ÑUCA CAUSAI
Diosca ñuca yuyashcata yallimi bendiciashca
HUAMBRARAJ cashpaca precursor tucunataca yuyaipimi charircani. Pero, precursor cashpaca ¿cushillachu causasha? nishpami yuyaj carcani. Ñucaca Alemania llajtamantami Dar es Salam, Elisabethville, Asmara, shujtaj llajtacunamanpish micunacunata cachashpa trabajaj carcani. Chai llajtacunaca Africapimi saquirin. Pero chai llajtacunapi huillanataca mana nunca yuyarcanichu.
Qꞌuipaca manchaita saquishpami precursoradota japircani. Chaita rurashcamantami Diosca ñuca yuyashcata yalli bendiciarca (Efesios 3:20). Callarimantami ñuca causaimanta parlashpa callarisha.
Ñucaca 1939 huatapi, Segunda Guerra Mundial callarishca qꞌuipallami Alemania llajtapi huacharircani. 1945 huatapi guerra tucuricujpimi ñuca causan llajtapica enemigocunaca bombacunata shitajcuna carca. Shuj cutinca bombacunaca ñuca causan ladollapimi urmarca. Chaimi ñuca familiahuan miticuna pushtuman rircanchij. Ashtahuan tranquilo cangapajca ñuca mamita huacharishca llajtamanmi rircanchij. Chai llajtaca Erfurt shutimi carca.
1950 huatapimi Alemania llajtapi ñuca yaya mamahuan, ñuca panihuan canchij.
Ñuca mamitaca Diosmantami yachanata munarca. Chaimantami achca librocunata liyirca. Huaquin religioncuna yachachishcacunatapishmi estudiaj carca. Pero caicunata rurashpapish Diosmantaca imata mana yacharcachu. Mas o menos 1948-pimi ishqui Testigocunaca ñucanchijta visitanaman shamurcacuna. Ñuca mamitaca huasiman yaicuchishpami paicunataca achca tapuicunata rurarca. Paicunahuan parlashca qꞌuipallami ñucaman, ñuca panimanpish “paicunami Diosmanta tucui verdadta yachachin” nirca. Qꞌuipaca ñuca mamitahuan, ñuca panihuanmi tandanacuicunaman ri callarircanchij.
1950 huatapica cutinmi Berlín llajtaman tigrarcanchij. Chaiman chayashpaca Berlín-Kreuzberg congregacionmanmi rircanchij. Cutin, shujtaj ladopi causanaman rishpaca Berlín-Tempelhof congregacionmanmi rircanchij. Asha tiempo qꞌuipaca ñuca mamitaca bautizarircami. Pero ñucaca manaraj bautizarisha nircanichu.
MANCHAITAMI SAQUIRCANI
Manchaita charishcamantami Jehová Diosta mana utca sirvi callarircani. Huillanaman llujshishpapish ishqui huatacunataca mana pihuan parlarcanichu. Pero qꞌuipaca Diosta alli sirvij huauqui panicunatami rijsircani. Maijancunaca Diosta sirvishcamantami carcelpi cashcarca. Cutin shujtajcunaca publicacioncunataca Alemania oriental llajtamanmi pacalla apajcuna carca. Cai huauqui panicunaca imata mana manchashpami Diosta sirvircacuna. Shinallataj paicunapaj causaita peligropi churashpami shujtajcunata ayudarcacuna. Paicunapaj ejemplota ricushpami ñucapish manchaj canata saquircani.
1955 huatapimi huillangapaj shuj campaña tiyarca. Chaipi huillai callarishpami manchaita saquircani. Huauqui Nathan Knorrca Informador,a nishca publicacionpica: “Achca gentecunaman huillangapajmi cai campañataca rurashcanchij. Cai quillapi muyundij Allpapi huillashcamantami tucuicuna cushilla sintirishun” nircami. Ñucapish chai campañapi participashcamantami cushilla sintirircani. Chai qꞌuipaca Jehová Diosmanmi mingarircani. 1956 huatapimi ñuca papitohuan, ñuca panisitahuan bautizarircanchij. Chai huashaca shuj jatun decisiontami agllarcani.
