Wiaiong Ahmw Mour En Pweida Mwahu!
“Meid pai aramas akan me kin soikala kaweid en aramas suwed kan . . . Re kin pweida mwahu ni soahng koaros me re kin wia.”—MELKAHKA 1:1, 3.
1. (a) Nan sampah wet, ia madamadau en pwulopwul tohto me kin pid iaduwen emen kak pweida mwahu? (b) Iaduwen Paipel kin kawehwehda duwen aramas men me kin pweida mwahu?
PWEIDA MWAHU—ia wehwehn lepin lokaia wet ong uhk? Emen mwahnakapw koasoia, “Ahi mehn akadei me keieu kesempwal iei en wiahda pisnes ehu me pahn pweida mwahu.” Emen peinakapw koasoia: “Ahi auremen iei en ahneki peneinei nsenamwahu ehu.” Ahpw pil emen peinakapw koasoiada met: “I kin auremenda en ahneki ihmw kaselel ehu, sidohsa lingan . . . I nsenohki pein ngehi.” Ahpw ni mehlel, mwohni, de peneinei, de doadoahk kaselel sohte kin wehwehki me emen kin pweida mwahu ni mehlel. Pwe nan Melkahka 1:1-3, e mahsanih: “Meid pai aramas akan me kin soikala kaweid en aramas suwed kan . . . re kin perenki peikiong Kosonned en Kauno [“Siohwa,” New World Translation] . . . Re kin pweida mwahu ni soahng koaros me re kin wia.”
2. Ia wasa pweida mehlel kin dierekda, oh ia ahlohte me emen kak diarada me e uhdahn pahn pweida mwahu?
2 Nan iretikitik pwukat, Paipel kin inoukihong kitail mehkot me aramas akan sohte kak inoukihong kitail—pweida mwahu ni mehlel! Ahpw met e sohte kin koasoiahki duwen pweida ni palien mwohni. Paipel kihda kaweid wet: “Pwe limpoak ong mwohni, iei tepin soangen suwed koaros.” (1 Timoty 6:10) Kitail kak pweida mwahu nan atail mour ma kitail pahn kaperenda Koht—iangahki kapwaiada sapwellimen Siohwa kosonned akan. Ihte soahng pwukat pahn kak wahdohng kitail nsenamwahu oh peren mehlel! Mwein ke sohte kin perenki en mihmi pahn sapwellimen Siohwa kosonned oh ke sohte men aramas teikan en padahkiong uhk dahme re pahn wia. Ahpw, Sises mahsanih: “Meid pai me kin nsenohkin ahr anahn akan ni pali ngehn.” (Madiu 5:3) Mehnda ma ke ese de soh, ke wiawihda oh ahneki anahn en pali ngehn—iangahki anahn laud en esehla Koht oh wehwehkihla sapwellime kupwur kan. Ihme kahrehda, ke kak ahneki peren mehlel ihte ma ke pahn kaitarala anahn pwukat oh idawehnla “sapwellimen Siohwa kosonnedo.”
Dahme Kahrehda Kitail Anahne Kaweid Sang Sapwellimen Koht Kosonned akan
3. Dahme kahrehda kitail en perenkihda mweidong Siohwa en ‘kaunda mouratail kan’?
3 Soukohp Seremaia ntingihdi: “Maing Kaun [“Siohwa,” NW], I ese me sohte mehmen me kaunda pein imwilahn eh mour; sohte aramas emen me kak kaunda pein eh mour.” (Seremaia 10:23) Met kin pidada aramas koaros, me pwulopwul oh me laud. Kaidehn ihte pwehki atail erpit, ekspiriens, oh loalokong me sohte itar; ahpw pwehki kitail sohte ahneki pwung en wia met. Nan Kaudiahl 4:11, e mahsanih: “Maing at Kaun oh at Koht [“Siohwa,” NW]! Komwi me uhdahn warohng sapwellimanki lingan, wahu, oh roson. Pwe komwi me ketin wiadahr mehkoaros, oh pwehki kupwuromwien, me mehkoaros mihmiehki oh momourki.” Nin duwen Sounkapikpatail, Siohwa iei “utupen mour.” (Melkahka 36:9) Pwehki Siohwa me wia Sounkapikpatail, ih me pahn keieu mwahngih dahme kitail anahne wia nan atail mour. Eri, e wiahda kosonned akan, kaidehn pwehn irekitailsang peren, ahpw en sewese oh wahdohng kitail kapai oh kamwahu. (Aiseia 48:17) Ma ke pahn pohnsehsehla sapwellimen Koht kosonned akan, ke koasoanehiong pein ahmw mour en sohte pweida.
