Kasalehda Limpoak Oh Wahu Sang Ni Ahmw Pahn Tehk Kanaiehng Mwomwen Ahmw Kin Lokaia
“Emenemen ohl pwopwoud en poakohng eh werek duwehte eh kin poakohng pein ih, oh duwehte eh kin poakohng pein ih, oh emenemen lih pwopwoud en wauneki eh pwoud.”—EPISOS 5:33.
1, 2. Ia peidek kesempwal me irail koaros me pwopwoud anahne idek rehrail, oh pwekida?
IADUWEN ma ehu rahn ke alehdi ehu kisakis me kidikidpene mwahu oh ntingdi: “Apwalih Kanaiehng.” Iaduwen ahmw pahn apwalih kisakis wet? Uhdahn ke pahn nantihong kanaiehng pwe ken dehr kauwehla kisakis wet. Eri iaduwen ahmw pahn apwalih kisakis en pwopwoud?
2 Liohdi en Israel Naomi ndahiong peinakapw riemen Orpah oh Rud: “Oh Kauno en pil ketin kupwure pwe kumwa en pil pwurehng pwopwoudida, pwe en mie amwa peneinei oh wasahn kousoan.” (Rud 1:3-9) Me pid duwen lih pwopwoud mwahu men, Paipelo mahsanih: “Pwutak emen kak sohsohki ihmw oh mwohni sang rehn seme oh ine, ahpw Kauno kelehpw me kak ketikihong eh pwoud lih koahiek.” (Lepin Padahk 19:14) Ma ke pwopwoud, ke anahne kilangwohng ahmw pwoud nin duwen kisakis ehu sang rehn Koht. Iaduwen ahmw kin apwalih kisakis me Koht ketikihong uhk?
3. Kaweid en limpoak dahieu me Pohl kihda me irail ohl oh lih pwopwoud kan kak kapwaiada?
3 Ni ah ntingwohng irail Kristian akan nan keieun senturi, wahnpoaron Pohl nda: “emenemen ohl pwopwoud en poakohng eh werek duwehte eh kin poakohng pein ih, oh duwehte eh kin poakohng pein ih, oh emenemen lih pwopwoud en wauneki eh pwoud.” (Episos 5:33) Medemedewe iaduwen ohl pwopwoud oh lih pwopwoud kan kak kapwaiada kaweid limpoak wet sang ni arail lokaia.
Kanaiehng “Mehkot Suwed Douluhl”
4. Iaduwen lowetail kak wiahda imwila mwahu de suwed?
4 Emen sounnting en Paipel Seims koasoia me lowetail iei “mehkot me suwed douluhl oh ketihwo” me “diren pwoisin suwed.” (Seims 3:8) Seims wehwehki duwen kesempwalpen mehlel met. Lowe me sohte me kak irehdi kak wia mehn kauwehla soahng kan. Ni soh peikasalpe, e wehwehki duwen lepin padahk en Paipel me kin karasahiong lokaia mwahl akan kin “kauwehla wasa rasehng kedlahs.” Me weksang met, “lokaiahn loalokong kin kamwahuwihala wasa.” (Lepin Padahk 12:18) Ehi, lokaia kan kin mie lipwe laud. E kak kamedekihala, de kamwahuwihala soahng kan. Dahme ahmw lokaia kan kin wiahiong ahmw pwoud? Ma ke idek rehn ahmw pwoud met, iaduwen e pahn sapeng?
5, 6. Ia ekei ire kan me kin kahrehong apwal en kanaiehng dahme ke kin nda?
5 Ma lokaia kamedek kan kin wiahla kisehn ahmw pwopwoud, ke kak kawekila irairo pwe en mwahula. Ahpw, nanti pil anahn pwehn pweida. Pwekida? Ehu kahrepe, iei sang ni atail soh unsek kahrehda kitail pahn anahne peiong atail irair wet. Atail dihp me kitail sohsohki kak kahrehong soahng suwed ohng atail madamadau oh pil atail kin lokaiahiong emenemen. Seims ntingihdi: “Me sohte kin sapwungala ni eh lokaia, iei ih me unsek, oh ih me kin kak kaunda paliwere unsek.”—Seims 3:2.
