Mahsen en Siohwa Kin Ieias
Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhken Rud
PWUHK wet kin kasalehda wiewia kan nan mour en lih riemen me pid duwen lelepek. Pwuhk wet pil kin kasalehda duwen ara kalahnganki Siohwa Koht oh likih sapwellime koasoandi. Poadoapoad wet kin kasalehda mwahu duwen Siohwa ah kin ketin kupwurki oh loalloale irail akan me wia kadaudok en Mesaia. Pwuhk wet pil kin wia koasoi kompoake duwen peren oh loal ohla kan en peneinei ehu. Pwuhken Rud kin audaudki mepwukat koaros oh pil irair teikan.
Pwuhken Rud kin koasoia duwen irair en ahnsou ieu me reireiki mpen pahr 11 “ahnsou me sounkopwung kan me kin wia kopwung” nan Israel. (Rud 1:1) Poadoapoad akan me ntingihdi wasaht ele wiawi ni ahnsou me koasoandi en sounkopwung kan ahpwtehn tepida wiawi nan Israel, pwehki Pohas me mie sapwe sahpw ieu iei ih emen aramas me koasoipe mie wasaht, oh ih nein Reap pwutak me mour ni mwehin Sosua. (Sosua 2:1, 2; Rud 2:1; Madiu 1:5) Ele mwein soukohp Samuel ntingihdi pwuhk wet nan pahr 1090 B.C.E. Ieite pwuhk wet kelepw me wa elen lih men me kaidehn mehn Israel. Pwuhk wet audaudki mahsen akan “me ieias oh sapwellimaniki kehl.”—Ipru 4:12.
“WASA ME KE PAHN KOHLA IE, IEI WASA ME I PIL PAHN KOHLA IE”
(Rud 1:1–2:23)
Ni en Naomi oh Rud lellahng Pedleem, aramas koaros kin tetehk ara mwekid akan. Lih kan sang nan Pedleem kin idilahng Naomi oh peidekpene nanpwungarail: “Kaidehn Naomi met?” Naomi ahpw sapeng irail, nda: “Kumwail dehr ekerkin ie Naomi, ahpw kumwail ekerkin ie Mara, pwehki Koht Wasa Lapalap, ketikihong ie apwal laud. I ahneki soahng tohto; a Kauno [“Siohwa,” New World Translation] ahpw ketin kapwureiehdo kahiep.”—Rud 1:19-21.
Ahnsou me lehk lapalap wiawi nan Israel, met kahrehiong ah peneinei en sousang Pedleem soulahng Mohap, oh ahnsowo Naomi “ahneki soahng tohto” pwe mie ah pwoud oh nah pwutak riemen. Ahpw, ahnsoukis mwurin arail kousoandihier nan Mohap, ah pwoud, Elimelek, mehla. Mwurin mwo, nah pwutak riemeno pwoudikihda lihen Mohap riemen Orpa oh Rud. Mpen sounpahr eisek dower powe, nein Naomi pwutak riemen pil melahr ni ara saikinte naineki seri, eri lih silimenohte me uhd luwehdi oh kiripwla. Ni ahnsou me Naomi piladahr en pwurala Suda, liohdi en nah pwutak ko iangala ih. Ni arail sapasapahl kohla, Naomi ngidingidikihong serepein ko en pwurala Mohap oh rapahkihda ara pwoud kan rehn ara aramas akan. Orpa dukiong. Ahpw, Rud iangadahte Naomi, oh nda: “Wasa me ke pahn kohla ie, iei wasa me I pil pahn kohla ie. Wasa me ke pahn kousoan ie, iei wasa me I pil pahn kousoan ie. Kisehmw kan iei kisehi; oh omw Koht iei ei Koht.”—Rud 1:16.
Liohdi riemen, Naomi oh Rud, lellahng Pedleem ahnsou me wahn parli ahpwtehn pahn dondol. Rud isaneki koasoandi mwahu me mih nan sapwellimen Koht Kosonnedo, oh ih eri iang rikpene kadok en parli me kin pwupwusang soundondol akan nan sapwen ohl mah men (mehn Suhs) me peneinei en Elimelek me ede Pohas. Pohas eri poakepoakehla Rud oh ih eri kin “ieiang nein Pohas tohndoadoahk kan, oh kihkihpene kadok en parli oh wihd lao rahko imwisekla.”—Rud 2:23.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
1:13, 21—Siohwa kin ketin kansensuwedihala Naomi oh kahrehiong en lelohng paiohla? Soh, oh Naomi sohte ikidiki me Koht ketin wiahda mehkot sapwung. Ahpw, ah madamadau ong dahme wiawihiong ih, e medemedewe me Siohwa ketin keriahla ih. Kahrehda, e kin nsensuwed oh sohla koapworopwor.
