Doadoahk En Kalohk Sang Ihmw Lel Ihmw—Dahme Kahrehda Ahnsou Wet E Inenen Kesempwal?
“Eri, rahn koaros, nan Tehnpas Sarawio oh nan imwen aramas akan irail kin wonoweite ni padahk oh kawehwe Rongamwahu duwen Sises me iei Mesaia.”—WIEWIA 5:42.
1, 2. (a) Soangen koasoandi en kalohk dahieu me aramas akan kin kalapw kilang Sounkadehdehn Siohwa kan doadoahngki? (b) Dahme kitail pahn tehkpene nan artikel wet?
NAN wehi kan koaros en sampah, aramas tohto kin kalapw kilang met wiawi. Aramas riemen likawih likou mwahu kin kolahng ni ihmw akan oh song en ehukihong tohnihmwo ehu padahk mwotomwot sang nan Paipel me pid sapwellimen Koht Wehio. Ma tohnihmwo kin perenki rong, sounkalohk pwukat mwein ele pahn kasalehiong ih pwuhk de makasihn kan me poahsoanda sang Paipel oh mwein toukihda arail ahnsou en pwuredo oh wia onop en Paipel ni soh isepe. Ira eri uhd douluhlla ni ihmw teio. Ma ke kin iang doadoahk wet, mwein ke kin diarada me aramas akan kin mwadang en pohnese me kowe emen Sounkadehdehn Siohwa mwohn ahmw pahn tepida koasoi ong irail. Ei mehlel, aramas akan kin esehla Sounkadehdehn Siohwa kan pwehki arail kin kalohk sang ihmw lel ihmw.
2 Kitail kin doadoahngki soangen wiepe kei pwehn kapwaiada pwukoa me Sises ketikihong kitail en kalohk oh katohnpadahk. (Mad. 28:19, 20) Kitail kin kalohk nan wasahn netinet kan, nanial akan, oh pil wasa teikan en wehi pokon. (Wiewia 17:17) Kitail kin kalohk ong me tohto ni atail kin doadoahngki telephone oh pil ntingihada kisinlikou kan ong irail. Kitail kin ehukihong me kitail kin tuhwong kan nan ehuehu rahn duwen padahk mehlel kan en Paipel. Pil nan computer, mie pein neitail web site me kin kihda padahk kan me poahsoanda sang Paipel ni lokaia tohto sang 300.a Soangen koasoandi pwukat koaros kin imwila mwahu. Ahpw, pali laud en wasa teikan, koasoandi me re kin kalapw doadoahngki pwehn kalohkiseli rongamwahu iei en kalohk sang ihmw lel ihmw. Ia poahsoanpen koasoandi en kalohk wet? Iaduwen e wiahla koasoandi ehu me sapwellimen Koht aramas akan nan rahn pwukat kin keieu doadoahngki laud? Oh dahme kahrehda ahnsou wet e uhdahn kesempwal?
Koasoandi me Wahnpoaron kan Kin Doadoahngki
3. Kaweid dah kan me pid kalohk me Sises ketikihong sapwellime wahnpoaron kan, oh dahme met kin kasalehda duwen arail pahn kin kalohk?
3 Poahsoanpen koasoandi en kalohk ihmw lel ihmw kin kohsang nan Pwuhk Sarawi. Ni ahnsou me Sises ketin poaroanehpeseng sapwellime wahnpoaron kan en kohla kalohk, e mahsanihong irail: “Ni amwail pahn kin lel nan kahnimw de nan kousapw ehu, kumwail pedolong oh rapahki mahs aramas emen me pahn kin men kasamwo kumwail.” Ahpw iaduwen irail pahn rapahki aramas akan me pahn men kasamwo irail? Sises padahkihong irail en kohla nan imwen aramas akan ni eh mahsanih: “Ni amwail pahn kin pedolong nan ihmw ehu, amwail rahnmwahu en kin duwe met: ‘Popohl ong tehnpas wet.’ Ma tohn ihmwo pahn kasamwo kumwail, amwail popohl pahn mihmihte rehrail.” Iaduwen, irail pahn anahne awih lao tohnihmw akan pahn luke irail en kohla rehrail ni imwarail kan? Tehk dahme Sises ketin mahsanih mwuhr: “Ma ihmw de kahnimw ehu sohte men kasamwo kumwail de rong amwail padahk, a kumwail pedoisang nan wasa ko oh sipedasang pwelpar akan nin nehmwail akan.” (Mad. 10:11-14) Kaweid pwukat kin kasansalehda me ni en wahnpoaron kan pahn kin “mweselpeseng oh kakahnseli nan kisin kahnimw kan koaros, kapakapahrengki duwen Rongamwahu,” irail me pahn tiengla mwowe oh nantihong tuhwong aramas akan nan imwarail kan.—Luk 9:6.
