Mahsen en Siohwa Kin Ieias
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Kalesia, Episos, Pilipai, oh Kolose
NI EN Pohl rongada me ekei Kristian akan sohpeisangehr kaudok mehlel pwehki loalokong widing mwahl en pelien lamalam en mehn Suhs kan, e ntingihda kisinlikou ehu me uhdahn konehng “mwomwohdiso kan en Kalesia.” (Kal. 1:2) Kisinlikou wet ntingdi nan pahr 50-52 C.E., oh kin audaudki kaweid inen oh pil peneu kehlail kan.
Sounpar eisek samwa mwurin met ni eh wie mihmihseli nan Rom oh ‘sensel pwehki Kaun-o,’ Pohl ntinglahng mwomwohdiso en Episos, Pilipai, oh pil Kolose, oh kin kihong irail kaweid mwahu kan oh pil kin kangoange irail ni limpoak. (Ep. 3:1) Rahnwet, kitail pil kak paiekihda met ma kitail kin tehk kanaiehng ire kan sang pwuhken Kalesia, Episos, Pilipai, oh pil Kolose.—Ipru 4:12.
“PWUNGLA REHN KOHT”—IADUWEN?
Pwehki irail akan sang pelien lamalam en mehn Suhs kin song ni elen widing kauwe en Pohl doadoahk en wahnpoaron, eri e kin anahne kasalehda ekei oaritik kan nan pein eh mour pwehn kak pere eh doadoahk. (Kal. 1:11–2:14) Pohl pelianda arail padahk likamw kan ni eh kin kihda ire wet: “Aramas emen kin pwungla rehn Koht sangete ni eh pwoson Sises Krais, ahpw kaidehn sang ni eh kin kapwaiada audepen Kosonned en Moseso.”—Kal. 2:16.
Pohl mahsanih me Krais ketin “kasaledekala irail kan me pil mihmi pahn Kosonnedo” pwehn perenki saledek me Kristian akan kin ahneki. E kin panawih kehlail irail mehn Kalesia kan: “Kumwail tengeteng nan amwail saledek, oh dehr pwurehng wie liduhla.”—Kal. 4:4, 5; 5:1.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
3:16-18, 28, 29—Inou en Eipraam kin wie doadoahkte? Ei. Inou en Kosonnedo kin patehngete ahpw e sohte kin wiliandi inou me Koht ketin wiahiong Eipraam. Ihme kahrehda, inou en Eipraam kin wie doadoahkte mwurin Kosonnedo ‘kasohrala.’ (Ep. 2:15) Inou wet kin kohwong “kadaudok” mehlelo en Eipraam—Sises Krais me iei kadaudok keieu, oh pil irail akan me wia “sapwellimen Krais.”
6:2—Dahkot “kosonned en Krais”? Kosonned wet kin audaudki soahng koaros me Sises ketin padahngki oh pil kehkehlingki. Ahpw ni mehlel kehkehlik me pid ‘en poakpene nanpwungatail.’—Sohn 13:34.
6:8—Iaduwen kitail en ‘padokedi ki sapwellimen Koht manaman’? Kitail kin wia met ni atail kin momourki ahl ehu me kin mweidohng sapwellimen Koht manaman sarawi en kin kaweidih kitail. En padokedi ki sapwellimen Koht manaman kin pidada emen eh kin ni mohngiong mehlel iang wiewia kan koaros me kin utung mwekid en manaman wet.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
1:6-9. Elder kan anahne en mwekid mwadang ni ahnsou me kahpwal kan kin pwarada nan mwomwohdiso. Ni arail kin doadoahngki padahk pwung oh pil doadoahngki iren Paipel kan, irail kin mwadang en kapwungala madamadau sapwung kan me kin pwarada.
2:20. Tomwo iei kisakis ehu sang rehn Koht ong emenemen kitail. Kitail anahne sukuhliki en kin ahneki soangen madamadau wet.—Sohn 3:16.
5:7-9. Werek suwed kin kak ‘irehdihsang kitail en peikiong me mehlelo.’ E wia elen loalokong en liksang werek suwed.
6:1, 2, 5. Irail akan me koahiekihla doadoahngki mahsen en Koht ele kak sewesehki kitail atail wisik toutou kan, duwehte soangen kahpwal kan me kitail mihla loale pwehki sapwung ehu kitail wiahda ahpw sohte wehwehki. Me pid wisik toutou ehu en atail pwukoa kan en Kristian, pein kitail me pahn pwukoahki.
‘KETIKIPENE SOAHNG KOARUHSIE PAHN KRAIS’
Nan nah kisinlikou ong mehn Episos ko, Pohl kasalehda duwen ire kesempwal kan me pid miniminpene en Kristian akan oh kin koasoia duwen “ketikipene soahng koaruhsie nanleng oh sampah pahn tahpwteieu, iei pahn Krais.” Krais ketin “kamwerehdiong pohn aramas akan sapwellime kisakis kan” pwehn sewese koaros en “ehupene ni minimin en pwoson oh ni marainkihla mehlel.”—Ep. 1:10; 4:8, 13.
