ISAÍAS
1 Kayqa Amozpa churin Isaiaspa* rikusqan rijuriykunan.+ Payqa Judá ayllupi Uzías,+ Jotán,+ Ajaz,+ Ezequiaspiwan+ kamachikusqan tiempokunapin chayta chaskirqan,+ chayqa karqan Judá ayllupi Jerusalén llaqtapipas imakunachus pasananmantan:
2 Janaq pachapi kaqkuna uyariwaychis,
kay pachapi kaqkunapas uyariwaychis,+
Jehová Diosmi khaynata nin:
3 Toropas allintan dueñontaqa reqsin,
asnopas allintan mijuchiqnintaqa reqsin,
Israelmi ichaqa mana reqsiwanchu,+
llaqtaymi ichaqa mana yuyayniyoq kapun”, nispa.
4 ¡Imaraqchá kanqa kay juchasapa nacionmantaqa!+
¡Imaraqchá kanqa sinchi juchayoq runakunamantaqa!
¡Imaraqchá kanqa kay millay wawakunamantaqa!
5 Yau mana kasukuq runakuna,
¿imatawanmi ruwanayta munashankichis?+
Ñamá riki umaykichispas k’iri-k’irillaña kashan,
ñamá riki sonqoykichispas yanqallaña kashan.+
6 Chaki puntaykichismanta uma pataykichiskaman onqosqa kashankichis.
Cuerpoykichisqa k’iri-k’irillañan, q’oyo-q’oyollañan, llagallañan kashan,
mana jampisqan, mana watasqan kashankichis,
aceitewanpas mana jawisqan kashankichis.+
7 Jallp’aykichispas ch’usaqmi kashan.
Llaqtaykichispas ninawan kanaykusqan kashan.
Waj llaqtayoq runakunan rikushaqtiykichis mijuyniykichista apapushanku,+
paykunan ch’usaqman tukuchipushanku.+
8 Sion llaqtatan saqerparinku uvas chajrapi ch’ujllata jina,
pepinillo chajrapi ch’ujllata jina,
enemigonkunaq muyuykusqan llaqtata jina.+
9 Manachus ejercitokunata kamachiq Jehová Dios* jujllatapas puchuchinman karqan chayqa,
Sodoma llaqtaman jinan tukusunman karqan,
Gomorra llaqta jinan kapusunman karqan.+
10 Sodoma llaqtapi kamachikuqkuna, uyariychis Jehová Diospa nisqanta.+
Gomorra llaqtapi tiyaqkuna, kasukuychis Diospa kamachikuyninta.+
11 Jehová Diosmi nin: “¿Imapaqmi chay sacrificioykichiskuna serviwan?+
Sayk’usqañan kashani oveja ofrendakunawan+ uywa wirakunawanpas,+
millasqañan kashani malta torokunaq,+ borregokunaq, cabrakunaq+ yawarninwanpas.+
12 Qankunan ñaupayman jamushawankichis,+
¿pin jamunaykichispaq kamachirqasunkichis?
¿Pin patioyta sarunaykichispaq kamachirqasunkichis?+
13 Amaña mana valeq jak’u ofrendata apamuwaychisñachu.
Millakunin qankunaq incienso q’apachisqaykichistapas.+
Cheqnikunin mosoq killa p’unchay,+ samana p’unchay,+ jatun juñunakuy ruwasqaykichistapas.+
May millakuymi noqata yupaychawanaykichispaq juñukushaspa layqa ruwaykuna ruwasqaykichisqa.+
14 Cheqnikunin mosoq killa p’unchayniykichistapas juj fiestaykichistapas;
qankunaqa llasa q’epi jinan kankichis,
mana aguantay atiymi kankichis.
15 Makiykichistaña jaywarimuwankichis chaypas,
manan qhawarimusaykichischu.+
Maytaña mañakamuwankichis chaypas,+
manan uyarimusaykichischu;+
makiykichisqa yawarkamallañan kashan.+
16 Maqchikuychis, limpiakuychis;+
millay ruwaykunata ñaupaymanta wijch’uychis,
mana allin ruwaykunata saqepuychis.+
17 Allin kaqkunata ruwaychis,
chanin kaqta maskhaychis;+
mana allin ruwaqta anyaychis,
mana taytayoqta respetachiychis,
viudakunapaq justiciata ruwapuychis”,+ nispa.
18 Jehová Diosmi nillantaq: “Jamuychis, parlasunchis.+
K’anchaq puka jinaña juchaykichis kanman chaypas,
rit’i jinan yuraqllaña kapunqa;+
rauraq puka jinaña juchaykichis kanman chaypas,
yuraq willma jinan kapunqa.
19 Sichus uyarikunkichis chayqa,
kay jallp’api kaq allin kaqkunatan mijunkichis.+
20 Manachus uyarikunkichis chayqa,
espadaq mijusqanmi kankichis;+
noqa Jehová Diosmi chayta nini”, nispa.
21 ¡Qhawariychis, Dios sonqo llaqtan+ ramera warmi kapun!+
Chanin llaqtan karqan,+
allin ruwaqkunaq tiyasqanmi karqan,+
kunantaq runa wañuchiqlla chaypiqa kashan.+
22 Qolqeykipas q’opa jinan kapun,+
cervezaykipas unuwan tupachisqan kapun.
23 Llaqtaykipi autoridadkunapas mana kasukuqkunan kanku,
suwakunawan puriqkunan kanku.+
Paykunaqa qolqeraykullan imatapas ruwanku, regalo chaskiyllapin purinku.+
Manan mana taytayoqpaqpas ni viudapaqpas justiciata ruwapunkuchu.+
24 Ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi,
cheqaq Señormi, Israelpi atiyniyoq Diosmi nin:
“¡Manan jinatachu qhawasaq contraypi sayariqkunataqa!
Vengakusaqmi enemigoykunamantaqa.+
25 Qan contran noqaqa sayarisaq,
lejiawanmi qhelliykikunata limpiasaq,
llapa qhelliykikunatan orqosaq.+
26 Juezniykikunaqa ñaupaqpi jinan kapunqa,
yuyaychaqniykikunapas qallariypi jinan kapunqa.+
Chaymantataq Chanin Llaqta, Junt’aq Sonqo Llaqta nisqa kapunki.+
27 Chanin kaywanmi Sionta rantikapusaq,+
chanin kaywanmi runankunata kutichimpusaq.
