Irail “Kilang” Mehkan me Koht Ketin Inoukidahr
“Re sohte ale mehkan me Koht ketin inoukidahr; ahpw, sang wasa doh me re kilang.”—IPRU 11:13.
1. Dahme kahrehda e mwahu atail kin kak medewehla soahng kan me kitail saikinte kilang? (Menlau kilang tepin kilel.)
SIOHWA ketikihong kitail kisakis kaselel ehu. Iei atail koahiek en medewehla soahng kan me kitail saikinte kilang. Koahiek wet kin sewese kitail en kasik soahng kan me mwahu ni ahnsou kohkohdo oh pil koasoanehdi mwahu dahme kitail pahn wia oh soikala kahpwal kan. Siohwa ketin mwahngih dahme pahn wiawi ni ahnsou kohkohdo, oh e ketin padahkihong kitail duwen soahng kei me kitail kak kasikasik. Mendahki kitail sohte kak kilang soahng pwukat, kitail kak medewehla oh ahneki pwoson me soahng pwukat pahn wiawi.—2 Kor. 4:18.
2, 3. (a) Ia duwen atail kin medewehla soahng kan eh kak sewese kitail? (b) Peidek dah kan me kitail pahn koasoiapene nan iren onop wet?
2 Ei mehlel, mie pak kitail kin medewehla soahng kan me sohte douluhl pahn wiawi. Karasepe, kisin serepein men ele medewehla me e wie dakedake lipahrourou men. Met sohte douluhl kak wiawi. Ahpw ahn Samuel nohno, Ana, kin medewehla soahng kan me kak wiawi. E kin medemedewe duwen rahno me e pahn wahla nah pwutako ni impwal sarawio pwehn iang samworo kan doadoahk. Met kaidehn ouraman ehu. E wia mehkot me Ana pilada en wia. Eri Ana eh medewehla duwen rahno kin kakehlaka ih en kolokol eh inou ong Siohwa. (1 Sam. 1:22) Oh ni atail kin medewehla dahme Siohwa ketin inoukidahr e pahn ketin wia, kitail kin medemedewe duwen soahng kan me uhdahn pahn wiawi.—2 Pit. 1:19-21.
3 Sapwellimen Siohwa aramas tohto nan Paipel kak medewehla soahng kan me e ketin inoukidahr. Dahme kahrehda e mwahu irail en wia met? Oh dahme kahrehda e mwahu kitail en medewehla ia pahn mwomwen atail mour ni ahnsou me sapwellimen Koht inou kan pweida?
ARAIL PWOSON KEHLAILDA NI ARAIL MEDEWEHLA AHNSOU KOHKOHDO
4. Dahme kahrehda Eipel kak medewehla duwen ahnsou mwahu ehu me kohkohdo?
4 Eipel iei tepin ohl me pwoson sapwellimen Siohwa inou kan. E ese dahme Siohwa ketin mahsanihong serpento mwurin Adam oh Ihp dipada: “I pahn kahrehiong kowe oh liho en imwintihtipene oh nanpwungen kadaudokomw oh kadaudok en liho pahn imwintihtipene. E pahn kauwehla moangomwen oh ke pahn kauwehla keimwen neh.” (Sen. 3:14, 15, NW) Eipel sohte nohn wehwehki ia duwen met eh pahn wiawi. Ahpw mwein e kin medewe laud duwen dahme Koht ketin mahsanih. Eipel kakete medewe, ‘Ihs me serpento pahn kauwehla oh me pahn ketin sewese aramas akan en pwurehng unsekla?’ Eipel ahneki pwoson me sohte lipilipil dahme Siohwa ketin inoukihda pahn uhdahn pweida, oh ni ahnsou me e kihda eh meirongo, Siohwa ketin kupwurperenkihda.—Wadek Senesis 4:3-5; Ipru 11:4.
5. Dahme kahrehda e mwahu ong Enok en medewehla duwen ahnsou kohkohdo?
5 Enok pil emen ohl me kin uhdahn pwoson Koht. E kin mi nanpwungen aramas suwed kan me kin koasoia soahng kan me inenen suwed duwen Koht. Ahpw Enok eimah oh kin kalohki mahsen en Koht. E kin padahkihong aramas akan me Siohwa pahn ketin kasohrehla me suwed kan. (Sud 14, 15) Dahme sewese Enok en wia met? Mwein e kin medewehla ia pahn mwomwen sampah ni aramas koaros ar pahn papah Siohwa.—Wadek Ipru 11:5, 6.
