Pwulopwul Kan Me Kin Kaperenda Mohngiong En Siohwa
Artikel pwukat kin wiawihda keieu ong irail me pwulopwul kan en Sounkadehdehn Siohwa kan. Ihme kahrehda, se men kangoange me pwulopwul kan en onop mwahu artikel pwukat oh wia pasepeng tohto ni ahnsou me mwomwohdiso pahn doadoahngki artikel pwukat ong Onop en Kahn Iroir.
“Samwa, ke en loalokongla, oh [kaperenda mohngiongi], pwe en mie ei pasapeng ong ih me kin kauwei ie.”—LEPIN PADAHK 27:11.
1, 2. Ma emen kin inengieng wia wiewia kan en sampah wet, kawehwehda ma met kin wehwehki me e sohte kak wia Kristian emen. (Rom 7:21)
MEDEWEHLA ma ke kin kohla pwain omw likou. Ni ahnsou me ke kilikilangseli likou kan, ke diar ehu likou me ke mwahuki. Poh oh sidail kin mwahu ong uhk, oh likou wet me pweitikitik. Ahpw, ahnsou me ke kadehde mwahu likouo, ke pwuriamwei, pwehki pengipeng en likouo tei, oh deidei en likouo sakanakan. Edetehn likouo me kaselel, e sohte wiawihda mwahu. Ke pahn pwaineki noumw mwohni soangen likou duwehte met?
2 Kapahrekiong karasaraso ong irair me ke kak lelong nin duwen Kristian pwulopwul emen. Ni ahnsou me ke pahn tepin kilang wiewia kan en sampah wet—duwehte likouo—e kin mwomwen kaselel. Karasepe ieu, iengomw tohnsukuhl akan mwein kin iang party kaperen kan, doadoahngki wini en kasahliel, nim sakau, date, oh wia nsenen pwopwoud mwohn pwopwoud. Ekei ahnsou, ke kin inengieng wia soangen wiewia pwukat? Ke kin inengieng en songte wia arail wiewia saledek kan ong ahnsoukis? Ma iei, dehr mwadang lemeleme me ke wie aramas suwed oh sohte kak wiahla Kristian men. Pwe Paipel mahsanih me sampah wet kin inenen widing—pil ong emen me men kaperenda Koht.—2 Timoty 4:10.
3. (a) Dahme kahrehda sohte katepe en rapahki wiewia kan en sampah wet? (b) Iaduwen emen Kristian kin kawehwehda kahrepe e pahn sohte katepe en rapahki wiewia kan en sampah wet?
3 Ni ahnsouwet, menlau tehk mwahu dahme sampah wet kak kihong kitail, duwehte ke pahn tehk likouo me ke pilahn en pwainda. Pein idek rehmw, ‘Irairen en sampah wet kin mwahu?’ Paipel mahsanih “sampah wet kin sosohrala.” (1 Sohn 2:17) Kaperen en sampah wet kin kak wiawi ong ahnsoukiste. Oh pil, imwilahn tiahk suwed kan me inenen suwed. E sohte pahn wia kapai ieu. Emen Kristian koasoia me e anahne kanengamahiong “kamedek kan me kin kohsang ahnsou ieu me e doadoahngki ah mour ni ahl sapwung.” E doula oh pil koasoia: “Sampah wet kin mwomwen kaperen. Aramas en sampah mwahuki ken kamehlele me ke kak iang wia kaperen pwukat ahpw irail sohte imwila suwed oh kamedek kan. Ahpw met sohte kak wiawi. Sampah wet men doadoahngki kowe, oh ni ahnsou me e pahn kihsang uhk dahme e mwahuki, e pahn keseiukala.” Dahme kahrehda ke pahn kesehla omw ahnsou ni omw wie pwulopwulte en ahneki soangen mour sakanakan?
Mehn Perehweisang “Me Suwedo”
4, 5. (a) Ahnsoukis mwohn e pwoula, dahme Sises peki rehn Siohwa? (b) Dahme kahrehda pekipek wet me konehng?
4 Pwulopwul kan en Sounkadehdehn Siohwa kan kin nantihong en dehr kompoakepahnki sampah wet, pwehki irail kin wehwehki me koasoandi en ahnsouwet sohte kak kihong irail mehkot me inenen katapan mehlel. (Seims 4:4) Ke wia emen me kisehn irail me pwulopwul oh lelepek? Ma iei, se men kapinga uhk. Ni mehlel, sohte mengei en pelianda kasongosong kan me kin kohsang rehn iengomw tohnsukuhl akan, oh pil en tohrohrsang irail, ahpw ke kin ale sawas laud.
