Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • w07 11/1 pp. 18-22
  • Siohwa Kin Ketin Poakohng Tenek Pahrek

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • Siohwa Kin Ketin Poakohng Tenek Pahrek
  • Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2007
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • Tenek Sapahrek Paraparala
  • Konehng Ekei en Kin Nsenohki Tenek Sapahrek
  • Sampah Kapw en Tenek Pahrek
  • Ahn Sehdan Pei Sohte Pahn Pweida
  • Siohwa Wia Utupen Kopwungpwung Oh Wiewia Pwung
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—1999
  • Dahme Ke Pahn Wia Ma Kopwung Sapahrek Wiawihong Uhk de Meteikan
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa (Ong Onop)—2025
  • Kahlemengin Siohwa—Doadoahngki Kopwungpwung Oh Wiewia Pwung
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—1999
  • Peidek kan en Paipel Pasapengla
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2014
Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2007
w07 11/1 pp. 18-22

Siohwa Kin Ketin Poakohng Tenek Pahrek

“I kin poakohng dahme pwung.”—AISEIA 61:8.

1, 2. (a) Ia wehwehn lepin lokaia “tenek pahrek” oh “tenek sapahrek”? (b) Dahme Paipel mahsanih duwen Siohwa oh sapwellime irair en tenek pahrek?

TENEK pahrek kin wehwehki ‘irair en sohte lipilipilki aramas, pahrek, mwekidki dahme pwung oh mwahu.’ Tenek sapahrek kin pidada sapahrek, lipilipilki aramas, me suwed, kihong meteikan kahpwal me sohte warohng.

2 Kereniong sounpar 3,500 samwalahro, Moses ntingihdi me pid duwen Kaunepen Lahng oh Sampah, Siohwa: “Sapwellime wiewia kan me unsek oh pwung. Amwail Koht me loalopwoat oh mehlel, e kin ketin wiahda dahme pwung oh pahrek.” (Deuderonomi 32:4) Mwurin sounpar 700 samwa, Koht ketin kamwakid Aiseia en ntingihdi mahsen pwukat: “I kin poakohng dahme pwung.” (Aiseia 61:8) Nan ahnsoun tepin Kristian kan, Pohl koasoia: “Dene Koht me ketin sapwung? Soh kowahlap!” (Rom 9:14) Oh pil ahnsowo, Piter koasoia: “Koht sohte ketin lipilipilki aramas. E kin ketin kupwurperenki mehmen me kin lemmwiki, oh pil wiewia me pwung; sohte lipilipil ih soangen aramas dah.” (Wiewia 10:34, 35) Ei, “KAUN-O kin kupwurperenki dahme pwung.”—Melkahka 37:28; Malakai 3:6.

Tenek Sapahrek Paraparala

3. Iaduwen tenek sapahrek pohn sampah tepida wiawi?

3 Tenek pahrek kaidehn irair ehu me aramas tohto kin kasalehda rahn pwukat. Kitail kak lelohng kahpwal pwehki wiewiahn tenek sapahrek nan wasa koaros—nan wasahn doadoahk, nan sukuhl, ni ahnsou me kitail tuhwong irail me ahneki manaman de kaun akan, oh pil ni ahl teikan—iangahki nan peneinei. Mehlel, tenek sapahrek kaidehn mehkot kapw. tenek sapahrek wiawihong tohnsampah ni ahnsou me tepin atail pahpa oh nohno uhwongada oh kauwehla kosonned, met pwehki emen tohnleng me uhwongada oh wiahla Sehdan me Tepil me kamwakidada ira. Adam, Ihp, oh Sehdan ar doadoahngki ni sapwung kisakis kaselel en wiahda pilipil ni saledek me Siohwa ketikihong irail kin uhdahn wiewiahn tenek sapahrek ehu. Arail wiewia sapwung kan pahn imwikihla lokolok laud oh mehlahn tohnsampah pwon.—Senesis 3:1-6; Rom 5:12; Ipru 2:14.