6 Me pil patehng ahn aramas irair en soh unsek, mwomwen irair en peneinei me aramas emen tikida loale kak wia ehu kahrepe me emen kak sohte kanaiehng dahme e koasoia. Ekei aramas kin tikida nan ihmw me pahpa oh nohno kin “soh mahk, . . . pehmara, lemei.” (2 Timoty 3:1-3) Pali laud en ahnsou, seri kan me tikida nan soangen irair wet kin kalapw kasalehda soangen mwohmwohte ni arail kin laudla. Ni mehlel, irair en soh unsek me kitail sohsohki de pil sohte kaweid itar ohng kekeirda sohte wia kahrepe mwahu kitail en doadoahngki lokaia kamedek kan. Sang ni atail pahn wehwehki ire pwukat, kak sewese kitail en wehwehki dahme kahrehda en dehr doadoahngki lokaia kan me kak kauwehla wasa kin keieu wia mehkot apwal en kapwaiada ohng ekei.
‘Soikeweisang Kepweikeng’
7. Ia wehwehn en Piter lokaia ni eh kihda kaweid me Kristian akan en “soikeweisang . . . soangen kepweikeng kan”?
7 Sohte lipilipil ia kahrepe kan, ahpw en doadoahngki lokaia kamedek kan nan pwopwoud ehu kak kasalehda soh itar en limpoak oh wahu ong ahn emen pwoud. Ki kahrepe mwahu, Piter kihda kaweid ohng Kristian akan en “soikeweisang . . . soangen kepweikeng kan” (1 Piter 2:1) Lokaiahn Krihk me kawehwehdi “kepweikeng” kin wehwehki “lokaiahn kasaroh.” E kin kasalehda madamadau en ‘kasikih aramas ki lokaia kan.’ Ia uwen mehlel met kin kasalehda duwen lowe me kin kauwehla wasa!
8, 9. Dahme kak imwikihla doadoahngki lokaiahn kasaroh kan, oh dahme kahrehda pwopwoud kan en liksang wia met?
8 Lokaiahn kasaroh kan mwein sohte pahn wia mehkot me kesempwal, ahpw medemedewe dahme pahn wiawi ni ahnsou me ohl de lih pwopwoud men doadoahngki soangen lokaia wet. En likweriki ahmw pwoud pweipwei, dangahnga, de roporop kin mwomwen kahrehong ahn emen elen wiewia kan kin kak mih ni lokaia ehute—ahpw lokaia ehu me pahn kin kihdi emen! Met kaidehn tiahk en limpoak. Oh iaduwen lokaia me aramas kin pein kalaudehla pwehn kasalehda ahn arail pwoud sapwung kan? Kaidehn soangen lokaia kan duwehte “Ke kin ahnsou koaros pwand” de “Ke sohte kin rong ie” kin wia lokaia kei me ke pein kalaudehla? Irail kan me kitail lokaiahng pahn mwadangete sapeng pwehn pere pein irail. Oh met pahn uhd kahrehda akamai laud.—Seims 3:5.
9 Koaskoasoipene kan me lokaiahn kasaroh kin kalapw pidada kin kahrehiong pwunod nan pwopwoud, oh met kak imwikihla soahng laud kan. Lepin Padahk 25:24 mahsanih: “Kousoan pohn pwelengen ihmw ehu mwahusang mihmi rehn lih pwopwoud lokaia tohto men nan ihmw.” Met pil kak pid ohl pwopwoud men me kin lokaia tohto. Mwuhr, lokaia kamedek kan sang rehn ohl de lih pwopwoud kak kauwehla nanpwungara, oh mwein pil kak kahrehda ohl de lih pwopwoud men en pehm me e sohte kin ale limpoak, oh sohte warohng en ale limpoak. E sansal, me e kesempwal en kanaiehng dahme kitail kin nda. Ahpw iaduwen met kak wiawi?
‘Powehdi Lowe’
10. Dahme kahrehda e kesempwal en powehdi lowetail kan?
10 Seims 3:8 kasalehda: “sohte aramas emen me kak irehdi lowe.” Kitail anahne wia uwen atail kak pwehn powehdi lowetail. “Mie mehmen me kin lemeleme me e poadidi ong pelien atail lamalam? Ma e sohte kin powehdi lowe, eri eh poadidi sohte katepe oh e kin pitih pein ih.” (Seims 1:26; 3:2, 3) Lokaia pwukat kin kasalehda me iaduwen atail kin lokaia wia mehkot kesempwal. E kin kamwakid laudsang ihte ahmw nanpwungmwahu rehn ahmw pwoud, e kin kamwakid ahmw nanpwungmwahu rehn Siohwa Koht.—1 Piter 3:7.