Pwehn kawauwih Koht oh kasalehda arail kin miniminpene, Kristian akan anahne en ‘onehda sapahl pein irail ong ni aramas kapw’ oh ‘uhpahpene nanpwungarail ni lemmwin Krais.’ Irail pil anahne en “pelianda kehlail en Tepil eh widing suwed kan” ni arail pahn pwuhriong nan tehtehn mahwen koaros me Koht ketikihong irail.—Ep. 4:24; 5:21; 6:11.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
1:4-7—Iaduwen Kristian keidi kan kin pilipilda mwohn arail ipwidi? Irail kin pilipilda nin duwen pwihn ehu, ahpw kaidehn nin duwen emenemen. Pilipil wet wiawi mwohn dihp tepidohng aramas sang keieun pwopwoud mwohn ira nainekihda tepin neira seri. Kokohp me kileldi nan Senesis 3:15, me wiawihda mwohn aramas soh unsek mihla nan kapehden Ihp, kin pidada kupwuren Koht ong ekei irail me kin idawehn Krais en iang ih kaunda nanleng.—Kal. 3:16, 29.
2:2—Iaduwen irair en sampah eh kin kamwakid “manaman en nan wehwe”? ‘Irair en sampah’—irair en uhtohr oh pil sapeik—kin mih wasa koaros nan sampah duwehte kisinieng kin mih wasa koaros. (1 Kor. 2:12) E kin doadoahngki eh manaman pohn sampah pwehki e inenen kehlail.
2:6—Iaduwen Kristian keidi kan kak en “iang Sises kakaun nanleng” ni arail mihmihte sampah? Lepin lokaia “nanleng” wasaht sohte kin dokedoke arail inou en iang sohsohki nanleng. Ahpw, e kin kasalehda arail pwais kaselel en uh mwohn silangin Koht pwehki arail iangehr ‘kilelkihdi kilel en sapwellimen Koht manaman me e ketin inoukidahr.’—Ep. 1:13, 14.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
4:8, 11-15. Sises Krais “ketiki kohda me selidi ngedehrie,” me wehwehki, ketiki ohl akan sang pahn manaman en Sehdan pwehn doadoahngki irail nin duwen kisakis kei pwehn kakehlahda mwomwohdiso en Kristian. Ki “limpoak kitail pahn keirda ni mehkoaros rehn Krais” sang ni atail en kin peik oh kin uhpah irail akan me kin tiengla mwowe oh pil sang atail en utung koasoandi kan en mwomwohdiso.—Ipru 13:7, 17.
5:22-24, 33. Lih pwopwoud men pahn kin uhpah eh pwoud oh pil pahn wauneki ih. E kin wia met sang eh pahn kasalehda “kadek oh meleilei” oh pil ni eh kin nantihong en kihong eh pwoud wahu ni eh kin kapinga ih oh kin sewese koasoandi en eh pwoud pwehn pweida.—1 Pit. 3:3, 4; Taitus 2:3-5.
5:25, 28, 29. Duwehte eh kin “kamwenge” pein ih, ohl pwopwoud men anahne en apwalih mwahu eh pwoud—ni anahn en paliwar, pepehm, oh pil sewese eh pwoud en kolokol teng eh nanpwungmwahu rehn Siohwa. E anahne en pil kesempwalki eh pwoud ni eh pahn kin kihong ih ahnsou itar oh pil kin kanai eh lokaia kan oh eh wiewia kan ong eh pwoud.
6:10-13. Pwehn pelianda ngehn saut akan, kitail anahne en ni mohngiong unsek pwuhriong nan tehtehn mahwen me Koht ketikihda ong kitail.
“NANTIHLAHTE MWOWE NIN DUWEN KOSONNED AKAN”
Pohl kin koasoakoasoia laud duwen limpoak nan nah kisinlikou ong men Pilipai kan. E mahsanih: “I kin kapakap pwe amwail limpoak en lalaudla pwe kumwail en marainkihla dahme mehlel oh wia kadeik pwung.” Pwehn sewese irail en dehr lohdiong lidip en kin kehliki pein arail koahiek, e panawihekin irail: “Kumwail nantihong doadoahk ni lemmwin oh poadidi pwe kumwail en kaunsekala komourpamwail.”—Pil. 1:9; 2:12.
