Onopada Ong Rahnen Siohwa
“Kumwail en onohnop ahnsou koaros, pwe Nein-Aramas pahn ketido ni awa me kumwail pahn sasairki.”—MADIU 24:44.
1. Dahme kahrehda kitail anahne tehk mwahu duwen Rahnen Siohwa?
RAHNEN Siohwa pahn wia rahn ehu en mahwen oh engieng laud, lokolok oh kapwunod, rotorot oh tehnla. Rahnen engieng kowahlap en Siohwa uhdahn pahn leledohng koasoandi suwed wet duwehte Nohlik eh kaduhla sampah suwed ni mwehin Noha. E uhdahn pahn leledo. Ahpw, “koaros me kin likweriong mwaren Siohwa pahn mourla.” (Soel 2:30-32; Eimwos 5:18-20) Koht pahn kasohrala sapwellime imwintihti kan oh doarehla sapwellime aramas akan. Soukohp Sepanaia mahsanih mehpwukat ni madamadau en karuwaru: “Rahn lapalap en Siohwa kerendohr—kerendohr mehlel oh pahn mwadang leledo!” (Sepanaia 1:14) Eri, iahd me kopwung sarawi wet pahn wiawi?
2, 3. Dahme kahrehda e kesempwal kitail en onopada ong Rahnen Siohwa?
2 Sises mahsanih: “A duwen rahno oh ahnsowo, sohte emen me ese iahd e pahn leledo, oh tohnleng en nanleng kan, pil Sapwellimen Sahmo sohte mwahngih, Sahmohte me mwahngih.” (Madiu 24:36) Pwehki kitail sohte wehwehki uhdahn ahnsou me Rahnen Siohwa pahn leledo, ihme kahrehda e kesempwal kitail en medemedewe kanahieng oh mwekidki atail iren pahr en 2004: “Mwasamwasahn . . . Onohnop ahnsou koaros.”—Madiu 24:42, 44.
3 Sises kasalehda duwen e pahn wiakinteieu irail akan me kaunopada arail pahn pokonpene ong wasa me sohte kahpwal akan a meteikan pahn sohrala: “Ni ahnsowo ohl riemen me pahn wie doadoahk nansapw, emen ira pahn wisiksang, a emen pahn luhwehdi. Lih riemen me pahn kepekepel pilawa, emen ira pahn wisiksang, a emen pahn luwehdi.” (Madiu 24:40, 41) Nan ahnsou apwal wet, ia mwomwen iretail? Kitail pahn onopada de kitail pahn pwuriamweikihla? Met pahn poahsoanda pohn atail wiewia kan en rahnwet. En kaunopada ong Rahnen Siohwa, emen emen anahne en kaleke ih sang soangen wiewia kan me rek rahnwet oh en kanahieng en dehr luwetala ni pali ngehn oh en kaleke sang kitail ekei elen mour me kin idawehn sampah.
Liksang Madamadau en Roporop
4. Soangen tiahk de wiewia dah kan aramas ni mwehin Noha ahneki?
4 Nna medewehla ni mwehin Noha. Paipel mahsanih: “Pwoson me kahrehiong Noha eh rong oh peikiong sapwellimen Koht mahsen duwen mehkan me pahn kohdo, me e sohte kak kilangki mese. E peikiong Koht oh wiahda warihmw ehu me kapitala ih oh eh peneinei.” (Ipru 11:7) Warihmwo pahn wia mehkot me ehu soahng oh sansal. Oh pil, Noha pahn wia “sounkalohk en me pwung.” (2 Piter 2:5) Ahpw, en Noha doadoahk en kauwada warihmwo oh pil ah doadoahk en kalohk sohte kamwekid aramas akan en ah mwehi en wekidala arail wiewia kan. Pwekihda? Pwe irail “kamakamadipw oh ohl oh lih ako wiewia pwopwoud.” Irail akan me Noha kalohk ong nohn soupisengki pein arail kedirepw oh pein arail peren me kahrehiong “arail sasairki nohliko, e lao komwopwirailla koaruhsie.”—Madiu 24:38, 39.