4. Ia wasa Paipel kin koasoia me kalohk en ihmw lel ihmw pahn kin wiawi?
4 Paipel ketin kasalehda ni oaritik duwen wahnpoaron kan arail kin kalohk ihmw lel ihmw. Karasepe ehu, nan Wiewia 5:42 kin mahsanih duwen irail: “Rahn koaros, nan Tehnpas Sarawio oh nan imwen aramas akan irail kin wonoweite ni padahk oh kawehwe Rongamwahu duwen Sises me iei Mesaia.” Sounpar 20 mwurin met, wahnpoaron Pohl katamankihong ohl mah kan nan mwomwohdiso en Episos: “I sohte kin ekihsang kumwail mehkot me I dehdehki me pahn sewesei kumwail ni ei padahk oh panawih kumwail nan wasahn kapokon kan oh nan imwamwail kan.” Iaduwen, Pohl kin mwemweitla rehn elder pwukat mwohn irail wiahla ienge kan nan pwoson? E sansal me ei, pwehki e kin padahkihong irail duwen irail “en weksang diparail kan, oh wekidekiong Koht oh pil pwoson mwaren Kaun Sises.” (Wiewia 20:20, 21) Ni en Robertson’s Word Pictures in the New Testament kin koasoia duwen Wiewia 20:20, e koasoia: “E kesempwal en ese me sounkalohk inenen ndand menet kin kalohkseli ihmw lel ihmw.”
Pelin Loukust nan Atail Ahnsou
5. Iaduwen kokohp en Soel kin kawehwehda duwen doadoahk en kalohk?
5 Doadoahk en kadehde me kin wiawi ni mwehin wahnpoaron kan kin wia mwetehn doadoahk ehu me pahn wiawi nan atail ahnsou me pahn laudsang ahnsowo. Soukohp Soel kin karasahiong doadoahk en kalohk wet me irail Kristian keidi kan kin wia duwehte en kisin mahn kan, oh pil pelin loukust kan arail kin kauwehla soahng tohto. (Soel 1:4) Ni arail kin mwekid kohkohwei duwehte sounpei kan, uwen tohto en loukust pwukat kak powehdi mehkoaros me wia mehn kerempwa ehu ong irail, re kin doudahng nan ihmw kan, oh kin kangala soahng koaros me kin mih mwohrail. (Wadek Soel 2:2, 7-9.) Ia uwen met kin kasalehda ni sansal duwen poadidi oh unsek en doadoahk en kalohk me sapwellimen Koht aramas akan kin wiewia nan atail ahnsou! Koasoandi me keieu kesempwal me irail Kristian keidi kan oh iengerail ‘sihpw teikan’ kin doadoahngki pwehn kapwaiada kokohp wet iei en kalohk sang ihmw lel ihmw. (Sohn 10:16) Iaduwen Sounkadehdehn Siohwa kan tepihada doadoahngki koasoandi en kalohk wet me wahnpoaron kan kin doadoahngki?
6. Nan pahr 1922, mehn kangoang dah me kohda ong doadoahk en kalohk ihmw lel ihmw, oh iaduwen ekei kin mwekidki met?
6 Sang nan pahr 1919 kohdo, kawehwehpen pwukoa me emenemen Kristian ahneki ong doadoahk en kalohk wet kin laudla. Karasepe, nan ehu artikel me oaralap mahsanih “Kesempwal en Kalohk” nan Watchtower en August 15, 1922, kin katamankihong Kristian keidi kan duwen kesempwalpen en “ieiangete wahseli padahk kan me ntingdier ong aramas akan oh en koasoiong irail ni arail wenihmw kan, oh kin wia kadehde me wehin nanleng kerendohr.” Padahk kan me re pahn doadoahngki ong irairo kin ntingdi ni oaritik nan Bulletin (me met iei Atail Doadoahk en Wehio). Ahpw mendahki met, nempehn irail akan me kin iang kohseli wia doadoahk en kalohk ihmw lel ihmw uhdahn malaulau nin tepio. Ekei kin pweiek. Irail kin kihda soahng soangen mehn uhwong tohto, ahpw uhdahn poahsoanpen arail uhwong kan iei arail kin leme me doadoahk wet kin ongete lidu kan. Ni koasoandi en kalohk sang ihmw lel ihmw kin wie lalaudla, tohto en irail pwukat kin ekis ekis solahr men miniminiong sapwellimen Siohwa pwihn.