Pohl kin kangoange irail akan me koahieklahr en wenowohngete ‘ni imwi pwe irail en kak alehdi kisakiso, iei paeker en Koht.’ E mahsanih: “Kitail en nantihlahte mwowe nin duwen kosonned akan me kitail ideidawehnehr lao lel met.”—Pil. 3:14-16.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
1:23—Sang “pali riau” dah kan me Pohl kin pwunodki, oh soangen ineng en “mweselsang” dahieu me e ahneki? Pwehki irair me e mihla loale, Pohl kin pwunodki pilipil riaute me ritidahng ih ahnsowo: me iei en mour de mehla. (Pil. 1:21) E sohte uhdahn nda dahme e piladahr, ahpw e kasalehda dahme e inengieng—iei en “mweselsang nan mour wet oh iang Krais.” (Pil. 3:20, 21; 1 Des. 4:16) Ineng wet pweidahr erein en Krais eh ketier ni en Pohl alehdi pwais me Siohwa ketin kaunopadahr ong ih.—Mad. 24:3.
2:12, 13, NW—Ni ahl dahieu me Koht ketin kahrehiong kitail en “inengieng oh kapwaiada”? Sapwellimen Siohwa manaman kak doadoahk nan mohngiongitail oh pil nan atail madamadau pwehn kalaudehla atail ineng en wia uwen atail kak nan sapwellime doadoahk. Ihme kahrehda, mie sawas me kin kohieng kitail ni atail kin ‘nantihong doadoahk ni poadidi pwe kitail en kaunsekala komourpatail.’
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
1:3-5. Mendahki irail semwehmwe, mehn Pilipai kan kin kihda kahlemeng mwahu ong kitail ong kasalehda kadek.—2 Kor. 8:1-6.
2:5-11. Mehn kahlemeng en Sises kasalehda me aktikitik kaidehn irair en luwet ehu ahpw e kin pid atail kehl en wia dahme pwung. Patehng met, Siohwa kin ketin kapinga irail akan me kin aktikitik.—Lep. Pad. 22:4.
3:13. “Dahme mih mwuri” kak pidada soahng kan duwehte en ahneki doadoahk mwahu, pepehm en sohte perki mehkot pwehki eh peneinei me kepwehpwe, de pil soangen dihp laud kan me kitail wiahdahr ahpw koluhkihlahr oh “mwakelekelsangehr.” (1 Kor. 6:11) Kitail anahne en manokehla soahng pwukat, de uhdihsang medemedewe duwen mepwukat, oh ‘wia uwen atail kak pwe kitail en lel dahme mi mwohtail.’
“AMWAIL PWOSON EN KIN KEHLAILLA MEHLEL”
Nan nah kisinlikou ong mehn Kolose kan, Pohl kin kasalehda madamadau sapwung kan en irail sounpadahk likamw akan. E kin kawehwe me komour kin poahsoanda sang emen en “nantihong oh loalopwoatohng poahsoan mehlelo,” ahpw e sohte kin poahsoanda pohn koasoandi en Kosonnedo. Pohl kin kangoange mehn Kolose kan en “weweidki [Krais] ni amwail miniminiong ih. Mourimwail en poadidiong reh, en pil kekeirkihda ih, oh amwail pwoson en kin kehlailla mehlel.” Iaduwen arail en kehlailla kin kamwakid irail?—Kol. 1:23; 2:6, 7.
Pohl ntingihdi: “Kumwail kapatahiong soahng pwukat limpoak, pwe ih me kin kapatapene oh oarepene mehkoaros pwe en wiahla ehu ni mehlel. Popohl en Krais en kin kakaun nan mohngiongimwail kan.” Pohl pil mahsanihong irail: “Sohte lipilipil soahng dah me kumwail kin wia, kumwail loalenohng duwehte ma kumwail wie doadoahk ong Kaun-o, ahpw kaidehn ong aramas.” Me pid duwen aramas akan likin mwomwohdiso, e mahsanih: “Kumwail kanahieng amwail wiewia kan mwohn” irail.—Kol. 3:14, 15, 23; 4:5.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
2:8—Soahng dah kan me Pohl kaweidki kitail en liksang? E kaweidki en liksang soahng kan me kin wia kisehn ahn Sehdan sampah—mehkan de mour en koasoandi kan me kin wiahda, kahluwa, de kamwakid irair en sampah. (1 Sohn 2:16) Nanpwungen mepwukat iei loalokong widing mwahl en aramas akan, men kepwehpwehla, oh pil kaudok likamw akan en sampah.
4:16—Dahme kahrehda kisinlikou me ntingwohng mehn Laodisia kan sohte kin iang mih nan Paipel? Met kakete pwehki kisinlikou kiset sohte kin audaudki ire kan me kitail anahne rahnpwukat. De mwein pwehki kisinlikou wet ihte kin pwurehng nda dahme mih nan kisinlikou teikan nan Paipel.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
1:2, 20. Tomwo, me iei sapwellimen Koht kisakis sapan, kak en kamwakelehda kadeikpen loalatail sang atail kin wiahda dihp oh kin kihong kitail popohl nan loalatail.
2:18, 23. En kin mwomwehda aktikitik pwe meteikan en kapingahki ih sang eh pahn soikala men ahneki kepwe tohto de kaloke pein paliwar, met iei “mwomwen mpahi likamw”—oh met wie kilelepen emen eh kin “aklapalapki pein eh lamalam.”