Dahme Kahrehda Lih akan Anahne Uhpah Arail Pwoud kan?
“Ohl pwopwoud eh moangen eh pwoud.”—1 KOR. 11:3.
1, 2. (a) Dahme wahnpoaron Pohl ntingihedi duwen sapwellimen Siohwa koasoandi en Tapwi oh uhpah? (b) Peidek dah kan me kitail pahn koasoiapene nan iren onop wet?
POHL koasoia duwen sapwellimen Siohwa koasoandi en tapwi ni ahnsou me e ntingihedi “duwen Krais eh tapwin aramas koaros” oh “duwen Koht eh tapwin Krais.” (1 Kor. 11:3) Nan iren onop en mwoweo, kitail sukuhlkier me Sises ketin wauneki koasoandi wet oh kupwurperenki uhpah Tapwi, me iei Siohwa Koht, oh pil me Krais me tapwin ohl Kristian kan. Krais kin ketin kadek, poakepoake aramas oh sohte kin roporop nan sapwellime wiewia kan ong aramas akan. Ohl akan nan mwomwohdiso pil anahne wia duwehte met ong meteikan ahpw mehlel ong arail pwoud kan.
2 Ahpw ia duwen lih akan? Ihs me moange irail? Pohl ntingihedi “duwen ohl pwopwoud eh moangen eh pwoud.” Ia duwen lih kan arail anahne kilangwohng kaweid wet? Re anahne kapwaiada kaweid wet ma arail pwoud sohte iang padahk mehlel? Ia duwe, lih pwopwoud eh kin uhpah eh pwoud wehwehki liho en kin nennenla oh sohte nda mehkot ni ahnsou me ohlo wiahda pilipil kan? Ia duwen lih emen eh kak ale kaping ong pein ih?
“I Pahn Wiahiong Eh Werek en Wia Sawasepe”
3, 4. Dahme kahrehda koasoandien tapwi nan pwopwoud kin wia kamwahu ehu?
3 Koasoandien tapwi kohsang rehn Koht. Mwurin Adam eh kapikipikda, Siohwa mahsanih: “E sohte konehng aramas menet en kelekelehpw. I pahn wiahiong eh werek en wia sawasepe.” Mwurinte Ihp eh kapikipikda, Adam uhdahn perenkihda eh werek oh sawasepe oh nda: “Iei met emen me rasehng iehte—tih me sang tih kat, oh uduk sang ni udukei.” (Sen. 2:18-24) Adam oh Ihp kakete wiahla pahpa oh nohno en aramas unsek kan me pahn perenki mour kohkohlahte nan paradais nin sampah pwon.
4 Tepin atail pahpa oh nohno ara uhwongada Koht kahrehda mour unsek nan mwetuwel en Ihden salongala. (Wadek Rom 5:12.) Ahpw koasoandien tapwi kin wie manamante. Ni ahnsou me ohl pwopwoud kin kapwaiada koasoandi wet ni pwung oh lih pwopwoud men kin uhpah eh pwoudo, ira pahn paiekihda oh pil nsenamwahu nan ara pwopwoud. Imwilahn met pahn duwehte sapwellimen Sises pepehm ni eh kin ketin uhpah Tapwi me iei Siohwa. Mwohn Sises ketin wiahla aramas, e kin ketin ahnsou koaros ‘perenkihda eh patopato rehn [Siohwa].’ (Lep. Pad. 8:30) Pwehki aramas akan sohte unsek, ohl akan sohte kak kapwaiada arail pwukoahn tapwi ni unsek oh lih akan sohte kak uhpah ni unsek. Ahpw, ni ohl pwopwoud kan oh lih pwopwoud kan arail pahn wia uwen arail kak en kapwaiada koasoandi wet, re kak uhdahn nsenamwahu nan arail pwopwoud nan rahnpwukat.