11. Iaduwen atail kak irehdi iren sawehwe ehu en dehr wiahla akamai laud ehu?
11 Ke wia elen loalokong en tehk dahme ke kin ndahiong ahmw pwoud. Ma ehu irair kapwunod pwarada, nantihong katikala kapwunod wet. Tehk duwen ehu irair me pwarada nan mour en Aisek oh ah pwoud Repeka, me ntingdi nan Senesis 27:46–28:4. “Repeka ahpw ndahng Aisek, ‘I inenen tihwohkilahr en Esau eh pwoud kan, lihen liki kan. Ma Seikop pahn pwoudikihda emen soangen lih pwukat, me pwilidak en Id, eri a, ihte me mwahu, I en mehla.’” Sohte wasa me kasalehda me Aisek kin sapeng ni elen lemei. Me weksang met, e kadarala nah pwutak Seikop pwehn rapahkihda emen ah pwoud me kin lahn Siohwa me sohte pahn kak wia mehn kapwunod ohng Repeka. Iaduwen ma mie sawehwe pwarada nanpwungen ohl pwopwoud oh lih pwopwoud men. Ni keneinei wekid lokaia “kowe” ohng “ngehi” kak irehdi iren sawehwe ehu en dehr wiahla akamai laud ehu. Karasepe ehu, en dehr nda, “Kowe me sohte kin kihong ie ahmw ahnsou!” a ke sou nda, “I men kita en wiahda ata ahnsou ohng emenemen”? Kihong ahmw lamalam ohng kahpwalo ah kaidehn aramaso. Dehr song en kilangada ihs me pwung oh ihs me sapwung. Rom 14:19 mahsanih: “Eri, kitail uhdahn pahn ngoangki ahnsou koaros mehkan me kin kahrehiong kitail popohl, oh pil kin kakehlakaikitailla.”
Kihsang ‘Mwakar, Lingeringer oh Men Pei’
12. En koledi lowetail, dahme kitail en kapakapki, oh pwekida?
12 Soahng tohto kin pidada en koledi lowetail sang en ihte tehk dahme kitail kin nda. Ni mehlel, atail lokaia kan iei wahn atail mohngiong a kaidehn ewetail. Sises mahsanih: “Aramas mwahu men kin kapwarehda mehkan mwahu pwehki eh mohngiong direki me mwahu; duwehte aramas suwed men kin kapwarehda me suwed pwehki eh mohngiong direki me suwed. Pwe ewen aramas kin kapwadewei dahme audepen nan eh mohngiong.” (Luk 6:45) Eri, en koledi lowetail, kitail ele anahne en kapakap duwehte Depit: “Maing Koht, komw ketin wiahiong ie ehu mohngiong mwakelekel, oh ketikihong nan kapehdiet ehu ngehn kapw oh loalopwoat.”—Melkahka 51:10.
13. Iaduwen mwakar, lingeringer oh men pei kin kahluwalahng lokaia lemei oh kamedek?
13 Pohl kehkehlik ohng mehn Episos kan en dehr ihte liksang doadoahngki lokaia kamedek kan ahpw pil pepehm me kin kahrehiong emen en kin men doadoahngki soangen lokaia pwukat. E ntingihdi: “Kumwail kadohwanewei sang kumwail soangen mwakar koaros, soangen lingeringer koaros, soangen men pei koaros, soangen lokaia lemei oh kamedek koaros, iangahki soangen kailok koaros en nan kapehdamwail.” (Episos 4:31) Tehk me mwohnte ah koasoia “lokaia kamedek oh lemei,” Pohl mahsanih “mwakar, lingeringer oh men pei.” Iei mwakar laud me emen kin kolokolpene me kak imwikihla emen en sohla kanengamah oh kihda soangen lokaia kamedek kan. Eri pein idek rehmw: ‘I kin kihpene loal suwed oh mwakar nan ahi mohngiong? I kin “mwadang lingeringer”?’ (Lepin Padahk 29:22) Ma iei ke kin wia met, eri kapakapki sapwellimen Koht sawas en kak sewese iuk powehdi soangen luwet pwukat oh song en dehr mwadang en lingeringer. Melkahka 4:4 mahsanih: “Kumwail masak oh rerrer oh tokedihsang amwail kin wia dihp; kumwail medemedewe mwahu duwen met, ni amwail kin wendi nennenewei nan amwail peht kan.” Ma kitail kin kehn mwakar oh met kin masak me kitail pahn sohte kak powehdi met, kitail en idawehn kaweid nan Lepin Padahk 17:14: “Kohkohla mwohn akamai pahn laudla.” E mwahu en uhdi ahnsou kis oh awih lao irairo meleileidi.
