Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • kl irelaud 13 pp. 118-129
  • Dahme Kahrehda Mourki Kupwuren Koht Kin Wahdo Peren

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • Dahme Kahrehda Mourki Kupwuren Koht Kin Wahdo Peren
  • Loalokong Me Pahn Kahluwalahng Mour Soutuk (kl)
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • MOURKI MEHLEL PAHN KIN IMWIKIHLA PEREN
  • SAPAN KIN WAHDO PEREN
  • SOAHNG TEIKAN ME KIN WAHDO PEREN
  • PEREN NAN PWOPWOUD
  • “DEHR WIA KISEHN SAMPAH”
  • TENEKI MWAHU KASARAWI EN PAHR AKAN
  • DOADOAHK EN MWOHNI OH MEHN KAMWEIT KAN
  • KESEMPWALIKI MOUR OH NTA
  • Wiahiong Omw Peneinei en Mour Kohkohlahte
    Sawas ong Nsenamwahu en Peneinei
  • Kapatahiong Amwail Lelepek Ong Koht, Dadaur
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2003
  • Rapahki Meleilei En Koht Nan Mouren Peneinei
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—1997
  • Nsenamwahu Mehlel Ia Mehn Kapiro?
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—1998
Loalokong Me Pahn Kahluwalahng Mour Soutuk (kl)
kl irelaud 13 pp. 118-129

Irelaud 13

Dahme Kahrehda Mourki Kupwuren Koht Kin Wahdo Peren

1. Dahme kahrehda kitail kak ndahki me kekeid nan sapwellimen Siohwa ahl kin wahdo peren?

SIOHWA iei “Koht peren men” oh E ketin kupwurki ken perenki mour. (1 Timoty 1:11) Ni ahmw kin kekeid nan sapwellime ahl, ke kak alehdi kapai kan oh pil pepehm en meleilei loal oh poatoapoat me pahn rasehng pillap ehu me kin kaukaule pwilipwilwei. Kekeid nan sapwellimen Koht ahl pil kin kamwekid loalen aramas emen en kin kaukaule wia wiewia me pwung kan, “rasehng iloaken nan madau kan.” Met kin wahdo peren mehlel.—Aiseia 48:17, 18, NW.

2. Iaduwen Kristian akan arail kak ahneki peren mendahte ekei pak aramas teikan kin kaloke irail?

2 Ekei aramas kak sapwungki oh koasoia, ‘Ekei pak, aramas kin ale lokolok pwehki arail kin wia me mwahu.’ Mehlel, met iei me wiawi ong sapwellimen Sises wahnpoaron oko. Mendahki irail kin ale kalokolok, irail kin pereperen oh wonoweite “ni padahk oh kawehwe Rongamwahu duwen Krais.” (Wiewia 5:40-42) Kitail kak ale mehn kasukuhl kesempwal kan sang irair wet. Ehu mehn kasukuhl kesempwal kitail kak sukuhliki iei met: pwehki kitail kin momourki mour me poahsoankihda kaweid en Koht sohte wehwehki me kitail pahn keniken rehn aramas akan ahnsou koaros. Paul ntingihdi: “Ni mehlel, irail koaros me kin perenki mourki mehkan me pid Krais Sises pahn pil ale kalokolok.” (2 Timoty 3:12, NW) Kahrepen met: pwehki Sehdan oh ah sampah kin uhwong irail akan me kin mourki kupwuren Koht. (Sohn 15:18, 19; 1 Piter 5:8) Peren mehlel sohte kin poahsoankihda mehkan me kitail kin kilangki masatail. Peren mehlel kin kohsang ni atail kin kamehlelehong pein kitail me kitail kin wiewia dahme pwung, kahrehda Koht kupwurperenkin kitail.—Madiu 5:10-12; Seims 1:2, 3; 1 Piter 4:13, 14.

3. Iaduwen kaudok en Siohwa kak kamwekid mour en aramas emen?

3 Miehte me kin kihkiheng me dene Koht pahn ketin kupwure irail pwehki ekeite pak irail kin wia mwekid akan me kasalehda me irail poadidi ohng Koht ahpw ahnsou teikan irail kin manokehla Ih. Kaudok mehlel en Siohwa Koht sohte duwehte met. Kaudok mehlel kin kamwekid wiewiahn aramaso awa koaros erein ah wie pepehd, ni ehuehu rahn oh ehuehu pahr. Iei kahrepen kaudok mehlel en Siohwa Koht kin adanekihki “Ahlo.” (Wiewia 19:9; Aiseia 30:21) Mourki kupwuren Koht pahn kamwekid kitail en koasoia oh wiewia soahng kan me pahrekiong Mahsen en Koht.

