Kaunen Sampah Sansaldahr
EHU pak Sises ketin mahsanihong aramas ko: “Kaunen sampah wet pahn lekdekla.” Mwuhr, e pil ketin mahsanih me ‘kaunen sampah wet sohte eh manaman powe’ oh “kaunen sampah wet pakadeikdahr.” (Sohn 12:31; 14:30; 16:11) Ihs me Sises kin ketin mahmahsanih?
Ni Sises eh ketin mahsanih duwen “kaunen sampah wet,” e kin sansal me e sohte ketin mahmahsanih duwen Semeo, Siohwa Koht. Eri, ihs me “kaunen sampah wet”? Ia duwen eh pahn “lekdekla” oh ia duwen eh “pakadeikdahr”?
“Kaunen Sampah Wet” Kasalehda Pein Ih
Duwehte kaunen pwihn mwersuwed men me kin suweiki eh manaman, Tepilo pil kin wia met ni eh kasonge Sises, sapwellimen Koht Ohl. Mwurin eh kasalehiong Sises “wehin sampah koaruhsie,” Sehdan ndaiong ih: “I pahn kihong komwi soangen manaman koaros oh lingan en wehi pwukat koaros. Pwe koaros kohiengieier oh I kak kihong mehmen me I men kihong. Eri, koaruhsie pahn kohieng komwi, ma komw poaridi mwohi oh pwongih ie.”—Luk 4:5-7.
Ma Tepilo ihte madamadau ehu me pid me suwed, nin duwen me ekei kin nda, ia duwen atail pahn wehwehki kasongosong wet? Ia duwe, Sises ketin ale kasongosong sang madamadau suwed ehu de uhpene ehu me mi loale mwurinte eh ketin papidaisla? Ma iei, ia duwen Paipel eh kak mahsanih me “sohte dihp reh”? (1 Sohn 3:5) Sises sohte ketin kahmahmkihla me Tepilo ahneki manaman pohn aramas, ahpw e ketin kahdaneki ih “kaunen sampah wet,” “sounkam aramas emen” oh “ih likamw men.”—Sohn 14:30; 8:44.
Sounpar 60 samwa mwurin Tepilo kasonge Krais, wahnpoaron Sohn katamankihong Kristian kan duwen manaman en Tepilo oh nda me “sampah unsek mi pahn manaman en Me Suwedo.” Sohn pil koasoia me Tepilo kin “pitipitih sampah pwon.” (1 Sohn 5:19; Kaudiahl 12:9) Eri, e sansal me Paipel kin mahsanih me “kaunen sampah wet” iei ngehn soh sansal men. Ia uwen laud en eh manaman pohn aramas?
Kaunen Sampah Kin Kihong Ienge kan Eh Manaman
Ni wahnpoaron Pohl eh koasoia duwen mahwen me Kristian kan ahneki pwehki arail pwoson, e kasalehda ni sansal ihs arail imwintihti kan. E koasoia: “Pwe kaidehk aramas ekei me kitail mahweniong, pwe ong manaman en ngehn suwed kan en pahnlahng oh ong kaun akan oh me lapalap akan me ahneki manaman, oh pil ong koht akan me kaunda dih rotorot wet.” (Episos 6:12) Ihme kahrehda, kitail sohte kin mahweniong aramas ahpw ong “ngehn suwed kan.”
Lepin mahsen wet “ngehn suwed kan” sohte kin koasokoasoia mwomwen madamadau en aramas me pid suwed, ahpw e kin koasoia duwen ngehn suwed kehlail kan. Ihme kahrehda, Tepilo kin wie kakaun ni eh kihong eh manaman tohnleng suwed teikan me kesehla “uhdahn ar wasa” nanleng duwehte ih.—Sud 6.
Pwuhken kokohp en Daniel kasalehda ia duwen kaunen sampah pwukat arail kin kakaun sampah sangete mahs. Pwehki Daniel kin pwunodki ienge mehn Suhs akan me pwurodo Serusalem sang Papilon nan pahr 537 mwohn Krais, e kapakapkin irail erein wihk siluh. Tohnleng men me Koht poaronehdo pwehn kangoange ih padahkihong kahrepen eh pwand en kohdo. E nda: “Tohnleng soupeidi en wehin Persia uhwongieier erein rahn rieisek ehu.”—Daniel 10:2, 13.
Ihs “tohnleng soupeidi en wehin Persia” menet? Iei ih iengen Tepilo, emen ngehn saut me ahneki manaman pohn wehin Persia. Sapwellimen Koht tohnlengo pil koasoia me e pahn pil pwurehng peiong “tohnleng silepe en Persia” oh pil emen ngehn saut, “tohnleng silepe en Krihs.”—Daniel 10:20.
Dahme kitail kak sukuhlki sang met? Kitail sukuhlki me mie kaunen sampah soh sansal kan, iei soupeidi ngehn saut akan me kin iang kaunda sampah pahn manaman en arail kaun lapalap Sehdan me Tepil. Ahpw dahme irail kin nannanti en wia ahnsou wet?