4. Ia uwen werei tenek sapahrek kin wiawi nan koasoandi en tohnsampah?

4 Erein sounpar 6,000 sang ahnsou me uhwong wiawi nan Ihden, tenek sapahrek kin wiawi nan koasoandi en tohnsampah. Met kak uhdahn wiawi pwehki Sehdan me wia koht en sampah wet. (2 Korint 4:4) Ih me likamw emen oh semen soangen likamw koaros, soun karaun likamw oh soun pelianda Siohwa. (Sohn 8:44) E kin ahnsou koaros wia tenek sapahrek. Karasepe, pwehki soahng suwed me Sehdan kahrehda mwohn Nohliko en mwehin Noha, Koht ketin mahsanihada me “aramas akan ar suwedlahr nin sampah, oh ar lamalam akan eh kin suwed ahnsou koaros.” (Senesis 6:5) Irairo kin mihmihte ni ahnsoun Sises. E ketin mahsanih: “E sohte konehng kumwail en kin katohtowehla kahpwal akan me rahn akan kin wadohng kumwail,” soangen kahpwal akan duwehte tenek sapahrek. (Madiu 6:34) Paipel mahsanih ni pwung: “Audepen lahng oh sampah koaros kin weiweirek, rasehng medek en neitik, lao lel ahnsou wet.”—Rom 8:22.

5. Dahme kahrehda tenek sapahrek kin paraparala nan atail ahnsou laud sang mahs?

5 Eri, tenek sapahrek kin kahrehda wiewia suwed kan oh met kin wiawi erein poadopoad en tohnsampah. Ahnsouwet irair wet suwed sang mahs. Pwekida? Pwehki koasoandi suwed wet kin mih nan “imwin rahn akan” erein sounpar tohto, oh e kin lelohng “ahnsou apwal ekei” ni eh kerenlahng imwisekla. Paipel kohpadahr me erein ahnsowo, aramas akan pahn “roporop ong pein irail, mehwo, aksuwei oh pohnmwahso; re pahn kamwakara, . . . oh re sohte pahn kin kasapahlkalahnganki mehkot. . . . Irail pahn sempoak, soh mahk, karaun likamw oh pehmara, lemei, oh re pahn kailongki me mwahu; re pahn pangala iangarail kan, re pahn loaumwohmw oh kalahwasa.” (2 Timoty 3:1-5) Soangen irair suwed pwukat kin kahrehda soangsoangen tenek sapahrek en wiawi.

6, 7. Soangen tenek sapahrek laud dah kan kin wiawihong tohnsampah nan rahn pwukat?

6 Erein sounpar epwiki kei leledo atail ahnsou, tenek sapahrek kin wie suwedla laud sang mahs. Ehu kahrepe iei pwehki mahwen tohto wiawi nan erein sounpar pwukat. Karasepe, ekei soun kasawih poadopoad kan kin koasoia me nan Mahwen Keriau en Sampah kelepw, mpen aramas meh million 50 lel 60 mehkihla oh pali laud en irail kaidehn sounpei kan ahpw ohl kan me sohte iang mahwen, pil lih akan, oh seri kan. Mwurin mahweno imwisekla, aramas rar kei kin kamakamkihla soahng soangen pei kan, oh pali laud en irail kaidehn sounpei kan. Sehdan kin doadoahngki tenek sapahrek pwehki e lingeringerki eh ese me Siohwa pahn ketin kalowehdi ih ni ahnsou keren. Kokohp en Paipel mahsanih met: “Tepilo leledohr rehmwa, oh e inenen lingeringer kowahlap pwehki eh ese me eh ahnsou mwotomwotalahr.”—Kaudiahl 12:12.

7 Wehi kan en sampah kin doadoahngki tala trillion nan ehu ehu sounpar ong kepwe en mahwen kan. Aramas million epwiki kei sohte ahneki dahme re anahne pwehn momour, eri medewehla kamwahu kan me kak wiawi ma wehi pwukat pahn doadoahngki soangen lapalahn mwohni wet ong kahrepe mwahu kan. Mpen aramas billion kei sohte itar kenerail mwenge, ahpw meteikan diren kenerail mwenge. United Nations kasalehda me mpen seri lime rar kin mehkihla duhpek ehu ehu sounpar. Met uhdahn sohte pahrek! Oh pil, medewehla duwen me tohto me kamakamkihla kaiohla. Sounpar koaros, nanpwungen meh million 40 lel 60 kin kamakamla nan sampah pwon! Uhdahn tenek sapahrek douluhl!