4. Dahme kahrehda e wia kamwahu ehu ong kitail en wia wekidekla kan pwehn mourki sapwellimen Koht ahl akan?

4 Ni ahnsou me irail me ahpwtehn sukuhliki Paipel kin kilangada me mie anahnpen irail en wekidala soahng kei nan arail mour pwe irail en kak kaperenda Siohwa, irail pahn kin mengimengloaliki ma ‘Mie katepen mourki kupwuren Koht?’ Ke kak kamehlele me mourki kupwuren Koht uhdahn katapan. Pwekihda? Pwehki “Koht iei limpoak,” oh sapwellime ahl akan kin wahdohng kitail kamwahu. (1 Sohn 4:8) Koht pil kin ketin sapwellimaniki erpit oh E mwahngih dahme keieu mwahu ohng kitail. Pwehki Siohwa Koht me sapwellimaniki manaman laud, E pahn kak ketin kakehle kitail pwe kitail en kaunsekihala atail ineng kan en kaperenda Ih ni atail pahn uhdi sang tiahk suwed ehu me kitail ahnlahr wia. (Pilipai 4:13) Kitail tehkpene ekei mouren kosonned akan me pid mourki kupwuren Koht oh kitail kilang iaduwen kapwaiada mehpwukat pahn wahdohng kitail peren.

MOURKI MEHLEL PAHN KIN IMWIKIHLA PEREN

5. Dahme Paipel kin mahsanihki duwen likamw oh pirap?

5 Siohwa iei “Koht en mehlel.” (Melkahka 31:5, NW) E sansal me ke men idawehn sapwellime mehn kahlemeng mwahu oh ke men aramas teikan en esehkin uhk me kowe aramas mehlel. Mehlel kin kahrehong uhk ken kesempwaliki pein kowe oh ahmw lamalam pahn pil saledek. Pwehki mwersuwed ah nohn tohto nan sampah suwed wet, Kristian akan pahn kin anahne mehn kataman wet: “Emenemen kumwail en koasoi mehlel ohng mehn mpomw kan . . . oh ih me kin pirap en uhdi sang pirap, oh en tapihada wia doadoahk laud me e kak momourki . . . oh kak sewesehki me semwehmwe kan.” (Episos 4:25, 28, NW) Kristian me wia tohndoadoahk kan anahne mehlel ehuehu rahn nan arail wasahn doadoahk. Ma irail sohte ale mweimwei en ale mehkot sang rehn arail kaunen doadoahk, irail en dehr pirapa ih. Mehnda ma nan wasahn doadoahk, wasahn sukuhl, de pil nan pein imwarail akan, aramas emen me kin kaudokiong Siohwa pahn uhdahn ‘mehlel ni mehkoaros.’ (Ipru 13:18) Aramas emen me wiahkihla ahnepe en kin likamw de pirap sohte kak alehdi kupwur kalahngan en Koht.—Deuderonomi 5:19; Kaudiahl 21:8..

6. Iaduwen mehlel en aramas en Koht emen kin wahdo lingan ong Siohwa?

6 Mehlel kin imwikihla kapai tohto. Selina iei liohdi en Aperika men me semwehmwe oh kin limpoak ohng Siohwa Koht oh sapwellime kosonned pwung kan. Rahn ehu, e diarada kisin ehd kis me pwuhken pangk ehu oh lapalahn uwen mwohni ieu mihmi loale. E doadoahngki pwuhken telephone oh diarada ihs me naineki kisin ehdo—soun net men me aramas pirapahdi ah sidohwao. Ohlo sohte kak kamehlele dahme e kilang ahnsou me Selina, mendahki ah mwomw soumwahu, pwaralahng oh kihong ohlo audepen ehdo pwon. Ohlo nda: “Soangen mehlel duwehte met uhdahn pahn ale pweine,” ih eri kihong Selina uwen mwohni ieu. Ahpw, me keieu kesempwal, ohlo kapingahki pelien lamalam me Selina kin iang. Ei, wiewia mehlel kin kalinganahda padahk en Paipel, wahdo lingan ong Siohwa Koht, oh wahdo peren ohng sapwellime tohnkaudok mehlel kan.—Taitus 2:10; 1 Piter 2:12.