7. Tepida nan pahr 1950, soangen anahn dahieu me pwarada?
7 Nan sounpar kan mwuri, me tohto kin iangala doadoahk en kalohk wet. Ahpw mwuhr, e sansalda me kalaudlahn kasukuhl ong nan doadoahk en kalohk ihmw lel ihmw wet anahne en uhdahn wiawi. Karasepe ehu, kitail kilang dahme wiawi nan Wehin Amerika. Tepida nan pahr 1950, persent 28 en sounkadehde kan nan sahpw pwukat kin wia arail doadoahk en kalohk en ihte kihla kisin doaropwe kan de pil kesihnen ni keilen ahl akan oh kolokol neirail makasihn kan. Daulihla persent 40 sohte kin kaukaule iang kalohk, oh kak sohte iang kalohk nan erein sounpwong kei. Dahme pahn kak wiawi pwehn sewese irail Kristian poadidi kan koaros en kalohk sang ihmw lel ihmw?
8, 9. Soangen prokram en kasukuhl dah me tepida wiawi nan pahr 1953, oh ia imwilahn met?
8 Nan ehu kapokon laud en Sounkadehdehn Siohwa kan en sampah pwon (International) me wiawi nan kahnimw en New York nan pahr 1953, kaweid tohrohr pil kohda ong koasoandi en kalohk ihmw lel ihmw. Brother Nathan H. Knorr, me ahnsowo kin apwalih doadoahk en kalohk wet nan sampah pwon, pakairki me doadoahk me Kristian sounapwalih kan pahn keieu nsenohki iei en sewese Sounkadehde kan koaros en wiahla sounkalohk en ihmw lel ihmw kaukaule kei. E koasoia: “Koaros pahn anahne en koahiekla pwehn kalohki rongamwahu wet sang ihmw lel ihmw.” Prokram en kasukuhl nan sampah pwon eri tepida wiawi pwe mehn akadei wet en kak pweida. Irail kan me saikinte iang kalohk sang ihmw lel ihmw kin ale mehn kasukuhl ong iaduwen irail pahn tuhwong aramas akan ni ihmw kan, doadoahngki neirail Paipel kan pwehn kawehwe ong irail ni pwung, oh pil sapengla arail peidek kan.
9 Imwilahn prokram en kasukuhl wet kin inenen pweida. Nan erein sounpar eisek te, nempe en sounkalohk kan kin tohtohkihla persent 100, nempe en aramas me sounkalohk kan kin pwurala rehrail kin laudkihla persent 126, oh tohtohn irail akan me kin onop Paipel pil tohtokihla persent 150. Rahnwet, kereniong sounkalohk isirar kei me kin kalokalohki rongamwahu wet nan sampah pwon. Kekeirda laud wet kin wia mehn kadehde me Siohwa kin ketin sewesewese sapwellime aramas akan nan doadoahk en kalohk ihmw lel ihmw wet.—Ais. 60:22.
Kilelehdi Aramas akan ong Komour
10, 11. (a) Mehn kaudiahl dahieu me kowohng Esekiel, me kilelehdi nan Esekiel irelaud 9? (b) Iaduwen kaudiahl wet kin pweida nan atail ahnsou?
10 Kesempwalpen doadoahk wet en kalohk ihmw lel ihmw kin kak sansalda nan ehu kaudiahl me kowohng soukohp Esekiel. Nan kaudiahl wet, Esekiel kilangada ohl wenemen me weuwa neirail tehtehn pei nan pehrail oh pil kaisimen en ohl me likouki likou linen oh weuwa mehkot me e pahn ntingki. Ohl kaisimeno aleier pahngok en “kohwei nan kahnimw en Serusalem pwon oh kihdiong kilel ehu ni temwen aramas koaros me pahtoulahr oh milahr nan apwal pwehki soahng saut akan me wiewiawi nan kahnimwet.” Mwurinte doadoahk en kilel wet ah nek, ohl wenemen ko me weuwa neirail tehtehn pei kan aleier kehkehlik en kemehla koaros me sohte kilel mih ni temwarail.—Wadek Esekiel 9:1-6.