5. Dahme kahrehda irail me pwopwoud kan en kapwaiada kaweid me kileldi nan Rom 12:10?
5 Pwe pwopwoud ehu en kak pweida, e uhdahn kesempwal ohl oh lih pwopwoud men en kapwaiada kaweid en Paipel wet me kowohng Kristian koaros: ‘Kumwail limpoakpene nin duwen limpoak en Kristian; oh kumwail wahupene nanpwungamwail.’ (Rom 12:10) Ohl pwopwoud oh lih pwopwoud koaros pil anahne nantihong en kin “kadekpene oh loallamwahupene, oh mahkpene.”—Ep. 4:32.
Ma me Pwopwoud Men Sohte Iang Padahk Mehlel
6, 7. Dahme kak wiawi ma lih pwopwoud Kristian men kin uhpahte eh pwoudo me sohte iang padahk mehlel?
6 Ia duwen ma omw pwoud sohte kin papah Siohwa? E kin kalapw ohl pwopwoudo me sohte iang padahk mehlel. Ma ih duwe, dahme lih pwopwoudo anahne wia? Paipel mahsanih: “Kumwail lih pwopwoud kan, kumwail peikiong amwail pwoud kan, pwe ma ekei irail sohte pwoson mahsen en Koht, re en alehkihla pwoson amwail mouren wiewia mwahu. Kumwail sohte anahne kapahrekiong irail, pwe re pahn pein kilang amwail mour mwakelekel oh duwen amwail wauneki” amwail pwoud.—1 Pit. 3:1, 2.
7 Mahsen en Koht padahkihong lih pwopwoud en kin uhpahte eh pwoud me sohte iang padahk mehlel. Eh tiahk mwahu kak kahrehiong ohlo en medemedewe dahme kin kamwakid ih en wia soahng wet. Mwein met kak imwikihla ohlo en men esehla dahme eh pwoudo kin kamehlele oh eri iangala padahk mehlel.
8, 9. Dahme lih pwopwoud Kristian men kak wia ma eh pwoud me sohte iang padahk mehlel sohte mwekidki eh tiahk mwahu kan?
8 Ahpw ia duwen ma ohl seupwoson men sohte kin mwekidki padahk mehlel mendahki wiewia mwahu en eh pwoudo? Paipel kin kangoange lih pwopwoud men en ahnsou koaros kasalehda irair en Kristian kan mendahki met kin apwal. Karasepe, kitail kin wadek nan 1 Korint 13:4: “Limpoak me kanengamah.” Eri, e mwahu lih Kristian men en pousehlahte eh “mpahi, meleilei oh kanengamah” oh dadaurete ni limpoak. (Ep. 4:2) Sapwellimen Koht manaman kin sewese ih en kak kasalehda irair en Kristian akan mendahki kahpwal kan.
9 Pohl ntingihedi: “Se rasehng sah pwehl kan me kopwukopw oh kehohla; eri met pwe en kadehdehda duwen manaman lapalap eh uhdahn sapwellimen Koht, a kaidehk aht.” (2 Kor. 4:7) Sapwellimen Koht manaman kin kahrehiong ohl de lih pwopwoud Kristian men eh kak wia soahng tohto me e sohte kak wia sang ni pein eh kehl. Karasepe, ma emen kin lemei ong eh pwoudo, met kak kasonge meteio en dupuk. Ahpw, Paipel kin padahkihong Kristian koaros: “Ma emen pahn wiahiong kumwail me suwed, kumwail dehr dupungkihong me suwed. . . . Pwe Pwuhk Sarawi mahsanih, ‘Kaun-o ketin mahsanih, ngehi me pahn dupuk, ngehi me pahn ikih.’” (Rom 12:17-19) Pil duwehte, 1 Deselonika 5:15 kaweidkin kitail: “Kumwail mwasahn pwe emen dehr dupungkihong en emen eh suwed mehkot suwed, ahpw kumwail nantihong wia me mwahu nanpwungamwail oh pil ong aramas teikan koaros.” Sapwellimen Siohwa manaman kin sewese kitail en kak wia dahme kitail sohte kak wia sang pein atail kehl. Ia uwen e konehng kitail en kapakapki sapwellimen Koht manaman en kihong kitail kehl me kitail sohte ahneki!