SAPAN KIN WAHDO PEREN

7. Dahme pilein mwohni suwedki?

7 Mie kaperen en sapan, pwehki aramas noahrok sohte pahn “sohsohki Wehin Koht.” (1 Korint 6:10) Ehu elen noahrok me aramas kalap wia iei pilein mwohni, me iei en song en kalaudehla neirail mwohni ni arail pahn kihsang nein aramas teikan. Siohwa sohte kin kupwurki irail akan me kin “noahrok oh alehda mehkot ki likamw.” (1 Timoty 3:8, NW) Pil nan wasa kan me kosonned kin mweidada pilein mwohni oh aramas kin wiahki mehn kaperen te, aramas emen kak ahnla oh sohla kak kesehla wiewia wet oh e kak utungada wiewia ehu me kin kauwehla mour en aramas tohto. Pilein mwohni kin kalap wahdohng apwal laud ohng mour en ahn aramaso peneinei, oh kak katikala uwen mwohni me re kin mourki pwehn pwainda arail anahn akan me duwehte mwenge oh likou kan.—1 Timoty 6:10.

8. Iaduwen Sises wia mehn kahlemeng mwahu en sapan, oh iaduwen kitail pil kak kasalehda sapan?

8 Sang ni sapan limpoak, Kristian akan kin diar peren ni arail kin sewese meteikan, ahpw mehlel ohng irail iengarail me pwoson akan me kin ahneki anahn laud. (Seims 2:15, 16) Mwohn Sises ah ketidihdo sampah, e kin ketin mwahngih sapwellimen Koht sapan ohng tohnsampah. (Wiewia 14:16, 17) Pein Sises ketikihda sapwellime ahnsou, sapwellime koahiek, oh pil pein sapwellime mour pwehki tohnsampah. Kahrehda, e kak mahsanih: “Kihwei kaperen sang ale.” (Wiewia 20:35) Sises pil kin kapinga liohdi semwehmweo me sang ni ah sapan kihdi kisin sent tikitik riau nan wasahn meirong en nan Tehnpas Sarawio, pwehki e kin kihda sang “ah mour unsek.” (Mark 12:41-44) Irail mehn Israel en kawa ko oh pil tepin Kristian akan kin kihda mehn kahlemeng mwahu en perenki kadek-sapan ohng meteikan ni arail kin kihda sawas en kepwe ong sewese mwomwohdiso oh pil sewese doadoahk en kalohki Wehin Koht. (1 Kronikel 29:9; 2 Korint 9:11-14) Patehng arail kin kihda dipwisou ohng kahrepe pwukat, irail Kristian kan nan rahnwet kin peren oh patohwan ohng Koht arail kaping oh doadoahngki arail mour nan doadoahk en Koht. (Rom 12:1; Ipru 13:15) Siohwa kin ketin kapaiada irail pwehki arail kin toukihda arail ahnsou, arail kehl, oh arail dipwisou kan, me iangahki neirail mwohni, pwe irail en utungada doadoahk en kaudok mehlel oh pil doadoahk en kalohki Rongamwahu en Wehin Koht wasa koaros nan sampah.—Lepin Padahk 3:9, 10.

SOAHNG TEIKAN ME KIN WAHDO PEREN

9. Dahme kamamsakau suwedki?

9 Pwe Kristian kan en kak ahneki peren, irail pil uhdahn anahne ‘pere arail kehl en madamadau.’ (Lepin Padahk 5:1, 2, NW) Met pahn anahne irail en kin wadek oh doudouloale Mahsen en Koht oh pwuhk kan me kin kawehwe pwung duwen Paipel. Ahpw, pil mie soahng kan me kitail en liksang. Karasepe ieu, kamamsakau kak kahrehong emen en sohla kolokol ah madamadau mwahu. Ahnsou me re sakaula, aramas tohto kin pwupwudi ong nan wiewiahn uduk kasaut akan, pil kin peiong aramas teikan, oh pil kak kahrehda aksident me pahn imwikihla mehla. Iei me e sohte sapwung Paipel ah mahsanihki me irail me kamamsakau sohte pahn iang sohsohki Wehin Koht! (1 Korint 6:10) Ni arail kin nantihong “kakehlailih arail madamadau,” Kristian mehlel akan kin ireweisang irail kamamsakau, oh met kin sewese en wahdo peren nanpwungarail.—Taitus 2:2-6.

10. (a) Dahme kahrehda Kristian akan sohte kin doadoahngki tipaker de sika? (b) Soangen kamwahu dah kan kin kohsang emen a uhdisang tengala ni doadoahngki tipaker de wini en kasahliel teikan?