28 Mana kasukuqkunapas juchasapakunapas tukuchisqan kapunqaku,+
Jehová Diosta saqepuqkunapas chinkachisqan kapunqaku.+
29 Paykunaqa munapayasqaykichis jatun sach’akunamantan p’enqakunqaku,+
qankunapas p’enqakunkichismi ajllakusqaykichis huertakunamanta.*+
30 Qankunaqa raphinkuna ch’akipuq jatun sach’a jinan kapunkichis,+
qankunaqa mana qarpasqa huerta jinan kapunkichis.
31 Kallpasapa runaqa ch’aki q’achu jinan kapunqa,
llank’ananpas nina jinan kapunqa;
iskayninkun rauranqaku,
manan pipas wañuchiyta atinqachu”, nispa.
2 Amozpa churin Isaiasmi Judá aylluwan Jerusalén llaqtawanpas imakunachus pasananmanta juj rijuriyta rikurqan:+
2 Tukukuy p’unchaykunapin
Jehová Diospa wasin orqoqa allin sayachisqa kanqa,
llapa orqokunamantapas aswan jatunmi kanqa,+
moqokunamanta aswan altopin kanqa,
chaymanmi lliu nacionkunamanta runakuna jamunqaku.+
3 Askha llaqtakunamanta runakunan pusanakamunqaku:
“Jaku Jehová Diospa orqonman seqasun,
Jacobpa Diosninpa wasinman wichasun.+
Paymi ñanninkunata reqsichiwasun,
noqanchistaq chay ñanninkunata purisun”,+ nispa.
4 Paymi nacionkunaq jueznin kanqa,
paymi askha llaqtakunaq churanakuyninta chaninchanqa.
Manañan juj nacionqa juj nación contra jatarinqañachu,
manañan maqanakuytapas yachanqakuñachu.+
5 Jacobpa mirayninkuna, jaku,
Jehová Diospa k’anchayninpi purisun.+
6 Diosníy, qanmi llaqtaykita saqepunki,
Jacobpa wasintan wijch’upunki;+
paykunaqa inti lloqsimuy ladomanta llaqtakunaq ruwasqantan ruwashanku,
Filistea runakuna jinan layqa ruwaypi purishanku,+
waj llaqtayoqkunawan kuskan tiyashanku.
7 Llaqtankupiqa qoripas qolqepas junt’an kashan,
qhapaq kayninkupas mana tukuy atiyraqmi kashan.
Jallp’ankupiqa caballokunapas junt’an kashan,
carretankupas mana yupay atiyraqmi kashan.+
8 Llaqtankuqa mana valeq dioskunawanmi junt’a kashan.+
Paykunaqa makinkuq ruwasqanmanmi qonqorikunku,
dedonkuq ruwasqantan yupaychanku.
9 Chaykunata ruwaspan paykunaqa
kikillankutaq sarunchakushanku.
Ama perdonaychu paykunataqa.
10 Jehová Diospa phiñakuyninmanta qaqakunapi pakakuychis,
paypa manchay atiyninmanta pampa t’oqokunapi pakakuychis.+
11 Uma oqariqqa k’umuchisqan kanqa,
jatunchakuqqa pisichasqan kanqa.
Jehová Diosllan chay p’unchayqa jatunchasqa kanqa.
12 Chay p’unchayqa ejercitokunata kamachiq Jehová Diospa p’unchayninmi.+
Payqa llapa uma oqariqkunaq, jatunchakuqkunaq contranpin sayarinqa,
llapa jatunpa juch’uypa contranpin sayarinqa.+
13 Líbano orqopi kaq jatunkaray cedro sach’akuna contran sayarinqa,
Basanpi kaq roble sach’akuna contran sayarinqa.
14 Llapa jatun orqokuna contra,
llapa jatun moqo patakuna contran sayarinqa.
15 Llapa jatun torrekuna contra,
allin perqakuna contran sayarinqa.
17 Jatunchakuq runaqa pisichasqan kanqa,
uma oqariq runaqa k’umuchisqan kanqa.
Jehová Diosllan chay p’unchayqa jatunchasqa kanqa.
18 Mana valeq dioskunaqa lliumi chinkachisqa kanqa.+
19 Jehová Dios rijurimuqtinqa,
ancha atiyniyoq Dios jamuqtinqa,+
kay pachata chhafchirinanpaq jatarimuqtinqa,
qaqa t’oqokunapin runakunaqa pakakunqaku,
jallp’a t’oqokunamanmi paykunaqa jaykunqaku.+
20 Chay p’unchaymi runakunaqa qolqemanta qorimanta mana valeq diosninkuta oqarinqaku,
yupaychanankupaq ruwakusqanku dioskunatan jap’inqaku,
chaykunatan juk’uchakunaq,* masukunaq* kasqanman wijch’uykunqaku.+
21 Chaymantataq qaqa t’oqokunaman phawanqaku,
qaqa k’ajtukunapin pakakunqaku.
Jehová Diospa phiñakuyninta manchakuspan,
Diospa ancha atiyninta manchakuspan ayqekunqaku;
jatarispaqa jallp’ataraqmi payqa chhafchirinqa.
22 Allin kayta munaspaqa amapuni runakunapiqa confiaychischu,
paykunaqa samaynillankuwanmi kausanku.
Chhaynaqa, ¿imaraykun runapi confiawaqchis?
3 ¡Qhawariychis! Cheqaq Señormi,
ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi,
Jerusalén llaqtamanta llapa Judamantapas tukuy imaymanata qechunqa,
llapa t’antata unuta iman qechunqa,+
2 qechunqan kallpasapa runata maqanakuqtapas,
juezta profetatapas,+
suerte qhawaqta umalliqtapas,*
3 qechunqan pisqa chunkaq umallintapas,+
qechullanqataqmi autoridadniyoq runata, yuyaychaqtapas,
allin yachaq layqata khuruq layqatapas.+
4 Erqekunatan churasaq qankunata umallinanpaq,
mana yuyayniyoq runakunatan churasaq qankunata kamachinanpaq.
5 Runakunaqa paykunapuran maqanakunqaku,
sapanka runan runamasinwan maqanakunqa.+
Waynachakunan kuraq runakunata maqanqa,
común runan allin respetasqa runa contra sayarinqa.+
6 Sapanka runakunan taytankuq wasinpi wayqenkuta jap’ispa ninqaku:
“Qanpaqqa capaykipas kashanmi, kamachiwayku;
kay thunisqa llaqtata kamachiy”, nispa.