8. Ia ehute ahl me tenek pahrek kak wiawihong tohnsampah?

8 Kaunen aramas akan sohte kin diarada iaduwen re kak kamwahwihala soahng soangen kahpwal kan me tohnsampah kin lelohng rahnwet, oh tohnsampah sohte pahn kak kamwahwihala irair wet. Mahsen en Koht kohpadahr me nan atail ahnsou, “aramas suwed oh me likamw akan pahn nantihweite sang ni me suwed ong ni me suwedsang; re pahn pitipithete meteikan, oh pein irail pahn pitida.” (2 Timoty 3:13) Tenek sapahrek kin uhdahn wia kisehn mour en ehu ehu rahn oh aramas akan sohte kak kihsang irair wet. Koht en tenek pahrek te me kak ketikihsang tenek sapahrek. Ih kelepw me kak ketikihsang Sehdan, ngehn saut akan, oh aramas suwed akan.—Seremaia 10:23, 24.

Konehng Ekei en Kin Nsenohki Tenek Sapahrek

9, 10. Dahme Asap mworuskihla?

9 Mahs, ekei sounnting en Paipel kan pil pwonopwonki dahme kahrehda Koht saikinte ketin kamwahwihala koasoandi en tohnsampah oh ketin wahdo tenek pahrek mehlel. Karasepe, tehk duwen ohl men me momour ni ahnsou me Paipel ntingdi. Oaralap en Melkahka 73 kin kasalehda ahd Asap, soun keseng ndand en mehn Lipai men me momour erein kaundahn Nanmwarki Depit, de soun keseng men en peneinei ehu me Asap wia arail pahpa kahlap. Asap oh kadaudoke kan ntingihdi koul tohto me kin kadoadoahk ong nan kaudok en wehi pokon. Ahpw, nan ehu ahnsou nan eh mour, sounnting en melkahka menet mworuskihla eh kaudok. E kilangada duwen aramas suwed akan ar pweida mwahu oh ahneki kepwe tohto, oh e diarada me re kin kalapw nsenamwahuki arail mour oh sohte kin lelohng imwila suwed kan.

10 Kitail wadek: “Pwehki ei peiriniong me aklapalap akan ni ei kilang duwen me suwed akan ar kepwehpwe. Soangen lokolok laud kan sohte kin lelohng irail; re kin kehlail oh sohte kin soumwahu. Re sohte kin diar apwal duwehte aramas teikan; re sohte kin kedirepwki apwal en meteikan.” (Melkahka 73:2-8) Ahpw mwuhr, sounnting en Paipel menet tepida wehwehki me soangen madamadau wet me sapwung. (Melkahka 73:15, 16) Sounmelkahkao song en kapwungala eh madamadau, ahpw e sohte kak uhdahn wehwehki dahme kahrehda me suwed akan mwomwen pitsang kalokepen ar wiewia suwed kan oh tohnkaudok lelepek kan kin lelohng lokolok kan.

11. Dahme sounmelkahkao Asap tepida wehwehki?

11 Kedekedeo, ohl lelepek menet tepida wehwehki dahme pahn wiawihong me suwed akan—me Siohwa pahn uhdahn ketin kapwungala ire pwukat. (Melkahka 73:17-19) Depit ntingihdi: “Koapworopworki KAUN-O oh kapwaiada sapwellime kosonned akan; e ahpw pahn ketin kawauwihiukala ni eh pahn ketikihong uhk sahpwo, oh ke pahn kilang me suwed akan ar pahn koakoahksang.”—Melkahka 37:9, 11, 34.

12. (a) Ia kupwuren Siohwa ong me suwed oh tenek sapahrek? (b) Ia ahmw pepehm ong iaduwen Siohwa pahn ketin kapwungala kahpwal en tenek sapahrek?