5. Soangen tiahk de wiewia dah kan me irail tohn Sodom kan ni mwehin Lohd ahneki?
5 Met pil duwehte ni mwehin Lohd. Paipel mahsanih: “Aramas kamakamadipw, kangkang sakau, wie netinet, wie sapwasapw, kokou ihmw; a ni rahn me Lohd mweselsang Sodom, kisiniei oh suwepel ahpw mweredi sang nanleng oh kemeirailla koaros.” (Luk 17:28, 29) Mwurin tohnleng kan arail padahkiong Lohd duwen kamwomwala me pahn wiawi, Lohd uhd padahkiong ohl akan me pwoudiki nah serepein ko duwen dahme pahn wiawi. Ahpw, “ira ahpw kihkihong me e wie kamwakamwan ohng ira.”—Senesis 19:14.
6. Soangen madamadau dah me kitail anahne liksang?
6 Sises mahsanih me nin duwen me wiawier ni mwehin Noha oh Lohd, “ih pil pahn mwomwen ahnsou me Nein-Aramas pahn ketiket nan mwoale nanleng.” (Madiu 24:39; Luk 17:30) Kahrehda, e sansal me madamadau en roporop me rek rahnwet. Kitail anahne kaleke kitail sang soangen madamadau wet. E sohte sapwung en perenki mwenge iou kan de pil ekis sakau en wai—sohte daulihla. Oh pil, koasoandi en pwopwoud wie koasoandi en Koht ieu. Ahpw, ma kitail pahn uhd kesempwalkihla mepwukat sang atail mour en pali ngehn, eri iaduwen pein kitail kaunopiengehr Rahn kamasepwehk en Siohwa?
7. Soangen peidek dah me kitail anahne idek mwohn kitail pahn wiahda pilipil ehu, oh pwekihda?
7 Wahnpoaron Pohl mahsanih me “atail ahnsou mwotomwotalahr, iei me konehng irail kan me mie ar pwoud, re en kin mour duwehte ma re sohte pwopwoud.” (1 Korint 7:29-31) Ahnsou mwotomwot me luwehdi ong kitail en kanekehla atail doadoahk en kalohki Wehio. (Madiu 24:14) Pohl kehkehlikiong irail me pwopwoud kan en dehr mweidohng arail nsenohki arail pwoud en kihsang arail ahnsou oh kehl koaros—pwe soahng kan me pid “rapahki mahs Wehin Koht” anahne en keieu kesempwal nan arail mour. E sansal me elen madamadau me Pohl kehkehliki wasaht inenen weksang madamadau en roporop. Sises mahsanih: “Kumwail rapahki mahs Wehin Koht oh dahme e kin ketin kupwurki, a soahng teikan koaros e ahpw pahn kin ketikihong kumwail.” (Madiu 6:33) Eri, ni ahnsou me kitail kin wia pilipil kan de pil mwohn atail pahn wia mwekid ehu, peidek kesempwal me kitail anahne idek rehtail iei, ‘Iaduwen met pahn kamwekid ahi kin rapahki mahs wehi nan ahi mour?’
8. Ma kitail kin kedirepwkihla mour en ehu ehu rahn, dahme kitail anahne wia?
8 Dahme kitail pahn wia ma kitail diarada me kitail nohn soupisengki kedirepw en ehu ehu rahn en mour oh solahr atail ahnsou ong soahng ngenin kan? Iaduwen—atail irair en mour kin ekiste weksang mour en mehn mpatail kan me sohte wehwehki loalokong pwung en Paipel oh sohte wia sounkalohk en Wehio? Ma iei, eri kitail anahne kapakap ong Siohwa oh peki sawas sang reh. Siohwa pahn ketin sewese kitail en ahneki madamadau pwung ong ire wet. (Rom 15:5; Pilipai 3:15) E kak sewese kitail en mwohneki Wehio, wia dahme pwung oh kapwaiada atail pwukoa ong Ih.—Rom 12:2; 2 Korint 13:7.
