Kaleke Rong “Ngihlen Mehn Keiru Kan”
“Irail sohte pahn idawehn emen mehn keiru, pwe re pahn tangasang, pwehki irail sohte kin ese ngilen mehn keieu kan.” —SOHN 10:5.
1, 2. (a) Dahme Meri wia ni ahnsou Sises likwerih ede, oh dahme mahsen en Sises me e wia mwowe kin kasalehda? (b) Dahme kin sewese kitail en karanih Sises?
SISES iasadaher oh e mahsanih liho kesikesihnen limwahn sousou en Sises, me sohte paliwere loale. E kin uhdahn wehwehki liho. Lih menet iei Mery Makdala. Mpen sounpar riau samwalahro, e kausasang liho ngehn saut akan. Sang ni ahnsowo, liho kin iang Sises oh sapwellime wahnpoaron kan, apwahpwalihki irail ah kisin dipwisou kan. (Luk 8:1-3) Ahpw rahnwet, Mery wie sengiseng, pwe e kilang Sises pwoula, oh ni ahnsouwet paliwere pil sohlahr mie! Sises eri mahsanihong, “Lih, dahme ke sengisengki? Ihs me ke raparapahki?” Pwehki Meri eh kihkihong me iei ih soumweto, e ahpw ndaiong: “Maing, ma komwi me wahsang, a komwi padahkihong ie wasa komw kihong ie, pwe I en kohla oh ale.” Sises ahpw mahsanih: “Mery!” Mery ahpw mwadangete wehwehki ngihl wet. E perenkihda nda “Sounpadahk!” Oh e pwoalehdi ih.—Sohn 20:11-18.
2 Poadoapoad wet kin kasalehda ni ahl kompoake duwen dahme Sises mahsanih ehu ahnsou mwowe. E kin kapahrekiong pein ih ong emen silipen sihpw oh sapwellime tohnpadahk kan kin rasehng sihpw kan, e mahsanih me silipen sihpw men kin likweri eden nah sihpw kan koaros oh irail pil kin wehwehki ngile. (Sohn 10:3, 4, 14, 27, 28) Ni mehlel, sihpw kan kin pohnese ahr silipen sihpwo, duwehte Meri kin pohnese ah Silipen Sihpw, Krais. Met kin pil duwehte irail sapwellimen Sises tohnpadahk kan nan rahnwet. (Sohn 10:16) Duwehte sihpw emen me kin rong mwahu oh dehdehki ihs silepeo oh karanih ih, eri, duwehte kitail, sang ni atail kin dehdehkihla ni pali ngehn oh met kin sewese kitail en idawehnla atail Silipen Sihpw, Sises Krais.—Sohn 13:15; 1 Sohn 2:6; 5:20.
3. Ia ekei peidek kan me kin kohda me kin pid sapwellimen Sises karasaras duwen pwihn en sihpw?
3 Ahpw, sang karasarasohte, pwehki mahn sihpw kak pohnese ngilen aramas akan oh wehwehki ihs kompoakparail kan, irail pil kak wehwehki ihs arail imwintihti kan. Met inenen kesempwal pwehki mie atail imwintihti kan. Ihs irail? Iaduwen irail kin song en pitihidi kitail? Iaduwen kitail kak perehla pein kitail? Eri, kitail en kilang dahme Sises pil mahsanih duwen sapwellime karasaras en pwihn en sihpw.
‘Mehmen Me Sohte Pedolong nan Wenihmwen Kelen Sihpw’
4. Nin duwen karasaras en silipen sihpw, ihs me irail sihpw kan kin idawehn, oh ihs me irail sohte kin idawehn?
4 Sises mahsanih: “A me kin pedolong nan wenihmwo, iei ih me silepen sihpw. Silepen wenihmwo kin ritingadahng silepen sihpwo; sihpw kan kin rong ngile, oh ni eh kin ekerki nah sihpw kan adarail, e ahpw kin kahluwairailla liki. Ni eh kapedoi irail, e ahpw kin tieng mwohrail, oh sihpw kan kin idawehn, pwehki arail anlahr ngile. Re sohte pahn idawehn emen tohrohr, pwe re pahn tangasang, pwehki arail sahn ngile.” (Sohn 10:2-5) Tehk mwahu wasaht, Sises doadoahngki lepin lokaia wet “ngile” pak silu. Pak riau e kin mahsanih duwen ngilen silepen sihpwo, ahpw kasilu en pak, e mahsanih duwen “ngilen mehn keiru men.” Soahngen mehn keiru dah kei me Sises kin mahsanih duwen?