7 Paymi ichaqa rimapakuspa ninqa:
“Noqaqa manan k’iriykichistaqa jampiymanchu,
manan p’achapas mijunapas wasiypiqa kanchu;
amapuni kay llaqta kamachiqtaqa churawaychischu”, nispa.
8 Jerusalenmi wijch’ukapun, Judapas urmapunmi,
paykunaqa Jehová Dios contran rimanku,
pay contran imatapas ruwanku;
ch’uya ñaupanpipas mana allinkunatan ruwanku.+
9 Uyankupin rikukun mana allin ruwasqanku,
mana p’enqarikuspan juchankumanta rimanku,
Sodomapi tiyaq runakuna jinan rimanku.+
¡Ay imaraqchá kanqa paykunamantaqa,
paykunallataqmi mana allinninkuta maskhakushanku!
10 Chanin runakunata niychis: “Allillanmi kankichis”, nispa;
paykunaqa allinkuna ruwasqankuraykun allillan kanqaku.+
11 ¡Ay imaraqchá kanqa millay runamantaqa!
Payqa mana allinkunapin tarikunqa,
imachus ruwasqanman jinan ruwasqa kanqa.
12 Llaqtayta pusaqkunaqa millay runakunan kanku,
warmikunan kamachiqninkupas kanku.
Llaqtalláy, umalliykikunaqa mana allinmanmi pusashasunki,
paykunaqa purinayki ñantan pantachishasunki.+
13 Jehová Diosqa listoñan kashan runakunata juzgananpaq,
paymi sayarin llapa runakunata juzgananpaq.
14 Jehová Diosqa llaqtanpi umalliqkunata autoridadkunata iman juicioman wajanqa.
“Qankunaqa uvas chajratan kanaykurqankichis,
15 ¿Pin qankuna kankichis llaqtayta sarunchanaykichispaq?
¿Pin qankuna kankichis wajchakunata pisichanaykichispaq?”+
ninmi ejercitokunata kamachiq tukuy munayniyoq Señor Jehová Diosqa.
16 Jehová Diosqa nillantaqmi:
“Sionpa ususinkunaqa jatunchakuqkunan kanku,
paykunaqa umankuta oqarispan purinku,
qharikunata asipayaspan purinku;
chakinkupi adornokuna chhaq-chhaq ninanpaq jinan susigollawan purinku.
17 Jehová Diosmi Sionpa ususinkunaq umanta sarnawan tukuchinqa.
Jehová Diosmi mat’inkutapas p’aqlaman tukuchinqa.+
18 Chay p’unchaymi Jehová Diosqa sumaq adornonkuta qechunqa;
qechunqan chaki pulserakunata,
umaman churakuna cintakunata,
kuskan killaman rijch’akuq adornokunata,+
19 aretekunata, makiman churakuna pulserakunata, uma tapanakunata,
20 umaman churakuna adornokunata,
chakipaq cadenakunata, chumpikunata,
sumaq perfumekunata, suertepaq amuletokunata,
21 anillokunata, senqapaq argollakunata,
22 fiestapaq p’achakunata, jawa p’achakunata,
capakunata, ch’uspakunata,
23 juch’uy espejokunata,+ linomanta p’achakunata,
uma k’uyunakunata, uma pakakunatapas.
24 Sumaq q’apaq bálsamo aceitemantaqa+ millay asnaymi kanqa,
chumpimantaqa waskhan kanqa,
munay ñaqch’akuymantaqa p’aqlayaymi kanqa,+
fiesta p’achamantaqa qhasqa p’achan kanqa,+
munay rijch’ayniyoq kaymantaqa fierro pariwan marcan kanqa.
25 Llaqtaykipi qharikunapas espadawan wañuchisqan kanqaku,
allin maqanakuq soldadokunapas guerrapi wañuchisqan kanqaku.+
26 Llaqta punkukunapin runakunaqa khuyayta waqanqaku,+
jinan payqa q’ala pampapi may llakisqa tiyaykunqa”,+ nispa.
4 Chay p’unchaymi qanchis warmikuna juj qharimanta jap’ipakuspa+ ninqaku:
“Noqaykuqa sapankaykun t’antaykuta maskhakusaqku,
p’achaykutapas sapankaykun maskhakusaqku;
sutillaykitan apayta munayku, chhaynapi amaña pisichasqa kanaykupaq”,+ nispa.
2 Chay p’unchay Jehová Diospa wiñachimusqan plantaqa ancha sumaq ancha allinmi kanqa, jallp’aq rurusqanwanmi Israelpi qhepaq runakunaqa alabakunqaku kusikunqaku ima.+ 3 Sionpi llapa qhepaqkunaqa Jerusalenpi llapa qhepaqkunaqa ch’uya nisqan kapunqaku. Kausaypaq llapa qelqasqa kaqkunan chhayna kapunqaku.+
4 Jehová Diosmi Jerusalén contra phiñakuyninta apamunqa, jinaspa juzganqa.+ Chayta ruwaspan Sionpa ususinkunaq tukuy qhelli kaqninkunata limpianqa,+ Jerusalenpi yawar jich’asqankutapas lliutan pichanqa. 5 Chaymantapas Jehová Diosqa Sion orqopin, juñunakuy ruwasqankupin, p’unchaypi phuyuwan pakaykunqa, tutataq nina k’anchaywan k’anchaykunqa,+ chhaynapin chay cheqasqa allin pakaykusqa kanqa. 6 Kallanqataqmi ruphaymanta llanthukunapaq ch’ujllapas,+ wayrantin paramanta pakakunapaq ch’ujllapas.+
5 Ancha munasqaypaqmi takipusaq,
munakusqaymanta uvas chajranmantawanmi takisaq.+
Munakusqaypan allin ruruq jallp’a qhatapi uvas chajran karqan.
2 Pampata t’oqospan rumikunata pallarqan.
Allin kaq puka uvastan plantarqan,
chajra chaupipitaq juj torreta sayarichirqan,
chaypin uvas sarunatapas ruwarqan.+
Payqa sumaq uvas rurunantan suyakusharqan,
ichaqa mana valeq uvastan chay chajraqa qorqan.+
3 Jinan payqa nirqan:
“Jerusalén llaqta runakuna, Judá ayllu runakuna,
noqatawan uvas chajraytawan juzgawaychis.+
4 ¿Imatawantaq uvas chajraypaqri ruwanay karqan?