4. Dahme kahrehda me pwulopwul tohto kin kauwehla ahr mour?
4 Karasepe ieu, mie pak ke medemedewe ia kahrepe me pwulopwul tohto kin kauwehla ahr mour ni ahr kin doadoahngki wini suwed, dipen nenek, oh wiewia suwed teikan? Melkahka 36:1, 2 (NW) kawehwehda: “Dihp kin momour loalen aramas suwed; aramas suwedo sohte kin lemmwiki Koht. Pwehki eh kin wiahki pein ih mehkot, e kin lemeleme me Koht sohte pahn diar dipe oh kalokehki.” Pwehki me pwulopwul tohto sohte kin “lemmwiki Koht,” irail kin pitih pein irail me dene re sohte pahn lelohng kahpwal me pid arail tiahk keper kan. Ahpw, ehu rahn, irail pahn kilang me kaweid wet me inenen pwung: “Pwe mehkot me aramas pahn padokedi, ihme e pahn dolung. Ma e pahn padokedi nan mwetuwel en paliwere ineng en paliwar, e pahn dolungasang mehla; a ma e padokedi nan mwetuwel en Ngehn, e pahn dolungasang rehn Ngehno mour soutuk.”—Kalesia 6:7, 8.
‘Wadewadek Rahn akan’
5, 6. (a) Dahme kahrehda me pwulopwul kan anahne ‘wadewadek rahn akan,’ oh ia wehwehn met? (b) Ia wehwehn ‘tamanda Sounkapikpatail’?
5 Iaduwen ke kak kahrehong ahmw mour en pweida mwahu oh “ale mour soutuk”? Moses ntingihdi: “Sounpar 70, ihte werein at mour—a ma se kehlail, e pahn lel 80; . . . mour kin mwadang imwisekla, oh se solahr mie.” (Melkahka 90:10) Mwein ke sohte kin medemedewe duwen mehla. Ni mehlel, me pwulopwul tohto ahr tiahk kin kaselehda me re lemeleme me re sohte kak lelohng mehla. Ahpw Moses kin kasalehong kitail duwen ia uwen mwotomwot atail mour. Sohte mehkot kamehlele ong kitail me kitail pahn lel sounpar 70 de 80. “Paisuwed kin lelohng aramas koaruhsie” iangahki irail me pwulopwul kan oh irail me roson akan. (Eklesiasdes 9:11) Eri, iaduwen ke pahn doadoahngki ahmw mour me ke kin ahneki ni ahnsouwet? Moses kapakapki: “Komw ketin padahkiong kiht duwen wadewadek rahn akan pwe se en loalokongkihla oh ahneki erpit.”—Melkahka 90:12, NW.