Kaunen Sampah Wet Kasalehda Soangen Ngehn Dahmen Ih
Nan pwuhken Kaudiahl, wahnpoaron Sohn kasalehda ia duwen Sises me iei Maikel tohnleng lapalapo, eh ketin kaluhsih Tepilo oh ienge ngehn saut kan oh duwen apwal me wiawi pwehki arail piskensang nanleng. E koasoia: “Meid suwediong sampah oh madau! Pwe Tepilo leledohr rehmwa, oh e inenen lingeringer kowahlap pwehki eh ese me eh ahnsou mwotomwotalahr.”—Kaudiahl 12:9, 12.
Ia duwen Tepilo eh kin kasalehda eh lingeringer kowahlap? Aramas mwersuwed tohto kin wia soahng koaros pwehn alehdi dahme irail mwahuki. Duwehte met, Sehdan oh nah ngehn saut akan kin koasoanehdi teng ren kauwehla sampah oh towe kan. Pwehki e ese me eh ahnsou mwotomwotlahr, Tepilo kin doadoahngki ehu koasoandi en aramas, iei palien pesines, pwehn kangoange aramas akan ren ahneki soahng koaros. Met kahrehda malalaulahn soahng kan me kitail anahne pwehn mour oh pil ohlahn wasahn kousoan nin sampah pwon.—Kaudiahl 11:18; 18:11-17.
Sangete tepin poadopoad en aramas, en Tepilo ineng en ahneki manaman pil kin sansalda nan palien politik oh pelien lamalam kan. Pwuhken Kaudiahl kin karasahiong koperment kan mahn lawalo kan me Tepilo kihong eh “manaman en kaunda wasa.” E pil kasalehda me e kanamenek pwehki pelien lamalam kin iang pidada palien politik oh e kahdaneki met dipen kamwahl. (Kaudiahl 13:2; 17:1, 2) Medewehla duwen lokolok, kalidu, mahwen, oh peipene nanpwungen keinek kan erein sounpar tohto me imwikihla mehlahn aramas tohto. Ia duwe, mie me kak nda me soangen wiewia suwed oh kapwuriamwei me mi nan poadopoad iei wiewia kan me kitail kin kasik sang rehn aramas? De mepwukat doadoahk en ngehn suwed soh sansal kan?
Paipel kin pwung ni eh kasalehda ihs me kin kamwakid kaun akan oh wehi kan. Sohte lipilipil ma irail ese de soh, koasoandi en aramas kin kasalehda irair kan en eh kaun. Ahpw ia uwen werei aramas akan ar pahn lokolongki kaundahn Tepilo?
Kasohrlahn Tepilo
Sapwellimen Krais wiewia kan sampah kasalehda me Tepil oh nah ngehn saut akan pahn kereniongehr kasohrala. Ni ahnsou me sapwellimen Sises tohnpadahk kan koasoia duwen arail kausasang ngehn saut akan, e mahsanihong irail: “I kilangehr duwen Sehdan eh pwupwudisang nanleng duwehte lioal.” (Luk 10:18) Mahsen pwukat kasalehda Sises eh ketin kupwurperenki eh pahn ketin kaluhsih kaunen sampah wet ahnsou me e pahn ketin wia Maikel, tohnleng lapalapo nanleng. (Kaudiahl 12:7-9) Kasukuhl en kokohp kan en Paipel kin kasalehda me kana wet wiawi nanleng nan, de mwurinte, pahr 1914.a
Sang nan pahro kohdo, Tepilo ese me eh ahnsou mwohn e pahn kasohrala mwotomwotalahr. Mendahki ‘sampah unsek mi pahn eh manaman,’ aramas rar kei rahnwet solahr mweidohng ih en pitih oh kaunda irail. Paipel sewese irail ren wehwehki duwen ihs ih oh eh koasoandi kan. (2 Korint 2:11) Irail kin koapworopworki dahme Pohl ndaiong ienge Kristian kan: “Koht, me tepin atail popohl, pahn mwadang kamwutepene Sehdan pahn nehmwail kan.”b—Rom 16:20.
Kereniongehr Tepilo pahn kasohrala! Pahn sapwellimen Krais kaunda limpoak, aramas pwung kan pahn kaparadaisihala sampah. Tiahk lemei, kailok, oh noahrok pahn sohrala soutuk. Paipel mahsanih: “Mehkoaros me pweidahr nan ahnsou samwalahr ako pahn manokonokla douluhl.” (Aiseia 65:17) Ia uwen eh pahn kansenamwahu ong koaros me saledek sangehr kaunen en sampah wet oh eh manaman!
[Nting tikitik kan me mi pah]
a Pwehn kalaudehla omw wehwehki duwen pahr wet, kilang pali 247-249 nan pwuhken Dahme Paipel Uhdahn Padahngki? me Sounkadehdehn Siohwa kan wiahda.
b Dahme Pohl nda kin pahrekiong tepin kokohp en Paipel me kileldi nan Senesis 3:15 me koasoia me Tepilo pahn kasohrala ehu rahn.
[Kilel nan pali 9]
Pahn sapwellimen Krais kaunda limpoak, aramas pwung kan pahn kaparadaisihala sampah