6. Mwurin Nohliko, dahme Noha ele medewehla?
6 Noha pwoson Siohwa, ihme kahrehda e pitsang Nohliko. (Ipru 11:7) Oh mwuhr pwehki eh pwoson, e wiahda meirong en mahn akan ong Siohwa. (Sen. 8:20) Mwurin Nohliko, sampah pwurehng suwedla. Nimrod tepida kakaun oh men aramas akan en “uhwong Siohwa.” (Sen. 10:8-12, NW) Ahpw ahn Noha pwoson kehkehlailte. Duwehte Eipel, e uhdahn kamehlele me ehu rahn Koht pahn ketikihsang dihp oh mehla. Mwein Noha pil medewehla duwen ahnsou ehu me pahn sohla kaun lemei kan. Kitail pil kak medewehla duwen ahnsou kaselel wet me uhdahn keren!—Rom 6:23.
IRAIL MEDEWEHLA DUWEN AHNSOU ME SAPWELLIMEN KOHT INOU KAN PAHN PWEIDA
7. Dahme Eipraam, Aisek, oh Seikop kak kasik ni ahnsou kohkohdo?
7 Eipraam, Aisek, oh Seikop kak medewehla duwen ahnsou kaselel ehu me kohkohdo. Siohwa ketin inoukihong irail me aramas akan sang wehi koaros pahn ale kapai pwehki ‘kadaudokarail’ kan. (Sen. 22:18, NW; 26:4; 28:14) Koht pil ketin inoukihong irail me arail peneinei pahn wiahla wehi lapalap ehu oh pahn kousoan nan Sapwen Inou kaselelo. (Sen. 15:5-7) Pwehki Eipraam, Aisek, oh Seikop ese me sapwellimen Siohwa inou kan pahn pweida, irail kak uhdahn medewehla arail peneinei kan wie koukousoan nan sahpwo. Ni mehlel, sangete Adam oh Ihp dipada, Siohwa kin ketin sewese sapwellime ladu lelepek kan ren wehwehki ia duwen aramas akan ar kak ehu rahn pwurehng ahneki mour unsek.
8. Dahme sewese Eipraam en ahneki pwoson kehlail oh pil peik?
8 Pwehki Eipraam ahneki pwoson kehlail, e kin peikiong Siohwa mendahki irair kan uhdahn apwal. Eipraam oh pil irail me lelepek teikan kak medewehla ni sansal soahng kan me Siohwa ketin inoukidahr, mehnda ma inou pwukat sohte pweida erein arail momourte. Paipel mahsanih: “Sang wasa doh me re kilang oh perenkihda.” (Wadek Ipru 11:8-13.) Eipraam esehier me sangete mahs, Siohwa kin ahnsou koaros ketin kapwaiada sapwellime inou kan, eri e uhdahn kamehlele me sapwellime inou kan koaros ong ahnsou kohkohdo pahn pil pweida.
9. Ia duwen en Eipraam eh pwoson sapwellimen Koht inou kan eh sewese ih?
9 Pwehki Eipraam pwoson dahme Siohwa ketin inoukihong ih, e doulahte wia dahme Siohwa ketin mahsanihong en wia. Karasepe, e kohkohsang imweo nan kahnimw en Ur oh erein eh mour, e sohte kousoanla nan kahnimw tohrohr kan. E ese me kahnimw ko me mi limwah sohte pahn mihmi kohkohlahte pwehki kaun en kahnimw pwukat sohte kin papah Siohwa. (Sos. 24:2) Ahpw, e kin kasik ahnsowo me Siohwa oh sapwellime koperment pahn kaunda sampah kohkohlahte. Koperment wet iei “me Koht ketin kupwurehla oh kauwada, kahnimw me poahsoan poatopoat.” (Ipru 11:10) Eipraam, iangahki Eipel, Enok, Noha, oh meteikan kin kamehlele duwen kaiasada. Ahnsou me re kin medewehla duwen mour kohkohlahte nan sampah kaselel ehu, arail pwoson Siohwa kin uhdahn kehlailla.—Wadek Ipru 11:15, 16.
10. Dahme kahrehda e mwahu ong Sara en kin kasikasik ahnsou kohkohdo?
10 Ahn Eipraam pwoudo, Sara, ahneki pwoson kehlail ong sapwellimen Siohwa inou kan. Pil ni ahnsou me e sounpar 90 oh saikinte naineki seri, e kin kasikasik ahnsowo me e pahn naineki seri. Sara pil kak medewehla nah seri kan wiahla wehi lapalap ehu. (Ipru 11:11, 12) Dahme kahrehda Sara kak kamehlele met? Pwehki Siohwa ketin padahkihong ahn Sara pwoudo: “I pahn kapaiahda, oh I pahn kihong en naitikihong uhk noumw pwutak emen. I pahn kapaiahda oh e pahn wiahla inen wehi tohto, oh sang rehn kadaudoke kan nanmwarki kei pahn pwarada.” (Sen. 17:16) Nin duwen me Siohwa ketin inoukidahr, Sara nainekihda pwutak men, Aisek. Manaman wet kamehlelehiong ih me sapwellimen Siohwa inou teikan koaros uhdahn pahn pweida. Kitail pil kak kakehlakahda atail pwoson ni atail kin medewehla soahng kaselel koaros me Siohwa ketin inoukihong kitail.