5. Dahme kahrehda kitail sohte kin kasamwo soangen mehn keiru me pwarada nan Sohn irelaud 10?
5 Sises sohte kin mahsanih duwen soangen mehn keiru me kitail kin kasamwo—lepin lokaia wet ni lokaia me Pwuhk Sarawi wiawihda kin wehwehki “poakohng mehn keiru kan.” (Ipru 13:2) Nan karasaras en Sises, mehn keiru menet sohte ale luhk en pedolong nan kehlen sihpw kan. E “sohte pedolong nan wenihmwen kelen sihpw, ahpw doulong ni ehu soangen ahl tohrohr.” Ih “lipirap emen, oh mehn kulih.” (Sohn 10:1) Ihs me sapwellimen Koht Mahseno padahkiong kitail me tepin wiahda sounlipirap emen oh mehn kulih? Sehdan me Tepil. Kitail kak diarada mehn kadehde pwukat nan pwuhken Senesis.
Ni Ahnsou Me Aramas Akan Tepin Rong Ngilen Mehn Keiru Emen
6, 7. Dahme kahrehda Sehdan kak adanekihla mehn keiru men oh mehn kulih?
6 Senesis 3:1-5 kin kawehwehda duwen ngilen mehn keiru emen me aramas tepin rongada. Iren Pwuhk Sarawi wet kin kawehwehda me Sehdan kin doadoahngki mahn sineik emen pwen koasoiong Ihp ni ahl widing ehu. Ni mehlel, iren Pwuhk Sarawi pwukat sohte kin kadaneki Sehdan “mehn keiru emen.” Ahpw, ah wiewia kan kin kasalehda ni ahl tohto me e kin duwehte mehn keiru men me mih nan karasaras en Sises me ntingihdi nan Sohn irelaud 10. Tehk duwen ekei irair akan me duhwepenehte.
7 Sises mahsanih me mehn keiru menet kin wawailong nan kehlen sihpw. Duwehte Sehdan, ni ahl widing, e doadoahngki mahn sineik en koasoiong liho. Wiewia widing wet kin kasansalehda Sehdan nin duwen emen me widing. Oh pil, mehn keiru menet me pedolong nan kehlen sihpw kin song en pirapahsang sihpw kan sang rehn emen me uhdahn naineki sihpw pwukat. Ni mehlel, e kin suwed sang sounlipirap men, pwe e kin pil “kemehla oh kauwehla.” (Sohn 10:10) Duwehte Sehdan, pwe ih emen sounlipirap. E pitihidi Ihp, pwe e pirapa sang Koht ah lelepek ong Koht. Oh pil, Sehdan kin kahrehong aramas en mehla. Ihme kahrehda ih emen sounkamaramas.
8. Iaduwen Sehdan kin kawukila sapwellimen Siohwa mahsen kan oh kupwur kan?
8 E sansal me Sehdan sohte mehlel ni ah kin song en kawekila sapwellimen Siohwa mahsen oh kupwur kan. Sehdan ahpw idekda rehn Ihp, “Mehlel apwoat me Koht ketin keinepwihsang kumwa en dehr tungoale wahntuhke kan en nan mwetuwelet?” Sehdan mwomwehda me e pwuriamweikihla, mwomwen e kin ndinda: ‘Koht kak wia soangen koasondi sapwung ieu?’ E pil koasoia: “Koht mahsanih men pwehki eh mwahngih me ni ahnsowohte me kumwa pahn tungoale wahntuhkehn, kumwa pahn marainla.” Tehk ah lokaia kan: “Koht mwahngih.” Sehdan kin mwomwen nda: ‘I ese dahme Koht mwahngih. I pil kin ese kupwure kan, oh e suwed.’ (Senesis 2:16, 17; 3:1, 5) Ahpw, e kansensuwed pwe Ihp oh Adam sohte soikala ngilen mehn keiru menet. Ira rong ngihl wet oh imwikihla kahpwal ong ira oh neirail seri kan koaros.—Rom 5:12, 14.