6 Ia wehwehn wadewadek rahn akan? Met sohte kin wehwehki me ke pahn nohn daulihla medemedewe duwen ia uwen werei ke pahn mour. Moses kapakapki me Siohwa pahn padahkiong sapwellime aramas akan en doadoahngki luwen rahn akan en ahr mour ni ahl me pahn wauneki Siohwa. Ke kin wadewadek rahn akan en ahmw mour—kilangwong ehu ehu rahn nin duwen ahnsou mwahu kan en kapinga Koht? Paipel kin kangoange me pwulopwul kan: “Dehr mweidong mehkot en kapwunodeiuk de kamedekeiukala. Ke sohte pahn wie pwulopwulte ahnsou reirei. Eri, tamanda Sounwiepomw nin dokon omw wie pwulopwulte.” (Eklesiasdes 11:10–12:1) Kitail en tamataman Sounkapikpatail kin wehwehki laudsang atail dehr manokehla me e kin memour. Ni ahnsou me loallap suwedo wia pekipek rehn Sises, “Maing Sises, komw ketin kupwure ie, ni omwi pahn ket nan sapwellimomwi wehi duwen nanmwarki men!” e men Sises en wia laudsang ihte tamanda ede. E men Sises en kaiasada ih! (Luk 23:42; pil kilang Senesis 40:14, 23; Sohp 14:13.) Met pahn duwehte atail pahn tamanda Siohwa, e kin wehwehki me kitail anahne wia mehkot: wia dahme pahn kaperenda Siohwa. Eri, ke kin tamataman Siohwa ni ahl wet?
Liksang Peirinki Aramas Suwed akan
7. Dahme kahrehda ekei pwulopwul kan kin pilada en manokehla Sounkapikparail? Kihda ehu karasaras.
7 Me pwulopwul tohto kin pilada en manokehla Siohwa pwehki re lemeleme me en wiahla Sounkadehde men me nohn apwal ong irail. Emen brother nan Spain kin tamanda ah pepehm akan ni ahnsou e pwulopwul: “I perenki kin sampah pwehki padahk mehlel kin apwal ong ie. I anahne mwomwohd, ononop, iang towehda mihding kan, doadoahngki neck tie: soahng pwukat I sohte kin perenki wia.” Ekei pak ke kin ahneki madamadau me pwehki ke kin papah Koht, ke sohte kak ahneki peren? Ele mwein ke pahn pwuriamweikihla en ese me emen sounnting en Paipel pil ahneki soangen pepehmohte. Menlau pahkalahng noumw Paipel oh wadek Melkahka 73.
8. Dahme karehda Asap “peirinki me aklapalap akan”?
8 Kitail en kasawihada mwahu melkahka wet ni oaritik. Iretikitik 2 oh 3 mahsanih: “Kereniongehr ei koapworopwor pahn sohla; oh ei pwoson tikitiklahr pwehki ei peirinki me aklapalap akan ni ei kilang duwen me suwed akan ar kepwehpwe.” Kisin nting mwohn melkahka wet kin kasalehda me Asap me wiahda melkahka wet. Ih emen sounkeseng en Lipai oh e memour ni mwehin Nanmwarki Depit. (1 Kronikel 25:1, 2; 2 Kronikel 29:30) Edetehn e ahneki pwais kaselel en papah nan sapwellimen Koht Tehnpas Sarawi, e tepida “peirinki” aramas aklapalap akan me kin suweiki duwen ahr kin wia suwed. Likamwete soahng koaros kin pweida ong irail oh re kin mwomwen nsenamwahu. Oh pil, arail pai kan kin ‘daulihla dahme re kasikasik.’ (Iretikitik 5, 7) Re kin koasoia duwen ahr wiewia suwed akan ni “aklapalap.” (Iretikitik 8) ‘Re kin lahlahwe Koht nanleng oh kin wia kosonned kehlail ong tohnsampah,’ oh re sohte kin kasalehda wahu ong meteikan—sohte lipilipil ihs—nanleng de sampah.—Iretikitik 9.
9. Iaduwen ekei Kristian pwulopwul kan pahn kak pil ahneki pepehm duwehte Asap?
9 Mwein iengomw tohnsukuhl akan kin wia met. Ele mwein ke kin rong irail ni soh namenek suweiki duwen ahr kin wie dipen nenek, iang kamadipw sakanakan kan, oh ahr kin kamamsakau oh ale wini suwed. Ma ke pahn kapahrekihpene ahr mour saledek oh ahmw mour nin duwen Kristian, ele ekei pak ke kak “peirinki aramas suwed akan.” (Madiu 7:13, 14) Asap mahsanih: “Eri, dah, sohte pahn katepen ei mour mwakelekel oh sohte wiahda dihp? I kin lelohng lokolok rahn pwon.” (Iretikitik 13, 14) Ei, e sansal me e tepida peikasalki kesempwalpen eh kin papah Koht oh mourki mour pwung.
