Ke Kin Perenki Peikiong “Kosonned En Siohwa”?
“Meid pai aramas . . . me kin perenki peikiong kosonned en Siohwa.” —MELKAHKA 1:1, 2, New World Translation.
1. Dahme kitail perenki nin duwen sapwellimen Siohwa ladu kan?
SIOHWA kin sewese oh kapaiada kitail ni atail wia sapwellime ladu lelepek kei. Mehlel, kitail kin lelohng soangen kahpwal tohto. Ahpw kitail pil kin ahneki peren mehlel. Met sohte kapwuriamwei, pwe kitail kin papah “Koht en peren,” oh sapwellime ngehn sarawi kin wahdo peren nan mohngiongatail. (1 Timoty 1:11; Kalesia 5:22) Lepin lokaiahn wai “joy” kin wehwehki peren mehlel me kin kohsang ni kasikasikpen de alehdi mehkot mwahu. Samatail nanleng kin ketikihong kitail kisakis mwahu kan. (Seims 1:17) Ihme kahrehda, e sohte kapwuriamwei me kitail kin peren!
2. Mehnia melkahka me kitail pahn koasoia?
2 Koasoipen peren kin sansalda mwahu nan pwuhken Melkahka. Karasepe ieu, met kin sansal nan Melkahka 1 oh 2. Sapwellimen Sises Krais werek ko kin koasoia me Nanmwarki en Israel Depit me ntingihdi pwuhken Melkahka irelaud riau. (Wiewia 4:25, 26) Soun nting en Melkahka irelaud ehu me sohte sansal ong kitail tepkihda sapwellime melkahka lepin mahsen pwukat: “Meid pai aramas akan me kin soikala kaweid en aramas suwed kan, me sohte kin men kahlemengih me dipan akan.” (Melkahka 1:1) Nan artikel wet oh pil artikel en mwurin met, kitail pahn kilang iaduwen Melkahka 1 oh 2 kin kihong kitail kahrepen kitail en peren.
Poahsoanpen Peren
3. Nin duwen me Melkahka 1:1, ia ekei kahrepen emen me kin kapwaiada kosonned en Koht ah kin peren?
3 Melkahka irelaud 1 kin kasalehda kahrepen aramas men me kin idawehn kosonned en Koht ah kin peren. Ni ah kasalehda ekei kahrepen peren, sounmelkahkaho koulki: “Meid pai aramas akan me kin soikala kaweid en aramas suwed kan, me sohte kin men kahlemengih me dipan akan, de patehng irail me sohte kin wauneki Koht.”—Melkahka 1:1.
4. Soangen mehn kahlemeng mwahu dah kan me Sekaraia oh Elisaped wia?
4 Pwehn ahneki peren mehlel, kitail anahne kapwaiada sapwellimen Siohwa kosonned pwung kan. Sekaraia oh Elisaped, me ahnekihdi kapai kaperen en wiahla en Sohn Sounpapidais pahpa oh nohno, “inenen mour poadidi mwohn silangin Koht, oh ira kin kapwaiada mwahu mahsen oh kosonned koaros en Kauno.” (Luk 1:5, 6) Kitail pil kak peren ma kitail idawehn soangen ahl wet oh pilada ni kehlail kitail en ‘soikala kaweid en aramas suwed kan’ de idawehn ahr kaweid suwed kan.
5. Dahme kak sewese kitail en soikala “elen me suwed kan?
5 Ma kitail sohte alehda madamadau en me suwed kan, kitail sohte pahn ‘kahlemengih me suwed kan.’ Ni mehlel, kitail sohte pahn kohla wasa kan me aramas suwed kan kin kalapw kohla ie—wasa kan me aramas kin esehki me wasahn soangen kaperen sapwung kan. Iaduwen ma kasongosong kohieng kitail en men iang wia tiahk kan en me dipan akan? Eri kitail en kapakap oh peki sapwellimen Koht sawas pwe kitail en kak kapwaiada mahsen kan en wahnpoaron Pohl: “Eri, kumwail dehr kapahrek kumwail ong me seupwoson akan ni amwail doadoahk kan, pwe met sohte kak wiawi. Pwe ia duwen me pwung eh kak miniminiong me sapwung? Ia duwen marain eh kak ehuong rotorot?” (2 Korint 6:14) Ma kitail kin likih Koht oh ahneki “mohngiong mwakelekel,” kitail pahn soikala tiahk de mour en me suwed akan oh ahneki pepehm mwakelekel kan, iangahki “pwoson mehlel.”—Madiu 5:8; 1 Timoty 1:5.