Precursor tucushpa alli causanataca yacharcanimi. Pero ñucaca mercaderiata randishpa cꞌatushpami trabajanata munarcani. Chaimantami alli comerciante tucungapajca estudiai callarircani. Ña graduarishca qꞌuipaca ñuca estudiashcata practicapi churasha nishpami, 1961-pi Hamburgo llajtapi trabajai callarircani. Cai trabajota munashcamantami manaraj precursoradota japisha nircani.
Achca huauqui panicunami Diosta sirvichun animarcacuna. Huaquin amigocunapish precursoresmi tucurcacuna. Chaimi ñucapish paicunapaj ejemplota catinata munarcani. Huauqui Erich Mundtmi Diospi confiachun ñucata animarca. Paica Jehová Diosta sirvishcamantami carcelpi cashca carca. Cai huauquica: “Carcelpi maijan huauquicunaca ‘ñucallami llaquicunata ahuantai tucuni’ nishpami yuyajcuna carca. Pero Jehová Diospi mana confiashcamantami qꞌuipaca paimanta caruyarcacuna. Cutin shujtaj huauquicunaca Diospimi confiarcacuna. Chaimantami llaquicunataca ahuantai tucurcacuna. Qꞌuipacarin achca huauqui panicunatami animota cushpa ayudarcacuna” nircami.
1963 huatapimi precursoradota japircani.
Huauqui Martin Poetzingerca cashna nishpami huauqui panicunata animaj carca: “Tucuimanta yallica mana manchajcunami cana canchij”. Qꞌuipaca huauqui Martinca Cuerpo Gobernantepimi sirvirca. Pai ima nishcaca ñuca shungumanmi chayarca. Chaimi 1963 huatapi ñuca trabajota saquishpa precursor tucurcani. Ishqui quillacuna qꞌuipallami precursor especial tucuchun nombrarcacuna. Huaquin huatacuna qꞌuipaca Escuela de Galaadmanmi invitarcacuna. Clase 44-manmi rircani. Jehová Diosca ñuca yuyashcatapish yallimi bendiciarca.
GALAADPIMI ACHCATA YACHARCANI
Escuela de Galaadpimi huauqui Nathan Knorr, huauqui Lyman Swinglepish llaquicuna ricurijpipish Jehová Diosta sirvishpa catinata yachachircacuna. Shuj cutinca huauqui Knorrca: “Cancuna causagrishca llajtacunapica achca pobreza, achca chuspicuna, mapa pushtucunapishmi tiyanga. Pero sumaj yuracuna, sumaj sisacunami tiyanga. Maijan gentecunapish cushi ñahuihuanmi cancunataca chasquingacuna. Yanga cosascunapi sustarinapaj randica gentecunata ayudanapimi yuyana canguichij” nircami. Cutin shujtaj punllaca huauqui Lymanca: “Huaquincunaca carupi sirvicushcamantami llaquilla sintirincuna. Chaimi paicunapaj llajtaman tigrancuna” nircami. Caimanta parlacushpaca huiqui muyurishpami ashata upallarishpa saquirirca. Pai nishcacunaca ñuca shungumanmi chayarca. Chaimantami Jesustapish, huauquicunatapish manataj malpi quedachisha nircani (Mateo 25:40).
1967 huatapimi ñucapish, Claudepish y Heinrichpish Lubumbashi llajtapi misioneros carcanchij.
