“Pelianda Tepil” Duwehte Sises
“Pelianda Tepil, e ahpw pahn tangasang kumwail.”—SEIMS 4:7.
1. Uhwong dah me Sises mwahngih me e pahn ketin lelohng? Ia imwilahn met?
SISES KRAIS ese me e pahn ketin lelohng uhwong sang Tepil. Ire mehlel wet sansalda sang dahme Koht ketin mahsanihong ngehn suwed me doadoahngki sineiko pwehn pelianda ih: ‘Kowe oh liho [sapwellimen Siohwa pwihn en tohnleng lelepek kan] pahn kin imwintihtipene; nein liho oh pil noumw kan pahn pil kin imwintihtipene kohkohlahte. Aramaso [Sises Krais] pahn sok pohn moangomwen pwe en kamwutepene; oh ke pahn ke keimwen neh.’ (Sen. 3:14, 15; Kaud. 12:9) Keikeipenehn keimwen nehn Sises kin wehwehki me e pahn ketin lokolok ahnsou kiste ni eh pahn kamakamala. Pwehki Siohwa pahn ketin kaiasada ih ong nanleng. Ahpw kamwutepene moangen sineiko kin wehwehki me Tepilo pahn mehla soutuk.—Wadek Wiewia 2:31, 32; Ipru 2:14.
2. Dahme kahrehda Siohwa kin ketin koapworopworki me Sises pahn powehdi Tepilo?
2 Siohwa kin ketin likih me Sises pahn uhdahn kapwaiada sapwellime pwukoa oh pelianda Tepilo ni e mihmi sampah. Dahme kahrehda Siohwa kin ketin koapworopworki Sises? Pwehki e ketin kapikada Sises me patopato reh erein ahnsou reirei ehu, oh e kin ketin kasakasawih ih oh eh ketin mwahngih me “sounsawas” menet oh ‘mesenih en soahng kan koaros me kepikipikda’ me peik oh lelepek. (Lep. Pad. 8:22-31; Kol. 1:15) Eri ni en Sises pekederdo sampah oh mweimwei ong Tepilo en kasonge lao eh pwoula, Koht ketin koapworopworki me Sapwellime Iehroso pahn powehdi Tepilo.—Sohn 3:16.
Siohwa Kin Ketin Doare Sapwellime kan
3. Ia en Tepilo wiewia ong sapwellimen Koht ladu kan?
3 Sises ketin kasalehda me Tepilo iei “kaunen sampah wet.” E ketin padahkihong sapwellime tohnpadahk kan me irail pahn lelohng kalokolok duwehte ih. (Sohn 12:31; 15:20) Sampah wet me mihmi pahn manaman en Sehdan me Tepil pahn kailongki Kristian mehlel kan pwehki re kin papah Siohwa oh wia sounkaslohk en me pwung kan. (Mad. 24:9; 1 Sohn 5:19) Tepilo kin keieu uhwong laud irail luhwen me keidi kan. Irail me pahn iang Krais kaunda nan sapwellime Wehi nanleng. Sehdan pil kin uhwong Sounkadehdehn Siohwa kan me kin koapworopworki en mour kohkohlahte nan paradais sampah. Mahsen en Koht padahkihong kitail me: “Amwail imwintihtio, Tepil, kin kohkohseli duwehte laion emen me kin weriwer, raparapahki ihs me e pahn kadallehla.”—1 Pit. 5:8.
4. Dahme kadehde me sapwellimen Koht aramas akan pweida ni arail pelianda Tepilo nan atail ahnsou?
4 Nin duwen pwihn ehu me kin paiekihda sapwellimen Siohwa Koht utuht, kitail kin pweida ni atail kin pelianda Tepilo. Medewe duwen ire mehlel pwukat: Sounpar epwiki samwalahro, ekei kaun me keieu lemei nin sampah song en kasohrala Sounkadehdehn Siohwa kan. Ahpw, Sounkadehde kan kin wie tohtohla oh ahnsou wet kereniongehr lel me 7,000,000 nan mwomwohdiso kan me tohto sang 100,000 nan sampah pwon. Ahpw kaun lemei pwukat me kin kaloke sapwellimen Siohwa aramas akan me uhd sohla mie!