6. Dahme kitail anahne kanahieng kitail sang irail me kin kapailok de kepit akan?
6 Pwehn kaperenda Siohwa, kitail sohte pahn ‘patehng irail akan me sohte kin wauneki Koht.’ Ekei aramas kin kepitki irail akan me sohte kin wauneki Koht, ahpw ni “imwin rahn akan” irail me mahs wia Kristian kei ahpw met kin lahlahwe padahk mehlel kin lemeidihd nan arail kepit kan. Wahnpoaron Piter kehsehki ienge Kristian ako: “Kompoakapai ko, . . . kumwail en ese pwe ni imwin ahnsou kan aramas ekei pahn pwarodo me pahn kin kaweidki ar mour pein ar ineng suwed kan. Re pahn kin kepitkin kumwail, ndinda, ‘E soh inoukihong kumwail me e pahn pwurodo? Eri ia ih? Samatail ko melahr, a mehkoaros duweduwehte sang nin tepin sampah eh wiawihda!’ ” (2 Piter 3:1-4) Ma kitail sohte kin ‘patehng irail akan me sohte kin wauneki Koht,’ kitail pahn soikala apwal me pahn lelohng irail.—Lepin Padahk 1:22-27.
7. Dahme kahrehda kitail en kesempwaliki mahsen en Melkahka 1:1?
7 Ma kitail sohte pahn kihong nan mongiongatail mahsen en Melkahka 1, kitail kak kesehla atail irair ngenin me kitail alehdi sang atail onop Paipel. Ni mehlel, kitail kak kohsang suwed uhd kohlahng me suwedsang. Kahk keieu ma kitail pahn kesehla atail irair ngenin kan iei en rong kaweid en me suwed akan. Mwuri, kitail mwein pahn werekiong irail ahnsou koaros. Mwurin mwo, kitail mwein pahn iangehr lahlahwe mahsen en Koht oh kepitki. Kahrehda ni mehlel, kompoakpahki me suwed akan kak kahrehdo ngenin sampah nan loalatail me kak kauwehla irair mwahu nanpwungen kitail oh Siohwa Koht. (1 Korint 15:33; Seims 4:4) Kitail dehr mweidong met en wiawi ong kitail!
8. Dahme pahn sewese kitail en kak medemedewe soahng ngenin kan?
8 Kapakap kak kahrehong kitail en kin medemedewe soahng kan me ngenin oh kahrehiong kitail en dehr kompoakoapahki me suwed akan. Pohl ntingihdi: “Kumwail dehr pwunodki mehkot, ahpw nan amwail kapakap akan kumwail en peki dahme kumwail kin anahne. Amwail kasapahlkalahngan en pil iang amwail kapakap ahnsou koaros. Eri, sapwellimen Koht popohl, me inenen laudsang uwen atail dehdehki, ahpw pahn nekinekid mohngiongimwail oh pil amwail lamalam rehn Krais Sises.” Wahnpoaron menet kangoange kitail en kin medemedewe soahng kan me mehlel, me kesempwal, me pwung, me mwakelekel, me kaselel oh waun. (Pilipai 4:6-8) Kitail en kapwaiada kaweid en Pohl oh dehr duwehte aramas suwed akan.
9. Mendahki kitail sohte kin soikala tiahk suwed kan, iaduwen atail kak sewese soangen aramas koaros?
9 Mendahki kitail kin soikala tiahk suwed akan, kitail wia kalohk mwahu ong mehteikan, pwe pil wahnpoaron Pohl koasoi ong Kepinahn Rom Felix “duwen aramas me mour mwakelekel oh duwen aramas ahr pahn powehdi pein arail ineng suwed, oh pil duwen rahnen kadeik me pahn kohdo.” (Wiewia 24:24, 25; Kolose 4:6) Kitail kin kalohki Rongamwahu en Wehio ong soangen aramas koaros, oh kitail kin kadek ong irail. Kitail kin koapworoapworki me irail akan me “irail kan me konehng ale mour soutuk” pahn pwosonlahr oh re pahn perenki peikiong kosonned en Koht.—Wiewia 13:48.
E kin Perenki Peikiong Kosonned en Siohwa
10. Dahme pahn sewese kitail en katengehdi nan atail madamadau oh mohngiong soahng kan me kitail sukuhliki ahnsou me kitail wia pein atail onop?