11 Kitail kin wehwehki me ni pweidahn kokohp wet, ohl me “mi nan likou linen” kin mwete irail Kristian kan me keikihdi ngehn sarawi. Ki doadoahk en kalohk, pwihn en keidi pwukat kin mwomwen kilelehdi irail akan me wiahlahr sapwellimen Krais ‘sihpw teikan.’ (Sohn 10:16) Kilel dahieu met? Kilel wet, me kin ni karasaras mihmi ni temwarail, iei mehn kadehde me sihpw pwukat iei irail tohnpadahk poadidi oh papidaisla kei en Sises Krais oh me onehda sapahl irail ong ni aramas kapw me rasehng Krais. (Ep. 4:20-24) Irail pwukat me rasehng sihpw kan wiahlahr pelin sihpw ehu rehn Kristian keidi kan oh kin sewese irail nan doadoahk kesempwal wet en pil iang kilelehdi meteikan.—Kaud. 22:17.
12. Iaduwen kaudiahl me kohwong Esekiel duwen kilel ni temwen aramas akan kin kasalehda ni sansal kesempwalpen atail doadoahk en rapahki aramas me rasehng sihpw kan?
12 Kaudiahl wet me Esekiel kilangada kin kasalehda ni sansal dahme kahrehda en rapahki aramas akan me kin “pahtoulahr oh mihlahr nan apwal” kin inenen karuwaru. E kin pidada mour en emenemen. Ahnsou keren, sapwellimen Siohwa sounpei en mahwen kan nanleng, me kin mwete ohl wenemen me weuwa neirail tehtehn pei kan, pahn kamwomwala koaros me sohte kilel mih ni temwarail. Me pid duwen kadeik wet me pahn wiawi, wahnpoaron Pohl ntingihdi me Kaun Sises, pil iangahki “sapwellime tohnleng manaman akan” pahn “kaloke irail kan me pohnsehse Koht oh irail kan me sohte kin peikiong Rongamwahu en Kaun Sises.” (2 Des. 1:7, 8) Kitail en tehk me en aramas akan ar pahn pakadeikada pahn poahsoanda sang iaduwen irail kin mwekidki rongamwahu wet. Ihme kahrehda, doadoahk en kalohkihwei sapwellimen Koht mahsen anahne en doulahte wiawi oh sohte pahn uhdi lao lel ni imwi. (Kaud. 14:6, 7) Met wia pwukoa laud oh kesempwal ehu ong koaros sapwellimen Siohwa ladu poadidi kan.—Wadek Esekiel 3:17-19.
13. (a) Pwukoa dahieu me wahnpoaron Pohl kin pehmitik ong, oh dahme kahrehda? (b) Pwukoa dahieu me ke pehm ke ahneki ong aramas akan nan ahmw wasahn kalohk?
13 Wahnpoaron Pohl kin pehm me e pwukoahki en ehukihong meteikan duwen rongamwahu wet. E ntingihdi: “Pwehki mie ei pwukoa ong aramas akan koaros, ong me marainlahr oh pil ong me rotorot akan, ong me loalokong oh me lampwon kan. Ihme kahrehda I pil inengieng lohki Rongamwahu ong kumwail me kin koukousoan Rom.” (Rom 1:14, 15) Pwehki Pohl inenen kalahnganki kadek me pil sansalehr ong ih, kahrehda e pehm me e anahne en sewese meteikan en paiekihda sapwellimen Koht kadek sapan me pein ih paiekidahr. (1 Tim. 1:12-16) E kin mwomwen me e pweipwand ong aramas koaros me e tuhwong, oh pwehn kapwungala pweipwand wet e anahne en ehukihong irail rongamwahu wet. Ke kin pil ahneki soangen pepehm wet ong aramas akan nan ahmw wasahn kalohk?—Wadek Wiewia 20:26, 27.
14. Ia kahrepe keieu kesempwal me kitail ahneki en kalohk ong wehi pokon sang ihmw lel ihmw?
14 Mendahki komourla en aramas akan kin inenen kesempwal, mie ehu kahrepe me laudsang met ong en kalohk sang ihmw lel ihmw. Nan kokohp me kileledi nan Malakai 1:11, (NW) Siohwa mahsanih: “Ni ketipin e kin ketin dakada lao eh kin kihrla mwarei pahn lapalapala nanpwungen wehi kan koaros, oh . . . kisakis pahn kin wiawihda ong mwarei, ni mwakelekel, pwehki mwarei pahn lapalapala nanpwungen wehi kan koaros.” Pwehn kapwaiada kokohp wet, sapwellimen Siohwa sounpapah poadidi kan kin kapikapinga mware nan sampah pwon ni arail kin ni aktikitik nantihong wia doadoahk en kalohk wet. (Mel. 109:30; Mad. 24:14) En poaden wiahiong Siohwa atail tungoal “meirong en kaping” iei kahrepe keieu kesempwal me kitail ahneki pwehn kalohk ong wehi pokon sang ihmw lel ihmw.—Ipru 13:15.