5. Ia duwen Aiseia 54:17 kin pweida rehn sapwellimen Siohwa ladu kan?
5 Ni eh ketin mahsen ong mehn Israel en mahs ako, Koht ketin inoukihda me: “Sohte tehtehn mahwen ehu pahn kak kauweiukala; oh ke pahn kak sapeng koaros me kin kedipeiuk. I pahn doarehla ei ladu kan, oh ketikihong irail roson en powehdi.” (Ais. 54:11, 17) Inou wet kin mehlel ong sapwellimen Siohwa aramas akan nin sampah pwon “ni imwin rahn akan.” (2 Tim. 3:1-5, 13) Kitail en kaukaule pelianda Tepilo, sohte tehtehn mahwen ieu me e pahn doadoahngki pahn kak kihsang sapwellimen Koht aramas akan, pwehki Siohwa kin ketin ieiang kitail.—Mel. 118:6, 7.
6. Dahme kokohp en Daniel padahkihong kitail duwen kaundahn Tepil ni ahnsou kohkohdo?
6 Ahnsou me imwin koasoandi suwed wet pahn mwadang leledo, soahng koaros me pid en Sehdan kaunda pahn kasohrala soutuk. Soukohp Daniel kohpada: “Ni ahnsou me nanmwarki ko [nan atail ahnsou] pahn kakaun wasa, Koht en nanleng pahn ketin kauwada mwehi ehu [nanleng] me sohte imwi. Mwehi wet sohte pahn kak lohdi, ahpw e pahn kauwehla mwehi teikan koaros [nan atail ahnsou], oh pahn mihmi kohkohlahte.” (Dan. 2:44) Ni ahnsou me met pahn wiawi, koaros kaundahn Sehdan oh kaundahn aramas soh unsek pahn sohrala. Soahng koaros me pid koasoandi en Sehdan pahn sohrala kohkohlahte oh Wehin Koht pahn kaunda oh sohte me pahn uhwong.—Wadek 2 Pit. 3:7, 13.
7. Ia duwen atail ese me emenemen sapwellimen Siohwa ladu kan kak pweida ni arail kin pelianda Tepilo?
7 Sapwellimen Siohwa pwihn uhdahn pahn poadoandoarla oh pahn ahneki sapwellime kupwuramwahu. (Wadek Melkahka 125:1, 2.) A ia duwen kitail? Paipel mahsanih me kitail kak pweida ni atail pelianda Tepilo duwehte Sises. Kokohp me Sises ketikihong wahnpoaron Sohn kasalehda me mendahki uhwong kan sang Sehdan, “pokon kalaimwun” me ahneki koapworopwor en mour nin sampah pahn pitsang imwin koasoandi wet. Nin duwen me iren Paipel kan kasalehda, irail ngihl laudida, ndinda: “Komourpat pwilisang rehn at Koht, me ketiket nan mwoale, oh sang rehn Sihmpwulo [Sises Krais]!” (Kaud. 7:9-14, NW) Irail me keidi kan kalowehdier Sehdan. Iengerail “sihpw teikan” pil pweida ni arail pelianda ih. (Sohn 10:16, NW; Kaud. 12:10, 11) Ahpw en pweida ni pelianda wet, kitail anahne nannanti oh poadidiong kapakap pwe en ‘nekid kitail sang me suwedo.’—Mad. 6:13.