10. Ia duwen Sises eh ketin mwekidki lokaia oh wiewia soh kadek en meteikan?
10 Sises ketikihda mehn kahlemeng mwahu ni ahnsou me ahn meteikan ar koasoi de wiewia kin kansensuwedihala ih. 1 Piter 2:23 mahsanih: “Ni aramas akan ar lahlahwe, e soh mwahn dupukohng irail; nan sapwellime lokolok mwuledek, e sohte angiangihada sounkamakam ko, pwe e ketin mweidalahte sapwellime koapworopwor koaros rehn Koht, Sounkadeik Pwung.” Kitail kin ale kaweid en idawehn sapwellime mehn kahlemeng mwahu. Dehr lingeringerkihda tiahk suwed en meteikan. Nin duwen kaweid me kowohng Kristian akan koaros, kitail ‘kadekpene oh aktikitikpene. Kitail dehr dupungki me suwed ong me suwed, de lokaia suwed ong lokaia suwed.’—1 Pit. 3:8, 9.
Irail en Uhpah oh Sohte Nda Mehkot?
11. Pwais kaselel dahieu me ekei lih Kristian kan pahn iang ahneki?
11 Mendahki lih akan anahne uhpah arail pwoud kan, Siohwa sohte kupwurki irail en nennenlahte ahnsou koaros. Siohwa ketikihong ohl kan oh lih kan pwais kaselel tohto. Medewehla pwais kaselel me irail meh 144,000 ahneki en wia nanmwarki oh samworo kan nanleng pahn Krais ahnsou me e pahn ketin kaunda sampah! Lih akan iang mi nanpwungarail. (Kal. 3:26-29) Eri, e sansal me Siohwa ketikihong lih akan arail pwukoa kesempwal nan sapwellime koasoandi kan.
12, 13. Menlau kihda ehu karasepe me lih akan kin iang kalohk.
12 Karasepe, ni ahnsou me Paipel ntingdi, lih akan kin iang kalohk. Soel 2:28, 29 kohpada: “I pahn kamwerehdi [“ei manaman,” NW] pohn aramas akan koaros: noumwail pwutak oh serepein kan pahn kalohkiseli ei mahsen; . . . I pahn kamwerehdi [“ei manaman,” NW] pil pohn lidu kan, ohl oh lih, sohte lipilipil.”
13 Ni rahnen Pendekos pahr 33, sapwellimen Sises tohnpadahk meh 120, ohl kan oh lih akan, pokonpene nan pere ehu powe nan Serusalem. Sapwellimen Koht manaman mweredi pohn pokono pwon. Piter eri kak koasoia dahme soukohp Soel kohpada oh doadoahngki met ong kaidehn ohl akante ahpw pil ong lih akan. Piter koasoia: “Iet duwen me soukohp Soel patohwan: ‘Koht ketin mahsanih, iet me I pahn wia ni imwilahn rahn akan: I pahn kamwerehdi [“ei manaman,” NW] pohn aramas koaros. Noumwail pwutak kan oh serepein kan pahn kalohkiseli ei mahsen, . . . pil ei lidu kan, ohl oh lih akan, I pahn kamwerehdi [“ei manaman,” NW] pohrail ni rahn ako, oh irail pahn iang kalohkiseli ei mahsen.’”—Wiewia 2:16-18.
14. Dahme lih akan kin wia ni mwehin tepin Kristian kan?
14 Ni mwehin tepin Kristian kan, lih akan kin ahneki pwukoa kesempwal en kalohki padahk en Krais. Re kin kalohk ong meteikan duwen Wehin Koht oh wia mehkan me pidada doadoahk en kalohk. (Luk 8:1-3) Karasepe ehu, wahnpoaron Pohl kin koasoia duwen Pihpe “me kin wia doadoahk nan mwomwohdisohn Senkria.” Oh ni eh kadarala rahnmwahu ong ienge tohndoadoahk kan, Pohl pil koasoia duwen ekei lih lelepek kan, me iangahki “Tripihna oh Triposa, me pil iang doadoahk en atail Kaun.” E pil koasoia duwen “Persis, me kin wia doadoahk laud ong atail Kaun.”—Rom 16:1, 12.