2:12—Soangen “keting laud” dah me Rud ale sang rehn Siohwa? Rud nainekihda pwutak emen me alehdi kapai en wia kahng en keinek me keieu kesempwal nan poadoapoad en aramas—iei keinek en Sises Krais.—Rud 4:13-17; Madiu 1:5, 16.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
1:8; 2:20. Mendahki apwal akan me Naomi lelohng, e kin likih sapwellimen Siohwa limpoak-kadek. Kitail en alasang, mehlel ni ahnsou me kitail kin mihla pahn kahpwal laud kan.
1:9. Imwatail akan kaidehn en wiahte wasahn tohnpeneinei en kohpenehte mwenge oh meir ie. E pahn mwahu ma imwatail en wia wasa meleilei ohng kommoal oh kansenamwahu.
2:2. Rud men isaneki ahnsou mwahu me kohda en iang dolung mwaht, koasoandi ieu ong aramas en liki kan oh irail me paisuwed kan. E ahneki mohngiong karakarahk. Kristian me apwal akan en dehr aklapalap oh kahng ale sawas sang iengerail me pwoson akan de pil sawas en koperment me re kak iang ale.
2:15-17. Pil ahnsou me Pohas kamengeiong Rud en katikitikala ah pwukoa doadoahk, “e rikirik kadok en parli lao lel nin soutik.” Rud kin pwerisek. Kristian emen en dehde me e wia tohndoadoahk ngoang oh pwerisek emen.
2:19-22. Naomi oh Rud kin pereperen oh koasoakoasoi ni soutik kan, oh Naomi, me mahlahr, kin men rong dahme Rud, me pwulopwul, kin wia nan ah doadoahk, ira koaros kin saledek en koasoakoasoia ara madamadau oh pepehm akan. Iaduwen met pahn weksang nan peneinei en Kristian akan?
2:22, 23. Weksang nein Seikop serepein Daina, Rud kin werekiong tohnkaudok en Siohwa kan. Ia uwen met ah nohn wia mehn kahlemeng mwahu ohng kitail!—Senesis 34:1, 2; 1 Korint 15:33.
NAOMI PWUREHNG “AHNEKI SOAHNG TOHTO”
(Rud 3:1–4:22)
Naomi mahlahr douluhl oh solahr kak naineki seri. Ih eri kaweidih Rud en wiliandi ih oh pwoudikihda rien ah pwoudo. Rud eri peikiong ahn Naomi kaweid oh peki rehn Pohas en pwainda sapwen Elimelek oh pwoudikihda pwehn naitikihda nein Naomi seri. Pohas pwungki. Ahpw, mie peneinei me keren sang Pohas me re pahn kilang mahs ma e soh men pwainda sahpwo oh wiahda nein Naomi seri.
Pohas mwadangete koasoanehdi ireo. Ni menseng en mandahn rahno, Pohas kapokonepene ohl mah en Pedleem ehk mwohn ohlo me wia peneinei keren en Elimelek oh idek reh ma e men pwainda sahpwo. Ohlo dene e kahng. Pohas eri pwainda sapwen Elimelek oh pwoudikihla Rud. Ira eri naitikihada pwutak emen, Oped, me wia pahpa kahlap en Nanmwarki Depit. Lih akan en Pedleem eri ndaiong Naomi: “Kapinga Siohwa . . . En noumw pwutako eh pwouden inenen poakohng uhk mehlel, oh me e wiahiong uhk laudsang omw pahn naineki pwutak isimen, oh met e wiadahr emen pwutak.” (Rud 4:14, 15, NW) Liho me pwurodohng Pedleem “kahiep” pwurehngehr “ahneki soahng tohto”!—Rud 1:21.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
3:11—Dahme kihong soaren Rud en wiahla “lih mwahu men”? Kaidehn “wiepen ingihng en pitenmoang” de “mwaramwar elin takai kesempwal oh kisin kohl mehn tiati, de likou kan me e likawih” me wiahiong meteikan en kin kapinga Rud. Ahpw, me kahrehda iei “aramas rir en nan mohngiong”—ah lelepek oh limpoak, ah karakarahk oh opampap, ah pwerisek oh ngenin tohnmetei. Lih sohte lipilipil me kin lahn Koht me kin men duwehte Rud en nantihong kasalehda irair mwahu pwukat.—1 Piter 3:3, 4; Lepin Padahk 31:28-31.