10 Paliwar mwakelekel kin kahrehda peren. Ahpw, aramas tohto tengalahr ni arail doadoahngki wini en kasahliel kan. Karasepe ieu, kitail tehk duwen doadoahngki tipaker de sika. Pwihn ehu me adaneki The World Health Organization ripohtki me simoak kin “kemehla aramas silirar (3 million) nan ehuehu pahr.” Kesehla doadoahngki tipaker kak wia mehkot me inenen apwal pwehki mie me kin soumwahukihda tepin arail pahn uhdi oh lel ni irair en lepin ahnsou ehu. Me tohto me kesehlahr sika diarada me arail roson en paliwar mwahusang mahs oh irail kakehr koledi mwohni ohng anahn en peneinei. Ei, ni mehlel, ma aramas emen pahn uhdisang doadoahngki tipaker de wini en kasahliel teikan, e kak kahrehong ih mwakelekel en nan paliwere, nsen mwakelekel, oh e pahn ahneki peren mehlel.—2 Korint 7:1.

PEREN NAN PWOPWOUD

11. Dahme anahn pwe pwopwoud en kak mih ni pwung en kosonned en sahpw oh wahu oh werei?

11 Irail akan me kin koukousoanpene nin duwen ohl oh lih pwopwoud anahne ese ni mehlel ma ara pwopwoud wiawihda mwahu nan mwoalen kopwung. (Mark 12:17)Irail pil anahne wiahki inou sarawi en wia pwukoa kesempwal ieu. Mehlel, katohrohrpeseng en pwopwoud kak wiawi ma e sansal me ohlo solahr ah ineng en kihda anahn kesempwal akan en eh peneinei, de e kin wiakauwehla douluhl eh pwoud, de uhdahn wia aramas keper men ohng pali ngehn en eh pwoud. (1 Timoty 5:8; Kalesia 5:19-21) Ahpw, sapwellimen wahnpoaron Pohl mahsen nan 1 Korint 7:10-17 kin kangoangehki aramas pwopwoud kan en mihmihpene. Pwehn ahneki peren mehlel, ira anahne lelepek ong emenemen. Paul ntingihdi: “Kumwail koaros uhdahn pahn wauneki lohs en kapwopwoud, oh kumwail ohl pwopwoud oh lih pwopwoud kan, kumwail uhdahn pahn kin loalopwoatpene. Koht pahn ketin kadeikada me kin mouren kamwahl oh me kin mouren nenek.” (Ipru 13:4, NW) Lepin mahsen pwukat: “lohs en pwopwoud” kin wehwehkiong wia nsenen pwopwoud nanpwungen ohl emen oh lih emen me wiahier inou sarawi oh pil alehdier kisinlikou en kapwopwoud sang mwoalen kopwung. Sohte pil ehu wiewiahn wendipene, iangahki pwoudki lih tohto, me konehng oh “wahu ong koaros” likin wiahda inou sarawi oh pil alehdi kisinlikou en kapwopwoud sang mwoalen kopwung. Pil patehng met, Paipel kin keinapwih wendipene en ohl oh lih mwohn ara pwopwoudla oh pil ohl wendi rehn ohl oh lih wendi rehn lih.—Rom 1:26, 27; 1 Korint 6:18.

12. Ia ekei imwila suwed akan me nenek kin kahrehda?

12 Mwein nenek kak wahdo kansenamwahu en paliwar ohng kisin ahnsou, ahpw e sohte kin imwikihla peren mehlel. Koht kin kalahdeki tiahk en nenek oh pil tiahk en nenek kin kak kauwehla nsen mwakelekel en aramaso. (1 Deselonika 4:3-5) Tuhpenehn paliweren ohl oh lih likin pwopwoud kak kahrehda imwila suwed me duwehte soumwahu en AIDS oh soumwahu teikan me kin kohsang tuhpenehn paliwar kan. Ripoht en palien wini koasoia met: “Mwenekpe mie me aramas tohto sang rar (million) pak 250 wasa koaros nan sampah kin alehdi soumwahu en konoria oh mpen aramas rar (million) pak 50 kin alehdi sipilis nan ehuehu pahr.” Pil mie kahpwal en liseian en kiripw. Pwihn ehu me adaneki “The International Planned Parenthood Federation” ripohtki me nan sampah pwon: tohto sang serepein rar (million) pak 15 me mihmi nan irair en sounpar 15 lel 19 kin liseian nan ehuehu pahr, oh silikis ehu (1/3) en irail kin kauwehla arail liseian akan. Ehu roporop kasalehda me nan ehu wehi nan Aperika, persent 72 en serepein pwulopwul kin mehla pwehki kahpwal kan me kohsang kapwillahn liseian. Ekei me kin wiewia dipen nenek mwein sohte pahn iang apwalpen soumwahu oh liseian en kiripw ahpw re sohte kak pitsang ohlahn arail pepehm. Me tohto sohla kin kesempwaliki pein irail oh pil kakete kailongkihla pein arail mour.