¿Manachu llapantaña ima ruwanaytapas ruwarqani?+
Noqaqa sumaq uvastan suyakusharqani,
¿imanaqtintaq mana allin uvastari rurun?
5 Kunanmi willasaykichis imatachus uvas chajraywan ruwasaq chayta:
Llapa cercontan thunisaq, jinaspa kanaykusaq.+
Rumi cerconkunatan thunisaq, jinan sarunchasqa kapunqa.
6 Llapantan purunyachipusaq,+
manan pipas uvastaqa kuchupanqachu nitaq qoriyanqachu.
7 Israel runakunan ejercitokunata kamachiq Jehová Diospa uvas chajran,+
Judá ayllu runakunataq munakusqan planta.
Payqa chanin kaytan suyakusharqan,+
ichaqa mana chanin ruwayllan sayarirqan;
allin ruway kanantan suyakusharqan,
ichaqa runakunaq khuyay waqasqallanmi uyarikurqan”,+ nispa.
8 ¡Ay imaraqmi kanqa askha wasikuna jap’ikapuqkunamanta!+
¡Imaraqmi kanqa askha jallp’akuna dueñochakuqkunamanta,+
llapa campokuna jap’ikapuqkunamantapas!
Qankunallapas dueño kawaqchis jinan tiyashankichis.
9 Uyarishaqtiymi ejercitokunata kamachiq Jehová Diosqa jurarqan:
“Wasikuna munayña jatunña kanku chaypas,
llapallanmi manchay thunisqa kapunqa,
mana piqpa tiyasqanmi kapunqa.+
10 Chunka masa toroq llank’asqan uvas chajramantan
juj bato* vinolla lloqsinqa,
11 ¡Ay imaraqmi kanqa alcoholta ujanankupaq tutallamanta jatariqkunamanta!+
¡Imaraqmi kanqa vinota tutakama ujaqkunamanta!
12 Paykunaq jatun mijuyninkupiqa kanpunin vinopas, arpakunapas,
cuerdayoq tocanakunapas, tamborkunapas, flautakunapas.*
Paykunaqa manan piensankuchu Jehová Diospa ruwasqankunapi,
manan rikunkuchu makinpa ruwasqankunatapas.
13 Llaqtayqa preso apasqan kanqa,
mana yuyayniyoq kasqanmantan apasqa kanqa;+
respetasqa runakunapas yarqaymantan kanqa,+
llapa runakunan ch’akiymanta kanqa.
14 Sepulturaqa* ancha jatunmi kashan,
siminpas may jatunmi kicharayashan,+
Jerusalenpi umallikunapas, ch’aqwa ruwaqkunapas chaymanmi jaykunqaku,
fiesta ruwaqkunapas llapallankun chayman uraykunqaku.
15 Runakunaqa k’umuchisqan kanqaku,
runakunaqa pisichasqan kanqaku,
jatunchakuqkunapas k’umuchisqan kanqaku.
16 Justiciata ruwasqanraykun ejercitokunata kamachiq Jehová Diosqa jatunchasqa kanqa.
Chanin kaqta ruwaspan+ cheqaq Diosqa, ch’uya Diosqa+ ch’uya kasqanta rikuchinqa.
17 Ovejakunapas pastonkupipas kashankuman jinan mijunqaku,
waj llaqtayoq runakunapas uywakunaq mijusqan ch’usaq pampakunapin mijunqaku.
18 ¡Ay imaraqmi kanqa llullakunamanta!
Paykunaqa waskhawan jinan juchata aysamushanku,
carreta aysanawan jinan mana allin kaqta chutamushanku.
19 ¡Imaraqmi kanqa “usqhaylla imachus ruwananta ruwachun,
usqhaylla jamuchun, chhaynapi rikunanchispaq;
usqhaylla imachus yuyaykusqanta junt’achun,
chhaynapi Israelpa ch’uya Diosninta reqsinanchispaq”+ niqkunamanta!
20 ¡Ay imaraqmi kanqa allin kaqta “manan allinchu” niqkunamanta, mana allin kaqtataq “allinmi” niqkunamanta,+
tutayaqta k’anchay niqkunamanta, k’anchaytataq tutayaq niqkunamanta,
p’osqota misk’i niqkunamanta, misk’itataq p’osqo niqkunamanta!
21 ¡Ay imaraqmi kanqa yachaysapaman tukuqkunamanta,
allin yuyayniyoqpaq piensakuqkunamanta!+
22 ¡Ay imaraqmi kanqa vino ujaypaq kusa kaqkunamanta,
imaraqmi kanqa trago tupachiypi kusa kaqkunamanta!+
23 ¡Imaraqmi kanqa millay runakunata qolqerayku “chaninmi” niqkunamanta,+
chanin runakunapaq justiciata mana ruwapuqkunamanta!+
24 Imaynan ch’aki ichhuqa ninaq qallunwan chinkaripun,
imaynan ch’aki pastoqa ninawan tukurikapun,
chhaynatan paykunapas saphinkumantapacha chinkaripunqaku,
t’ikankupas ñut’u jallp’a jinan wisñirikunqa;
paykunaqa ejercitokunata kamachiq Jehová Diospa kamachikuynintan mana kasukurqankuchu,
Israelpa ch’uya Diosninpa simintan mana respetarqankuchu.+
25 Chaymi Jehová Diosqa llaqtanpaq sinchi phiñasqa kashan,
paymi makinta jaywarimuspa paykunata castiganqa.+
Orqokunan kuyurinqa,
runakunaq ayanmi q’opa jina callekunapi wijch’urayanqa.+
Diospa phiñakuyninqa manan tiyaykunchu,
makintaqa oqarishallanmi waqtananpaq.
26 Juj señaltan* sayachin karumanta nacionkuna jamunanpaq,+
paymi silban lliu llaqtamanta runakuna jamunanpaq;+
¡qhawariychis, paykunaqa phawayllan jamushanku!+
27 Paykunamantaqa manan mayqennillankupas sayk’usqaqa kankuchu, manataqmi wijch’ukunkupaschu.
Manan puñuypas aysanchu, rijch’asqallan kashanku,
chumpinkupas manan paskakunchu,
usut’ankuq watunpas manan p’itikunchu.*
28 Flechankupas filochasqan kashan,
flechananku arcopas liston flechanankupaq kashan.