5 Ahnsoukis mwohn e pwoula, Sises kapakapki me Siohwa pahn “perehsang” sapwellime tohnpadahk kan “Me Suwedo.” (Sohn 17:15) Mie kahrepe mwahu me Sises wia pekipek wet. E mwahngih me e sohte pahn mengei ong sapwellime tohnpadahk kan sohte lipilipil sounpar depe irail en kolokol arail lelepek. Dahme kahrehda? Ehu kahrepe nin duwen Sises kawehwehda iei pwehki irail sapwellime tohnpadahk kan pahn anahne uhwong imwintihti soh-sansal emen—“Me Suwedo,” Sehdan me Tepil. Paipel mahsanih me ngehn suwed menet kin “kohkohseli duwehte laion emen me kin weriwer, raparapahki ihs me e pahn kadallehla.”—1 Piter 5:8.
6. Iaduwen kitail ese me Sehdan sohte kin poakpoake me pwulopwul kan?
6 Ni erein poadoapoad en aramas, Sehdan kin perenki kahrehong aramas akan en lelong kahpwal laud kan. Medemedewe duwen kahpwal laud kan me Sehdan kahrehong Sohp oh eh peneinei en lelong. (Sohp 1:13-19; 2:7) Ele mwein ke kak tamanda wiewia kan me pwarada nan nuhs me kin kasalehda ia uwen lemei Sehdan. Tepilo kin kohkohseli raparapahki ihs me e pahn kadallehla, oh e sohte poakpoake me pwulopwul kan. Karasepe ieu, ni tepidahn keieun senturi C.E., Erod wiahda pilahn ieu en kemehla pwutak koaros me mih nan kahnimw en Pedleem me sounpar riau kohdi. (Madiu 2:16) Mwein Sehdan me kamwekid Erod en wia met—pwen kak song en kemehla serio me pahn ehu rahn wiahla sapwellimen Koht Mesaia oh kadeikada Sehdan! (Senesis 3:15) Inenen sansal me Sehdan sohte kin poakpoake irail me pwulopwul kan. E kin keieu akadeiong en kadallehla uwen tohto en aramas me e kakong. Keieu mehlel ni ahnsouwet, pwe Sehdan pisikendihsang nanleng oh piskendiongehr sampah “oh e inenen lingeringer kowahlap pwehki eh ese me eh ahnsou mwotomwotalahr.”—Kaudiahl 12:9, 12.
7. (a) Iaduwen Siohwa kin weksang Sehdan? (b) Dahme Siohwa kin kupwurki me pid ahmw kin perenki mour?
7 Ahpw, Siohwa kin weksang Sehdan (me kin “lingeringer kowahlap”), pwe E kin sapwellimaniki “limpoak mehlel” ong aramas akan. (Luk 1:78) Koht iei limpoak. Ni mehlel, pwe Sounkapikpatail kin kasansalehda mwahu irair kaselel wet, ihme kahrehda Paipel mahsanih: “Koht iei limpoak.” (1 Sohn 4:8) Ia uwen laud wekpeseng nanpwungen koht en koasoandi suwed wet oh Koht me ke kin kaudokiong! Mendahki Sehdan kin raparapahki ihs me e kak kadellehla, Siohwa “sohte ketin kupwurki emen en lekdekla.” (2 Piter 3:9) E kin kesempwaliki mour en emen emen aramas koaros—e pil kin kesempwaliki omw mour. Ni ahnsou me Siohwa nan Sapwellimen Mahsen kin kangoange iuk en dehr kisehn sampah wet, e sohte men kihsang peren de saledek en omw mour. (Sohn 15:19) Weksang met, E men apwahpwalih iuk oh men pere iuk sang Me Suwedo. Samatail me kin ketiket nanleng kin kupwurki ken alehdi mehkot me mwahu sang kaperen mwotomwot en sampah wet. E ketin kupwurki me ke pahn alehdi “mouro me uhdahn mour mehlel”—mour soutuk nan paradais nin sampah. (1 Timoty 6:17-19) Siohwa kupwurki ken pweida mwahu nan ahmw mour, oh E kin kangoange iuk en akadeiong met. (1 Timoty 2:4) Oh pil, Siohwa kin ketikihong uhk luhk tohrohr ehu. Dahkot met?
“Kaperenda Mohngiongi”
8, 9. (a) Soangen kisakis dah me ke kak kihong Siohwa? (b) Iaduwen Sehdan kin kauwe Siohwa, me pid mehkan me wiawi ong Sohp?