E KIN MEDEMEDEWEHTE KETINGO
11, 12. Dahme sewese Moses en kalaudehla eh poakohng Siohwa?
11 Moses pil kin pwoson sapwellimen Siohwa inou kan. E tikida nin duwen nein nanmwarki en Isip nah pwutak. Ahpw pwehki Moses poakohng Siohwa laudsang mehkoaros, e sohte men ahneki manaman oh kepwehpwehla. E sukuhlki duwen Siohwa sang uhdahn eh pahpa oh nohno me wia mehn Ipru kei. Ira padahkihong me Siohwa ketin inoukidahr me e pahn ketin kasaledekihala mehn Ipru kan sang kalidu oh ketikihong irail Sapwen Inowo. (Sen. 13:14, 15; Eks. 2:5-10) Ni Moses eh kin kalapw medewehla duwen inou pwukat, eh poakohng Siohwa kin laudla.
12 Paipel padahkihong kitail duwen dahme Moses kin medemedewe: “Pwoson me kahrehiong Moses, ni eh laudlahro, eh sohte men inanki sapwellimen Parao serepeino. E pilada iang sapwellimen Koht aramas akan lokolok sang perenki dihp ahnsou mwotomwot. E pilada en namenekla pwehki Mesaia sang ahneki kepwe kesempwal koaros en Isip, pwe e kilikilengwohngete keting me pahn kohdo.”—Ipru 11:24-26.
13. Dahme kahrehda e mwahu ong Moses en kin medemedewehte duwen sapwellimen Siohwa inou kan?
13 Moses ele kin medewe laud duwen sapwellimen Siohwa inou en kasaledekihala mehn Ipru ko sang kalidu. Duwehte sapwellimen Siohwa ladu teikan, Moses pil ese me Siohwa pahn ketin kasaledekihala aramas koaros sang mehla. (Sohp 14:14, 15; Ipru 11:17-19) Eri Moses wehwehki ia uwen Siohwa eh ketin poakohng aramas akan. Met kahrehiong Moses en kalaudehla eh poakohng oh pwoson Siohwa, oh pil sewese ih en doulahte papah Siohwa erein eh mour. (Deud. 6:4, 5) Pil ni ahnsou me Parao men kemehla ih, Moses sohte masepwehkada. E ese me Siohwa pahn ketikihong ih keting ni ahnsou kohkohdo.—Eks. 10:28, 29.
MEDEWEHLA DUWEN SOAHNG KAN ME WEHIN KOHT PAHN WIA
14. Dahme ekei kin medewehkihong ahnsou kohkohdo?
14 Aramas tohto kin medewehla duwen ahnsou kohkohdo oh medewehla soahng kan me sohte pahn wiawi. Karasepe, ekei aramas me uhdahn semwehmwe kin ouramanki me re pahn kepwehpwehla oh sohla anahne pwunodki soahng kan. Ahpw Paipel mahsanih me mour nan ahn Sehdan sampah pahn ahnsou koaros diren ‘pwunod oh apwal.’ (Mel. 90:10) Ekei kin medewehla me koperment en aramas iei me pahn kamwahwihala kahpwal kan nan sampah. Ahpw Paipel kasalehda me Wehin Koht kelehpw me kak wia met. (Dan. 2:44) Oh aramas tohto medewe me sampah wet sohte pahn wekila. Ahpw Paipel mahsanih me Koht pahn ketin kasohrehla sampah suwed wet. (Sep. 1:18; 1 Sohn 2:15-17) Irail me kin medewehla soahng kan me weksang dahme Siohwa ketin mahsanih pahn uhdahn nsensuwedla.
15. (a) Dahme kahrehda e mwahu ong kitail en medewehla duwen ahnsou kohkohdo me Koht ketin inoukihongehr kitail? (b) Dahme ke kasikasik ni ahnsou kohkohdo?