10, 11. (a) Dahme kahrehong Asap en wekidala eh madamadau kan? (b) Iaduwen aramas me kin wiahda dihp kin mih nan “wasa likekiris kan”? Kihda ehu karasaras.
10 E mwahu pwe Asap sohte werei ahneki soangen pepehm pwukat me kin kansensuwedih ih. E mwadangete wehwehki me “nsenamwahu” en aramas suwed akan kin likamw—oh ahr “nsenamwahu” pahn ong ahnsoukiste! E mahsanih: “Komwi pahn ketikiniraildiong wasa likekiris kei oh ketin sikeniraildi pwe re en mwomwla! Re ahpw mwadangete mwomwla; imwilahrail meid kamasepwehk!” (Iretikitik 18, 19) Iengomw tohnsukuhl tohto mwein kin mih nan “wasa likekiris kei.” Ni ahnsou keren de mwuri re pahn lelohng kahpwal pwehki ahr tiahk suwed akan, mwein re pahn liseianda, de ahneki soumwahu kan me kin kohsang dipen nenek, de anahne mihmi nan imweteng de mehla! Ahpw keieu suwed, re pahn wiahla imwintihti en Koht.—Seims 4:4.
11 Emen serepein pwulopwul nan Spain me iang Sounkadehdehn Siohwa kan lelohng nan kahpwal oh esehla mehlelpen iren Paipel pwukat. Ahnsou me e pwulopwul, e kin mourki mour riau oh e kin werekiong me pwulopwul kan me sohte kin kamehlele Koht. Mwuhr, e tepida mwahukihda emen pwutak ko—pwutak menet kin doadoahngki wini suwed. Edetehn serepein menet sohte kin doadoahngki wini suwed, e kin pwainda wini suwed ong pwutako. E wehkada, “I pil kin sewese ih doadoahngki dikek oh doakoa.” Sister menet paiamwahu pwe e wehwehkihla eh sapwung oh ih eri pwurehng kehlailda ni pali ngehn. Ahpw mwuhr, sister menet inenen pwuriamweiki ahnsou e rong me pwutak menet mehkihla soumwahu en AIDS. Ei, duwehte me sounmehlkahka menet mahsanih me aramas akan me sohte kin kamehlele Koht kin mihmi nan “wasa likekiris kei.” Ekei kak mehkihla ahr tiahk suwed akan. Ahpw ong meteikan, ma re sohte pahn wekidala ahr mour, ni ahnsou keren, re pahn ale kadeik sang rehn “Kaun Sises ni eh pahn ketido sang nanleng, iangahki sapwellime tohnleng manaman akan, oh pil iangahki mpwulen kisiniei, pwe en kaloke irail kan me pohnsehse Koht oh irail kan me sohte kin peikiong Rongamwahu en Kaun Sises.”—2 Deselonika 1:7, 8.
12. Iaduwen emen pwulopwul nan Sapahn tepida wehwehki me peirinki aramas suwed akan kin wia mehkot pweipwei?
12 E inenen pweipwei en peirinki “irail kan me pohnsehse Koht” oh men duwehla irail! Ni mehlel, kitail men duwehla irail kan me kin esehla Siohwa oh ahneki koapworopwor en mour kohkohlahte. Emen brother pwulopwul nan Sapahn sukuhliki duwen met. Ni ahnsou me e pwulopwul, e men “saledek.” E kawehwehda: “I lemeleme me mie soangen kaperen ehu me I sohte iang wiewia. Mwuhr, I tepida medemedewe: Ia mwomwen ahi mour ma I sohte iang padahk mehlel? I pahn momourte lel sounpar 70 de 80 oh mehla. Ahpw, Siohwa men kihong kitail koapworopwor en mour soutuk! En wehwehki duwen met kin sewese ie en kalahnganki padahk mehlel.” Ahpw, mehlel, e sohte mengei en kolokolte atail lelepek ni ahnsou me aramas akan me kapilpene kitail sohte kin peikiong sapwellimen Koht kosonned akan. Dahme ke kak wia pwehn sewese pein kowe en dehr lohdi pahn kasongosong pwukat?