Mwekid Kesempwal kan nan Ahnsou Kohkohdo
15. (a) Iaduwen en mehn Israel kan doadoahk en pidakih Sereko laudla ni keisuh en rahno? (b) Iaduwen met kin dokedoke doadoahk en kalohk?
15 Soangen irair en kekeirda dah kan me pahn wiawi ong doadoahk en kalohk? Dahme kileledi nan pwuhken Sosua duwen ahnsou me ohlahn Sereko pahn wiawi, e kin wia mehn karasaras ehu. Tamanda me mwohnte Koht kasorehla Sereko, mehn Israel kan ale pahngok en pidakih keilen kahnimwo pak ehu nan rahn ehu ki rahn weneu. Ni keisuh en rahno, arail doadoahk pahn laudla. Siohwa ketin mahsanihong Sosua: “Ni keisuhwen rahn me kumwail pidakih kahnimwo, kowe oh noumw sounpei kan pahn kapil kahnimwo pahn pak isipak, iangahki samworo kan me pahn kin peuk sowi. Eri, irail pahn wia ehu pepeuk ni ngihl reirei. Oh ni ahnsowohte me kumwail rong ngihl wet, aramas koaros pahn wiahkinteieu weriwer. Eri, kelen kahnimwo ahpw pahn rengkpeseng, oh sounpei koaros pahn aluwohng kahnimwo.” (Sos. 6:2-5) Kakete mie kalaudlahn atail doadoahk en kalohk me pahn duwehte dahme wiawi. Ma ih duwen met, eri mwohn kamwomwalahn koasoandi suwed wet pahn wiawi, kitail pahn uhdahn kilang uwen laud en mehn kadehde me pahn wiawi ong mwaren Koht oh pil ong Wehio me saikinte wiawi sang mahs nan poadopoad en aramas.
16, 17. (a) Soangen mehn kair dahieu me pahn pakapakair mwohn imwiseklahn koasoandi wet? (b) Dahme kitail pahn koasoiapene nan artikel en mwuhr?
16 Ahnsou pahn leledo me rohng wet me kitail kin pakpakairki pahn duwehla ahnsowo me “wiahkinteieu weriwer.” Nan pwuhken Kaudiahl, kadeik kehlail kan me kin kohda kin rasehng “takai aihs laud tohto, me toutouki paun epwiki.”b Ihme kahrehda nan Kaudiahl 16:21 mahsanih: “Pwe iei lapalahn kalokolok ehu met.” Eri me pid duwen soangen koasoandi dahieu me doadoahk en kalohk ihmw lel ihmw pahn wia ong ni pakairpen kaimwiseklahn sapwellimen Koht kadeik kan, koasoipe pahn nek sansalda mwuhr. Ahpw kitail kak en kamehlele me mwohnte “kamakam laudo” pahn imwisekla, kadehdehpen mwaren Siohwa pahn sansalda ong wehi kan koaros laudsang me kin wiawi mahs nan poadopoad en aramas.—Kaud. 7:14; Esek. 38:23.
17 Kitail en doulahte oh nantihong pakpakairki duwen rongamwahu wet en Wehio erein atail awiawih irair en mwekid laud wet en wiawi. Ni atail kin wia atail pwukoa wet, soangen kahpwal dah kan me kitail kin lelohng nan doadoahk en kalohk ihmw lel ihmw, oh iaduwen kitail kak en powehdi kahpwal pwukat? Kitail pahn koasoiapene peidek pwukat nan artikel en mwuhr.
[Nting tikitik me mi pahs]
a Adres en web site wet iei www.watchtower.org.
b Uhdahn lepin mahsen wet kak dokedoke mwohni en Krihk (talent). Eri ehu takai aihs pahn toutouki paun 45.
Iaduwen Ke Pahn Sapeng?
• Ia poahsoanpen kalohk sang ihmw lel ihmw me kileldi nan Paipel?
• Ni ahl dah me wehwehn en kalohk ihmw lel ihmw kin sansalda laud nan atail ahnsou?
• Dahme kahrehda sapwellimen Siohwa sounpapah poadidi kan pwukoahki en kalohkseli?
• Irair en mwekid kesempwal laud dah kei me mih mwohtail?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 10]
Duwehte wahnpoaron Pohl, ke kin pehm me ke pwukoahki en kalohk ong meteikan?