Caballonkuq phapatunpas rumi jinan ch’ilallaña kashan,
carretakunaq llantanpas manchay wayra jinaraqmi phawan.+
29 Qaparisqankuqa leonkunaq qaparisqan jinaraqmi,
malta leonkunaq qaparisqan jinaraqmi.+
Qaparisparaqmi mijunankutapas jap’inku,
jap’isqantaqa manan pipas qechuyta atinqachu.
30 Chay p’unchaymi paykunaqa jap’ispanku lamar-qocha jinaraq qaparinqaku.+
Chay llaqtata rikuqkunaqa manchakunapaq tutayaqtan rikunqaku,
6 Rey Uzías wañupusqan watapin+ Jehová Diosta rikurqani alto patapi tiyashaqta,+ trononpi tiyashaqta; p’achanpas jatunkaraymi kasqa, templomanraqmi junt’aykushasqa. 2 Paypa muyuriqninpitaq serafín angelkuna kashasqa, chay angelkunaqa sapankan soqta rafrayoq kasqaku; iskay rafranwanmi uyankuta pakakusqaku, iskay rafranwantaq chakinkuta pakakusqaku, iskay rafranwantaq phalashasqaku.
3 Chay angelkunan fuerte kunkawan ninakurqanku:
“Ch’uya, ch’uya, ch’uyan ejercitokunata kamachiq Jehová Diosqa.+
Paypa lliflli kayninqa jallp’antinpin junt’a kashan”, nispa.
4 Paykuna rimaqtinkuqa punkukunaq marconkunaraqmi kuyurirqan, wasimanpas q’osñin junt’aykurqan.+
5 Jinan nirqani: “¡Ay imaraqmi noqamanta kanqa!
¡Kunanqa wañusaqchá,
noqaqa manan ch’uyata rimaqchu kani,
llaqtamasiykunapas millay rimaqkunan kanku!+
¡Reytan rikuruni, ejercitokunata kamachiq Jehová Diostan rikuruni!”, nispa.
6 Jinan juj kaq serafín angelqa noqaq kasqayman phalamurqan; jujnin makinpin payqa sansata apamusqa.+ Altarmantan chay sansata sansa jap’inawan orqomusqa.+ 7 Chay sansatan simiyman tupaykachiwarqan, jinaspan niwarqan:
“Kay sansan simiykita tupaykun,
chaymi juchayki chinkachisqa kapun,
juchaykin perdonasqa kapun”, nispa.
8 Chayllamanmi Jehová Diosqa rimamurqan, paymi nimurqan: “¿Pitan kachasaq? ¿Pin noqanchismanta rimaq rinqa?”,+ nispa. Jinan noqaqa nirqani: “¡Kaypin kashani! ¡Noqata kachaway!”,+ nispa.
9 Paytaq niwarqan: “Phaway, chay runakunata nimuy:
Maytaña uyarishaspapas manan entiendenkichischu,
maytaña qhawashaspapas manan reparayta atinkichischu,+ nispa.
10 Chay runakunaq sonqonta rumiyachimuy,+
paykunaq ninrinta wisq’amuy,+
ñawinkutapas tapamuy,
chhaynapi ama uyarinankupaq,
ama rikunankupaq,
ama imatapas entiendenankupaq,
ama Diosmanpas kutirikunankupaq,
chhaynapi ama qhaliyachisqa kanankupaq”, nispa.+
11 Jinan noqaqa tapurqani: “¿Jayk’aqkama Jehová Diosníy?”, nispa.
Paytaq niwarqan: “Kay llaqtakuna thunisqa kanankama, urmaykunankama,
runakunapas chinkachisqa kanankama,
wasikunapas ch’in kanankama,
jallp’apas purun kanankama;+
12 runatapas Jehová Dios karuman apapunankama,+
jallp’apas yaqa llapan saqerparisqa kanankama.
13 ”Ichaqa chunka kaq parten qhepanqaraq, chaypas jujmantan ruphasqa kapunqa. Sach’ata wit’ukuqtinqa, roble sach’atapas wit’ukuqtinqa qhepanraqmi k’ullunqa, chay k’ullunmantan juj ch’uya miray wiñamunqa”, nispa.
7 Judá ayllupi Jotanpa churin Ajaz kamachikushaqtinmi+ (Jotanqa Uziaspa churinmi karqan), Siria rey Rezinwan Israel rey Pecawan+ (Pecaqa Remaliaspa churinmi karqan) Jerusalén contra maqanakuq jamurqanku, ichaqa manan chay llaqtata jap’ikapuyta atirqankuchu.+ 2 Davidpa familianmanta kamachiqmanmi willamurqanku: “Siria runakunan Efraín* runakunawan qan contra juñukunku”, nispa.
Jinan rey Ajazpas llapa runankunapas manchakuymanta khatatatarqanku,* imaynan sach’apas wayra wayramuqtin chhafchikun jinataraq.
3 Jinan Jehová Diosqa Isaiasta nirqan: “Ama jinachu kay, churiyki Sear-Jasufwan* riychis Ajazwan tupaq,+ paywanmi tupanki jawa kaq estanqueman jaykuq yarqhaq* ladonpi,+ chayqa kashan p’acha t’aqsaqkunaq purinan ñanpin. 4 Paytan ninki: Allinta cuidakuy, ama manchakuychu, ama khatatataychu. Amataq pisi kallpayaychu Siria rey Rezinpa phiñakusqanwan, Remaliaspa churin phiñakusqanwanpas,+ paykunaqa iskay q’osñishaq llant’a jinallan kanku. 5 Siria runakuna, Efraín runakuna, Remaliaspa churin iman, qan contra jatarinankupaq rimanakunkuña. Paykunan nishanku: 6 Jaku Judá ayllu contra risun, paykunata ñut’umusun, jallp’ankutapas jap’ikampusun, jinaspa Tabelpa churinta chaypi reyta churamusun,+ nispa.
7 ”Tukuy munayniyoq Señor Jehová Diosmi nin:
Paykunaq yuyaykusqankuqa manapunin junt’akunqachu.
8 Damasco llaqtaqa Siriaq umanmi,
Rezintaq Damasco llaqtaq reynin.
