Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • w04 1/1 p. 28-p. 31
  • Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhken Senesis—I

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhken Senesis—I
  • Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2004
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • SAMPAH MWOHN NOHLIKO
  • (Senesis 1:1–​7:24)
  • TOHNSAMPAH PIDOLONG ONG NAN IRAIR EN AHNSOU KAPW
  • (Senesis 8:1–​11:9)
  • Mahsen en Koht Kin Manaman
  • E Pitla “Iangahki Aramas Isimen”
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2013
  • Dahme Kahrehda Noha Kin Kenikenla Rehn Koht—Dahme Kahrehda Kitail Anahne Nsenohki
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2008
  • Nein Noha Pwuhken Wiewia kan Mie Wehwe Tohrohr Ong Kitail?
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2003
  • “Eh Mour Poadidiong Koht”
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2013
Kilang Pil Ekei
Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2004
w04 1/1 p. 28-p. 31

Mahsen en Siohwa Kin Ieias

Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhken Senesis​—I

“SENESIS” wehwehki “tapi” de “ipwidi.” Met wia ahd konehng ong pwuhko me kawehwe duwen lahng oh sampah ah tepida miehla, iaduwen sampah ah kaunopadahng aramas en kousoanla loale, oh iaduwen ah mihla loale. Moses ntingihadahr pwuhk wet nan sapwtehn en Sainai, oh ele kanekehla nan pahr 1513 B.C.E.

Pwuhken Senesis kin padahkiong kitail duwen sampah mwohn Nohliko, dahme wiawi mwurin Nohliko, oh iaduwen Siohwa Koht kin ketin ehuiong Eipraam, Aisek, Seikop, oh Sosep. Artikel wet pahn kasalehda duwen ire kesempwal akan sang nan Senesis 1:1–​11:9, me wehwehki e pahn lel ni ahnsou me Siohwa tepiada ehu ong Eipraam, me wia semen dih kan.

SAMPAH MWOHN NOHLIKO

(Senesis 1:1–​7:24)

Mahsen kan me Senesis tepikihda “nin tapio” kin kapwureikitaillahng pahr lik kei kawao. Wiewia lap akan me wiawihier nan erein “rahn” en kepikipik weneu kawehwehdi ni mwohmw ehu me aramas emen pahn wehwehki ah likamwete e iang mihmihier pohn sampah oh kilekilang irair ko. Ni imwilahn rahn keweneu, Koht ketin kapikadahr aramas. Edetehn Paradais sohla mie ahnsou mwadang ieu mwurinte mwo, sang ni sapeik en aramas, Siohwa kin ketikihda koapworopwor ohng aramas. Kokohp me tepin kohda nan Paipel kin mahsanih duwen “kadaudok emen” me pahn kapwurehsang kahpwal akan me dihp kin kahrehda oh duwen kamwutepenehn moangen Sehdan.

Ni erein pahr 1,600 mwurin mwo, Sehdan pweida ni a doadoahk pwe e wekid kapehd en aramas koaros sang rehn Koht, ihte me luhwe iei aramas lelepek malaulau kei me duwehte Eipel, Enok, oh Noha. Karasepe, Kain kemehla rie pwutak pwoson Eipel. “Tepida wet en likweriong mwaren Siohwa,” wiawi ni elen kansensuwedih Ih. Pwehki ngenen wiewia lemei kan nan ahn Lamek ahnsou, iei me e wiahkihda koul en kedepwidepw ehu me pid duwen ah kemehla mwahnakapw men dene ni elen doare ah mour. Irair akan suwedla mehlel ni ahnsou me sapwellimen Koht tohnleng sapeik kan pwoudikihda lih akan oh naitikihada kodon lemei kan me adaneki Nephilim. Ahpw, ohl lelepek Noha kauwada warihmw ehu, oh ni eimah kalekehki aramas teikan en tehk pwe Nohlik pahn kereniong leledo, oh ih oh ah peneinei me pitila oh sohte iang mehla nan Nohliko.

Pasepengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:

1:16​—Iaduwen Koht a kak ketin wiahda marain ni keieu en rahn ma audepen lahng kan sohte wiawihda lao lel kapahieu en rahn? Lepin lokaiahn Ipru me wehwehki “wiahda” nan iretikitik 16 sohte duwehte lepin lokaia “kapikada” me doadoahk nan Senesis irelaud 1, iretikitik 1, 21, oh 27. “Lahng kan” me kin pil wehwehiong audepen pahn lahng kan kepikipikdahr mwowe douluhl sang “keieu en rahn” ah tepida. Ahpw, arail marain sohte leldihdo pohn sampah. Ni keieu en rahn, “marain ahpw miehla” pwehki lingen audepen lahng kan dakedo nanpwungen depwek kan oh dakerada sampah. Sampah me wie piripiro eri tepiada ahnekihda rahn oh pwohng. (Senesis 1:1-3, 5) Ahpw, mehkan me lingarair maramarain saikinte sansalada ong sampah. Ni kapahieu en ahnsou en kapikipikdao, wekidekla laud wiawi. Ketipin, maram, oh usu kan wiawihda pwe en “daker sampah.” (Senesis 1:17) “Koht ketin doula oh wiahiong” mepwukat en salodo oh aramas kak kilang sang pohn sampah.

