Ke Koasoanehdier Ahnsoun Onop Paipel?
NAN pahr teio, Pwihn me kin apwalih mwomwohdiso nan sampah pwon koasoanehdier me pahn mie wekidekla ong koasoandi en mihting en mwomwohdiso. Met pahn kahrehda eh pahn mie ahnsou laud ong onop oh koasoiapene Paipel nin duwen peneinei ehu. Ma kowe me tapwin peneinei, tehk mwahu pwe onop en Paipel en kin wiawi kaukaule oh en kin pid anahnepen emenemen tohnpeneinei. Pwopwoud me sohte naineki seri en kin doadoahngki koasoandi wet ong ara onop en Paipel. Me kiripw kan me sohte arail pwukoahn peneinei anahne kin doadoahngki koasoandi wet ong arail onop en Paipel.
Me tohto kasalehda arail kalahnganki koasoandi en wia Kaudok en Peneinei ni-soutik. Karasepe, Kevin me wia emen elder, ntingihdi: “En nda ‘Kalahngan’ sohte itar en kasalehda pepehm en tohnmwomwohdiso. Kiht elder kan pil koasoiapenehr duwen at kin doadoahngki soutik wet pwehn kin wia dahme Pwihn me kin apwalih mwomwohdiso nan sampah pwon koasoanehdier, iei en onop rehn at peneinei.”
Jodi me pwoudiki emen elder ntingihdi: “Mie nait serepein silimen me mahki sounpar 15, 11, oh 2. Se kosoulahng mwomwohdiso ehu me kin apwalih irail kan me lohteng oh salengepon. Ahnsou laud oh nanti laud kin anahn pwehn kaunopada ong mihting kan. Ahpw pwehki koasoandi wet, mieier pil ehu soutik me se kak pil wia at kaudok en peneinei.”
Ehu pwopwoud iei John oh JoAnn, me kin wia doadoahk en pioneer ntingihdi: “At onop en Paipel nin duwen peneinei ehu sohte kin wiawi kaukaule pwehki koasoandi en mwomwohdiso teikan me se anahne pil wia. Koasoandi kapw wet iei kisakis ehu sang rehn Siohwa me kin kakehlakahda atail nanpwungmwahu reh ma kitail kin doadoahngki koasoandi wet ni pwung.”
Tony me sounpar 20 samwa koasoanedier me ni-soutik en Niare kan pahn wia eh ahnsoun pein onop. E kin doadoahngki rahn teikan pwehn kaunop ong mihting kan. Eri Tony nda: “I kin kasikasik en lelehr Niare.” Pwekida? “Pwehki soutiko kin wia ei ahnsou tohrohr ong Siohwa.” E pil nda: “I kin onop erein awa riau oaralap kan me kin kakehlailihala ei nanpwungmwahu rehn Siohwa. Met kihong ie ahnsou laud en kin doudouloale iren Paipel kan me I kin wadek.” Ia imwilahn met? “Sapwellimen Siohwa mahsen en kaweid kan kin kamwakid ie laudsang mahs.” Ia karasepe me e kihda? “Nan pwuhken Insight, I wadek duwen inoun pirien nanpwungen Depit oh Sonadan. I pil ale mehn kasukuhl laud sang en Sonadan kin tounmeteiki pein ih. Eh mehn kahlemeng sewese ie en kilang oh wehwehkihla mwahu ia wehwehn pirien mehlel. I uhdahn kin kasikasik me I pahn diar ire mwahu tohto ni-soutik en Niare kan!”
Ni mehlel, sapwellimen Siohwa ladu kan koaros pahn kin paiekihda ar kin doadoahngki mwahu ahnsou me kapatapatong en wia onop en Paipel oh kaudok en peneinei.