Liksang Men Meirla Ni Pali Ngehn
9. Nan pwuhken Kaudiahl 16:14-16, dahme kahrehda e kesempwal en kanahieng pwe kitail en dehr men meirla ni pali ngehn?
9 Kokohpohte me kasalehda duwen “Rahn en Mahwen Laud en Koht Lapalahpie” ni Armakedon kin kasalehda me ekei aramas sohte pahn wie pepehd ahnsowo. Sises mahsanih: “Kumwail mwasahn, pwe I pahn kohdo duwehte lipirap emen. Meid pai me kin pepehd oh mwasamwasahn, oh kin apwalih eh likou en liki kan pwe en dehr kin kilisou kohkohseli oh namenekla mwohn aramas akan.” (Kaudiahl 16:14-16, NW) Likou en liki wasaht kin wehwehki dahme kin kasalehda me kitail Sounkadehdehn Siohwa kan me wehwehki kilel en Kristian. Met pil kin pidada atail kin iang wia doadoahk en kalohki Wehio oh atail wiewia en Kristian kan. Ma kitail pahn “meirla” ni pali ngehn me wehwehki luwetala ni pali ngehn oh solahr wia doadoahk en Kristian, e pahn kakete kohsang atail kilel en Kristian. Met pahn kanamenek oh keper. Kitail anahne kanahieng kitail de pwupwudiong nan irair en men meirla ni pali ngehn oh pwangada ni pali ngehn. Iaduwen atail pahn kak kaleke kitail sang met?
10. Dahme kahrehda wadek Paipel rahn koaros kak sewese kitail en pepehd ni pali ngehn?
10 Paipel kin pwurpwurehng kasalehda duwen anahnepen pepehd oh pehmitik. Karasepe ehu, pwuhken Rongamwahu kan kin kalap katamankin kitail: “Mwasamwasahn” (Madiu 24:42; 25:13; Mark 13:35, 37); “onohnop ahnsou koaros” (Madiu 24:44); “kumwail mwasamwasahn oh pepehd” (Mark 13:33); “kumwail onohnop” (Luk 12:40). Mwurin wahnpoaron Pohl kasalehda me Rahnen Siohwa pahn leledohng sampah ahnsou me sohte kasikpe, e pil kaweid ienge Kristian kan: “Kitail dehr memeir duwehte meteikan, ahpw kitail pepehd oh onohnop.” (1 Deselonika 5:6) Nan kisin pwuhk me keieu mwuhr nan Paipel, Sises Krais me linganlahr kasalehda duwen e pahn mwadang leledo oh mahsanih: “I pahn pwarowei mwadang.” (Kaudiahl 3:11; 22:7, 12, 20) Soukohp en Ipru tohto pil kawehwehda oh kasalehda duwen Rahn Lapalap en Kadeik en Siohwa. (Aiseia 2:12, 17; Seremaia 30:7; Soel 2:11; Sepanaia 3:8) Ni atail pahn wadek Mahsen en Koht, Paipel, rahn koaros oh doudouloale soahng kan me kitail kin wadek, met kak sewese kitail laud en pepehdte ni pali ngehn.
11. Dahme kahrehda pein onop Paipel oh sawaspen Paipel kan kesempwal pwe kitail en kak pepehd ni pali ngehn?
11 Ei, e pahn sewese kitail en pepehd ni pali ngehn ni atail pahn kin doadoahngki pwuhk kan me kohsang “ladu lelepek oh loalokong” ni ahnsou me kitail kin wia pein atail onop Paipel! (Madiu 24:45-47) Ahpw, ma ke men pein ahmw onop Paipel en pweida mwahu, e anahne en kekeirada oh kaukaule. (Ipru 5:14–6:3) Kitail anahne kang mwenge kekeluwak en ngehn ahnsou koaros. E pil kak apwal en diarada ahnsou mwahu en pein onop. (Episos 5:15, 16) Ahpw, en wadek Paipel oh sawaspen Paipel ekei pakte sohte itar. En kaukaule wia pein atail onop inenen kesempwal ma kitail men “kehlail ni pwoson” oh pepehd ni pali ngehn.—Taitus 1:13.