15. Dahme lih akan kin wia nan atail ahnsou?
15 Nan atail ahnsou, aramas daulih isirar me kin kalohkiseli rongamwahu en Wehin Koht nan sampah pwon. Pali laud en irail iei lih akan, me mah oh me pwulopwul. (Mad. 24:14) Tohtohn irail pwukat kin wia pioneer kan, misineri kan, oh pil kisehn tohndoadoahk en Pedel (Bethel). Sounmelkahka Depit kin koulki: “Kaun-o ketin poahngoak, oh lih ngeder me waseli poaron en poahngok wet.” (Mel. 68:11) Ia uwen mehlel en mahsen pwukat! Siohwa kin ketin kesempwalki pwukoa me lih akan ahneki en kalohkiseli rongamwahwo oh kapwaiada kupwure kan. Eri, sapwellime koasoandi me pid lih Kristian akan en uhpah arail tapwi sohte kin wehwehki me irail en kin nennenlahte.
Lih Riemen me Sohte Nennenlahte
16, 17. Ia duwen mehn kahlemeng en Sara eh kasalehda me lih akan en dehr nennenlahte nan mouren arail pwopwoud?
16 Ma Siohwa kin ketikihong lih akan pwais kaselel tohto, ia duwe, ohl pwopwoud kan sou anahne idek rehn arail pwoud kan mwohn arail pahn wiahda pilipil kesempwal kan? E pahn wia elen erpit ma irail wia met. Paipel kin kasalehda ekei ire kan duwen lih pwopwoud kan me koasoia de wia mehkot mendahki arail pwoud sohte idek rehrail arail madamadau. Medewehla ire riau.
17 Sara kin ndindaiong eh pwoud Eipraam en kasarehla keriemen en eh pwoud oh nah pwutako pwehki ara sohte kin kasalehda wahu. “Met kapwunodehda kowahlap Eipraam,” ahpw kaidehn Koht. Siohwa ketin padahkihong Eipraam: “Ke dehr pwunodki pwutaken oh omw lidu Akar. Kapwaiada mehkoaros me Sara pahn ndawei.” (Sen. 21:8-12) Eipraam peikiong Siohwa, rong Sara, oh kapwaiada dahme e pekio.
18. Ia duwen Apikail eh tiengla mwowe?
18 Pil medewehla Apikail en Napal eh pwoud. Ni ahnsou me Depit tangasang nanmwarki luwakahk Sohl, e kin koukousoan wasa me karanih nein Napal pelinmen kan. Depit oh nah ohl kan sohte kin ale mehkot sang ohl kepwehpwe menet ahpw re kin sinsile eh wasao. Ahpw Napal kin “mihn oh lemei,” oh e kasarowehdi nein Depit ohl kan. Ih “ohl mwahl emen” oh “pweipwei.” Ni nein Depit ohl ako ar peki reh ekis kanarail mwenge ni wahu, Napal sohte kihong irail. Ia duwen Apikail eh mwekidki ni eh rongada dahme wiawi? Ni eh sohte ndaiong Napal mehkot, e “mwadangete kihpene lopwon en pilawa riepwiki, ehd en wain riau, sihpw limmen me umwdahr, ehd en wahn kohn kereng riau, kapakap en wahn wain epwiki oh keik pik madekeng riepwiki,” oh kihong Depit oh nah ohl kan. E pwung dahme Apikail wia? Ei, ekei ire kan me pwarada mwuhr kasalehda me dahme e wia me pwung. Paipel mahsanih: “KAUN-O ahpw ketin kaloke Napal, e ahpw mehla.” Mwuri, Depit pwoudikihda Apikail.—1 Sam. 25:3, 14-19, 23-25, 38-42.