Soqta chunka pisqayoq watallapin Efraín nacionqa lliu thunisqa kanqa,
chay llaqtaqa chinkachisqan kanqa.+
Manachus tukuy sonqo iñinkichis chayqa,
manan allin tajyasqachu kankichis, nispa”.
10 Jehová Diosmi Ajazta nillarqantaq: 11 “Jehová Diosniykimanta juj señalta mañakuy.+ Maypiña chay señalta ruwananta munanki chaypas ruwapusunkin, Sepultura* ukhupiña, janaq pachapiña munanki chaypas ruwapusunkin”, nispa. 12 Ajaztaq nirqan: “Manan imatapas mañakusaqchu manataqmi Jehová Diostapas pruebaman churasaqchu”, nispa.
13 Jinan Isaiasqa nirqan: “Davidpa miraynin runakuna, ama jinachu kaychis uyariwaychis. ¿Manachu runakunaq paciencianta tukuspa sayk’unkichis? ¿Kunanqa Diospa pacienciantañataqchu tukuyta munashankichis?+ 14 Jehová Diosqa kay señaltan qosunkichis. ¡Qhawariychis! Juj sipasmi onqoq rijurinqa, paymi juj qhari wawata onqokunqa,+ Emanuel* nispataq sutichanqa.+ 15 Chay wawaqa allin kaqta mana allin kaqta reparasqan tiempopaqqa ñan mijunqaña mantequillatawan miel misk’itawan. 16 Chay wawa manaraq mana allin kaqta reparashaqtinmi, allin kaqta manaraq ajllakushaqtinmi, manchakusqayki iskaynin reykunaq jallp’anqa wijch’usqa kanqa.+ 17 Ajaz, Jehová Diosmi qan contra, llaqtayki contra, taytaykiq wasin contra ima jatarinqa; chay pasasqanqa manan jayk’aqpas pasarqanchu Judá ayllumanta Efraín t’aqakusqanmantapachaqa.+ Paymi Asiria reyta qan contra kachamusunki.+
18 ”Chay p’unchaymi Jehová Diosqa silbaspa wajanqa Egipto llaqtapi kaq ch’uspikunata, chay ch’uspikunan Nilo mayuq cantonmantaraq jamunqaku, wajallanqataqmi Asiria runakunaq jallp’anpi kaq abejakunatapas. 19 Paykunan jamuspa tiyaykunqaku wayq’okunapi, qaqa k’ajtukunapi, kiska-kiska ukhukunapi, uywakunaq maypichus unu ujananpi ima.
20 ”Chay p’unchaymi Éufrates mayu ladomanta alquilasqa navajawan, Asiria reywan+ Jehová Diosqa umata k’isunqa, k’isullanqataqmi chakanpi pelonkunatapas, chay navajaqa sunkhantawanmi apapunqa.
21 ”Chay p’unchaypin juj runa, juj malta wakawan iskay ovejawan imalla qhepakunqa. 22 Lecheqa askhapunin kanqa, jinan chay runaqa mantequillata mijunqa, chay jallp’api llapa qhepakuqkunapas mantequillata mieltawanmi mijunqaku.
23 ”Chay p’unchaypin waranqa qolqepaq valeq waranqa uvas sach’akunaqa kiskayoq sach’akunalla mana allin qorakunalla kapunqa. 24 Chayman riqkunaqa flechana arcokunayoqmi, flechakunayoqmi rinqaku; chay llaqtamanqa kiskakuna mana allin qorakuna iman junt’aykunqa. 25 Mana allin qorakunawan kiskakunawan junt’a kasqanraykun ñaupaqpi limpiasqanku orqokunamanpas manaña qayllaykunkichu. Chay orqokunaqa waka michinan kapunqa, ovejaq sarusqanmi kapunqa”, nispa.
8 Jehová Diosmi niwarqan: “Jatun tablata jap’iy,+ jinaspa chaypi qelqay: Majer-Salal-Jas-Baz,* nispa. 2 Chay qelqasqaykimanta testigokunataq kachunku sacerdote Urías+ Jeberekiaspa churin Zacariaspiwan; paykuna qelqachunku imachus rikusqankuta”, nispa.
3 Chaymantataq profetisa warmiywan* puñurqani, jinan payqa onqoq rijurirqan, qhepamantaq juj qhari wawata onqokurqan.+ Jinan Jehová Diosqa niwarqan: “Chay wawata Majer-Salal-Jas-Baz nispa sutichay; 4 manaraq chay wawa papáy mamáy nispa t’ojachishaqtinmi, Damasco llaqtamanta Samaria llaqtamantawan tukuy qhapaq kayninkunata apapunqaku; Asiria reypa ñaupanpin chayta ruwanqaku”,+ nispa.
5 Jehová Diosmi jujmanta nimuwarqan:
6 “Kay runakunaqa sumaqllata suchuq Siloé yarqha* unutan pisichanku,+
Remaliaspa churin rey Rezinwantaq kusikunku.+
7 Chaymi Jehová Diosqa Éufrates jatun mayuta paykuna contra apamunqa,
Asiria llaqta reytan llapa soldadokunantinta apamunqa.+
Payqa mayu jinan pampantinta lliuta mast’arikunqa,
8 Judá ayllumanmi junt’aykunqa.
Chay jamuq unuqa kunkankamaraqmi chayanqa,+
¡Emanuel,*+ paypa rafrankunaqa jallp’aykimanmi llapanman mast’arikunqa!”, nispa.
9 Llaqtakuna, mana allinta ruwaychis, ichaqa tukuchisqan kankichis.
¡Jallp’aq k’uchunkunamanta kaqkuna llapaykichis uyariwaychis!
¡Maqanakuypaq alistakuychis, ichaqa tukuchisqan kankichis!+
¡Maqanakuypaq alistakuychis, ichaqa tukichisqan kankichis!
10 ¡Allinta rimanakuychis, ichaqa qolluchisqan kankichis!
¡Imatapas rimanakuychis, ichaqa manan allinchu kanqa!
¡Diosqa noqaykuwanmi kashan!*+
11 Jehová Diosmi atiyniyoq makinwan kamachiwarqan ama kay llaqta runakuna jina kanaypaq, niwarqanmi:
12 “¡Contraykupin sayarishanku, nispa niqtinkuqa, aman qankunaqa kaqllatataq ninkichischu!