12. Iaduwen mihding en Kristian akan oh kapokon kan kak sewese kitail en peiong atail men meirla ni pali ngehn?
12 Mihding en Kristian kan oh kapokon kan kin sewese kitail en peiong atail pwangada ni pali ngehn. Iaduwen? Sang ni kaweid kan me kitail kin ale. Pokonpene pwukat soh kin ahnsou koaros katamankin kitail duwen kerendohn Rahn en Siohwa? Mihding en Kristian pwukat nan wihk koaros kin kihong kitail ahnsou mwahu en ‘kangoange meteikan oh kasalehda limpoak oh wiewia mwahu kan ong irail. Soahng pwukat kin sewese kitail en pepehd ni pali ngehn. Ihme e sohte kapwuriamwei me kehkehlik kohwong kitail en kin kaukaule pokonpene oh tamataman me “Rahn en Siohwa kerendohr.”—Ipru 10:24, 25.
13. Iaduwen atail pwukoa en Kristian (iang wia doadoahk en kalohk) kin sewese kitail en pepehd ni pali ngehn?
13 Kitail pil kak paiekihda oh pepehdte ma kitail kin ni mohngiong unsek iang wia pwukoa en Kristian kan me iei en iang wia doadoahk en kalohk. Mie pil ehu ahl me mwahu sang en kalohk ong meteikan duwen kilel en atail ahnsou oh wehwehn kilel wet pwe en kak pepehdte oh pein kitail en tetehk kilel en atail ahnsou oh mwekidki kilel wet? Oh pil, ni ahnsou me kitail kin kilang irail akan me kitail kin onop Paipel rehrail kin kekeirada oh tepida doadoahngki dahme irail kin sukuhliki, atail lamalam en karuwaru kin kehlailla. Wahnpoaron Pohl mahsanih: “Kumwail kaunopada oh koasoanehdi mwahu amwail lamalam akan.” (1 Piter 1:13) “En soupisengki doadoahk en Kauno” iei me pahn kamwahuwihala atail men meirla ni pali ngehn.—1 Korint 15:58.
Liksang Soangen Mour me Keper ong Ahmw Pali Ngehn
14. Nin duwen me kawehwehdahr nan pwuhken Luk 21:34-36, soangen elen mour dah kan me Sises kaleke kitail sang?
14 Nan kokohp me pid duwen ahnsou me e ketiket nan mwoale nanleng, Sises ketikihda pil ehu kehkehlik. E mahsanih: “Kumwail pein mwasamwasahn kumwail. Kumwail dehr kedirepwehkin kumwail mwenge laud oh sakau kehlail, oh pwunod kan en sampah wet; pwe Rahno kakete leledohng kumwail ni ahnsou mwadang. E pahn kohdo, rasehng nsar ehu ong aramas koaros pohn sampah. Kumwail eri mwasamwasahn, oh kapakap ahnsou koaros pwe kumwail en kehlail oh itarohng pitsang mepwukat koaros me pahn wiawi, oh pil warohng uh mwohn silangin Nein-Aramas.” (Luk 21:34-36) Sises kawehwehda ni oaretik pwung mwomwen mour en aramas tohto kin raparapahki: kapehd en mwenge, kamamsakau oh mourki mour me diren kapwunod.
15. Dahme kahrehda kitail anahne liksang kapehd en mwenge oh kamamsakau?
15 Kapehd en mwenge oh kamamsakau sohte kin pwung ong padahk en Paipel oh kitail anahne liksang mepwukat. Paipel mahsanih: “Dehr patehng aramas me kin kamamsakau de kapehd en mwenge.” (Lepin Padahk 23:20, NW) Pwehki e kak keper ong atail pali ngehn, kitail sohte anahne lella soangen irair wet. Mwenge oh sakau kak kahrehiong emen en men meirla oh dangahngahla mwohn ah wiahla soun kamamsakau men de kapehd en mwenge. Lepin padahk en Paipel mahsanih: “Aramas pohnkahke men kak inengieng mehkot, ahpw e sohte mwahn pahn ale.” (Lepin Padahk 13:4) Soangen aramas duwehte met mwein men wia kupwuren Koht ahpw e sohte pahn kak kapwaiada ineng wet pwehki ah soukautih.