13. Ia pil ekei kahpwal akan me kak kohsang dipen kamwahl, oh, ni ahnsou kohkohdo, dahme pahn wiawiong irail akan me kin nantiweite nan mouren nenek oh kamwahl?

13 Edetehn dipen kamwahl mahkepe pahn kak kohwong, e wia ehu kahrepen mweipeseng en pwopwoud me Paipel mweidong pilipil en mih rehn ih me sohte wiahda dihpo. (Madiu 5:32; pil kilang Oseia 3:1-5.) Ahnsou me dipen kamwahl pahn imwikihla mweipeseng, met kak kihong lipwen kens laud ehu nan pepehm loal en ih me sohte wiahda dihpo oh pil iangahki neira seri kan. Pwe en mwahu ohng tohn sampah koaros, Mahsen en Koht kasalehda me Koht pahn kadeikada irail akan me kin wiewia dipen nenek oh kamwahl ahpw sohte koluhkihla diparail. E sansal mwahu me irail akan me kin nantiweite nan mouren nenek oh kamwahl “sohte pahn sohsohki Wehin Koht.”—Kalesia 5:19, 21.

“DEHR WIA KISEHN SAMPAH”

14. (a) Ia ekei ahl akan en pwongih dikedik en eni kan me aramas en Koht emen en kin liksang? (b) Soangen kaweid dah me Sohn 17:14 oh Aiseia 2:4 kihong kitail?

14 Irail akan me men kaperenda kupwuren Siohwa oh iang perenki kapai kan me kohsang Wehin Koht en pereweisang irail dipen pwongih dikedik en eni kan ni soangen ahl koaros. Paipel kasalehda me e sapwung en wiahda oh pwongih dikedik en eni kan de sansal takai kan, me iangahki sansal en Krais, de inen Sises, Mery. (Eksodus 20:4, 5; 1 Sohn 5:21) Kahrehda, Kristian mehlel sohte kin pwongih sansal kan, kilel kan, lohpwu kan oh dikedik en eni teikan. Irail pil kin liksang wia soangen kaudok en eni mwahl teikan me sohte nohn sansal mwahu, me duwehte pwongih pilaik, oh koulki koul kan me kin kasarawi wehi kan. Ni ahnsou me aramas kin song en idingki Kristian mehlel kan en wia soangen wiewia pwukat, re kin katamanda mahsen akan me Sises mahsanih ohng Sehdan: “Siohwa omw koht kelehpw me ke pahn kaudokiong, oh ohng Ih kelehpw me ke pahn kihong omw papah sarawi.” (Madiu 4:8-10, NW) Sises mahsanih me sapwellime tohnpadahk kan “kaidehn kisehn sampah.” (Sohn 17:14) Met kin wehwehki me irail sohte pahn poupalikihda ehu palien kaundahn wehi oh sohte pahn uhki wehi oh irail en mihmi nan meleilei duwehte me Aiseia 2:4 (NW) mahsanih: “Ih [Siohwa Koht] pahn uhdahn ketin ketikihda kopwung nanpwungen wehi kan oh kapwungala kahpwal kan nanpwungen aramas akan. Oh irail pahn sukpeseng neirail kedlahs akan oh wiahkihla mehn deipwel oh neirail ketieu kan pahn wiahkihla siset en lop tuhke. Wehi ehu sohte pahn pwekada nah kedlahs pwehn pelianki ehu wehi, oh irail pil solahr pahn pwurehng sukuhliki mahwen.”