3:8​—Iaduwen​—⁠Siohwa Koht kin pein mahsen ong Adam? Paipel kasalehda me ni ahnsou me Koht ketin mahsen ong aramas akan, e kin ketin doadoahngki tohnleng kan. (Senesis 16:7-​11; 18:1-3, 22-​26; 19:1; Sounkopwung 2:1-4; 6:11-​16, 22; 13:15-​22) Sapwellimen Koht sounkair lapalap iei sapwellime Iehros me mwareniki “Mahseno.” (Sohn 1:1) E inenen kak mehlel Koht en ketin mahsen ong Adam oh Ihp ki “Mahseno.”​—Senesis 1:26-​28; 2:16; 3:8-​13.

3:17​—Ni ahl dah me pwelen sampah riahla, oh ia uwen werei? Keria me kohwong pwelen sampah kin wehwehki me wie sapwasapw ahnsowo pahn wia kahpwal ieu. Imwin keriahpen pwehl, iangahki tuhke tekatek oh kamedek, wia mehkot apwal ong kadaudok en Adam akan me kahrehda semen Noha, Lamek, mahsaniheki duwen “medek en pehtail akan me kohsang ni pwelen sampah me Siohwa ketin keriahlahr.” (Senesis 5:29) Mwurin Nohliko, Siohwa kapaiada Noha oh nah pwutak kan, oh mahsanih ong irail duwen sapwellime koasoandi en kadirehla sampah. (Senesis 9:1) Eri, e sansal me sapwellimen Koht keria pwelen sampah kohsangehr.​—Senesis 13:10.

4:15​—Iaduwen Siohwa “koasoanehdi kilel ehu ong Kain”? Paipel sohte mahsanih me uhdahn kilel poasiong pohn paliwar en Kain. Kilel wet ele kin wia kosonned sansal mwahu ieu me aramas teikan ese oh kin wauneki oh kosonned wet wiawihda pwe en pere ih pwe aramas dehr kemehla ih oh elen ekih dahme e wiahdahr.

4:17​—Iawasa Kain kihsang ie ah pwoud? Adam “wiahla pahpa ong nah pwutak kan oh serepein kan.” (Senesis 5:4) Kahrehda, Kain alehdahr emen rie serepein oko de ele nein rie nah serepein oh wiahkihla ah pwoud. Mwurin met, kosonned en Koht ong mehn Israel kan keinapwihdi pwopwoudpenehn pirien me nta tehieu.​—Lipai 18:9.

5:24​—Ni mwomwen ahl dah me Koht ‘ketikihsang Enok’? Enok mih nan irair keper oh kak kamala, ahpw Koht sohte mweidohng en lohdi pahn imwintihti kan. Wahnpoaron Pohl ntingihdi: “Enok wisikweisang pwe en dehr kilang mehla.” (Ipru 11:5) Met sohte wehwehki me Koht ketikihsang ih sang sampah oh ketikihlahng ih nanleng pwehn mihmi nanleng. Sises me wia tepin aramas me ketidala nanleng. (Sohn 3:13; Ipru 6:19, 20) Enok “wisiksang pwe en dehr lelohng mehla” kak wehwehki me Koht ketikihong ih nan irair en auremen oh ketin kaimwisekala mouri ni ah mihmihte nan irairo. Nan soangen irairo, Enok sohte pehm medek de pwunod, oh e sohte “kilang mehla” nan pehn ah imwintihti kan.

6:6​—Ni wehwe dah me Paipel kak ndahki me Siohwa “koluhkihla” ah ketin wiahda aramas? Wasaht lepin lokaiahn Ipru me kawehwehdi “koluhkihla” kin wehwehki wekideklahn madamadau oh kaosoandi. Siohwa me ketin unsek, kahrehda e sohte wiahda sapwung ni ah ketin kapikada aramas. Ahpw, e ketin wekidala sapwellime kupwur ong dih suwed me mih mwohn Nohliko. Koht ketin wekid sapwellime pepehm en wia sounkapikadahn aramas ong sounkauweirailla pwehki sapwellime engieng ki arail wiewia suwed. Pwehki a ketin kapitala ekei aramas akan kasalehda me sapwellime koluhla dokedoke ihte irail oko me suwedla ko.​—2 Piter 2:5, 9.