10 Me pid duwen ih me meid paio, sounmelkahka pil pousehla mahsanih: “E kin perenki peikiong kosonned en Siohwa, oh medemedewe nan kapehde ni rahn oh ni pwong.” (Melkahka 1:2, NW) Nin duwen ladu en Koht kei, kitail kin ‘perenki peikiong kosonned en Siohwa.’ Ahnsou koaros me kitail kak, kitail en onop oh doudouloale dahme kitail wadek, kitail kak wadawad ni “ngihl tikitik,” me wehwehki ndahla lepin lokaia kan ni ngihl tikitik. Ni atail ndahla lepin lokaia kan ni atail wadek ehu ire sang nan Pwuhk Sarawi, ireo pahn tengediong nan atail madamadau oh mohngiong.
11. Dahme kahrehda kitail en kin wadek Pwuhk Sarawi “ni rahn oh ni pwong”?
11 “Ladu lelepek oh loalokong” kin kangoange kitail en wadek Pwuhk Sarawi rahn koaros. (Madiu 24:45) Pwehki kitail ahneki ineng kehlail en men esehla Mahsen en Siohwa, e pahn mwahu ma kitail wadek Pwuhk Sarawi “ni rahn oh nipwong”—ei, pil nipwong kan me kitail sohte kak meir. Piter kangoangehkin kitail: “Kumwail duwehla seri pwelel kan, me kin ngoangkihte kang pilen dihdi mehlel en pali ngehn pwe kumwail en keirda oh mourkihla.” (1 Piter 2:1, 2) Ke kin perenki wadek Pwuhk Sarawi ehu ehu rahn oh doudouloale Mahsen en Koht oh kupwure kan ni pwong? Sounmelkahkao kin wia met.—Melkahka 63:6.
12. Dahme kitail pahn wia ma kitail kin perenki sapwellimen Siohwa kosonned?
12 Atail peren poatoapoat poahsoandahsang atail kin perenki kosonned en Koht akan. E unsek oh pwung, oh mie kapai laud me kin kohsang atail kapwaiada kosonned pwukat. (Melkahka 19:7-11) Tohnpadahk Seims ntingihdi: “A me kin tehk mwahu kosonned unseko me kin kasaledekla aramas, me iei rongamwahu en Krais, oh kin dadaurete, sohte kin rongete oh manokehla, ahpw kapwaiada—iei aramas menet me Koht pahn ketin kapaiada ni mehkoaros me e pahn kin wia.” (Seims 1:25) Ma kitail kin perenki mehlel sapwellimen Siohwa kosonnedo, rahn koaros kitail pahn kin medemedewe soahng ngenin kan. Ni mehlel, kitail pahn nsenohki oh men ‘kasawih kanahieng padahk loal kan en Koht’ oh rapahki mahs Wehin Koht.—1 Korint 2:10-13; Madiu 6:33.
E Rasehng Tuhke Pwoat
13-15. Ni irair dah me kitail duwehte tuhke pwoat me poadidi limwahn pihl?
13 Ni ah pousehla kawehwehda aramas pwung menet, sounmelkahkaho mahsanih: “E rasehng tuhke kan limwahn pihl akan, me kin materek nan rahk koaros, oh tehrail kan sohte kin mengila. E kin pweida mwahu ni soahng koaros me e kin wia.” (Melkahka 1:3) Duwehte aramas soh unsek teikan koaros, kitail me kin papah Siohwa kin lelohng soangen kahpwal akan nan mour. (Sohp 14:1) Kitail mwein kin lelong kalokolok kan oh soangen kahpwal teikan pwehki atail pwoson. (Madiu 5:10-12) Ahpw ki sawas en Koht, kitail kak powehdi kasongosong pwukat duwehte tuhke pwoat me kin kesikesihnen kehlailte ahnsoun melimel.
14 Tuhke pwoat me kin poadedi limwahn pihl ehu sohte kin mengila ahnsoun karakar de apwal en pihl. Ma kitail kin lahn Koht, atail kehl kin kohsang rehn Siohwa Koht. Pohl kin rapahki sawas sang rehn Koht oh e kak nda met: “I kakohng mehkoaros sang ni manaman me Siohwa Koht kin ketikihong ie.” (Pilipai 4:13, NW) Ahnsou me sapwellimen Siohwa ngehn sarawi kin kahluwa kitail oh apwalih kitail, kitail sohte kin mengila, sohla wah de pil mehla ni pali ngehn. Kitail kin pweida mwahu nan doadoahk en Koht oh pil kapwarehda sapwellime wahn ngehn akan.—Seremaia 17:7, 8; Kalesia 5:22, 23.
