwarkio mwekidki mahsen kehlail en Koht. (Ipru 4:12) Dahme kahrehda en Pohl koasoi me pweida mwahu? Oh dahme kitail kak sukuhliki sang Pohl me kitail kak doadoahngki nan atail doadoahk en katohnpadahk? Ma kitail medemedewe mwahu mahsen en Pohl, mie ire riau me sansal: (1) Pohl uhdahn ese wie koasoai pwehn kamwekid aramas en kamehlele ah padahk. (2) Ni koahiek e kin doadoahngki Mahsen en Koht duwehte emen me samanih wiahda dipwisou kan kin ni koahiek doadoahngki ah mehn doadoahk ehu.
Doadoahngki Elen Koasoi Ehu Me kin Kamwekid Aramas Akan en Kamehlele Mehkot Me Ke Mwahuki Irail en Kamehlele
6, 7. (a) Nan Pwuhk Sarawi, ia wehwehn lepin lokaia wet “kamwekid aramas akan en kamehlele mehkot me ke mwahuki irail en kamehlele? (b) Ni ahl dahieu lokaia wet “kamwekid aramas” kin sewese aramas teikan en pwungkihla padahk ehu nan Pwuhk Sarawi?
6 Nan pwuhken Wiewia, lepin lokaia ong kamwekid aramas akan en kamehlele mehkot me ke mwahuki irail en kamehlele kin kalapw doadoahk pwehn kawehwehda ahn Pohl doadoahk en kalohk. Iaduwen doadoahngki elen koasoi ehu me kin kamwekida aramas akan en kamehlele mehkot me ke mwahuki irail en kamehlele kin pid atail doadoahk en katohnpadahk?
7 Ni tepin mahsen kan en Nting en Kristian ni lokaiahn Krihk, “kamwekid aramas akan en kamehlele mehkot me ke mwahuki irail en kamehlele” kin wehwehki “kana, aleier mehkot” de “en kahrehong wekideklahn madamadau en emen sang dahme ke koasoia de ahmw wiewia,” ehu pwuhk me adaneki Vine’s Expository Dictionary of New Testament Words. En kasawihada ni oaretik ia wehwehn lepin lokaia wet “kamwekid aramas akan en kamehlele mehkot me ke mwahuki irail en kamehlele” met pahn kak kihda sawas laud. E kin kahrehda en mie likilik. Kahrehda, ma ke sewese aramas emen en kamehlele padahk ehu en Pwuhk Sarawi, ke kana pwe ke kahrehong ih en alehda ah likilik, oh met kin kahrehong ih en pwoson oh kamehlele padahk mehlel wet. Ni mehlel, e sohte itar en ihte padahkiong aramaso dahme Pwuhk Sarawi mahsanih pwehn kamehlele oh kapwaiada. Soun rongorongo anahne en mwekidki oh kamehlele me dahme ke kin nda me mehlel, sohte lipilipil ma ih seri men, de mehn mpwomw, iengomw tohndoadoahk, iengomw tohn sukuhl de ahmw peneinei.—2 Timoty 3:14, 15.
8. Dahme pil anahn ong sewese aramas men en kamehlele padahk mehlel ehu en Pwuhk Sarawi?
8 Iaduwen ke kak kamelehlehong aramas men me dahme ke padapadahki iei me mehlelo? Ki kawehwe me kin soandi mwahu, pwung, oh ngoang, Pohl kin pweida oh sewese kamwekid madamadau en aramas me e kin koasoiong. Sohte itar en ihte nda me ehu padahk me mehlel, ke anahne en kihda mehn kadehde kan pwehn kasalehda me dahme ke koasoia me mehlel. Ia mwomwen met kak wiawi? Tehk mwahu me ahmw koasoi en ahnsou koaros poahsonda sang mahsen en Koht a kaidehn pein omw madamadau. Oh pil kihda pil ekei mehn kadehde kan pwen utungada omw koasoia kan me kin pid Pwuhk Sarawi oh pil kohsang mohngiongomw. (Lepin Padahk 16:23) Karasepe ehu, ma ke koasoia duwen aramas peik kan me pahn paieki mour nan paradais nin sampah, ke anahne utungada padahk wet ki omw pahn kasalehiong ih Iren Pwuhk Sarawi ehu, duwehte Luk 23:43 de Aiseia 65:21-25. Iaduwen ke kak kapataiong pil ehu mehn kadehde pwen utungada iren Pwuhk Sarawi me ke doadoahngki? Ke kak doadoahngki mehkot me sounrongorong kin wehwehki de kilang. Ke kak kataman ong ih duwen atail kin perenki kilang ni soh-isepe lingan en kirlahn ketipin, ned wahn rohs pwomwahu, kang wahn tuhke iou, de peren en kilikilang mehnpihr nohno men a kin kamwenge nah seri kan. Sewese ih en wehwehki me kaperen pwukat kin wia mehn kadehde ieu me Sounkapikpatail kin kupwurki kitail en paieki mour nin sampah.—Eklesiasdes 3:11, 12.