Kanahieng Ihs Ke Kin Werekiong!
13, 14. Dahme kahrehda e kesempwal kitail en pilada mwahu ihs me kitail pahn werekiong?
13 E pahn mwahu ma kitail pahn pwurehng wadek duwen aramas me kin pweida mwahu nan Melkahka 1:1-3: “Meid pai aramas akan me kin soikala kaweid en aramas suwed kan, me sohte kin men kahlemengih me dipan akan, de patehng irail akan me sohte kin wauneki Koht; ahpw re kin perenki peikiong Kosonned en Kauno [“Siohwa,” NW], oh medemedewe nan kapehdihr nin rahn oh nipwong. Re rasehng tuhke kan limwahn pihl akan, me kin materek nan rahk koaros, oh tehrail kan sohte kin mengila. Re kin pweida mwahu ni soahng koaros me re kin wia.”
14 Keieu kesempwal en tehk ihs me ke kin werekiong. Lepin Padahk 13:20 mahsanih: “Ma ke pahn padahngki mehkot sang rehn me loalokong kan, ke pahn pil loalokongla. A ma ke pahn kompoakepahnki me pweipwei kan, ke pahn ohkihla.” Met sohte wehwehki me ke pahn pohnsehsehla de lemei ong irail me pwulopwul kan me kaidehn Sounkadehdehn Siohwa kan. Paipel kangoange kitail en poakohng mehn mpatail kan oh “ahneki popohl rehn aramas koaros.” (Rom 12:18; Madiu 22:39) Ahpw, ma ke pahn nohn karanih irail, ehu rahn, ke kak ‘ale kaweid’ en aramas akan me sohte kin kapwaiada koasoandi kan en Paipel.
Kapai kan Sang Wadawad en Paipel
15. Iaduwen pwulopwul kan kak kalaudehla ahr perenkihda wadek Paipel?
15 Sounmelkahkao pil kasalehda me aramas me kin pweida mwahu kin perenki wadek sapwellimen Koht kosonnedo “ni rahn oh pil ni pwong.” (Melkahka 1:1, 2) Ni mehlel, audepen Paipel sohte mengei en wehwehki, oh nan Paipel “ekei wasa me apwal en kawehwehda.” (2 Piter 3:16) Ahpw wadawad en Paipel sohte anahne en wia mehkot kapwang. Kitail kak “ngoangkihte kang pilen dihdi mehlel en pali ngehn” en sapwellimen Koht Mahsen. (1 Piter 2:2) Nantihong wadek ekis ehu ehu rahn. Ma mie wasa kan me ke sohte wehwehki, eri wia ahmw roporop ong ireo. Mwuhr, doudouloale dahme ke wadekehr. (Melkahka 77:11, 12) Ma ke apwaliki en doudouloale, song en wadek ni “ngihl tikitik.” Mwuhr ke pahn perenki wadek noumw Paipel. Emen sister pwulopwul nan Brasil kin tamanda sounpahr mwowe ko oh koasoia: “Ong ie, Siohwa kin dohsang ie. Ahpw sounpwong kei samwalahro lel met, I kin nantihong kamwahuiala pein ahi onop oh wadawad en Paipel. Ni ahnsou wet I kin pehm me ahi nanpwungmwahu rehn Siohwa kehlailda. I kin uhdahn kamehlele ih.”