15. Ia wehwehn Papilon Lapalap, oh dahme tohnsukuhl en Paipel kapw tohto kin wia pwehn pedoisang Papilon Lapalap?

15 “Dehr wia kisehn sampah” pil wehwehki me aramas emen pahn uhdi sang miniminiong “Papilon Lapalap” me wehwehki minimin en kaudok likamw koaros. Kaudok samin parpeseng sang Papilon en kawao lao e kauwehla irair en pali ngehn en aramas akan wasa koaros nan sampah. “Papilon Lapalap” kin oarepene palien lamalam koaros me arail padahk kan oh arail tiahk kan sohte kin pahrekiong loalokong pwung me pid duwen Koht me kohsang Mahsen en Koht. (Kaudiahl 17:1, 5, 15) Sohte sapwellimen Siohwa tohnkaudok mehlel men me pahn iang towehda wiewia kan me kin pid miniminiong wiepen kaudok teikan ni arail pahn iang towehda sarawi me kaudok teikan pahn wia de pil tuhpenehn sarawi pwehn wia kakehlepen pali ngehn en irail tohnkaudok en Papilon Lapalap. (Nempe 25:1-9; 2 Korint 6:14) Pwehki met, irail tohnsukuhl en Paipel kapw tohto kin kadarewei kisinlikou pwehn padahkiong arail pelien lamalam me re solahr iang irail. Met kin kahrehong irail en karanihala Koht mehlel me inoukihda met: “‘Pedoisang nanpwungarail, katohrei kumwail sang irail, oh liksang doahke me samino, I ahpw pahn apwalih kumwail.’ Siohwa me mahsanih.” (2 Korint 6:17, NW; Kaudiahl 18:4, 5) Kaidehk ih soangen kupwur mwahu wet me ke inengieng mehlel en ale sang rehn Samatail nanleng?

TENEKI MWAHU KASARAWI EN PAHR AKAN

16. Dahme kahrehda Kristian mehlel akan sohte kin iang kasarawiki Kristmas?

16 Mourki kupwuren Koht akan kin kahrehong kitail en saledek sang katoutou kan me kin kalap pwarada sang kasarawi rahn akan me sampah kin wia. Karasepe ieu, Paipel sohte kasalehda rahn me Sises ipwidi. Ekei kin nda: ‘I leme me Sises ipwidi ni December 25!’ Met sohte kak mehlel pwe Sises pwoula ni ahnsou me tuhke kan ahpwtehn poapoansda (spring) nan pahr 33 C.E. ahnsou me e sounpahr 33 1/2. Pil ehu, ahnsou me e ipwidi, silepen sihpw kan wie “koukousoan likin ihmw nan mohs oh apwapwalih neirail sihpw akan.” (Luk 2:8, NW) Nan sapwen Israel, imwin sounpwong en December wia ahnsou me kin lemwulemwur oh keteu, oh sihpw akan kin mihmi nan ihmw ni pwong pwehn pereirailla sang lemwulemwur oh kopou en sinoh. Ni mehlel, mehn Rom akan kin wiahki December 25 ahnsoun arail kasarawi ipwidi en arail koht en ketipin. Pahr epwiki kei mwurin Sises ketiket nin sampah, irail Kristian akan me kesehla kaudok mehlel pwungkihdahr ren alehda rahno en wiahla rahn en ipwidi en Krais. Kahrehda, Kristian mehlel akan sohte iang kasarawi Kristmas de pil kasarawi teikan me poahsoankihda padahk en kaudok me likamw. Pwehki arail kin lelepek unsek ohng Siohwa, irail pil sohte kasarawi rahn akan me kin kasarawi aramas dipan kan de pil wehi kan.

17. Dahme kahrehda aramas en Koht akan sohte kin kasarawiki rahn en ipwidi en aramas, oh dahme kahrehda seri en Kristian kan kin ahneki peren mendahki re sohte iang wia met?

17 Paipel kin kasalehda mwahu duwen kasarawi en ipwidi riaute, oh ipwidi riau pwukat kin wiawi rehn ohl akan me sohte papah Koht. (Senesis 40:20-22; Madiu 14:6-11) Ahpw, pwehki Pwuhk Sarawi sohte kasalehda rahn me ohl unsek Sises Krais ipwidi, a ia kahrepen kitail en kasarawi rahn akan me aramas soh unsek kan ipwidi? (Eklesiasdes 7:1) Ni mehlel, pahpa oh nohno kan me kin papah Koht sohte kin awiawih lao lel rahn tohrohr ehu pwe irail en kasalehda limpoak ohng neirail seri kan. Serepein Kristian emen me mahki sounpar 13 nda: “Ngehi oh ahi peneinei kin ahneki ahnsou en peren laud. . . . I kin karanih ahi pahpa oh nohno, oh ahnsou me seri teikan kin idek rehi dahme kahrehda I sohte kin iang kasarawi rahn akan, I kin ndaiong irail me I kin perenki rahn koaros.” Emen Kristian pwulopwul me sounpar 17 nda: “Nan imwato, kihong emen kisakis kin wiwiawi nan pahr ehu pwon.” Peren laud kin kohsang ahnsou me kisakis kan kin kohsang ni pein nsenen aramas a kaidehn pwehki e wia koasoandi ieu.