8 Mie ahnsou me ke pwainda kisakis ehu ong emen kompoakpahmw me keren oh mwurin met kilang mesen kompoakpahmw inenen peren oh kalahnganki kisakiso? Mwein ke medemedewe laud duwen soangen kisakis dah me pahn mwahu ong kompoakpahmw. Eri, medemedewe duwen peidek wet: Soangen kisakis dah me ke kak kihong Sounwiepomw, Siohwa Koht? Mwein ke pahn lemeleme ke kak wia met. Pwe dahme Koht, Wasa Lapalahpie, anahne sang rehn aramas akan? Dahme ke kak kihong Ih me e sohte sapwellimaniki? Paipel kin sapeng peidek pwukat nan pwuhken Lepin Padahk 27:11: “Samwa, ke en loalokongla, kaperenda mohngiongi, pwe en mie ei pasapeng ong ih me kin kauwei ie.”
9 Mwein ke esehier sang ahmw onop Paipel, me Sehdan me Tepil kin kauwe Siohwa. E kin nda me aramas akan me kin papah Koht, sohte kin wia met pwehki arail limpoak ong Siohwa ahpw irail kin papah Siohwa pwehki irail roporop ong pein irail. Sehdan kin nda me ma irail pahn lelohng kahpwal akan, re pahn mwadangete kesehla kaudok mehlel. Karasepe ieu, medemedewe dahme Sehdan koasoaiong Siohwa me pid ohl lelepek Sohp: “Komw ketin silehdier ih oh eh peneinei oh pil mehkoaros me e ahneki. Komw pil kin ketin kupwuramwahwih mehkoaros me e kin wia, oh sapweo direkilahr kou me komw ketikihong. Ahpw ma komw pahn ketikihsang mehkoaros me e ahneki—e pahn lahlahwei komwi mwohn silangomwi.”—Sohp 1:10, 11.
10. (a) Iaduwen atail ese me Sehdan kin kalikamwe kaidehn ahn Sohp lelepek kelepw, ahpw pil ahn aramas koaros arail lelepek? (b) Iaduwen ahmw kin iang kisehn peidek me pid kaunda unsek en lahng oh sampah?
10 Nin duwen me Paipel kin kasalehda, Sehdan kin kalikamwe kaidehn ahn Sohp lelepek kelepw ahpw pil ahn aramas koaros me kin papah Koht arail lelepek—pil iangahki kowe. Ni mehlel, Sehdan mahsanihong Siohwa duwen aramas koaros: “Aramas [kaidehn Sohp kelepw, ahpw aramas koaros] kin mweidala mehkoaros me e ahneki pwe en doarehla pein eh mour.” (Sohp 2:4) Ke kin kak kilang omw pwais me kin pid peidek kesempwal wet? Nin duwen me Lepin Padahk 27:11 mahsanih, Siohwa mahsanih me mie mehkot me ke kak kihong Ih—ahmw wiewia mwahu oh lelepek kan me pahn kak mweidong Siohwa Koht en sapeng Sehdan me kin kauwe Siohwa. Medemedewe duwen met—Kaunepen Lahng oh Sampah kin likwerihong uhk en utungada peidek me keieu kesempwal me mihmi sangete mahs leledo ahnsouwet. Ia uwen laud omw pwukoa oh pwais! Ke kak kapwaiada dahme Siohwa kin peki ken wia? Sohp kin kapwaiada. (Sohp 2:9, 10) Ni erein poadoapoad en aramas, Sises oh pil aramas tohto, iangahki me pwulopwul tohto kin kapwaiada dahme Siohwa kin peki irail en wia. (Pilipai 2:8; Kaudiahl 6:9) Ke pil kak wia met. Ahpw, ke dehr pa sapwungala pwe ke sohte kak sohte uhki apali nan irair wet. Sang ni omw wiewia, ke pahn kasalehda ma ke kin utungada Sehdan de Siohwa. Mehnia ke pahn pilada ken utungada?
Siohwa kin Ketin Apwalih Iuk!
11, 12. Siohwa kin nsenohki ma ke pahn pilada en papah Ih de soh? Kawehwehda.