9. Iaduwen kitail kak kasalehda me kitail kin doadoahngki loalokong ni ahl me konehng ong atail doadoahk en kalohk?
9 Ni ahmw kin soang en kahrehong emen en kamehlele padahk ehu en Pwuhk Sarawi, kanahieng pwe ahmw ngoang en dehr nohn daulihla pwen kahrehong sounrongorong en lemeleme me ke aklapalap, pwe met pahn kakete katokedi ah madamadau oh mohngiong. Nan neitail pwuhk en Ministry School, e kihda kaweid wet: “En doadoahngki koasoi mehlel ehu ni inen oh kehlail pwen kasalehda me padahk ehu me sapwung oh aramas emen kin kesempwaliki, mendahkihte ke doadoahngki irekidi en iren Pwuhk Sarawi kan, eri pali laud en ahnsou e sohte pahn perenki rong. Karasepe, ma ke pahn ndahte me kasarawi ndand pwukat kin kohsang rehn mehn pakan kan, met ele sohte pahn kawekila pepehm en aramas akan me kin kamehlele kasarawi ndand pwukat. Eri, ma ke pahn koasoiong irail ni ahl me pwung oh konehng, ke pahn kak pweida.” Dahme kahrehda kitail en nantiong koasoi ni ahl konehng oh pwung? Pwuhk en Ministry School koasoia: “En koasoi ni ahl koneng ehu kin kalaudehla ineng en men koasoi, kihong aramas mehkot en medemedewe mwuhr, oh pil met kin mweidong uhk en pwurala reh koasoakoasoaipene. Met pahn kak kamwekidada aramas akan.”—Kolose 4:6.
Koasoi me Kin Lel Mohngiong en Aramas akan
10. Ni soangen ahl dah me Pohl tepida wia ah koasoi mwohn Akripa?
10 Eri, kitail tehk mwahu mwomwen ahn Pohl koasoai kan pwehn doare ih nan pwuhken Wiewia irelaud 26. Kilang iaduwen Pohl tepida wia eh padahk. Pohl diarada mehkot mwahu pwen kak kapinga Akripa mendahki nanmwarki menet kin wendipene rehn rie serepein, Pernis. Pohl mahsanih: “Maing Nanmwarki Akripa, inenen paiamwahu rahnwet pwehki ehi kak doareiehsang mehkoaros me mehn Suhs akan kedipahkin ie. Met me inenen mehlel, pwehki komw mwahngih mwahu duwen tiahk en mehn Suhs akan oh pil arail wiewia kan. Eri, I peki rehmwi komwi en kanengamah oh ketin karonge ie.”—Wiewia 26:2, 3.
11. Iaduwen mahsen kan en Pohl kasalehda wahu oh met kin imwikihla kamwahu dahieu?
11 Ke kilang Pohl ah kin pohnese pwukoa lapalap en Akripa ni ah likwerki Nanmwarki? Met kin kasalehda wahu, oh pwehki e kin pilada lokaia konehng kan, Pohl kin kasalehda wahu ong Akripa. (1 Piter 2:17) Wahnpoaron Pohl kin kasalehda duwen en Akripa eh wia emen semanih duwen tiahk oaretik kan oh kosonned akan en sapwellime mehn Suhs akan oh e perenkihda eh kak ahneki ahnsou mwahu en doare pein ih mwohn kaun loalokong emen. Pohl emen Kristian, ahpw e sohte kin ahneki madamadau ieu me e mwahu sang Akripa me kaidehn Kristian men. (Pilipai 2:3) Ahpw, Pohl kin peki rehn nanmwarkio en kanengamah karonge ih. Pwehki met, Pohl kahrehong Akripa oh soun rongorong teikan en perenki rong oh pwungkihla dahme e pahn koasoiong irail. E kin wiahda poahsoan mwahu pwe ih oh soun rongorong kan pahn kak pwungkipene mwohn e pahn kak doula kihda ah pwung kan.
12. Nan doadoahk en Wehio, iaduwen kitail kak lel mohngiong en atail sounrongorong kan?
12 Duwehte ahn Pohl koasoiong Akripa, atail tepin koasoi kan ong tohnihmw akan lel ni imwin atail padahk duwen Wehio, pahn anahne en lel mohngiong en atail soun rongorong kan. Kitail kak wia met sang ni atail pahn kasalehda wahu ong aramas men me kitail kin kalohk ong oh kasalehda me kitail kin nsenohki ih ni mehlel duwen eh mour oh madamadau.—1 Korint 9:20-23.