16. Iaduwen kitail kak paiekihda laud sang mihding en mwomwohdiso kan?
16 Pwehn sewese iuk en kekeirada ni pali ngehn ke anahne iang towehda mihding en mwomwohdiso kan. Ma ke pahn “kanahieng duwen ahmw kin rong,” ke kak ale kangoang laud. (Luk 8:18) Ekei pak ke kin lemeleme me mihding kan kin kapwang? Eri, idek rehmw, ‘Dahme I kin wia pwehn perenki mihding kan? I kin rong kanahieng? I kin kaunopada ong mihding kan? I kin iang pasepeng kan? Pwe Paipel padahkiong kitail en “nsenoh sawaspene ni kasalepen atail limpoak oh atail wiewia mwahu kan, . . . kakehlaka nan kapehd en emenemen.” (Ipru 10:24, 25) Ma ke men wia met ke anahne iang pasepeng! Ahpw ni mehlel, ma ke pahn iang pasepeng, ke anahne kaunopada oh onop mwowe. Emen sister pwulopwul wehkada: “E kin mengei en iang pasepeng nan mihding kan ma ke pahn kaunopada.”
Kekeid nan Sapwellimen Koht Ahl kin Sewese Kitail en Pweida Mwahu
17. Ni ahl dahieu emen me kin nantihong en wadek Paipel kin rasehng “tuhke kan limwahn pihl akan”?
17 Sounmelkahkao kasalehda me aramas me kin pweida mwahu kin rasehng “tuhke kan limwahn pihl akan.” Pihl akan ele mwein kin wehwehki pihl me kin mihmi nan warawar kan me kin kalamwurih mwetuwel en tuhke kan. (Aiseia 44:4) Wadawad en Paipel ni ehu ehu rahn kin rasehng tuhke pwoat me kin ale utupen ketihnain me mwuledek oh kansenamwahu. (Seremaia 17:8) Ke pahn ni rahn koaros ale kehl me anahn en sewese uhk en dadaurete pahn kasongosong kan oh kahpwal akan. Ni ahnsou me ke kin sukuhliki duwen sapwellimen Siohwa madamadau kan, ke kin ale erpit me kin sewese uhk en wiahda ahmw pilipil kan me konehng.
18. Dahme pahn kak kamehlelehong pwulopwul kan ahr kin pweida mwahu en papah Siohwa?
18 Ekei ahnsou, e pahn wia apwal en papah Siohwa. Ahpw menlau dehr lemeleme me e nohn apwal ong uhk. (Deuderonomi 30:11) Paipel inoukihong kowe me ‘soahng koaros me ke pahn wia, e uhdahn pahn pweida’ ni ahnsou kohkohdo, ma ahmw mehn akadei iei en kaperenda Siohwa! (Lepin Padahk 27:11) Oh tamanda me ke sohte kelepw. Siohwa oh Sises Krais pahn sewese uhk. (Madiu 28:20; Ipru 13:5) Ira kin ese duwen kahpwal kan me ke kin lelohng, oh ira sohte pahn kesehla uhk. (Melkahka 55:22) Pil mie “riamwail brother oh sister kan ni pali ngehn” me kin sewese uhk oh ahmw pahpa oh nohno ma re kin papah Koht. (1 Piter 2:17) Ma ke pahn ale sawas pwukat, oh pil iangahki pein ahmw ngoang oh nannanti, ke kak ahneki mour me kin pweida mwahu, ahpw kaidehn ong ni ahnsou wet te, ahpw pil ni ahnsou kohkohlahte!
Peidek kan ong Kousapahl
◻ Ia wehwehn “pweida mwahu” ni mehlel?
◻ Dahme kahrehda kitail anahne Siohwa en sewese kitail?
◻ Iaduwen me pwulopwul kan kak ‘wadwadek rahn akan’?
◻ Dahme kahrehda e wia elen pweipwei ma emen pahn peirinki aramas suwed akan?
◻ Iaduwen wadawad en Paipel ni ehu ehu rahn oh iang towehda mihding kan pahn kak sewese me pwulopwul kan en ahneki mour me pahn pweida mwahu?
[Kilel nan Pali 28]
Pwehki re sohte kin “lemmwiki Koht,” me pwulopwul tohto kin iang wia tiahk keper oh suwed kan
[Kilel nan Pali 30]
Me pwulopwul kan kin kalap manokehla me irail pahn lelohng kahpwal ma re wia tiahk suwed