18. Mehnia rahn me Sises kehkehlikiong sapwellime tohnpadahk kan en kasarawi, oh dahme met kin katamankin kitail?

18 Ohng irail akan me kin men wia kupwuren Koht, mie rahn ehu nan ehuehu pahr me re kin kasarawi. Met iei Saken Soutik en Kauno, oh kin kalap adaneki Katamanpen Kamatalahn Krais. Ohng ni kasarawi wet, Sises kehkehlikiong sapwellime tohnpadahk kan en wia met: “Kumwail wia met ong ni katamanpei.” (Luk 22:19, 20; 1 Korint 11:23-25) Ni Sises ah ketin tepihada konot wet me wiawi ni pwong en Nisan 14, 33 C.E., e ketin doadoahngki pilawa me sohte ihs loale oh wain weitahta, me kin wia kilelpen pein kahlape me sohte dipe oh sapwellime nta me unsek. (Madiu 26:26-29) Ihte irail Kristian kan me keikihdi sapwellimen Koht ngehn sarawi me kin tungoale pilawa oh wain ni Katamanpen Kamatalahn Krais. Irail pwukat kin iangehr mih nan inou kapw oh inou en Wehin Koht, oh irail ahneki koapworopwor en kousoan nanleng. (Luk 12:32; 22:20, 28-30; Rom 8:16, 17; Kaudiahl 14:1-5) Ahpw, kapai oh kamwahu kan kin kipe ni mwuledek koaros me pahn kin iang mih ni kasarawi wet me kin pahrekiong Nisan 14 en nein mehn Suhs en kawa ko kalendar. Irail kin ale mehn katamanpen sapwellimen Siohwa Koht oh Sises Krais limpoak me ira ketin kasalehong kitail ki tomwen dihp me kihong irail akan me pahn ale kupwur mwahu en Koht koapworopwor en mour soutuk.—Madiu 20:28; Sohn 3:16.

DOADOAHK EN MWOHNI OH MEHN KAMWEIT KAN

19. Soangen kahpwal dah kan me Kristian akan kin lelohng nan arail wasahn doadoahk kan?

19 Kristian mehlel akan ahneki pwukoa en doadoahk kehlail oh wahdo anahn en arail peneinei. Ni met ah kin pweida, e kin wahdohng tapwin peneinei kan pepehm en nsenamwahu. (1 Deselonika 4:11, 12) Ahpw, ma ahn emen Kristian ah doadoahk uhwongada dahme Paipel kin kasalehda me pid dahme mwahu, met pahn kihsang ih ah peren. Ahpw, ekei pak, e pil apwal ohng Kristian men en diar soangen doadoahk me pahn pwung ong iren Paipel kan. Karasepe ieu, ekei kaunen doadoahk kan kin wia soangen koasoandi kan me kahrehda neirail tohndoadoahk kan en pitih aramas me kohdo ale sawas sang wasahn doadoahko. Pali laud en ahnsou, aramas me ahneki doadoahko kin kak rong kaweid en tohndoadoahk lelepek men, me ah nsen mwakelekel kin kaweid ah wiewia kan, pwehki e sohte men tohndoadoahk lelepek menet en tangasang ah kompanio. Sohte lipilipil dahme pahn pwarada, ke kak koapworopworki me Koht pahn ketin kapaiada ahmw nannanti en diar doadoahk me pahn wahdohng uhk nsen mwakelekel.—2 Korint 4:2.

20. Dahme kahrehda kitail anahne kanahieng mehnia soangen mehn kamweit kan me kitail kin pilada?

20 Pwehki Koht kin ketin kupwurki sapwellime ladu kan en kin ahneki peren, kitail anahne ahneki toupahrek ohng atail doadoahk laud oh atail ahnsou en kasaledek oh wia mwadong oh pil kommoal. (Mark 6:31; Eklesiasdes 3:12, 13) Ahn Sehdan sampah kin kaweidada mehn kamweit akan me sohte pahrekiong kupwuren Koht. Ahpw, ma kitail men kaperenda kupwuren Koht, kitail anahne pilada mwahu soangen pwuhk dah me kitail kin wadek, prokram en radio kan oh keseng kan me kitail kin rong, oh soangen kasdo de spai de prokram en TV de video cassette me kitail kin kilang. Ma mehn kamweit me kitail pilada mahso sohte kin pahrekiong kehkehlik en Paipel kan me duwehte Deuderonomi 18:10-12, Melkahka 11:5, oh Episos 5:3-5, eri kitail kak kaperenda kupwuren Siohwa oh kak ahneki peren laud ma kitail wiahda wekidekila kan me anahn.