Doadoahngki Mahsen en Koht ni Koahiek
13. Iaduwen ke kak alasang Pohl en kamwekid aramas akan me kin rong omw padahk kan?
13 Pohl kin nsenohki en kamwekid soun rongorong kan en mwekidki Rongamwahu. (1 Deselonika 1:5-7) Eri, e kin kamwekid mohngiong en aramas akan iei poahsoan en irair akan. Nna, medemedewe ahn Pohl koasoi mwohn Akripa, tehk iaduwen Pohl ‘kin doadoahngki mahsen en Koht ni ahl konehng’ ni ah kin koasoia duwen Moses oh soukohp ako.—2 Timoty 2:15.
14. Kawehwehda iaduwen Pohl kin doadoahngki lokaia kan me kin kamwekid aramas akan ni ahnsou me e koasoiong Akripa.
14 Pohl kin wehwehki me Akripa iei mehn Suhs men ni ahd te. Pwehki Akripa wehwehki mour en mehn Suhs akan, Pohl ni elen loalokong padahkiong ih me ah doadoahk en kalohk kin pid “ihte dahme soukohp ako iangahki Moses ndinda pahn wiawi” duwen pwoulahn Mesaia oh kaiasada. (Wiewia 26:22, 23) Pohl eri kalelepek rehn Akripa: “Maing Nanmwarki Akripa, komw sohte kamehlele soukohp ako?” Eri, Akripa mih nan irair apwal ehu. Pwe, ma e pahn mahsanih me e sohte kin kamehlele soukohp ako, e pahn ahdsuwedla nin duwen emen me kin kamehlele padahk kan en mehn Suhs. Ahpw ni pali teio, ma e pahn pwungki en Pohl madamadau kan, e pahn ni mwohn wehi pokon kasalehda me e kin pwungki wahnpoarono oh aramas pahn kakete uhd likwerih ih Kristian men. Ahpw, Pohl ni elen loalokong pein sapengla peideko: “I patohwan ese me komwi ketin kamehlele.” Ia mwomwen mongiong en Akripa mwekidki met? E patowan: “Nan erein ahnsou mwotomwot kiset ke pahn kahrehong ie en wiahla emen Kristian.” (Wiewia 26:27, 28) Mendahki Akripa sohte wiahla Kristian men, Pohl kahrehong mohngiong en Akripa en mwekidkihda ah padahk.—Ipru 4:12.
15. Iaduwen Pohl kak tepida mwomwohdiso ehu nan Deselonika?
15 Ke soh tehk me sapwellimen Pohl padahk en Rongamwahu kin audaudkihda kaping kan ong wehi pokon oh lokaia kan me kin kamwekid aramas akan en kamehlele? Pwehki Pohl kin doadoahngki “mahsen en Koht ni ahl me pwung,’ ekei me wie rongorong ko kaidehn wie rongorongete ahpw re tepida pwosonla. Ih met wiawi nan Deselonika, iei nan sinakokeo me Pohl rapahki irail mehn Suhs akan oh mehn liki kan me kin lemmwiki Koht. Nan Wiewia 17:2-4 mahsanih: “Eri, nin duwen me Pohl kin kalap wia; e ahpw kohla ni sinakokeo. Erein Sapad siluh me irail mihmihki wasao Pohl kin koasoiaiong aramas akan duwen Pwuhk Sarawi. E kawehwehiong irail oh kadekadehde sang nan Pwuhk Sarawi me Mesaia uhdahn pahn lokolok oh pahn iasada sang mehla . . . Ekei irail ahpw kamehlele oh iangala.” Pohl ah koasoi kan kin kamwekidada aramas akan en kamehlele. E kin kawehwehong irail ni ahl me pahn sewese aramas akan en medemedewe oh e kin kamehlelehiong irail Iren Pwuhk Sarawi kan me Sises iei Mesaia me inoupe wiawihda sangete mahs. Ia imwilahn met? Mwomwohdiso ehu ahpw tepida wiawihda.
16. Iaduwen ke kak diarada peren laud ni ahmw kin kalohkihseli Wehio?
16 Komw kak koahiekla ni wiepen ahmw koasoi kan ni ahmw pahn koasoiong aramas teikan duwen Mahsen en Koht? Ma ei, eri ke pahn diar peren laud nan ahmw doadoahk en kalohk oh padahki aramas duwen Wehio. Met kin pweida ong irail sounkalohk kan en rongamwahu oh kin kapwaiada kaweid kan en kalaudehla arail ahnsou en doadoahngki neirail Pwuhk Sarawi ahnsoun kalohk.
17. Sang ni pein ahmw ekspiriens de sang nan parakrap wet, dahme kahrehda doadoahngki Pwuhk Sarawi kesempwal nan atail doadoahk en kalohk.