9. Dahme kahrehda kitail anahne kasik ngilen mehn keiru kan nan rahnpwukat?
9 Sehdan kin doadoahngki soangen ahlohte pwen pitihdi sapwellimen Koht aramas akan rahnwet. (Kaudiahl 12:9) Ih “semen soangen likamw koaros,” oh irail akan me kin alasang ih, kin wiahla nah seri kan pwe irail kin pil song en pitihidi sapwellimen Koht ladu kan. (Sohn 8:44) Kitail pahn kilang ekei ahl akan me aramas akan kin rong ngilen mehn keiru pwukat.
Iaduwen Aramas akan kin Rong Ngihlen Mehn Keiru kan Rahnwet
10. Ia ehu ahl me aramas kin rong ngilen mehn keiru kan?
10 Padahk widing akan. Wahnpoaron Pohl mahsanih: “Kumwail dehr mweidohng padahk likamw tohrohr akan en kaweid kumwail sang nan elen komour.” (Ipru 13:9) Soangen padahk dah kei? Pwehki padahk pwukat pahn kak ‘kaweid kitail sang nan elen komour,’ e kin sansal me Pohl kin koasoia duwen padahk kan me kin kaluwetala atail kehl ni pali ngehn. Ihs irail me kin wia padahk likamw akan? Pohl padahkiong pwihn en Kristian elder kan: “Pil mie ekei aramas me pahn pwarada sang nanpwungamwail me pahn pitiheki me pwoson akan lokaia likamw, pwe re en idawehnirailla.” (Wiewia 20:30) Rahnwet kin duwehte ni mwehin Pohl, pwe ekei aramas me kin sohlahr iang mwomwohdiso en Kristian kin song en pitihidi sihpw kan ni ahr kin wia lokaia “likamw akan”—irail kin doadoahngki ekis koasoia mehlel me kin doaloahki koasoia likamw de arail koasoia kin likamw tohr. Nin duwen wahnpoaron Piter kawehwehda, irail kin doadoahngki “lokaia likamw akan”—lokaia kan me kin mwomwen mehlel ahpw re kin sohte katepe.”—2 Piter 2:3.
11. Iaduwen mahsen kan nan pwuhken 2 Piter 2:1, 3 kin kasansalehda duwen ahl akan me irail akan me kin lahlahwe padahk mehlel kin pititihdi aramas teikan oh pil ia ahr mehn akadei?
11 Piter kin pil kasansalehda ahl akan me irail aramas me kin lahlahwe padahk mehlel kin pitihdi aramas teikan, e nda me irail “pahn ni rir kahrehdohng mwomwohdiso padahk likamw akan.” (2 Piter 2:1, 3) Nan sapwellimen Sises karasaras en kelen sihpw, sounlipirapo sohte kin pedolong “nan wenihmwen kelen sihpw, doulong ni ehu soangen ahl tohrohr,” met kin duwehte irail aramas me kin lahlahwe padahk mehlel kin ni ahl widing tuhwong kitail. (Kalesia 2:4; Sud 4) Ia arail mehn akadei kan? Piter kapataiong met: “Irail pahn isaneki kumwailla.” Ahpw, edetehn irail kan me kin lahlahwe padahk mehlel kin song en kasalehda ahr pwung, arail mehn akadei iei en “pirapa, kemehla, oh kauwehla.” (Sohn 10:10) Kaleke kitail sang mehn keiru pwukat!
12. (a) Iaduwen ihs me kitail kin werekiong pahn kak kahreong kitail en rong ngilen mehn keiru akan? (b) Ni ahl dah kei widing kan en Sehdan oh mehn keiru kan en nan rahnwet kin duwehpenete?
12 Werek keper akan. Ngilen mehn keiru kan pil kak kohsang rehn aramas akan me kitail kin werek ong. Werek keper kan kin keieu wia keper ong irail me pwulopwul kan. (1 Korint 15:33) Tamanda, Sehdan pilada en song pitihdi Ihp—pwe ih me pwulopwul oh sohkoahiek sang ah pwoud. E kahrehong Ihp en ahneki madamadau sapwung ieu me Siohwa kin nohn daulihla kihsang reh ah saledek, ahpw met sohte mehlel. Siohwa kin poakohng sapwellime aramas akan me e ketin kapikada oh e kin ketin apwalih ira. (Aiseia 48:17) Duwehte rahnwet, mehn keiru kan kin song en pitihdi kumwail pwulopwul kan, me amwail pahpa/nohno Kristian akan kin nohn daulihla kihsang rehmwail amwail saledek. Iaduwen mehn keiru pwukat pahn kak kaluwetala kumwail? Kristian serepein emen wehkada: “Ai pwoson luwetkihla iengei tohnsukuhl akan. Pwe irail kin kalapw ndaiong ie me ai pelien lamalam me nohn kakos.” Ahpw, ni mehlel ahmw pahpa oh nohno kan kin poakohng uhk. Eri, ni ahnsou me iengomw tohnsukuhl akan kin song en pitihiukada en dehr likih ahmw pahpa oh nohno kan, dehr mweidong irail en pitihdi kumwail duwehte Sehdan pitihidi Ihp.