Maiman rinata huillashca qꞌuipaca quimsa betelitacunami, “¿cancunaca maimantaj ringuichij?” nishpa tapurcacuna. Ñuca compañerocuna maiman rinata huillajpimi betelitacunaca “chai llajtacunaca alajami can” nircacuna. Pero Congo llajtamanmi rini nijpica paicunaca upallami saquirircacuna. Chai huashaca “¿Ciertochu Congo llajtaman ringui? Jehová Diosmi cantaca cuidanga” nircacunami. Chai punllacunapica chai llajtapi guerracuna, huañuchijcuna, shuhuacuna tiyashcatami noticiacunapi uyarcanchij. Pero Escuela de Galaadpi yachachishcatami yuyaipi charircani. 1967 huatapimi Galaadmanta graduarishca qꞌuipaca ñuca compañerocunahuan Kinsasa llajtaman rircanchij. Paicunaca Heinrich Dehnbostel y Claude Lindsay shuticunami carca. Kinsasa llajtaca Congo llajtapimi saquirin.
ALLI MISIONEROCUNAMI TUCURCANCHIJ
Kinsasa llajtaman chayashpaca francés shimitami quimsa quillacunata yacharcanchij. Chai qꞌuipaca Zambia llajta cꞌuchullapi saquirij Elisabethville llajtamanmi rircanchij. Cunanca chai llajtaca Lubumbashi shutimi can. Chai llajtapica tucui misionerocunahuanmi shuj huasipi causarcanchij.
Lubumbashi llajtapica mana tanto Diosmanta predicashcacunachu carca. Achca gentecunami Bibliamanta yachasha nircacuna. Shinallataj policiacunaman, politicocunamanmi predicarcanchij. Maijancunaca ñucanchijtaca allimi chasquijcuna carca. Chaimantami chaipica contento huillaj carcanchij. Chai llajtapi huaquincunaca suajili shimitami parlajcuna carca. Chaimi ñucapish, huauqui Claudepish chai shimita yacharcanchij. Chai huashaca suajili congregacionmanmi cacharcacuna.
Cushillami predicaj carcanchij. Pero huaquin jarcaicunatapishmi chꞌimbapurarcanchij. Achca cutincunami machashca soldadocuna, policiacunapish yangamanta juchachijcuna carca. Shuj cutincarin policiacunaca pistolacunahuanmi ñucanchij huasiman yaicurcacuna. Chai huashaca comisariamanmi aparcacuna. Chaipimi pambapi tiyachishpa las diez de la nochecama charircacuna.
1969 huatapimi superintendente cachun nombrarcacuna. Congregacioncunata visitangapajca lodo ñancunapi, sacha ñancunapimi achcata purina carcani. Shuj cutinca shuj puebloman chayajpica pozadatami curcacuna. Pero ñuca cama ucupica shuj atillpami paipaj pollitocunahuan dormicushca carca. Ña pacarimugrijpimi chai atillpa car car nishpa ñucata rijchachij carca. Maijan tutacunaca huauqui panicunahuanmi ninata japichishpa, chai muyundijpi tiyarishpa Bibliamanta parlanacuj carcanchij.
Chai tiempocunapimi maijancunaca Kitawalab nishca grupota apoyajcuna carca. Cai grupota apoyajcunapuramantami maijancunaca bautizarishca qꞌuipaca congregacionpi ancianocuna tucurca. Paicunaca Diosta alli sirvij huauqui panicunatami pandachisha nirca. Pero mana pudircacunachu (Judas 12). Congregacionmanta paicunata llujshichijpimi achca gentecunaca Diosmanta yachai callarirca.
1971 huatapimi Kimsasa llajtapi saquirij sucursalman cacharcacuna. Betelpica achcatami yacharcani. Chaipica cartacunata, publicacioncunata cachashpami trabajaj carcani. Shinallataj Departamento de Serviciopimi ayudaj carcani. Congo llajtaca jatun llajtami can. Shinapish carreteracunaca llaquinaimi carca. Buscunapish, carrocunapish mana tanto tiyarcachu. Luzpish cada ratomi rij carca. Congregacioncunaman cartacunata cachangapajca sinchimi carca. Puntaca cartacunataca avionpimi apajcuna carca. Chai qꞌuipaca barcomanmi pasachijcuna carca. Pero yacupi achca qꞌuihuacuna tiyashcamantami barcopish mana rato chayai tucurca. Chaimantami cartacunaca achca quillacuna qꞌuipa chayaj carca. Chashna cajpipish huauqui panicunataca Diosta sirvishpa catichunmi ayudarcanchij.