16. Iaduwen kitail kak kaleke kitail sang en toutoukihla mehn kapwunod kan me pid atail peneinei?
16 Ia ekei mehn kapwunod kan nan mour me Sises kasalehda? Met kin pid ahn emenemen anahn, anahn en peneinei oh soahng teikan duwehte mehpwukat. Ia uwen pweipwei en mweidohng soahng pwukat en katoutouwihala atail mour! Sises kalelapak: “Ihs rehmwail me kak kareireikihla eh mour kisin ahnsou kis pwunupwunodki eh mour?” E kehkehlikiong irail ako me rongorong ih: “Eri, kumwail dehr kin pwunodki ndinda, ‘Se pahn kihsang ia at tungoal kisin mwenge, de nimat pihl? Se pahn diar ia at likou?’ Pwe me rotorot akan kin ngoangki rapahki mepwukat koaros. A Samamwail me ketiket nanleng ketin mwahngih duwen amwail kin anahne mepwukat koaros.” En mwohneki mehkan en Wehio oh likih me Siohwa pahn apwalihala atail anahn kan pahn kak apwalihala atail mehn kapwunod kan oh sewese kitail en pepehd ni pali ngehn.—Madiu 6:25-34.
17. Iaduwen raparapahki dipwisou en sampah kan kin wahdo mehn kapwunod?
17 Pwunod kak pil kohsang repen kepwehpwe. Karasepe ehu, ekei kin pein kapwunodih arail mour ni arail kin ahneki mour me irail sohte kakong me pid kepwe kan. Ekei kin pwupwudiong songosong en mwadang kepwehpwehla oh kihong neirail mwohni ong soahng (investment) kan me kakete sapwungala oh luhsla. Ong ekei, iang sukuhl laud pwehn kepwehwehla kin wiahla lidip ehu ong irail. E sansal me uwen sukuhl ehu kak pil itar en alehdi doadoahk en mwohni. Ahpw, ni mehlel, en nannantihong iang sukuhl laud me kin kangala ahnsou laud kin kak kauwehla ahn emen ah mour en pali ngehn. Ia uwen keper en mih nan soangen irair wet ni Rahnen Siohwa eh inenen kerendohr! Paipel mahsanih: “Irail kan me men kepwehpwehla kin pwupwudiong nan songosong oh lohdiong nan lidip en ineng pweipwei oh keper tohto, me kin kauweirailla.”—1 Timoty 6:9.
18. Pwe en liksang pwupwudiong mour en noahrok kepwe, dahme kitail anahne en koahiek loale?
18 Ehu ahl kesempwal me kak sewese emen en dehr pwupwudiong nan mour en noahrok kepwe iei en koahiekla en kak kasawih wekpeseng en dahme pwung oh dahme sapwung ni ahnsou me ke kin wiahda pilipil kan. Emen kak en koahiekla sang ni ah pahn kin ahnsou koaros tungoale ‘kenen aramas koahieklahr kan kisin tungoal kekeluwak kan oh en kin ahnlahr oh eselahr wekpeseng en me mwahu oh me suwed.’ (Ipru 5:13, 14, NW) Kitail en koasoanehdi nan kapehdatail en mwohneki “soahng kan me keieu kesempwal nan atail mour” kak pil pere kitail sang wiahda pilipil sapwung kan.—Pilipai 1:10.