Ama paykunaq manchakusqantaqa manchakunkichischu nitaq chaykunawanqa khatatatankichischu.*
13 Ejercitokunata kamachiq Jehová Diostan qankunaqa ch’uyapaq qhawarinaykichis,+
paytan qankunaqa manchakunaykichis,
paymantan qankunaqa khatatatanaykichis”,+ nispa.
14 Payqa ch’uya cheqas jinan kanqa,
wijch’ukunapaq rumi jinan kanqa,
laq’akuna rumi jinan kanqa,+
Israelpi iskaynin wasikunapaqmi chhayna kanqa,
Jerusalenpi tiyaq runakunapaqpas
trampa jina, toqlla jinan kanqa.
15 Askhan urmanqaku askhan wijch’ukunqaku, jinaspa tukuchisqa kanqaku;
trampamanmi urmaykunqaku jinaspa jap’isqa kanqaku.
16 ¡Chay willakuy qelqata k’uyuy,
discipuloykunaq rikushasqan chay kamachikuyta wisq’ay!
17 Noqaqa Jehová Diostan suyakusaq,+ Jacobpa wasinpi kaqkunamanta uyanta pakaqtan suyakusaq,+ paytapunin suyakusaq.
18 ¡Qhawariychis! Noqapas Jehová Diospa wawakuna qowasqanpas+ juj señal jinan Israelpaq kayku.+ Ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi, Sion orqopi tiyaq Diosmi milagrota jina Israelpaq churawanku.
19 Pipas nisunkichisman: “Wañusqakunata tapuqkunaman riychis, watuqkunaman riychis”, nispa chayqa, ¿riwaqchischu? ¿Manachu aswanpas runaqa Diosninpa yanapayninta mañakunman wañusqaq yanapayninta mañakunanmantaqa?+ 20 ¡Chayta ruwananmantaqa Diospa kamachikuyninkunata, Diospa nisqankunatan t’aqwinan!
Manachus Diospa nisqanman jina rimanman chayqa tutayaqpin kashanman.+ 21 Paykunaqa sapankankun llakisqa yarqasqa purinqaku;+ yarqasqa kasqankuraykun sinchi phiñasqa kasqankuraykun reyninkuta ñakanqaku, janaq pachata qhawarispataq Diosninkuta ñakanqaku. 22 Jallp’ata qhawarispapas llakikuyllata, laqhayaqllata,* llanthullata, sasa tiempollata, yana phuyullatan rikunqaku, manapunin k’anchaytaqa rikunqakuchu.
9 Ichaqa, chay laqhayayqa* manan ñaupa tiempopi jinachu kanqa, manan Zabulón jallp’ata Neftalí jallp’ata+ pisichasqanku tiempopi jinachu kanqa, chay tiempopiqa sinchi llakipin jallp’aqa kasharqan. Jamuq tiempomanmi Diosqa Jordán mayu qayllapi, lamar-qochaman riq ñanpi kaq waj nacionkunaq tiyasqan Galilea jallp’ata respetachinqa.
2 Tutayaqpi kaq runakunan,
juj jatun k’anchayta rikunku.
Sinchi laqhayaqpi tiyaq runakunamanmi,
k’anchay k’anchaykamun.+
3 Qanmi kay nacionta askhaman tukuchirqanki,
qanmi paykunata anchata kusichirqanki.
Paykunaqa ñaupaykipin anchata kusikunku,
cosecha tiempopi jinan kusikunku,
maqanakuypi qechusqankuta rakinakuqkuna jinan kusikunku.
4 Qanmi ñut’uman tukuchirqanki q’episqanku yugota,
rijrankupi apasqanku varata, capatazpa q’asunan* taunatapas;
Madianta atipasqayki p’unchaypi jinan chayta ruwarqanki.+
5 Purispa pampataraq kuyurichiq botaskunapas,
llapa yawarkama p’achankupas llant’a jinan ninapaq kanqa.
6 Juj qhari wawan nacepuwanchis,+
Diosmi juj qhari wawata qowanchis;
paypa makinpin kamachikuyqa kanqa,+
paytan sutichanqaku: “Sumaq Yuyaychaq,+ Atiyniyoq Dios,+ Wiñaypaq Tayta, Thaj Kaywan Kamachikuq”, nispa.
7 Kamachikuyninqa lliumanmi mast’arikunqa,
thaj kaypas wiñaypaqmi kanqa;+
chhaynan kanqa Davidpa trononpiqa,+ kamachikuyninpipas.
Paypa kamachikuyninqa allin tajyachisqan kanqa,+
chaninmi kanqa,+ allin kaqta ruwaqmi kanqa,+
kunanmanta wiñay-wiñaypaqmi chhayna kanqa.
Ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi ancha sienteq kasqanrayku chayta ruwanqa.
8 Jehová Diosmi Jacob contra juj willakuyta apachimun,
chay willakuyqa Israel contran chayamun.+
9 Chaytaqa llapankun yachanqaku,
Efraín ayllumanta llapa runakuna, Samaria llaqtamanta llapa runakuna.
Paykunan mana respetoyoq kasqankurayku jatunchakuspa ninku:
10 “Ladrillokunan urmapun,
allin rumikunawanmi perqasunchis.+
Sicómoro sach’akunan wit’usqa kapun,
chaymanqa cedro sach’akunatan plantasunchis”, nispa.
11 Jehová Diosmi Rezinpa enemigonkunata Israel contra apamunqa,
paymi tanqanqa Israelman phawaykunankupaq.
12 Siria runakunan inti lloqsimuy ladomanta jamunqaku,
Filistea runakunataq inti jaykuy ladomanta jamunqaku,+
siminkuta kicharispan Israel runakunata mijupunqaku.+
Chaywanpas Diospa phiñakuyninqa manan tiyaykunchu,
makintaqa oqarishallanmi waqtananpaq.+
13 Paykunaqa manan wanachiqninku Diosmanqa kutirikunkuchu,
manan ejercitokunata kamachiq Jehová Diostaqa maskhankuchu.+
14 Chaymi Jehová Diosqa Israelpa umantapas chupantapas wit’unqa,
juj p’unchayllapin ch’ijchimuq plantatapas carrizotapas* wit’unqa.+
15 Umaqa ancha respetasqa umalliqkunan* kanku,
chupataq pantasqa yachachikuykunata yachachiq profetakuna kanku.+
16 Kay llaqta runakunata pusaqkunaqa astawanmi runakunata waqllichinku,
pusachikuq runakunapas astawanmi chinkapunku.