Huauquicunaca asha cullquihuanmi jatun asambleacunata rurajcuna carca. Paicunallatajmi carrizocunahuan, jatun qꞌuihuacunahuan, esteracunahuan plataformata, tiyarinacunata, mesacunatapish rurajcuna carca. Clavopaj randica yura cascaracunahuanmi caspicunata huatajcuna carca. Cai huauquicuna ima shina trabajajta ricushpami cushilla sintirircani. Chaimantami shujtaj ladopi sirvinaman cachajpica achcata llaquirircani.
KENIAPIMI SIRVIRCANCHIJ
1974-pimi Kenia sucursalman chayarcani. Chai sucursalmantami diez llajtacunapi Diospaj obra ñaupajman catichun ayudajcuna carcanchij. Maijan llajtacunapica Diosmanta huillachunca mana saquircacunachu. Chai llajtacunapi causaj huauqui panicunata visitachunmi ñucataca cachajcuna carca. Achca cutinmi Etiopía llajtaman cachajcuna carca. Chaipica huauqui panicunataca achcatami llaquichijcuna carca. Maijancunataca carcelpimi churarcacuna. Shujtajcunatacarin huañuchircacunami. Pero paicunaca Jehová Diosta, huauqui panicunata tucui shunguhuan cꞌuyashcamantami ahuantarcacuna.
Escuela de Galaadpica Canadá llajtamantami shuj panita rijsircani. Paica Gail Matheson shutimi carca. Graduarishca qꞌuipaca paitaca Bolivia llajtamanmi cacharcacuna. Pero cartacunata cachashpami paihuanca parlanacuj carcanchij. Doce huatacuna qꞌuipaca Nueva York llajtapimi cutin tupanacurcanchij. Chai qꞌuipaca 1980 huatapimi Kenia llajtapi cazararcanchij. Ñuca huarmisita Diosta alli sirvishcamanta, humilde cashcamantami achcata agradicini. Cunancamami ishquindij Jehová Diostaca cushilla sirvicunchij.
1986-pimi superintendente cachun, Comité de Sucursalpipish sirvichun nombrarcacuna. Chaimantami ñuca huarmisitandij chꞌican chꞌican llajtacunapi huauqui panicunata visitai callarircanchij.
1992 huatapimi Asmara llajtapi shuj Jatun Tandanacuipi discursota cucuni.
1992 huatapica Asmara llajtapi Diosta sirvichunca mana jarcajcunachu carca. Chaimantami shuj jatun tandanacuita rurasha nircanchij. Pero chai jatun tandanacuita rurangapajca localcunaca mana tiyarcachu. Chaimantami granocunata huaquichina ucupi tandanacuita rurarcanchij. Chai ucuca maipish cachunmi carca. Pero alaja ricurichunca huauqui panicunaca sumaj telacunahuanmi tucuita tapashcacuna carca. Chai sumaj lugarpi 1.279 huauqui panicunahuan Diosta alabashpami cushilla sintirircanchij.
Cada semanacuna congregacioncunata visitacushpaca chꞌican chꞌican lugarcunapimi saquirij carcanchij. Maipica mama cucha ladopi tiyaj sumaj huasicunapimi saquirij carcanchij. Cutin huaquinpica uchilla huasicunapimi saquirij carcanchij. Chaipica bañoman ringapajca carumanmi rina carcanchij. Pero mai huasipi saquirishpapish huauqui panicunahuan cushilla huillashcatami yuyarinchij. Chaimantami shujtaj ladopi sirvichun cachajpipish paicunataca manataj cungarircanchij.