11 Siohwa kin nsenohki mehnia pilipil ke pahn wiahda? E saikinte itar uwen aramas pwoson akan me kin utungada Siohwa, pwe Siohwa en sapeng ong ahn Sehdan karaun likamwe Ih? Ni mehlel, Tepil kose me aramas akan sohte kin papah Siohwa pwehki limpoak, ahpw e sansal me koasoia wet me likamw. Ahpw, Siohwa kin kupwurki ken utungada sapwellime kaunda pwehki E kin ketin apwalih iuk. Sises mahsanih: “Ih pil duwen Samamwail me ketiket nanleng, e sohte kin ketin kupwurki emen me tikitik pwukat en kin salongala.”—Madiu 18:14.
12 E sansal me Siohwa kin ketin kupwurki en mwahngih mehnia ahl me ke pilada. Ahpw me keieu kesempwal, ahmw pilipil kin kak kaperenda de katoutouwihala kupwuren Koht. Paipel kadehdehda mwahu me Siohwa sapwellimaniki pepehm loal akan me wiewia mwahu de suwed kin kak kamwekidada. Karasepe ieu, ni ahnsou me mehn Israel akan kin pwurpwurehng uhwong Siohwa, met kin “katoutouwihala” nan kupwuren Siohwa. (Melkahka 78:40, 41) Mwohn Nohliko wiawi ni mwehin Noha, ni ahnsou me “aramas akan ar suwedlahr nin sampah,” Siohwa “eri toutoukihla.” (Senesis 6:5, 6) Medemedewe ia wehwehn met. Ma ke pahn wia ehu pilipil sapwung, ke pahn katoutouwihala Sounwiepomw. Met sohte kin wehwehki me Koht luwet. Ahpw, met kin kasalehiong uhk me E kin ketin apwalih oh poakpoake iuk. Ahpw, ma ke pahn wia mehkot me pwung, met pahn kaperenda Siohwa. E kin kupwurperen kaidehnte pwehki ah miehr sapwellime pasapeng me E kak ketikihong Sehdan, ahpw pwehki ah pahn pil wiahla sounkatingpomw. (Ipru 11:6) Ke kin ahneki Sahm limpoak men, iei Siohwa Koht!
Kapai Tohto Me Kin Wiawi Rahnwet
13. Iaduwen atail kin papah Siohwa kin wahdohng kitail kapai kan ni ahnsouwet?
13 Kapai kan me kin kohsang atail kin papah Siohwa sohte pahn wiawi ihte ni ahnsou kohkohdo. Pwulopwul tohto en Sounkadehdehn Siohwa kan kin paiekihda peren oh nsenamwahu rahnwet, oh mie kahrepe mwahu kan. Sounmelkahka ntingihdi, “Kosonned en Kauno [“Siohwa,” NW] me pwung; oh irail kan me kin peikiong kin peren.” (Melkahka 19:8) Siohwa kin mwahngih dahme mwahu ong kitail laudsang dahme aramas akan kin ese. Siohwa doadoahngki soukohp Aiseia oh mahsanih: “Ngehi me Kauno [“Siohwa,” NW] omw Koht, me kupwurki padahkihiuk pwe en wia kamwahu ehu ong uhk oh kaweid uhk nan ahl me ke pahn keid ie. Eri, kupwuramwahu ahpw pahn pwilipwilwei rehmw rasehng piletik pwoat me sohte kin madada. Powehdi pahn lelohng uhk, rasehng iloak kan me kin pwungupwungdohng ni oaroahr.”—Aiseia 48:17, 18.
14. Iaduwen mouren kaweid en Paipel kan pahn kak sewese iuk en liksang kamedek kan en pweipwand?
14 Kapwaiada mouren kosonned akan en Paipel pahn sewese iuk en liksang medek oh loal ohla. Karasepe ieu, Paipel mahsanih me aramas akan me kin poakohng mwohni kin “kauwehkihla mohngiongirail soangen kapahtou tohtohie.” (1 Timoty 6:9, 10) Mie iengomw kan me lelong kahpwal pwehki irail kin poakong mwohni nin duwen me ntingihdi nan iren Paipel wet? Ekei ohl oh lih pwulopwul kan kin wiahda pweipwand laud pwe irail kin men pwainda likou wadawad kan oh pwainda sidail en computor oh soahng pwukat me keieu kapw. Duhla pahn pweipwand laud akan me ke anahne pwapwaineki ahnsou werei oh wihn en pweipwand pil inenen laud met kin pahrekiong mihlahr pahn kalidu me kin kamedek!—Lepin Padahk 22:7.