17 Karasepe ehu, emen sounapwali en Sounkadehdehn Siohwa kan ntingidi: “Mie riatail brother oh sister tohto me kin wahda Pwuhk Sarawi nan pehrail ni ahnsou me re kin kalohk ihmw lel ihmw. Met kin sewese sounkalohk kan en kak ehukihong irail me re tuhwong ekei iren Paipel kan. Met kin sewese tohnihmw akan oh sounkalohk kan en medemedewe duwen Pwuhk Sarawi, kaidehn ihte medemedewe duwen neitail makasihn kan oh pwuhk kan me kitail kin kihong irail.” Ni mehlel, kitail kak kolokol neitail Pwuhk Sarawi pwen sansal ong aramas teikan ni ahnsou me kitail kin iang kalohk, ma met sohte pahn uhwong ekei irair akan iangahki tiahk kan en sahpwo. Kitail anahne en adamwahukihla doadoahngki Mahsen en Koht ni koahiek pwen kamwekidada madamadau en aramas akan en kamehlele Rongamwahuo.
Ahneki Soangen Madamadau me Siohwa kin Sapwellimaniki Ong Doadoahk en Kalohk
18, 19. (a) Ia kupwuren Koht ong atail doadoahk en kalohk, oh dahme kahrehda kitail pil anahne en alasang ih? (b) Dahme pahn sewese kitail en wiahda return visit kan me pahn pweida? (Kilang koakon me oaralap koasoia “Iaduwen Ke Kak Pweida ni Ahmw Pahn Pwurehng Pwurala Rehn Aramas,” nan pali 12.)
18 Pil ehu ahl pwen kak lel mongiong en aramas akan iei kin pid atail pahn kilangwong doadoahk en kalohk nin duwen Koht kin kupwurki oh kasalehda kanengamah. Kupwuren Koht iei aramas koaros “en esehla loalokong pwung en mehlelo.” (1 Timoty 2:3, 4) Kaidehn ih met me atail ineng? Siohwa pil kin kanengamah, oh sapwellime kanengamah kin ketikihong aramas tohto arail ahnsou en koluhla. (2 Piter 3:9) Kahrehda, ni ahnsou me kitail kin tuhwong aramas emen me perenki rong, ele ke anahne pwurpwurehng pwurala pwe en kak kakairada e ineng. E kin anahne ahnsou laud pwe ken kak kilang waro en kekeirda. (1 Korint 3:6) Nan koakon me oaralap koasoia “Iaduwen Ke Kak Pweida ni Ahmw Pahn Pwurehng Pwurala Rehn Aramas” kin kihda sawas mwahu kan en kakairada ineng en aramas en perenki rong. Tamataman, mour en aramas akan—arail kahpwal oh irair akan—kin kalapw wekidekla ahnsou koaros. Mwein ke pahn songen tuhwong tohnihmwo pak tohto mwohn ke pahn uhdahn tuhwong ih, ahpw e pahn mie katepe laud. Kitail men kihong irail ahnsou laud en rong sapwellimen Koht mahsen en komour. Ihme, kapakapki Siohwa Koht en ketkihong kitail erpit en koahiekla ni atail kin sewese aramas akan en kamehlele Rongamwahuo.
19 Ni ahnsou kitail diarada emen me perenki rong mahsen en Wehio, dahme kitail Kristian tohndoadoahk kan pil anahne wia? Artikel en mwurin met pahn kihda sawas.
Ke Tamanda?
• Dahme kahrehda ni ahnsou me Pohl kin perehla pein ih mwohn Nanmwarki Akripa pweida mwahu?
• Iaduwen atail kin kalohk ong mehteikan pahn kak lel mohngiongirail?
• Dahme pahn sewese kitail en doadoahngki mwahu Mahsen en Koht pwen lel mohngiong en aramas teikan?
• Iaduwen kitail kak kilangwong doadoahk en kalohk nin duwen kupwuren Siohwa?
[Kaokon nan Pali 12]
Iaduwen Ke Kak Pweida ni Ahmw Pahn Pwurehng Pwurala Rehn Aramas
• Kasalehda me ke kin nsenohki aramas.
• Pilada oaralap ehu me tohnihmwo pahn perenki rong.
• Kaunopada madamadau en tohnihmwo mwohn ke pahn pwurala reh ni ehu ehu ahnsou ke pahn tuhwong ih.
• Medemedewe tohnihmwo mwurinte amwa koasoipene.
• Pwurala reh rahn ehu de riau mwurin amwa tuhpene.
• Tamataman atail mehn akadei iei en tepida onopki Pwuhk Sarawi rehn aramas akan.
• Kapakap ong Siohwa pwen ketin kahrehong tohnihmw akan en kekeirada.
[Kilel nan Pali 11]
Ni ahnsou me Pohl uh mwohn Kepina Pestus oh Nanmwarki Akripa, Pohl doadoahngki lokaia kan me kin kamwekid madamadau en aramas