12 E sansal me ih kupwuren Siohwa en ketikihsang me suwed oh tenek sapahrek sang sampah ni sapwellime ahnsou. Kristian lelepek kan pil anahne kaukaule katamankin pein irail ire wet. Siohwa pahn ketikihsang irail akan me kin uhwong kupwure, oh e pahn katingih irail akan me kin mourki mour me pahrekiong kupwure. “E kin mahmahsanih aramas akan wasa koaros oh mwahngih dahme re kin wiewia. E kin ketin kasawih aramas mwahu oh me suwed kan koaros; e kin ketin kalahdeki kowahlap me kin keid likin sapwellime kosonned akan. E kin ketin kamwerehdi kisiniei oh suwepel okohk pohn aramas suwed kan; e kin ketin kalokehkin irail kisinieng mpwumwpwul. KAUN-O me pwung oh kin kupwurki wiewia mwahu kan.”—Melkahka 11:4-7.

Sampah Kapw en Tenek Pahrek

13, 14. Dahme kahrehda me pwung oh tenek pahrek pahn paraparala pohn sampah kapw?

13 Ni ahnsou me Siohwa pahn kasohrehla koasoandi sapahrek wet me mih pahn manaman en Sehdan, E pahn ketin wahdo sampah kapw kaselel ieu. E pahn mih pahn kaundahn Wehin Koht nanleng, oh ih wehio me Sises ketin padahkiong sapwellime tohnpadahk kan en kapakapki. Me suwed oh tenek sapahrek pahn sohrala oh me pwung oh tenek pahrek pahn mie, oh ih ahnsou me kapakap wet pahn uhdahn pasapengla: “Mweimwi en pweida wasa koaros, kupwuromwi en kin wiawi nin sampah duwen eh kin wiawi nanleng.”—Madiu 6:10.

14 Paipel kin padahkiong kitail soangen kaunda dah me kitail kak kasik, soangen kaunda me aramas mohngiong mehlel kan koaros kin kasikasik. Melkahka 145:16 pahn uhdahn pweida: “Komwi kin ketikihong irail uwen me itar oh kin ketin kaitarala ar anahn akan koaros.” Kapatahiong met, Aiseia 32:1 mahsanih: “Ahnsou ehu nanmwarki men [Sises Krais me ketiket nanleng] pahn mie me inenen inen oh pwung, oh sapwellime kaunen wehi kan [irail akan me kin wiliandi Krais pohn sampah] pahn kin kakaun ni pwungen kosonned.” Me pid duwen Nanmwarki Sises Krais, Aiseia 9:7 kohpadahr: “Sapwellime manaman pahn wie lapalapala, oh popohl pahn poatopoat nan sapwellime wehi. E pahn ketin kaunda wasa nin duwen kadaudok en Nanmwarki Depit, oh sapwellime manaman pahn poahsoankihda pwung oh pwuhng pahrek, sang met oh pil kohkohlahte. KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketin ngoangki kowahlap mepwukat koaros en pweida.” Ke kak kilang pein uhk wie momour pahn kaunda pwung wet?

15. Dahme Siohwa pahn ketin wiahiong tohnsampah nan sampah kapw?

15 Nan sapwellimen Koht sampah kapw, kitail solahr pahn ahneki kahrepe en kasalehda soangen lokaia kan me kitail kin diarada nan Eklesiasdes 4:1: “I ahpw pil pwurehng medemedewe duwen sapwung koaros me kin wiewiawi nin sampah. Me milahr nan apwal akan kin wie sengiseng, oh sohte me kin sewese irail. Sohte me kin sewese irail pwehki me kahpwalihirailla kan me ahneki manaman pohrail.” Mehlel, ki atail madamadau me soh unsek, e kin apwal en medewehla ia pahn uwen kaselel en sampah kapw pwung wet. Me suwed solahr pahn mie, ahpw soahng mwahu kante pahn mie rahn koaros. Ei, Siohwa pahn ketin kapwungala soangen sapwung koaros ni ahl ehu me pahn mwahu sang douluhl dahme kitail kin kasik. Ia uwen konehng me Siohwa Koht ketin kamwakid Piter en ntingihdi: “Kitail koapworopwor oh awiawih lahng kapw oh sampah kapw, wasa me pwungen kalahngan en Koht pahn poadada ie poatopoat, duwen eh ketin inoukidahr”!—2 Piter 3:13.