Mehn Kahlemeng Keieu Mwahu ong Pelianda Tepilo
8. Mehnia kasongosong me tepin kileldi me Tepil wiaiong Sises nan sapwtehno? Dahme Sises ketin wia?
8 Tepil kin song en kauwehla sapwellimen Sises lelepek. Nan sapwtehno, Sehdan doadoahngki kasongosong kan pwehn kahrehong Sises en sapeik ong Siohwa. Ahpw Sises wiahda mehn kahlemeng keieu mwahu ong pelianda Sehdan. Mwurin e kaisihsol erein rahn 40 oh pwohng 40, Sises uhdahn duhpekla. Sehdan patohwanohng: “Ma sapwellimen Kohto komwi, a komw mahsanih pwe takai pwukat en wiahla pilawa.” Ahpw Sises sohte men doadoahngki ong pein ih sapwellime manaman me Koht ketikihong. Sises eri mahsanih: “E ntingdier nan Pwuhk Sarawi, ‘Kaidehkin pilawahte me aramas kak mourki, pwe mahsen koaros me kin pwilipwilsang nin doauesen Koht.’”—Mad. 4:1-4; Deud. 8:3.
9. Dahme kahrehda kitail en pelian ahn Tepil kin isaneki oh doadoahngki atail ineng en uduk?
9 Ahnsou pwukat, Tepil kin isaneki oh doadoahngki ineng en uduk en sapwellimen Siohwa ladu kan. Ihme kahrehda kitail uhdahn pahn pelianda kasongosong en nenek, me kin rek nan sampah suwed wet. Mahsen en Koht kasalehda: “Kumwail sehse me aramas suwed kan sohte pahn iang sohsohki Wehin Koht? Kumwail dehr nan kapehd rotorot, pwe me kin nenek kan, me kin pwongih dikedik en eni kan, me kamwahl akan, me wia dipen Sodom kan, . . . sohte pahn iang sohsohki Wehin Koht.” (1 Kor. 6:9, 10) E sansal me aramas me kin mourki mour en ineng en uduk oh sohte men wiliakapwala sohte pahn iang mour nan sapwellimen Koht sampah kapw.
10. Nin duwen Madiu 4:5, 6, ia pil ehu kasongosong me Sehdan doadoahngki pwehn kauwehla sapwellimen Sises loalopwoat?
10 Paipel mahsanih pil ehu kasongosong me Sises lelohng nan sapwtehno: “Tepil ahpw kahluwalahng Sises nan Serusalem, Kahnimw Sarawio, oh pwilikihdi pohn kengkeng en Tehnpas Sarawio; e ahpw patohwan, ‘Ma sapwellimen Kohto komwi, a komw lusdihwei, pwe e ntingdier nan Pwuhk Sarawi, “Koht pahn ketin mahsanihong sapwellime tohnleng kan duwen komwi; re ahpw pahn kolekinkomwihda pehrail kan, pwe ke dehr dipekelekel ni takai kan.”’” (Mad. 4:5, 6) Met kak wehwehki me Sehdan men Sises en kasalehda me ih me Mesaia ni ahl kapwuriamwei ehu. Ahpw e sohte pahn konehng pwehki e pahn wia tiahk en pohnmwahso oh Siohwa sohte pahn ketin kupwurki. Sises pil kolokolete sapwellime loalopwoatohng Siohwa oh ketin doadoahngki ehu iren Paipel. Ni eh ketihtihki: “E pil ntingdier nan Pwuhk Sarawi, ‘Ke dehr kasongosonge Kaun-o, omw Koht.’”—Mad. 4:7; Deud. 6:16.
11. Ia duwen Sehdan kin kasonge kitail? Ia pahn imwilahn met?
11 Sehdan kin kasonge kitail en rapahki lingan oh kaping ni soangen ahl tohto. E pil kak kasonge kitail en alasang wiepen kapwat oh likou en sampah de iang pid mehn kamweit me sohte konehng. Kitail kak kasik tohnleng kan en pere kitail sang imwila suwed kan ma kitail pahn sapeikiong kaweid en Paipel oh alasang mwekid en sampah kan? Mendahki Nanmwarki Depit koluhkihla dipe kan me e wiahiong Padsipa, e sohte mwahn pitsang imwilahn eh wiewia kan. (2 Sam. 12:9-12) Kitail dehr kasonge Siohwa ni ahl me sapwung sang ni atail pahn wia kompoakepahn sampah.—Wadek Seims 4:4; 1 Sohn 2:15-17.