13. Wiewia loalokong dahieu me Depit kapwaiada, oh ia ehu ahl me kitail kak alasang ih?
13 Sounmelkahka Depit mahsanih duwen werek keper akan: “I sohte kin patehng aramas akan me kin likamw; sohte ahiong me liksansalamwahu kan.” (Melkahka 26:4) Eri, ke kilangehr duwen wiewia ehu me irail mehn keiru pwukat koaros kin wia? Irail kin ekihla ihs irail—duwehte Sehdan kin ekihla ihs ih ni ah kin doadoahngki mahn sineik men. Rahnwet, ekei aramas kin ekihla ihs irail oh dahme irail men wia ni ahr kin doadoahngki Internet. Nan chat rooms, aramas laud kan me suwed pil kak mwomwehda me irail aramas pwulopwul pwen kak pitihiukedi en wiahda dihp. Kumwail pwulopwul kan, menlau kanahieng pwe kumwail en dehr luwetala ni pali ngehn.—Melkahka 119:101; Lepin Padahk 22:3.
14. Iaduwen pelien nuhs kan ekei ahnsou kin mweidong ngilen mehn keiru kan en kohda nan nuhs kan?
14 Karaun likamw akan. Edetehn ekei nuhs me kin pid Sounkadehdehn Siohwa kan kin mehlel, ekei ahnsou palien nuhs en sampah wet kin mweidong ngilen mehn keiru pwukat en kohda nan nuhs. Karasepe, nan ehu wehi, mie nuhs likamw ieu kohda me kin nda me irail Sounkadehde kan kin utungada kaunda en Hitler nan Mahwen Keriau en Sampah. Oh nan pil ehu wehi tohrohr, ehu ripoht kohda me dene Sounkadehde kan kin kauwehla ihmw sarawi kan. Nan ekei wehi kan, palien nuhs kan dene me Sounkadehde kan kin kahng neirail seri kan en ale sawas sang imwen wini oh me irail kin pil pohnsehsehla dihp laud kan me iengerail tohnkaudok kan kin wia. (Madiu 10:22) Ahpw, aramas mehlel akan me kin ese kitail kin wehwehki ma kalidip pwukat sohte mehlel.
15. Dahme kahrehda e sohte loalokong en kamehlele soahng koaros me kohda nan nuhs?
15 Dahme kitail anahne wia ma aramas kin nantihong kahrehiong kitail en pwupwudiong lidip en rong ngilen mehn keiru kan? Kitail anahne kapwaiada kaweid en Lepin Padahk 14:15: “Aramas pweipwei kin kamehlele mehkoaros; aramas loalokong kin kanahieng arail kahk koaros.” Sohte loalokong en kamehlele soahng koaros me kitail kin rong nan nuhs. Ahpw, kitail sohte kin sohte likih nuhs koaros me kin kohda, ahpw kitail pohnese me “sampah unsek mih pahn manaman en Me Suwedo.”—1 Sohn 5:19.
“Song Kasawihada Mahsen Ngenen kan”
16. (a) Iaduwen wiewia kan en mahn sihpw kin kak kamehlelehiong mahsen en Sises me diarekda nan pwuhken Sohn 10:4? (b) Dahme Pwuhk Sarawi kin kangoange kitail en wia?