15. Ni ahl dah kei me mouren kaweid en Paipel kan kin pere iuk sang kamedek kan en dipen nenek?
15 Medemedewe duwen kahpwal en dipen nenek. Nin sampah pwon nan ehu ehu sounpar, peinakapw tohto me saikinte pwopwoud kin liseianda. Ekei kin naitikihedi seri oh sohte men apwalih de pil sohte ahneki koahiek en apwalih serio. Ekei kin kapwilla arail liseian akan oh eri kin ahnekihla pwunod ong arail nsen mwakelekel. Oh pil mie ohl oh lih pwulopwul kan me ale soumwahu lusulus kan pwehki dipen nenek, duwehte soumwahu en AIDS. Ni mehlel, imwila suwed me keieu laud ong irail iei arail kauwehla nanpwungmwahu en irail oh Siohwa.a (Kalesia 5:19-21) Ihme kahrehda, Paipel mahsanih: “Kumwail kadohwaneweisang kumwail tiahk en nenek.”—1 Korint 6:18.
Papah “Koht me Peren”
16. (a) Dahme kahrehda kitail ese me Siohwa kin kupwurki ken perenki ahmw pwulopwul? (b) Dahme kahrehda Siohwa kin ketikihong uhk kaweid kan?
16 Paipel kin kawehwehda Siohwa nin duwen emen “Koht me peren.” (1 Timoty 1:11) E kin kupwurki ken pil ahneki peren mehlel. Met me sansal pwe nan sapwellime Mahsen mahsanih: “Kumwail en perenki amwail pwulopwul. Kumwail pereperen nindokon amwail pwulopwul.” (Eklesiasdes 11:9, Today’s English Version) Siohwa kin ketin kasawih iaduwen wiewia kan koaros kak imwila mwahu de imwila suwed. Ihme kahrehda, E kin kaweidkin kumwail: “Eri, tamanda Sounwiepomw nindokon omw wie pwulopwulte, mwohn rahn akan oh sounpar kansensuwed kan ar pahn leledo ni omw pahn nda, “I solahr nsenamwahuki ei mour.’ ”—Eklesiasdes 12:1.
17, 18. Iaduwen emen Kristian me pwulopwul kasalehda duwen ah kin perenki papah Siohwa, oh iaduwen ke kak diarada soangen perenohte?
17 Rahnwet, me pwulopwul tohto diarada peren mehlel ni ahr kin papah Siohwa. Karasepe ieu, Lina me mahki sounpar 15 koasoia: “Met I kak sarada oh aluwei ni ahi sohte namenengki mehkot. I ahneki roson mwahu pwehki I sohte aleiong ie sika oh wini en kasahliel teikan. Kaweid kesempwal me I kin ale sang rehn mwomwohdiso kin sewese ie en pelianda widing kehlail kan en Sehdan. I kin inenen peren oh pohkomwokomw, pwehki ai kin werekiong brother oh sister kan nan Kingdom Hall me kin kakehle ai pwoson. Ahpw me keieu mwahu, I kin ahneki koapworopwor en mour soutuk nin sampah.”
18 Duwehte Lina, Kristian pwulopwul tohto kin peiki pwoson, oh met kin wahdohng irail peren. Irail kin pohnese me ahr mour—mendahki ekei ahnsou re kin lelohng kahpwal tohto—kin poahsonda pohn mehkot me mehlel oh pil mie arail koapworopwor mehlel ong ni ahnsou kohkohdo. Eri, kaukaule papah Koht menet me kin nsenohki iuk ni mehlel. Kaperenda mohngiong en Siohwa, oh E pahn kahrehong uhk en ahneki peren mehlel ahnsouwet oh pil ahnsou kohkohlahte!—Melkahka 5:11.
[Nting tikitik me mi pahs]
a Inenen kansenamwahu en wehwehki me ni ahnsou me aramas pahn koluhla, sohlahr wiahda sapwung, oh wehkada dipe kan, Siohwa pahn “mahkikihong kitail dipatail kan.”—Aiseia 55:7.
Ke Tamanda?
• Keper dah kei ke kin lelong me kin kohsang rehn “Me Suwedo,” Sehdan?
• Iaduwen ke kak kaperenda mohngiong en Siohwa?
• Iaduwen Paipel kin kasalehda me Siohwa kin nsenohkin iuk?
• Ia ekei kapai kan me kin kohsang papah Siohwa?
[Kilels nan Pali 9]
Siohwa kin nsenohki iuk, ahpw Sehdan kin akadeiong en kalowehdi iuk
[Kilel nan Pali 10]
Pwulopwul tohto kin diarada peren me keieu laud ni ahr kin papah Siohwa iangahki iengerail Kristian teikan