14. Iaduwen uhpene de nsensuwed kan kin kamwekid pwopwoud?
14 E sohte mengei en powehdi lingeringer, eri mehlel ma e kin kohsang dahme Pohl kin koasoia “mwakar laud.” Lepin mahsen me Pohl doadoahngki wasaht ni lokaiahn Krihk kin wehwehki “pepehm en kailok me sohte kin men mahk” oh ‘mwakar me kin kilelehdi sapwung kan.’ Ekei pak mie iren nanpwung suwed me kin pwarada nanpwungen pwopwoud kan, oh ira mwein kin kolokol met ahnsou werei. Ma irair wet sohte pahn mwahula, met kak kahrehda kailok en pwarada. Ahpw sohte katepen en nsensuwedki sapwung kan en mahs. Kitail sohte kak pil ehu wekidala dahme wiawiher. Sapwung ehu me mahk miehier ah en pil manokonokala. “limpoak sohte kin inaptihnmwomw.”—1 Korint 13:4, 5.
15. Dahme pahn sewese irail kan me kin ahnla doadoahngki lokaia lemei oh kamedek en wekidala mwomwen arail kin koasoi?
15 Iaduwen ma lokaia lemei kin kalapw doadoahngki nan ahmw peneinei oh ihme ke kin tikida rong oh doadoahngki oh ke pil kin ahnlahr? Ke kak wiahda wekidekla kan. Ke irehdi soahng kei nan mour sang pein kowe oh ke uhdahn sohte pahn wia mepwukat. Iaduwe, iawasa ke pahn pilada ke en irehdi ni ahmw lokaia kan? Ke pahn uhdi mwohn ahmw lokaia kan wiahla lokaia en kamwakara kei? Ke pahn men idawehn iren kehkehlik kan me kohda nan pwuhken Episos 4:29: “Dehr wia koasoi me pahn kamadakahla emen.” Met kin anahne ken “pwilikidier mour mering en mahso iangahki eh wiewia kan; oh met kumwail pwuhriongehr nan likoun mour kapw en aramas kapw. Iei aramas kapw me Koht, Sounwiepe, kin ketin onohne sapahl ahnsou koaros nin duwen pein sapwellime roson, pwe en ketin kamakamarainihekin kumwail duwen pein ih.”—Kolose 3:9, 10.
“Lokaia ni rir”—Inenen Anahn
16. Dahme kahrehda kolokol nsensuwed oh sohte men lokaia ong meteio kin kauwehla mour en pwopwoud?
16 Sohte kamwahupe—oh e pahn kahrehda kahpwal—ni ahnsou me ohl pwopwoudo de lih pwopwoudo pahn kolokol nsensuwed oh sohte men lokaia ohng meteio. Met sohte wia ahl ehu en kaloke ahmw pwoudo pwe e kin imwikihla nsensuwed oh pahtoula. Ahpw, en kahng lokaia ohng mehteio kin ihte kalaudehla oh sohte kamwahuiala kahpwalo. Emen lih pwopwoud nda, “Ahnsou me se kin pwurehng tepida koasoi, se sohte kin koasoiapene kahpwalo.”