16 Iaduwen kitail kak uhdahn wehwehki ma kitail kin mih rehn kompoakepah men de emen imwintihti? Sises mahsanih me irail sihpw kan kin idawehnla sileparail “pwe irail kin ahnlahr ngile.” (Sohn 10:4) Sihpw kan kin kasawihada silepen sihpw kan sang ngilerail; kaidehn arail likou kan. Ehu pwuhk me koasoia duwen sahpw akan me koasoipe mih nan Pwuhk Sarawi kin koasoia me mie mehn keiru men me mwemweitla wasao, oh dene me sihpw kan kin kasawihada silepen sihpw kan sang ni arail likou, kaidehn ngilerail. Silepen sihpw men ahpw sapeng nda me sihpw kan kin kasawikihda sileparail ki ngilerail. Pwehn kamehlelehda met, silepen sihpw oh mehn keiruwo wilianda ara likou kan. Mehn keiru uhd likawih ahn silepen sihpw likou, oh e likwerih sihpw kan, ahpw sihpw kan sohte mwekidki. Irail sehse ngile. Ahpw, ni ahnsou me silepen sihpwo wia ngile, irail tangadohng reh—mendahte ah wilianda ah likou kan. Kahrehda, mehnda ma aramas emen wiahda mwomwen silepen sihpw, ahpw ong sihpw akan, e sohte wia uhdahn silepen sihpw mehlel men. Sihpw akan kin rong ngihl akan me kin song en likwerih irail oh irail kin nantihong kasawihada mehnia me ngilen sileparail. Mahsen en Koht kin pil padahkiong kitail en wia met—“song kasawihada mahsen ngenen kan pwe kumwail en wehwehki ma re kohsang rehn Koht.” (1 Sohn 4:1; 2 Timoty 1:13) Dahme pahn sewese kitail en wia met?
17. (a) Iaduwen kitail pahn kak anlahr ngilen Siohwa? (b) Dahme atail kin wehwehki oh karanih Siohwa pahn kak sewese kitail en wia?
17 E sansal me: ma kitail pahn uhdahn wehwehki sapwellimen Siohwa kapitie, de mahsen, kitail pahn kak kasawihada ngilen mehn keiru men. Pwuhk Sarawi kin kawehwehda iaduwen kitail kak kakairada soangen loalokong wet. E mahsanih: “Kumwail pahn kapitie sang mwurimwail me mahsanih: ‘Iet ahlo, kumwail idawehn.’ ” (Aiseia 30:21) “Mahsen” wet sang mwuritail kin kohsang Mahsen en Koht. Ahnsou koaros me kitail kin wadek Mahsen en Koht, kitail kin ni karasaras rong ngilen atail Silepe Lapalap, Siohwa. (Melkahka 23:1) Eri, ma kitail pahn kalapw onop Pwuhk Sarawi, kitail pahn uhdahn esehla ngilen Koht. Atail kin esehla Koht pahn sewese kitail en mwadang dehdehkihla ngilen mehn keiru kan.—Kalesia 1:8.
18. (a) Dahme esehla ngilen Siohwa kin pil pidada? (b) Nin duwen pwuhken Madiu 17:5, dahme kahrehda kitail anahne peikiong ngilen Sises?
18 Dahme esehla ngilen Siohwa kin pil pidada? Eri, likin atail en rongorong, kitail pil anahne peikiong. Pwurehng tehk dahme pwuhken Aiseia 30:21 mahsanih. Mahsen en Koht mahsanih: “Iet ahlo.” Ei, sang ni atail kin onopki Pwuhk Sarawi, kitail kin pil rong sapwellimen Siohwa kaweid kan. Mwurin met, e kekehlikiong kitail en: “idawehn.” Siohwa kin kupwurki kitail en kapwaiada dahme kitail kin rong. Eri, sang ni atail kin kapwaiada dahme kitail kin sukuhlikier, kitail kin kasalehda me kitail sohte kin ihte rong ngilen Siohwa ahpw kitail kin pil peikiong Ih. (Deuderonomi 28:1) Peikiong ngilen Siohwa pil kin wehwehki me kitail kin peikiong ngilen Sises, pwe pein Siohwa padahkiong kitail en wia met. (Madiu 17:5) Dahme Sises, Silepen Sihpw Lapalapo, kin padahkiong kitail en wia? E padahkiong kitail en katohnpadahk oh likih pwihn en “ladu lelepek oh loalokong.” (Madiu 24:45; 28:18-20) Peikiong ngile kin wehwehki mour soutuk ong kitail.—Wiewia 3:23.