7:2​—Dahme doadoahk pwehn wia poahsoanpen men katohrepeseng mahn mwakelekel oh mahn samin? Me poahsoanehda katohrepen mahn pwukat me iei pilipil en mehnia me pahn wia meirong nan kaudok ah kaidehn dahme aramas kak kang oh sohte kak kang. Uduk en mahn sohte wia kisehn kenen aramas mwenge mwohn Nohliko. Irair peseng en mehnia mwenge me “mwakelekel” oh mehnia me “samin” tepida miehla nan Kosonned en Moses oh mepwukat pil nekier ni ahnsou me Kosonned en Moses nekier. (Wiewia 10:9-​16; Episos 2:15) E sansal mwahu me Noha ese dahme konehng meirong nan kaudok en Siohwa. Mwurinte Noha pidoi sang warihmwo, e “tepiadahr wiahda pein sarawi en Siohwa oh ale ekei sang nanpwungen mahn mwakelekel kan koaros oh menpihr mwakelekel koaros oh ih wia meirong isihs pohn pei sarawio.”​—Senesis 8:20.

7:11​—Iawasa me pihl me pwainla sampah pwon kohdo sang ie? Ni keriau en “rahn” en kepikipikda, ni ahnsou me irepen sampah “pali powe” a wiawihda, mie pihl akan “pah” oh pihl akan “powe.” (Senesis 1:6, 7) Pihl akan “pah” iei me miher pohn sampah. Pihl akan “powe” iei depwek de edin pihl akan me langalang pohn engin sampah me wiahda “lapalahn pihl loal ehu.” Pihl pwukat mwerediong pohn sampah ni mwehin Noha.

Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:

1:26. Pwehki aramas wiawihda rasehng Koht, irail anehki koahiek en kasalehda irair akan me Koht kin sapwellimaniki. Ni mehlel, kitail pahn song en kekeirada rehtail soangen irair me duwehte limpoak, mahk, kadek, mwahu, oh kanengamah, oh wia kasalepen Koht me wiakitailada.

2:22-​24. Pwopwoud iei sapwellimen Koht koasoandi. Kolokolpenehn pwopwoud mehkot me sohte imwi oh sarawi, oh ohl pwopwoud kin wia tapwin peneinei.

3:1-5, 16-​23. Peren kin poahsoankihda me kitail kin pohnese me e konehng oh pwung Siohwa en kaunda lahng oh sampah, oh atail papah Ih me keieu kesempwal nan atail mour.

3:18, 19; 5:5; 6:7; 7:23. Mahsen en Siohwa kin pweida ahnsou koaros.

4:3-7. Siohwa kupwurperenki ahn Eipel meirong pwehki ih ohl pwoson pwung emen. (Ipru 11:4) Ni pali teio, Kain kasalehda sang ni ah wiewia me e sohte ahneki pwoson. Ahn Kain doadoahk kan me suwed, oh sansaliki peirin, kailok oh wia soun kamaramas. (1 Sohn 3:12) Oh pil, ele e sohte kin medemedewe kesempwaliki ah meirong oh kin wiahte mwohmw. Atail meirong en kaping kan ong Siohwa soh konehng en sang nan mohngiong unsek oh iangahki madamadau pwung oh wiewia pwung?

6:22. Edetehn sounpahr tohto Noha kaukihda warihmwo, e wiahda dahme Koht kehkehlikiong ih en wia. Noha oh ah peneinei eri pitsang Nohliko. Siohwa kin ketin mahsen ong kitail sang nan sapwellime nting sarawi oh kin ketikihda kaweid ki sapwellime pwihn. E wia kamwahupatail kitail en rong oh peikiong Ih.

7:21-​24. Siohwa sohte kin kamwomwala me mwahu kan en iangala me suwed akan.

TOHNSAMPAH PIDOLONG ONG NAN IRAIR EN AHNSOU KAPW

(Senesis 8:1–​11:9)

Ni ahnsou me sampah en mwohn Nohliko ohlahr, tohn sampah pidolong ong nan irair en ahnsou kapw ehu. Tohnsampah ale mweimwei en kang uduk ahpw kehkehlik kohieng irail en dehr kang nta. Siohwa kamanahla kamalahn irail me kemehla aramas ni tiahk en loallap, oh pil ketikihdo ahia en inou, inoukihdi me e solahr pahn kapwurehdo nohlik lapalap. Nein Noha pwutak silimen wiahla sounkaparehda dihn aramas koaros, ahpw nein nah pwutak seri ohl Nimrod wiahla “sounpwek men lapalap ni ah uhwong Siohwa.” Re sohte parpeseng pwehn kadirehla sampah, ah aramas akan pilada en kauwada kahnimw ehu me ede Papel oh ihmw ileile ieu me pahn kasarawihla pein irail. Arail koasoandi kan lopla ni ahnsou me Siohwa ketin kawekila arail lokaia kan oh kamwerei irail peseng nan sampah.

Pasepengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:

8:11​—Ma tuhke kan koaros ohla nan Nohliko, iawasa me mwuroi wahsan ie tehntuhke olip? Mie soangen irair riau me kak wiawi. Pwehki tuhke olip wia tuhke kehlail ieu, e kakete wie momour pahn pihl erein sounpwong kei ahnsou en Nohliko. Ni ahnsou me pihl madada, tuhke olip pwoat me mihmi pahn pihl pahn pil mihla pohn sahpw oh kak pwurehng miehla teh. Tehntuhke olip me mwuroi wahdohng rehn Noha pil kakete kohsang ni rah pwulopwul ieu me pwarado mwurin ahnsou me Nohliko malekengda.

9:20-​25​—Dahme kahrehda Noha kariahla Kenan? E kakete Kenan en dipkihda “wia dihp soh konehng” ong ah pahpa kahlap Noha. Edetehn ahn Kenan pahpa, Ahm, kilangki mese met, e sohte nantihong irehdi en dehr wiawi ahpw e sansal me e kohla kalohkihala koasoipe. Ahpw, nein Noha pwutak riemen teiko, Sehm oh Saped, mwekidiki dahme re kilang oh pwaindi ara pahpao. Ira eri ale kapai pwehki wiewia wet, ahpw Kenan riahla, oh pil Ahm lokolok pwehki kanamenek me kohwong pein kadaudoke kan.

10:25​—Ia mwomwen sampah ah “pwalpeseng” ni mwehin Pelek? Pelek mour sang pahr 2269 lel 2030 B.C.E. Iei “nan ah rahn oko” me Siohwa ketikihdi irairpeseng laud ni ah ketin wekidpeseng ahn irail akan me kakau Papel arail lokaia oh kahrehiong arail lippeseng ong wasa koaros pohn sampah. (Senesis 11:9) Kahrehda, “tohnsampah pwalpeseng” ni mwehin Pelek.

Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:

9:1; 11:9. Sohte widing en aramas de soangen wiepe ieu pahn kak kauwehla sapwellimen Siohwa koasoandi.

10:1-​32. Rekord en keinek riau me mie nan Paipel​—⁠mwohn oh pil mwurin Nohliko​—⁠Senesis irelaud 5 oh 10​—kin kadokepene dien aramas koaros sang tepin aramas, Adam, lelahng nein Noha pwutak silimen ko. Mehn Assyria, mehn Chaldea, mehn Ipru, mehn Syria, oh ekei keinek en Arabia kan, iei kadaudok en Sehm. Mehn Ethiopia, mehn Isip, mehn Kenan, oh ekei keinek en Aperika oh Arabia kan, iei kadaudok en Ahm. Mehn Indo-Europe iei kadaudok en Saped. Tohn sampah koaros peneinei ieu, oh irail koaros ipwidi soahng tehieu mwohn silangin Koht. (Wiewia 17:26) Mahsen mehlel wet en kaweid duwen atail kin medemedewe oh atail wiewia ong aramas teikan.

Mahsen en Koht Kin Manaman

Keieu en pali nan pwuhken Senesis audaudki poadoapoad pwung oh mehlel duwen aramas nin tapio. Sang pwuhk wet, kitail sukuhliki duwen koasoandi en Koht ong ketikihdi aramas pohn sampah. Ia uwen kansenamwahu en kilang me sohte kehl en aramas, me duwehte ahn Nimrod, kak irehdi pweidahn sapwellimen Koht koasoandi!

Ni ahmw kin wia ahmw koasoandi en wadek noumw Paipel pwehn kaunopada ong Theocratic Ministry Sukuhl, tehk kanahieng mehkan me pwarada pahn sawaspen oaralap me koasoia “Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan” oh met pahn sewese iuk en wehwehki ekei iren Paipel apwal akan. Kaweid akan pahnangin sawaspen oaralap me koasoia “Mehn Kasukuhl kan ong Kitail” pahn kasalehiong uhk iaduwen omw kak pil paiekihda ahmw wadawad en Paipel nan wihko. Ni ahnsou me konehng, brother me wia “Anahn en sahpwet” nan Service Mihding kak pil doadoahngki ekei ire kesempwal kan me kileledi nan artikel wet. Mahsen en Siohwa ni mehlel kin ieias oh manaman nan atail mour.​—Ipru 4:12.

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share