3:14—Dahme kahrehda Rud oh Pohas pirkihda ni sohrahn? Met kaidehn pwehki ira wiewia mehkot me samin ni pwongo oh dene ira men ekihla. Wiewiahn Rud ni pwongo iei dahme kin wiawi nin duwen tiahk en wasao ohng lih emen me pahn uhd pwoudikihda rien ah pwoud me melahr. E wiahda dahme Naomi kaweidiki en wia. Oh pil, ahn Pohas mwekid kadehdehda me e sohte kilang mehkot sapwung me Rud wiahda. (Rud 3:2-13) E sansal me Rud oh Pohas pirida mwadang pwe sohte aramas en wiahda rohng likamw.
3:16—Dahme kahrehda Naomi idek rehn Rud: “Ihs kowe, nei serepeino?” E sohte kasawihada ahn nah pwutako pwoudo? Mwein Naomi sohte kasawihada Rud pwe mwein ahnsou me Rud pwurodo rehn Naomi, e wie rotorotete. Peideko pil kak wehwehki me Naomi men wehwehki ma Rud wiahla “serepein kapw” pwehki e pweidahr ah pahn pwoudiki Pohas.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
3:12; 4:1-6. Pohas idawehn kanahieng sapwellimen Siohwa koasoandi kan. Kitail kin kanahieng en kapwaiada koasoandi kan en sapwellimen Siohwa pwihn?—1 Korint 14:40.
3:18. Naomi kin koapworopworki Pohas. E soh konehng kitail en pil ahneki soangen likilik wet ohng iengetail me pwoson akan? Rud pwungki pwoudkihda ohl emen me e sehse. (Rud 4:1) Pwekihda? Pwehki e likih sapwellimen Siohwa koasoandi kan. Kitail kin ahneki soangen likilik duwehte met? Ni ahnsou me kitail kin rapahki atail pwoud, kitail kin idawehn kaweid me kitail en pwoudiki “ihte rehn Kauno”?—1 Korint 7:39.
4:13-16. Mendahte ma ih mehn Mohap oh mahs kin kaudokiong koht likamw Kemos, ia uwen kapai me Rud alehdi! Met kin wia kasalepen koasoandi me “met kaidehkin doadoahk en aramas, ahpw doadoahk en Koht, me sapwellimaniki kalahngan.”—Rom 9:16, NW.
Koht “Pahn Ketin Kasapwiluhkada Ni Ahnsou me Konehng”
Pwuhken Rud kin kasalehda me Siohwa Koht kin sapwellimaniki limpoak-kadek oh kin sewese sapwellime ladu lelepek kan. (2 Kronikel 16:9) Ni atail pahn tehk duwen Rud a ale kapai, kitail kak kilang kesempwalpen likih Koht ki pwoson mehlel, oh uhdahn kamehlele “me Koht ketin mie oh me Koht kin ketin katingih irail kan me kin raparapahki.”—Ipru 11:6.
Rud, Naomi, oh Pohas kin likih unsek sapwellimen Siohwa koasoandi kan, oh mehkan eri pweida mwahu ong irail. E pahn mwahu ma kitail pahn doadoahngki kaweid en wahnpoaron Piter me mahsanih: “Kumwail en karakarahkala pahn nin limen Koht manaman, pwe en ketin kasapwilkumwailda ni ahnsou me konehng. Kumwail mweidohng ih amwail pwunod koaros, pwehki eh kin ketin apwahpwalih kumwail.”—1 Piter 5:6, 7.
[Kilel nan Pali 3]
Dahme kihong Rud en wia “lih mwahu men”?
[Kilel nan Pali 4]
“Keting laud” dah me Siohwa ketikihong Rud?