ACHCA BENDICIONCUNATAMI CHASQUIRCANCHIJ
1987 huatamantaca Africapi tiyaj huaquin llajtacunapi Diosmanta huillachunmi permisota curcacuna. Chai llajtacunapi Diospaj obra ñaupaman catichunmi huaquin oficinacunata pascarcacuna. Ñucataca 1993 huatapimi Etiopía llajtapi sirvichun cacharcacuna. Ñaupaca chai llajtapica pacallami huillajcuna carca. Pero cunanca tranquilomi huillancuna.
1996 huatapimi Etiopía llajtapi superintendente de distrito carcani.
Jehová Diosca Etiopía llajtapi huillachunca achcatami bendiciashca. 2012 huatamanta huichimanca achca precursorcunami tiyashca. Shinallataj Diosmanta ashtahuan yachangapajca chꞌican chꞌican escuelacunami tiyashca. 120 Tandanacuna Huasicunatapishmi rurashcacuna. 2004 huatapica mushuj Betel huasitapishmi rurarcacuna. Chai ladollapitajmi Jatun Tandanacuna Huasitapish rurarcacuna. Chaimantami tucui huauqui panicunaca cushilla sintirincuna.
Cai tucui huatacunatami ñuca huarmihuan Etiopía llajtapi causaj huauqui panicunahuan alli amigocuna tucushcanchij. Paicunataca cꞌuyaj, llaquij cashcamantami achcata cꞌuyanchij. Ashata ungurishcamantami Europa sucursalpi causachun cacharcacuna. Caipica ñucanchijtaca allimi cuidacuncuna. Pero Etiopiapi causaj huauqui panicunataca manataj cungarinchijchu.
JEHOVAMI AYUDARCA
Jehová Dios paipaj obrata ima shina huiñachishcatami ricushcanchij (1 Corintios 3:6, 9). Por ejemplo, maijancunaca Ruanda llajtamantami Congo llajtapi cobreta japinaman shamujcuna carca. Paicunaman primera vez huillajpica Ruanda llajtapica ni shuj publicadorllapish mana tiyarcachu. Pero cunanca 30 mil yalli huauqui panicunami tiyan. 1967-pica Congo llajtapica mas o menos 6 mil publicadorcunami tiyarca. Cunanca 230 mil yalli publicadorcunami tiyan. 2018 huatapica Jesús huañushcata yuyaringapajca un millón yalli gentecunami tandanacurca. Kenia sucursal ayudashca llajtacunapimi cunanca 100 mil yalli publicadorcuna tiyan.
50 huatacuna ñaupamanmi Diosta ashtahuan sirvingapajca huaquin huauqui panicuna ayudarcacuna. Manchaita charishpapish Jehová Diospi confianatami yachashcani. África llajtapi causashpaca pacienciata charinata, charishcacunallahuan causanatami yacharcani. Huauqui panicuna ñucanchijta alli chasquishcamanta, Jehová Diosta tucuipi alli sirvijcuna cashcamantami cushilla sintirinchij. Yayitu Diosca ñuca yuyashcata yallimi bendiciashca (Salmo 37:4). Chaimantami paitaca achcata agradicini.
a Qꞌuipaca cai publicaciontaca Diospaj Mandanamanta Huillashunchij nishpami shutichirca. Cai publicacionpaj randica cunanca Jesús shina causashunchij huillashunchij nishca publicaciontami charinchij.
b Chai tiempopica Bélgica llajtamantami Congo llajtapi causajcunata mandaj carca. Pero maijancunaca chaitaca mana munarcachu. Chaimantami paicunaca Kitawala nishca grupota formarcacuna. Kitawala shimica suajili rimaipica “mandana, pushana” nisha ninmi. Cai grupota apoyajcunaca testigo de Jehovacunapaj publicacioncunatami estudiajcuna carca. Shujtajcunamanpish chai publicacioncunatami cujcuna carca. Paicunaca Bibliapi nishcacunata mana alli intindishpami: “Politicacunapi, huaquin costumbrecunapica participanallami canchij. Ñucanchij munashca shinami causana canchij” nishpa yuyajcuna carca.