12. Mehnia kasongosong me Madiu 4:8, 9 koasoia? Dahme Sapwellimen Koht Ohl ketin wia?
12 Pil ehu kasongosong me Tepil doadoahngki nan sapwtehn iei en kihong Sises manaman en kaunda. Sehdan kasalehiong Sises wehi kan koaros en sampah oh ar lingan oh patohwan: “Mepwukat koaros I pahn kihong komwi, ma komw pahn poaridi oh pwongih ie.” (Mad. 4:8, 9) Ia uwen widing en Sehdan ni eh song en alehdi kaudok me Siohwa kelehpw sapwellimanki oh ni eh kasonge Sises en salelepekla ong Koht! Ni eh kin medemedewe eh ineng en men aramas en kaudokiong ih, tohnleng menet me lelepek mahso pwupwudi nan dihp pwehki eh noahrok. Met kahrehiong en wiahla sounkasongosong mwersuwed me iei Sehdan me Tepil. (Seims 1:14, 15) Ahpw weksang met, Sises koasoanedier en lelepek ong Seme nanleng ni eh mahsanih: “Sehdan, kohkohweisang ie! Pwe e ntingdier, ‘Ke pahn pwongih Kaun-o, omw Koht, oh ihete me ke pahn papah.’” Sises pwurehng pelianda Tepilo ni lokaia sansal. Sapwellimen Koht Ohlo sohte men wia kisehn ahn Sehdan sampah oh sohte mwahn pahn kaudokiong me suwedo!—Mad. 4:10; Deud. 6:13; 10:20.
“Pelianda Tepil, E Ahpw Pahn Tangasang Kumwail”
13, 14. (a) Dahme Tepil kihong Sises ni eh kasalehiong ih wehi kan koaros en sampah? (b) Ia duwen Sehdan kin song en kauwehla atail madamadau?
13 Tepilo kihong Sises manaman me sohte aramas emen ahneki sang mahs ni eh kasalehiong ih wehi kan koaros en sampah. Sehdan kasik me dahme Sises kilang pahn kamwakid ih en men wiahla kaun en sampah me ahneki manaman keieu laud. Rahnwet, Tepil sohte kin kihong kitail wehi kan ahpw e kin song en kauwehla atail madamadau sang ni mehkan me kitail kin kilang, rong oh medemedewe.
14 Sampah wet mi pahn manaman en Tepil. Kahrehda e kin kamwakid rohng en sampah kan. Eri e sohte kapwuriamwei me soahng kan me aramas kin wadek, kilang oh rong kin audaudki tiahk en nenek oh lemei. Kilel kan de pakair kan me palien pesines kin kihda pwehn kahrehiong kitail en men iang pwainda dipwisou tohto me kitail sohte anahne. Sang ni wiepe wet, Tepil kin kalapw kasonge kitail ki soangsoangen dipwisou kan me kitail kin linganiki. Ahpw ni atail kin soikala en kilang oh rong oh wadek soahng kan me uhwong Paipel, met kin duwehte atail nda: “Sehdan, kohkohweisang ie!” Kitail kin alasang Sises ni atail kin koasoanehdi teng en soikala ahn Sehdan sampah samin wet. Atail sohte wia kisehn ahn Sehdan sampah kin sansalkihda atail kin eimah kasalehda me kitail Sounkadehdehn Siohwa kan oh sounidawehn Krais nan wasahn doadoahk, sukuhl, rehn mehn mpatail kan, oh rehn atail peneinei kan.—Wadek Mark 8:38.