17. Dahme irail Kristian kan me kin lelohng kahpwal nan pwopwoud anahne en wia?
17 Ni kahpwal nan pwopwoud kin doudoulahte, sohte ehu ahl mengei. Lepin padahk 15:22 mahsanih: “Nsensuwed kin pwarada ma sohte lokaia ni rir, ahpw kaweid sang soun kaweid tohto kin wahdo pweida mwahu.” Ke anahne mwohndi rehn ahmw pwoud oh koasoia duwen kahpwalo. Ni mehkoaros, ke anahne mwohndi rehn ahmw pwoud oh ritingada ahmw lamalam oh mohngiong. Ma e mwomwen apwal en wia met, a ke sou isanekihla sawas kan sang elder kan nan mwomwohdiso? Irail ahneki loalokong laud en pwuhk sarawi oh irail pil kin ni koahiek kapwaiada iren pwuhk sarawi kan. Soangen ohl pwukat kin “rasehng wasahn ruksang kisinieng oh melimel.”—Aiseia 32:2.
Ke Kak Kana nan Mahweno
18. Soangen kahpwal dah kan me kawehwehda nan pwuhken Rom 7:18-23?
18 Koledi lowetail kan kin apwal. Met pil duwehte atail wiewia kan. En kawehwehda duwen apwal akan me e kin lelohng, wahnpoaron Pohl ntingihdi: “I ese me mwahu sohte mi loalei-met wehwehki nin duwen ahnepen ngehi aramas. Pwe mehnda ma I kin inengieng wia me mwahu, ahpw I kin sohte kakohng. I sohte kin wiahda me mwahu me I kin inengieng wia; ahpw I kin wiahda me suwed me I sohte men wia. Ma I kin wia mehkan me I sohte inengieng I en wia, met wehwehki me kaidehn ngehi me wiahda soahng wet, ahpw dihp me kin momour loalei.” Pwehki “kosonned en dihp kin wia kisehn paliwaratail,” kitail kin mengeiong en doadoahngki sapwung lowetail oh pil kisehn paliwaratail teikan. (Rom 7:18-23) Ahpw, kitail anahne peiong met—ki sawas en Koht, kitail kak kana.
19, 20. Iaduwen sapwellimen Sises mehn kahlemeng mwahu kin sewese irail ohl oh lih pwopwoud kan en kanaiehng lowerail kan?
19 Nan ehupene ehu me poahsoankihda limpoak oh wahu, e kin sohte dewen lokaia lemei kan. Medewehla duwen mehn karasepe mwahu en Sises Krais wasaht. Sises sohte kin doadoahngki lokaia en kasaroh ohng sapwellime tohnpadahk ko. Pil lel kaimwiseklahn nihpwong en eh mour pohn sampah ni wahnpoaron ko kin akamaiki ihs me lapalap nan pwungarail, sapwellimen Koht ohlo sohte lipwoare irail. (Luk 22:24-27) Paipel kehkehlingki “Kumwail ohl pwopwoud kan, kumwail poakohng amwail werek kan duwehte Krais eh ketin poakohng mwomwohdiso oh ketin pangala pein ih pwehki mwomwohdiso.”—Episos 5:25.
20 A iaduwen irail lih pwopwoud kan? E anahne “en wauneki eh pwoud.” (Episos 5:33) Iaduwen lih pwopwoud men me kin wauneki ah pwoud pahn wer ong ah pwoudo oh lokaia lemei ohng ih? Wahnpoaron Pohl ntingihdi: “Ahpw I men kumwail en dehdehkihla mwahu padahk wet: duwen Krais eh tapwin aramas koaros, duwen ohl pwopwoud eh moangen eh pwoud, oh duwen Koht eh tapwin Krais.” (1 Korint 11:3) Lih pwopwoud kan anahne en uhpah arail tapwi kan duwen Krais kin uhpah Koht. (Kolose 3:18) Mendahki sohte aramas soh unsek men kak kahlemengih Krais ni unsek, ahpw ma irail kin song en “kahlemengih ni keneinei” met pahn sewese ohl pwopwoudo oh lih pwopwoudo en kana ni mahweno oh sohte doadoahngki lowe ni ahl sapwung.—1 Piter 2:21.
Dahme ke sukuhlikihdi?
• Iaduwen lowe ehu me sohte kin doadoahngki ni kanaiehng kak kauwehla pwopwoud ehu?
• Dahme kahrehda e kin apwal en kanaiehng lowetail kan?
• Dahme kin sewese kitail en kanaiehng atail lokaia kan?
• Dahme ke anahne en wia ma ke kin ahneki kahpwal nan ahmw pwopwoud?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 12]
Elder kan kin kihda sawas kan sang nan pwuhk sarawi