19. Ma kitail diarada me atail ahnsou ong mehkan en ngehn nohn tikitik, dahme kitail anahne wia?
19 Mour en kepwehpwehkihla kepwe en sampah kak karotongekitailla oh kahrehiong en tikitikla de pil sohla douluhl atail ahnsou ong soahng kan en pali ngehn. Iaduwen kitail kak kasawih pein kitail oh pere kitail sang soangen mour wet? Kitail anahne kapakapki iaduwen oh dahme kitail anahne wia pwehn kihsang nan atail mour soahng soh katepe kan. Nanmwarki Solomon en Israel mahsanih: “Aramas emen me kin doadoahk sohte itar kene mwenge, ahpw e pahn meirla nsenamwahu. Ahpw me kepwehpwe ahneki soahng tohto me kahrehda eh pahn kin pepehd oh wie pwunopwunod.” (Eklesiasdes 5:12) Iaduwen—atail apwahpwalih kepwe kan me sohte kesempwal kin kangala atail ahnsou oh kehl laud? Ni atail kepwe kan kin tohtohla, atail pwukoa en apwalih, pwain insurens oh nekidala kanahieng kepwe pwukat pil kin lalaudla. E soh pahn mwahu ong kitail ma kitail pahn kihweisang kitail soangen dipwisou pwukat pwehn kak kalaudehla atail ahnsou en papah Siohwa?
Ni Mehkoaros, Onohnop Ahnsou Koaros
20, 21. (a) Soangen mehn kamehlel dah me wahnpoaron Piter kasalehda me pid Rahnen Siohwa? (b) Soangen wiewia oh doadoahk dah kitail anahne wia pwe en kasalehda me kitail onopada ong Rahnen Siohwa?
20 Imwin sampah en ni mwehin Noha leledoier oh e pahn pil duwehte koasoandi en ahnsou wet. Wahnpoaron Piter kamehlelehiong kitail ni eh mahsanih: “Rahnen Siohwa pahn leledo duwehte lipirap emen. Ni rahno, lahng pahn sohrala ni ngihl kamasepwehk, audepen pahnlahng pahn roangala, ohkihla kisiniei, oh sampah iangahki audepe kan koaros pahn sohrala.” Kaidehn nanleng ni lokaia karasaras—me wehwehki koperment suwed kan en ahnsou wet—de sampah ni lokaia karasaras—me wehwehki aramas akan me kin dohweisang Koht—pahn kak pitsang engieng en Koht. En kasalehda iaduwen atail pahn kak onopada ong rahno, Piter kawehwehda: “Eri, ma mepwukat pahn ohla nin duwe met, a ia duwen kumwail, soangen mour dah me konehng kumwail en weweidki? Amwail mour uhdahn pahn konehng en kin mwakelekel oh kasarawihong Koht, nin doken amwail kasikasik sapwellimen Siohwa Rahno!”—2 Piter 3:10-12.
21 Atail kin kaukaule iang towehda mihding en Kristian akan oh pil atail iang kalohk kin kasalehda atail lelepek ong Koht. Kitail en wia mehpwukat sang nan mohngiongi en men lelepek ong Koht ni atail kin, ni kanengamah, awiawih Rahn Lapalap en Siohwa. Kitail en “wia uwen me kitail kak pwe kitail en kin mwakelekel oh pwung mwohn silangin Koht ni kapehd popohl.”—2 Piter 3:14.
Ke Tamatamante?
• Dahme kahrehda kitail anahne en kaunopada ong Rahnen Siohwa?
• Ma kitail kin mwohnekihla mehkan en mour en ahnsou wet, dahme kitail anahne wia?
• Dahme kak sewese kitail en dehr men meirla ni pali ngehn?
• Soangen mour keper dah kan kitail anahne en liksang, oh iaduwen kitail kak wia met?
[Kilels nan Pali 10, 11]
Aramas akan ni mwehin Noha kin pohnsehse duwen kadeik me pahn wiawi ong irail—a komw kin wia met?
[Kilel nan Pali 12]
Ke kak kihsang nan ahmw mour soahng soh katepe kan pwe en kak mie ahmw ahnsou ong soahng ngenin kan?