‘Pwe Re Pahn Tangasang’
19. Dahme kitail anahne wia ma ngilen mehn keiru kohda rehtail?
19 Eri, dahme kitail pahn wia ni ahnsou me emen mehn keiru men koasoiong kitail? Alasang dahme sihpw kan kin wia. Sises mahsanih: “Re sohte pahn idawehn mehn keiru men, pwe re pahn tangasang, pwehki arail sahn ngile.” (Sohn 10:5) Kitail pahn doadoahngki ahl riau pwukat. Keieu, kitail “sohte pahn idawehn” mehn keiru men. Ei, kitail kin ni kehlail soikala mehn keiru men. Pwe nan Pwuhk Sarawi ni lokaiahn Krihk, lepin lokaia pwukat “sohte pahn” kin wehwehki kahng douluhl. (Madiu 24:35; Ipru 13:5) Keriau, kitail “pahn tangasang,” de sohpeiweisang ih. Ahl pwukat iei ahl pwung kei kitail pahn wia ni ahnsou emen aramas men koasoiong kitail padahk kan me sohte kin pahrekiong ngilen Silepen Sihpw Lapalap.
20. Dahme kitail pahn wia ni ahnsou me kitail pahn tuhwong de rong (a) aramas widing kan me kin lahlahwe padahk mehlelo, (b) iengetail keper kan, (c) nuhs lipilipil kan me kin uhwong kitail?
20 Ihme kahrehda, ni ahnsou me kitail kin tuhwong aramas akan me kin lokaiahki madamadau en aramas me kin lahlahwe padahk mehlel, kitail men kapwaiada sapwellimen Koht Mahsen: “Eri, riei ko, I kangoangehkin kumwail, kaleke kumwail sang irail kan me kin kahrehda liaktohrohr oh kin kauwehla pwoson en Kristian akan, aramas pwukat pil kin uhwong padahk me kumwail aleier; kumwail dehr keiong mparail.” (Rom 16:17; Taitus 3:10) Duwehte irail Kristian pwulopwul kan me kak lelohng kapwal akan sang rehn iengerail suwed kan, irail pil anahne kapwaiada kaweid en Pohl me e kihong Timoty pwulopulo: “Tangasang ineng en mwahnakapw akan.” Oh ni ahnsou me pelien nuhs kan pahn wia karaun likamw ong kitail, kitail pahn tamanda kaweid en Pohl me e kihong Timoty: “Re [aramas akan me kin rong ngilen mehn keiru kan] pahn sohpeiweisang ni ar rongorong me mehlelo, oh mweidohng ar ahnsou poadopoad mwahl akan. Ahpw kowe, ke uhdahn pahn kakaun pein uhk ahnsou koaros oh wasa koaros.” (2 Timoty 2:22; 4:3-5) Edetehn ngilen mehn keiru kan kin mwomwen kaperen oh kansenamwahu, kitail en tangasang mehkoaros me kin kauwehla atail pwoson.—Melkahka 26:5; Lepin Padahk 7:5, 21; Kaudiahl 18:2, 4.
21. Kating dahieu kin awiawih irail akan me kin soikala ngilen mehn keiru kan?
21 Sang ni arail kin soikala ngilen mehn keiru kan, irail Kristian me keidi kan kin mwekidkihda sapwellimen Silepen Sihpw Lapalap mahsen kan me dierekda nan pwuhken Luk 12:32. Sises mahsanihong irail: “Kumwail kisin pwihn sihpw, kumwail dehr perki mehkot. Pwe Samamwail kupwurperenkidahr en ketikihong kumwail sapwellime wehi.” Duwehte irail pwihn en “sihpw teikan,” irail pil kin ngoangki rongorong mahsen en Sises: “Semeio kupwuramwahwih kumwail; kumwail keido! Kumwail keido oh towehda wehio me onopadahngkumwailehr sang nin tepin kawa.” (Sohn 10:16; Madiu 25:34) Kating kaselel ieu kin awiawih kitail, ma kitail pahn sohte pahn rong “ngilen mehn keiru kan”!
Ke Tamataman?
• Iaduwen Sehdan kin duwehte mehn keiru men me mih nan sapwellimen Sises karasaras en kehlen sihpw?
• Iaduwen aramas kin rong ngilen mehn keiru kan nan rahnwet?
• Iaduwen kitail kak wehwehki ihs irail ngilen mehn keiru kan?
• Dahme kitail anahne wia ma kitail pahn rong ngilen mehn keiru kan?
[Kilel nan Pali 27]
Mery mwadangete wehwehki Krais
[Kilel nan Pali 28]
Mehn keiru men sohte kin pedolong nan wenihmwen kehlen sihpw
[Kilel nan Pali 30]
Dahme kitail kin wia ni ahnsou me kitail kin rong ngilen mehn keiru kan?