Lih akan me Ale Kaping
19, 20. Dahme kahrehiong lih akan en uhdahn warohng kaping?
19 Paipel kapinga lih pwopwoud kan me kin wia dahme Siohwa kupwurki. Pwuhken Lepin Padahk kapinga “lih pwopwoud me keieu koahiek men” ni eh mahsanih: “[E] kesempwalsang takai kesempwal akan; . . . Eh pwoud kin likih; eri, e sohte pahn semwehmwehla. Erein eh momour, lih menet kin wia mwahu ong eh pwoud, e sohte kin kansensuwedihada. Eh lokaia me maledek oh kin diren loalokong. Ahnsou koaros lih menet me soupisek, e kin mwasamwasahn anahn kan en eh peneinei. Nah seri kan kin kasapahlkalahnganohng, oh eh pwoud pil kin kapikapinga.”—Lep. Pad. 31:10-12, 26-28.
20 Dahme kahrehiong lih akan en uhdahn warohng kaping? Lepin Padahk 31:30 mahsanih: “Poh komwokomw me widingan, oh lingan kin sohrala, ahpw lih emen me kin lemmwiki KAUN-O uhdahn pahn ndandla.” En perenki uhpah sapwellimen Koht koasoandi en tapwi iei kisehn lemmwiki Siohwa. “Ohl pwopwoud eh moangen eh pwoud,” duwehte “Krais eh tapwin aramas koaros,” oh “Koht eh tapwin Krais.”—1 Kor. 11:3.
Kalahnganki Sapwellimen Koht Kisakis
21, 22. (a) Ia kahrepe kan me Kristian pwopwoudla kan en kalahnganki sapwellimen Koht kisakis en pwopwoud? (b) Dahme kahrehda kitail anahne wauneki sapwellimen Siohwa koasoandi en tapwi oh manaman en kaunda?
21 Kristian pwopwoudla kan ahneki kahrepe tohto en kalahngan ong Koht. Re kak momour nin duwen pwopwoud peren ehu. Ahpw mehlel re kak kalahngankihong sapwellimen Koht kisakis en pwopwoud pwehki e kin kihong ira ahnsou mwahu en ehupene oh papah Siohwa nin duwen pwopwoud peren ehu. (Rud 1:9) Ih me wie utupen koasoandi en pwopwoud kin mwahngih dahme uhdahn anahn pwe pwopwoud en nsenamwahu. Kitail en wia kupwure ahnsou koaros oh ‘peren me KAUN-O pahn ketikihong kitail pahn kakehlakeikitailla’ mendahki kahpwal en sampah ahnsou wet.—Neh. 8:10.
22 Ohl pwopwoud Kristian men me kin poakohng eh pwoud duwehte pein ih pahn kin kadek oh wia kaunen peneinei mwahu men. Lih pwopwoud men me kin lemmwiki Koht pahn kin utung oh wauneki eh pwoud ihme kahrehda eh pwoud uhdahn poakohng ih. Me keieu kesempwal, ara mehn kahlemeng mwahu nin duwen pwopwoud ehu pahn kawauwih Siohwa Koht me warohng kaping.
Ke Tamataman?
• Ia sapwellimen Siohwa koasoandi en tapwi oh uhpah?
• Dahme kahrehda ohl oh lih pwopwoud kan anahne wahupene?
• Ia wiewia en lih pwopwoud pwoson men ong eh pwoud me sohte iang padahk mehlel?
• Dahme kahrehda ohl pwopwoud kan anahne idek rehn arail pwoud kan mwohn re pahn wiahda pilipil kesempwal kan?
[Kilel nan pali 21]
Kapakap kak sewese lih pwopwoud men en kasalehda sapwellimen Koht irair kaselel kan
[Kilel kan nan pali 22]
Siohwa ketin kesempwalki lih akan arail doadoahk ong Wehio