15 Ni ah doadoahngki lepin lokaiahn Ipru “duwehte,” sounmelkahkaho kin doadoahngki me pahrekpene. E kin kapahrekpene soahng riau me wekpeseng, ahpw duwehpene ni soangen irair ehu. Aramas oh tuhke kan wekpeseng, ahpw tuhke pwoat me poadedi limwahn pihl ehu kin katamankihong sounmelkahkaho pweidahn pali ngehn en irail akan me kin “perenki peikiong kosonned en Siohwa.” Ma kitail kin perenki kosonned akan en Koht, atail mour pahn reireila duwehte mour en tuhke pwoat. Ni mehlel kitail kak mour kohkohlahte.—Sohn 17:3.
16. Dahme kahrehda oh ni ahl dah me ‘kitail kin pweida ni soahng koaros me kitail kin wia’?
16 Ni atail pahn kin mourki mour pwung, Siohwa pahn sewese kitail en kak dadaur mendahki kalokolok oh kahpwal akan. Kitail kin peren oh pweida mwahu nan doadoahk en Koht. (Madiu 13:23; Luk 8:15) ‘Kitail kin pweida ni soahng koaros’ pwehki kitail kin keieu kesempwalki en kapwaiada kupwuren Siohwa. Pwehki kupwure me keieu kesempwal oh kitail kin perenki sapwellime kosonned akan, kitail kin keirda mwahu ni pali ngehn. (Senesis 39:23; Sosua 1:7, 8; Aiseia 55:11) Eri pil mehlel ahnsou kan me kitail kin lelong kahpwal akan.—Melkahka 112:1-3; 3 Sohn 2.
Me Suwed kan kin Mwomwen Pweida
17, 18. (a) Dahme sounmelkahkaho karasahkihong me suwed kan? (b) Mehnda ma me suwed kan kin pweida nan ahr pai, dahme kahrehda sohte ahr koapworopwoar poatoapoat?
17 Mour en me suwed akan inenen weksang mour en me pwung kan! Me suwed kan pahn kin mwomwen pweida mwahu oh kepwehpwe ni paliwar ahnsoukis, ahpw irail sohte kin pweida de kepwehpwe ni pali ngehn. Met kin sansal sang lepin mahsen kan en sounmelkahkaho: “Ahpw aramas suwed akan sohte mwahn kin duwehte; re rasehng teh meng kan me kisinieng kin ipihpirseli. Koht pahn ketin kaloke me dipan akan oh re pahn katohrohrsang sapwellime aramas akan.” (Melkahka 1:4, 5) Tehk kanahieng me sounmelkahkaho mahsanih, “aramas suwed akan sohte mwahn kin duwehte.” Wasaht e koskosoia me irail sohte duwehte aramas akan me kin papah Koht, me kin pahrekiong tuhke kan me kin wah mwahu, oh mour werei.
18 Mendahki me suwed kan kin paiamwahu oh keirda nan ahr pai, sohte ahr koapworopwor teng. (Melkahka 37:16; 73:3, 12) Irail duwehte ohl kepwehpwe pweipwei me Sises mahsanihda nan sapwellime karasaras me e wia ahnsou me emen ohl peki en nehkpeseng ah sohso. Sises mahsanihong irail ako me mih mwo: “Kumwail kalekeikumwailsang noahrok suwed koaros, pwe mour mehlel en aramas sohte kin mih ni kepwe kan me e ahneki, mehnda ma e kepwehpwe mehlel.” Sises wia karasaras me pid ire wet ni ah mahsanihada duwen audepen sapwen ohl kepwehpwe men me inenen rek kowahlap me koasoanehdi en kauwehla ah imwen nahk kan oh uhd kauwada ekei me laudsang me e pahn kak nekidala ie ah dipwisou kaselel koaros. Ohl menet uhd koasoanehdi en kamakamadipw, niminim oh pereperen. Ahpw Koht mahsanih: “Aramas pweipwei men kowe! Pwongpwong wette ke pahn mehla; a ihs me pahn ahneki omw kepwe kan me ke koasoakepenehr?” Pwehn kawehwehda mwahu mouren ah koasoi, Sises pil kapatahiong: “Ih duwen met me kin wiawi ong aramas akan me kin koasoakepene ong pein irail kepwehn sampah, ahpw semwehmwe mwohn silangin Koht.”—Luk 12:13-21.
19, 20. (a) Kawehwehda iaduwen mehn mahs ako kin kihsang kilin krein kan oh katohrehpeseng krein sang kili oh rah kan. (b) Dahme irail me suwed kan kin kapahrekiong kilin krein?