15 Siohwa ketin inoukihong kitail mour kaselel ehu ni ahnsou kohkohdo. Ni atail kin medewehla duwen ahnsowo, kitail kin perenkihda oh e kak kihong kitail eimah me kitail anahne pwehn doulahte papah Siohwa. Ia duwe, ke kak medewehla omw wiewia soahng kan me Siohwa ketin inoukihong uhk, sohte lipilipil ma ke pahn mi nanleng de nin sampah? Ma ke kin kasikasik en mour nin sampah kohkohlahte, medewehla ke iang kompoakepahmw kan wie doadoahkpene pwehn kaparadaisihala sampah. Irail kan me kaweid doadoahk wet kin nsenohkin uhk. Oh koaros kin poakohng Siohwa, pil duwehte kowe. Ke ahneki roson mwahu oh uhdahn kehlail, oh sohte mehkot ke pwunodki. Ke peren pwe ke kak doadoahngki omw koahiek kan en sewese meteikan oh pil kawauwih Siohwa. Mwein ke pil sewese irail kan me iasadahr pwe ren esehla Siohwa. (Sohn 17:3; Wiewia 24:15) Ke sohte wie ourauraman ni omw kin medewehla soahng pwukat. Soahng pwukat koaros pahn uhdahn pweida pwehki dahme Paipel mahsanihki duwen ahnsou kohkohdo.—Ais. 11:9; 25:8; 33:24; 35:5-7; 65:22.
KOASOIA DUWEN DAHME KE KIN KASIKASIK
16, 17. Dahme kahrehda e mwahu en koasoia duwen ahnsou kohkohdo me Siohwa ketin inoukihongehr kitail?
16 Ahnsou me kitail kin koasoiaiong riatail Kristian kan duwen dahme kitail men wia nan sampah kapw, kitail kin sewese emenemen en medewehla mwahu duwen ahnsou kaselel ehu me kohkohdo. Ei mehlel, kitail sohte uhdahn ese dahme emenemen kitail pahn wia. Ahpw ahnsou me kitail kin koasoia duwen dahme kitail kin kasikasik, kitail kin kasalehda me kitail pwoson dahme Siohwa ketin inoukidahr. Ni ahl wet, kitail kin kangoange emenemen en doulahte papah Siohwa nan ahnsou apwal pwukat, duwehte dahme Pohl oh rie Kristian kan nan Rom wia.—Rom 1:11, 12.
17 Ni omw kin medewehla duwen ahnsou kohkohdo me Siohwa ketin inoukidahr, ke sohla nohn kin medewe duwen pein omw kahpwal kan. Ehu pak, Piter pwunodada oh patohwanohng Sises: “Maing, iet kiht me keselahr at mehkoaros oh ideidawehn komwi; eri, dahme pahn pwaisat?” Sises kupwurki Piter oh tohnpadahk teikan me iang ih en medewehla duwen soahng kaselel kan me irail pahn wia ni ahnsou kohkohdo. E ketin padahkihong irail: “Kumwail me ehk riemen me ideidawehn ie, kumwail pahn iang mwohd nan mwoalen kadeik oh iang kadeikada kadaudok eisek riaun Israel, ahnsou me Nein-Aramas pahn ket nan mwoale lingan nan sapwellime Mwei Kapw. Oh irail koaros me tounmeteikilahr imwarail kan, riarail kan, samarail de inarail kan, de neirail seri kan, de sapwarail kan, pwehki ngehi, re pahn ale pak epwiki iangahki mour soutuk.” (Mad. 19:27-29) Eri Piter oh pil tohnpadahk teikan kak medewehla arail pahn iang Sises ketin kakaun nanleng oh sewese aramas peik kan nan sampah ren unsekla.
18. Dahme kahrehda e mwahu ong kitail en medewehla duwen ahnsowo me Koht pahn ketin wia dahme e ketin inoukidahr?
18 Kitail sukuhlkiher duwen dahme sewese sapwellimen Siohwa ladu kan en ahneki pwoson kehlail. Eipel medewehla duwen sapwellimen Siohwa inou ong ahnsou mwahu ehu me kohkohdo, oh pwehki e kasalehda eh pwoson inou wet, Siohwa ketin kupwurkin ih. Eipraam medewehla ahnsowo me sapwellimen Siohwa inou duwen ‘kadaudoko’ pahn pweida, eri e kin peikiong Siohwa mehnda ma ahnsou ko uhdahn apwal. (Sen. 3:15, NW) Moses kin kasik keting me Siohwa ketin inoukihong ih, oh met sewese ih en poakohng Siohwa oh lelepek ong ih. (Ipru 11:26) Ni atail kin medewehla duwen ahnsowo me Siohwa pahn ketin wia soahng koaros me e ketin inoukihda, atail pwoson oh limpoak ong Siohwa pahn laudla. Nan iren onop en mwuhr, kitail pahn sukuhlki pil ehu ahl kitail kak doadoahngki atail koahiek en medewehla soahng kan.