16. Dahkot “lahn kapw” me wiawihdahr, oh ni ahl dahieu me “sampah kapw” tepidahr wiawihda?

16 Ni mehlel, “lahn kapw,” sapwellimen Koht koperment nanleng me mih pahn manaman en Krais, wiawihdahr. Irail kan me pahn wia poahsoanpen “sampah kapw,” me iei koasoandi kapw en sampah en tohnkaudok lelepek kan, kin wie kohkohpene erein imwin rahn akan. Irail kereniong meh isihrar, oh mih nan mpen sahpw 235 oh pil nan mwomwohdiso 100,000. Irail pwukat me lella rar kei kin suksukuhliki sapwellimen Siohwa pwung oh pil sapwellime elen tenek pahrek kan, oh pwehki met, re kin paieki minimin me kin poahsoankihda limpoak en Kristian nin sampah pwon. Nan poadopoad en sampah, arail kin miniminpene me keieu sansal oh kin dadaurete, oh minimin wet kin siksang soahng koaros me irail akan me kin idawehn Sehdan kin ahneki. Soangen limpoak oh minimin wet iei kasalepen ahnsou kaselel me pahn kohdo nan sapwellimen Koht sampah kapw, me pahn mih pahn kaunda pwung oh tenek pahrek.—Aiseia 2:2-4; Sohn 13:34, 35; Kolose 3:14.

Ahn Sehdan Pei Sohte Pahn Pweida

17. Dahme kahrehda ahn Sehdan kaimwiseklahn pei ong sapwellimen Siohwa aramas akan sohte pahn pweida?

17 Ni ahnsou keren, Sehdan oh ienge kan pahn uhwongada sapwellimen Siohwa tohnkaudok kan pwehn song en kasohrirailla. (Esekiel 38:14-23) Met pahn wia kisehn dahme Sises kohpadahr me “apwal [“kahn kamakam kowahlap,” NW] en ni ahnsowo pahn laudsang apwal me kin wiawi sang mahs kohdo lel met; pil sohte me pahn duwe sang met kohla.” (Madiu 24:21) Ahn Sehdan pei pahn pweida? Soh. Mahsen en Koht kin kamehlelehiong kitail: “KAUN-O kin kupwurperenki dahme pwung oh sohte kin likidmeliehla sapwellime aramas loalopwoat akan. E kin ketin sinsile irail ahnsou koaros, a kadaudok en me suwed akan pahn koakoahksang. Me pwung kan pahn koukousoan nan sahpwo oh re pahn sapwenikihla kohkohlahte.”—Melkahka 37:28, 29.

18. (a) Iaduwen Koht pahn mwekidki ahn Sehdan pei ong Sapwellime aramas akan? (b) Dahme kahrehda e wia kamwahupomw en kousapahlih ire pwukat me poahsoankihda Paipel duwen tenek pahrek eh pahn pweida?

18 Sehdan oh eh pwihn pahn pei ong sapwellimen Siohwa ladu kan oh met pahn wia kaimwisekalahn eh wiewiahn uhwong Siohwa oh sapwellime aramas akan. Siohwa ketin doadoahngki Sekaraia oh kohpadahr: “Mehmen me pahn sair kumwail pahn sair mehkot me keieu kesempwal rehi [“pwoaren mesei,” NW].” (Sekaraia 2:8) Met rasehng emen me doadoahngki sendin peh oh sair pwoaren mesen Siohwa. E pahn ketin mwadang mwekidki met oh kasohrehla me uhwong kan. Sapwellimen Siohwa ladu kan kin wia aramas kei me keieu limpoak, minimin, meleilei, oh peik pohn sampah. Kahrehda, en peiong irail pahn uhdahn sohte konehng oh sapahrek. Siohwa sohte pahn ketin mweidohng met pwehki e kin “kupwurperenki dahme pwung.” Sapwellime wiewia wet pahn imwikihla kasohrlahn imwintihti en sapwellime aramas akan, oh tenek pahrek pahn kana, oh irail akan me kin kaudokiong Koht mehlel kelepw pahn komourla. Ia uwen kapwuriamwei oh kaperen en wiewia pwukat me pahn wiawi ni ahnsou keren!—Lepin Padahk 2:21, 22.

[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 19]

Aramas akan ar suwedlahr nin sampah mwohn Nohliko, oh pil ni “imwin rahn akan”

[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 20]

Nan sapwellimen Koht sampah kapw, tenek pahrek oh me pwung pahn pweida oh me suwed pahn sohrala

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share