19 Me suwed kan sohte “kepwehpwe mwohn silangin Koht.” Kahrehda, irail sohte ahneki koapworopwor teng, duwehte kidipen waren wihd me menipinip. Mwurin wahn krein akan ahr kin dondolidi, e kin wisiklahng wasahn kohsang kili, wasa patapat kis me ilehdahsang pohn pwehl. Wasao, takai de mete keng kin pirapirehng mahn akan me kin wuradeki pohn waren krein kan pwehn kamwutepene rah ko oh kihsang kili menipinip en waren tuhke ko. Mwuri, irail kin ale pwohk oh doukada oh sipedahlahng nan wehwe wasa me kisinieng pahn pouk. (Aiseia 30:24) War ko kin pwurehng pwupwudi wasao, ahpw kili kan oh rah ko kisinieng kin poukaweisang. (Rud 3:2) Eri, mwurin war ako kin sihpidi pwehn katohrehsang takai oh dihpw kan, re kin nekinekila oh kaunopadahng en kamwutumwutpene. (Luk 22:31) Ahpw, kili oh rah kan kohsangehr.
20 Duwehte wahn wihd akan ar pahn pwurehdi nan pwehl ahpw rah kan oh kili kan pahn ipirekweisang, pil duwehte irail me pwung kan pahn mihmi, a me suwed akan pahn kohsang. Ei, kitail kin ahneki peren pwehki ahnsou keren me suwed akan pahn sohrala soutuk. Ni ahr pahn koakoahkasang, Siohwa pahn kapaiada mehlel irail akan me kin perenki peikiong sapwellime kosonned. Ni mehlel, irail aramas peik kan pahn alehdi sapwellimen Koht kisakis en mour soutuk.—Madiu 25:34-46; Rom 6:23.
Kapaipen “Elen me Pwung Kan”
21. Ni ahl dah me Siohwa kin ‘loaloakongkihla elen me pwung kan’?
21 Ire keieu en melkahka imwikihla mahsen pwukat: “Siohwa kin loaloakongkihla elen me pwung kan, ahpw elen me suwed akan pahn sohrala.” (Melkahka 1:6, NW) Iaduwen Koht kin ‘loaloakongkihla elen me pwung kan’? Kitail kak koapworopworki me Samatail nanleng kin pohnese atail kin mour pahrekiong sapwellime kosonned akan oh kin kilang nin duwen sapwellime ladu kei me E ketin kupwurki. Ihme kahrehda, kitail kak oh anahne mweidong Ih atail pwunod koaros ni atail koapworopworki mehlel me E ketin nsenohki de kesempwalki kitail.—Esekiel 34:11; 1 Piter 5:6, 7.
22, 23. Dahme pahn wiawihong me suwed kan oh me pwung kan?
22 “Elen me pwung kan” pahn mihmi kohkohlahte, ahpw irail aramas suwed kan me sohte men kapwungala arail mour pahn sohrala pwehki sapwellimen Siohwa kadeik. Oh “elerail,” de ahr tiahk kan pahn iangete irail sohrala. Kitail kak koapworopworki mehlel pweidahn mahsen en Depit pwukat: “Ahnsou keren aramas suwed kan pahn sohrala; ke pahn rapahkin irail, ke ahpw sohte pahn diar irail; a me aktikitik kan pahn sapwenikihla sahpwo oh re pahn paiamwahu oh popohl. Me pwung kan pahn koukousoan nan sahpwo oh re pahn sapwenikihla kohkohlahte.”—Melkahka 37:10, 11, 29.
23 Ia uwen kaperen ma kitail paiekihda pai en mour pohn sampah paradais ehu me sohte aramas suwed kin kousoan ie! Me aktikitik oh pwung kan pahn ahneki meleilei mehlel pwehki irail pahn kin ahnsou koaros “perenki peikiong kosonned en Siohwa.” Ahpw, mwohn met pahn pweida, kasalepen “dahme Siohwa ketin mahsanih” anahne en wiawi. (Melkahka 2:7a) Artikel en mwurin met pahn sewese kitail en kilang soangen mahsen dahieu met oh dahme met wehwehkiong kitail oh aramas koaros.
Iaduwen Ke Pahn Sapeng?
• Dahme kahrehda aramas emen me kin kapwaiada sapwellimen Koht kosonned kin peren?
• Dahme kin kasalehda me kitail perenki sapwellimen Siohwa kosonned?
• Iaduwen aramas emen ah duwehte tuhke pwoat me kin kalamwur mwahu?
• Iaduwen me pwung kan weksang me suwed kan?
[Kilel nan Pali 7]
Kapakap pahn perekitailsang koampoakpahki me suwed kan
[Kilel nan Pali 8]
Dahme kahrehda aramas pwung men duwehte tuhke pwoat?