KESEMPWALIKI MOUR OH NTA

21. Iaduwen atail kesempwaliki mour pahn kamwekid atail madamadau ong kauwehla liseian oh pil atail wiewia kan?

21 Ma kitail men ahneki peren mehlel, kitail anahne kilang mour en aramas oh wiahki mehkot sarawi, duwehte me Siohwa kin ketin wia. Sapwellimen Koht mahsen kin irehdi kitail sang kemehla aramas. (Madiu 19:16-18) Ni mehlel, sapwellimen Koht Kosonned ohng mehn Israel kan kasalehda me E kin ketin wiahki seri me mihmihte nan kapehd en nohno me iei mour kesempwal ehu—kaidehn mehkot me kitail en kauwehla. (Eksodus 21:22, 23) Kitail dehr wiahki mour mehkot mwahl, ni atail kin simoak, kamamsakau, kauwehla paliwaratail kan wini en kasahliel suwed akan, oh wia soahng kan me keper me sohte anahnepe. Kitail en dehr iang pid wiewia kan me kakete kahrehong aramas emen en mehla oh pil kitail en dehr soukautih ohng kaweid en dahme kitail en kaleke, pwe met kak kahrehda kitail en dipaneki ntahn meteikan.—Deuderonomi 22:8.

22. (a) Ia sapwellimen Koht madamadau ong nta oh doadoahkpen nta? (b) Sapwellimen ihs nta me uhdahn pahn wahdo komour?

22 Siohwa mahsanih ong Noha oh ah peneinei me nta kin wia weliepen mour. Kahrehda, Koht keinapwih irail sang tungoale nta sohte lipilipil. (Senesis 9:3, 4) Pwehki kitail wia kisehn kadaudokarail, kosonned wet pil kesempwal ohng kitail koaros. Siohwa padahkiong mehn Israel kan me nta sang mahn akan anahne kakerekerdiong nan pwehl oh aramas en dehr doadoahngki nta ohng pein arail koasoandi kan. (Deuderonomi 12:15, 16) Kosonned en Koht me pid nta pil pwurehng pwarada ni ahnsou me tepin Kristian akan ale kaweid wet: “Liksang nta.” (Wiewia 15:28, 29, NW) Pwehki arail wauneki kesempwal en mour, irail sapwellimen Koht aramas akan sohte kin ale doken nta, mendahki meteikan arail kin kehlailki me dene wiepen doadoahk wet pahn kamourala aramas. Mie soahng tohto me kak wiliandi nta me kin kadoadoahk nan palien imwen wini me Sounkadehdehn Siohwa kan kak doadoahngki oh soahng pwukat me kin doadoahk mwahu nan paliwar oh sohte kin wahdo soangen keper kan me kin kohsang doken nta. Kristian akan ese me sapwellimen Sises nta kelehpw me kin wahdo komour. Pwoson ntahn Sises kin wahdo mahkpen dihp oh kapai en mour soutuk.—Episos 1:7.

23. Ia ekei kapai kan me kin kohsang mourki kupwuren Koht?

23 E sansal me kitail anahne en nannanti pwe kitail en kak mourki kupwuren Koht. Atail nannanti pahn kak imwikihla kapailok oh uhwong sang rehn atail peneinei kan oh irail me kitail kin ese. (Madiu 10:32-39; 1 Piter 4:4) Ahpw, kapai kan me kin kohsang mourki soangen mour wet pahn inenen laud sang douluhl mehn kasongosong kan me pahn lelohng kitail ahnsou wet. Atail mourki kupwuren Koht pahn imwikihla atail ahneki nsen mwakelekel oh kahrehda werek mwahu ni atail pahn patehng iengatail kan me kin kaudokiong Siohwa. (Madiu 19:27, 29) Oh kitail en pil medewehla atail pahn mour soutuk nan sapwellimen Koht sampah kapw me aramas pwung kante pahn mihmi loale. (Aiseia 65:17, 18) Ia uwen kaperen ni atail pahn kapwaiada kaweid en Paipel oh met pahn wiahiong mohngiong en Siohwa en peren! (Lepin Padahk 27:11) E sansal me mourki kupwuren Koht pahn wahdo peren mehlel!—Melkahka 128:1, 2.

SONG UWEN ME KE KOLEDI

Ia ekei kahrepe kan me kasalehda me mourki kupwuren Koht kin wahdo peren?

Wekidekla dah kan me anahn pwehn kak mourki kupwuren Koht?

Dahme kahrehda ke men mourki kupwuren Koht?

[Kilel nan pali 124, 125]

Wiewiahn pali ngehn akan ni ah pahn kin toupahrek ohng ahnsou kan en kasaledek oh ale mehn kamweit kin kahrehohng irail akan me kin mourki kupwuren Koht en ahneki peren mehlel

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share