15. Dahme kahrehda pelianda Sehdan wehwehki en kaukaule pepehd?
15 Mwurin Tepil e sohte pweida ni kesilipak en e kasonge Sises pwehn kauwehla Sapwellime lelepek ong Koht, “Tepil eri kohkohlahsang.” (Mad. 4:11) Ahpw Sehdan sohte medewe en uhdi sang kasonge Sises, pwehki kitail wadek me: “Ni Tepilo eh kaimwisekala eh kasongosonge [nan sapwtehno], e ahpw kamoadolonla ekis ahnsou.” (Luk 4:13) Ni ahnsou me kitail kin pweida ni atail pelianda Tepilo, kitail anahne kalahngankihong Siohwa. Ahpw kitail pil anahne kaukaule rapahki sapwellimen Koht sawas pwe Tepil pahn pwurehng kasonge kitail ni ahnsou me e mwahuki ah kaidehn ahnsou me kitail kasik. Ihme kahrehda kitail en pepehd ahnsou koaros, onohnop oh poadidiong atail doadoahk en papah Siohwa mendahki kitail lelohng kahpwal kan.
16. Mehnia manaman kehlail me Siohwa ketikihong kitail? Dahme kahrehda kitail en kapakapki met?
16 Pwe en ale sawas ni atail pelianda Tepilo, kitail anahne kapakapki oh kamehlele me kitail pahn ale sapwellimen Koht manaman sarawi me keieu kehlail nanleng oh sampah. E pahn sewese kitail en kak wia soahng kan me pein kitail sohte kak wia. Sises kamehlelehiong sapwellime tohnpadahk kan me irail kak ale sapwellimen Koht manaman ni eh mahsanih: ‘Mehnda ma kumwail aramas sapwung kei, a kumwail ese kihong noumwail seri kan dahme mwahu ong irail. Eri, Samamwail me ketiket nanleng soh pahn ketikihong sapwellime manaman sarawi irail kan me peki reh?’ (Luk 11:13) Kitail en kaukaule kapakapki sapwellimen Siohwa manaman sarawi. Sang ni sawas en manaman keieu kehlail wet, kitail kin koasoanehdi teng en pelianda Tepilo oh kitail pahn kana. Patehng kapakap ni ngidingid ahnsou koaros, kitail anahne pil pwuhriong nan tehtehn mahwen koaros me Koht ketikihong kitail pwehn “kak pelianda kehlail en Tepil eh widing suwed kan.”—Ep. 6:11-18.
17. Peren dahieu me sewese Sises en pelianda Tepilo?
17 Mie pil mehkot me sewese Sises en pelianda Tepilo, oh met pil kak sewese kitail. Paipel mahsanih: ‘Pwehki peren me e kasikasik, e sohte mwahn kupwurohkihla kanamenekpen eh pahn pwoula nin tuhkehn kalokolok; eri, ahnsou wet e ketiketier ni palimaun en mwoalen Koht.’ (Ipru 12:2) Kitail pil kak ahneki soangen perenohte sang ni atail pahn utung sapwellimen Siohwa pwuhng en kaunda, kawauwih mware sarawi, oh kolokol koapworopwor en mour soutuk me mi mwohtail. Ia uwen kaperen ni ahnsou me Sehdan oh eh koasoandi kan pahn sohrala kohkohlahte! “Me aktikitik kan pahn sapwenikihla sahpwo oh re pahn paiamwahu oh popohl.” (Mel. 37:11) Kahrehda kaukaule pelianda Tepilo duwehte me Sises ketin wia.—Wadek Seims 4:7, 8.
Ia Duwen Ke Pahn Sapeng?
• Mehn kadehde dahieu mie me Siohwa kin ketin doare sapwellime kan?
• Ia duwen Sises kin ketikihda mehn kahlemeng en pelianda Sehdan?
• Ni ahl dah kei ke kak pelianda Tepilo?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 29]
Kompoakepahnki sampah kahrehiong kitail en wia imwintihti en Koht
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 31]
Sises soikala wehi kan koaros en sampah me Sehdan kihong ih