17 Chaymi Jehová Diosqa chay llaqtapi waynakunawan mana kusisqachu kanqa,
manan khuyapayanqachu mana taytayoqkunatapas ni viudakunatapas;
llapa paykunaqa Diosmanta t’aqakuspa pay contra jatariqkunan* kanku, millay runakunan kanku,+
siminkumantapas yanqa rimaykunallan lloqsimun.
Chaymi Diospa phiñakuyninqa mana tiyaykunchu,
makintaqa oqarishallanmi waqtananpaq.+
18 Mana allin ruwaykunaqa nina jinaraqmi raurarin,
kiskakunata mana allin qorakunatan ruphan.
Sach’a-sach’a ukhukunapi ch’afrakunan* ruphasqa kapunqa,
phuyu jinaraqmi q’osñipas altoman seqarinqa.
19 Ejercitokunata kamachiq Jehová Diospa phiñakusqanwanmi
kay jallp’aqa kanaykusqa kashan,
llapa runakunan ninapaq llant’a jina kanqaku.
Manan pipas ni wayqentapas khuyapayanqachu.
20 Juj runan paña ladonta kuchunqa,
ichaqa yarqasqallan kashanqa;
juj runataq lloq’e ladonta mijunqa,
ichaqa manan sajsanqachu.
Sapankan maki aychanta mijunqa.
21 Manasesmi Efrainta mijunqa,
Efraintaq Manasesta mijunqa.
Paykunaqa Judá contran kanqaku.+
Chaywanpas Diospa phiñakuyninqa manan tiyaykunchu,
makintaqa oqarishallanmi waqtananpaq.+
10 ¡Ay imaraqmi kanqa mana chanin leykuna orqoqkunamanta,+
imaraqmi kanqa runa sarunchaq kamachikuykuna qelqaqkunamanta!
2 Paykunaqa wajchakunaq quejakuyninku contran kamachikuyta orqomunku,
llaqtaypi mana piniyoqkunaq contranpin leykunata orqomunku.+
Chhaynapin viudakunamanta imaymanata qechunku,
mana taytayoqkunamantan tukuy imankuta ch’utinku.+
3 ¿Imatan ruwankichis cuenta mañana p’unchay* chayamuqtin?+
¿Imatan ruwankichis karumanta thuniqniykichis jamuqtin?+
¿Piqpa yanapaynintan mañakunkichis?+
¿Maymanmi qhapaq kayniykichistapas apankichis?
4 Qankunaqa manan ima ruwaytapas atinkichischu,
preso runakunaq chaupinpin k’umuchisqa kankichis, wañuchisqan kankichis.
Chaywanpas Diospa phiñakuyninqa manan tiyaykunchu,
makintaqa oqarishallanmi waqtananpaq.+
Paypa makinpin phiñakuyniy vara kashan.
6 Paytan Diosmanta t’aqakuspa pay contra jatariq nacionman kachasaq,+
paytan phiñachiwaqniy llaqtaman kachasaq;
kaqninkunata qechunanpaq, lliuta ch’utinanpaqmi kamachisaq,
t’uruta jina sarunanpaqmi kamachisaq.+
7 Payqa manapaschá chay ruwayta munanqachu,
ichaqa chaymanmi yuyaynin apanqa,
manapaschá sonqonpi chay ruway kanqachu,
ichaqa chayta ruwananpaqmi yuyaykunqa.
Askha nacionkunatan ch’usaqyachinqa.
8 Paymi nishan:
¿Manachu serviwaqniy autoridadkunaqa reykuna kanku?+
9 ¿Manachu Calnó llaqtaqa+ Carquemis llaqta+ jina?
¿Manachu Amaj llaqtaqa+ Arpaj llaqta+ jina?
¿Manachu Samaria llaqtapas+ Damasco llaqta+ jina?
10 Noqaqa ñan atipaniña mana valeq dioskunayoq llaqtakunata,
Jerusalenmantapas Samariamantapas aswan askha idolokunayoq llaqtakunata.+
11 ¿Chaychu mana Jerusalentapas idolonkunatapas atipayman?
¿Manachu Samariatapas mana valeq diosninkunatapas atiparqaniña?,+ nispa.
12 ”Sion orqopaq Jerusalén llaqtapaq llapa piensasqankunata Jehová Dios ruwayta tukuqtinmi, Asiria reyta mana respetoyoq kasqanrayku jatunchakuq kasqanrayku castiganqa.+ 13 Paymi nishan:
Kallpaywanmi, makiywanmi kaykunata ruwasaq,
yachayniywanmi yuyayniywanmi kayta ruwasaq.
Linderokunata* orqospan llaqtakunata jujllaman tukuchisaq,+
llapa valorniyoq kaqninkunatan apakapusaq,+
kallpaywanmi chay llaqtakunapi tiyaqkunata atipasaq.+
14 Q’esamanta runtuta orqoq runa jinan,
llaqtakunaq kaqninkunata jap’ikapusaq.
Saqerparisqa runtukunata oqariq jinan,
kay llaqtakunata jap’ikapusaq.
Manan pipas rafranta kuyurichinqachu,
manan pipas siminta kicharinqachu ni chiu ninqapaschu, nispa”.
15 ¿Hachari jap’iqnin runamanta aswan allinpaq qhawarikunmanchu?
¿Sierrapas jap’iqnin runamanta aswan allinpaq qhawarikunmanchu?
¿Taunapas+ jap’iqnin runata kayman jaqayman apaykachanmanchu?
¿Varapas jap’iqnin runata oqariyta atinmanchu?
16 Chayraykun cheqaq Señorqa,
ejercitokunata kamachiq Jehová Diosqa,
wira runankunata* tulluman tukuchinqa,+
Asiriaq jatunchakuynintan ninawan kanaykunqa.+
17 Israelpa k’anchayninqa+ ninamanmi tukupunqa,+
Israelpa ch’uya Diosninqa raurarinqan;
juj p’unchayllapin mana allin qoratapas kiskankunatapas ruphapunqa.
18 Paymi munay sach’ankunata munay huertanta llapanta tukuchipunqa;
onqosqa runa jinan pisi-pisimanta mana kallpayoqman tukupunqa.+
19 Sach’ankunaqa pisillañan qhepanqa,
juj erqeq yupanallanñan kanqa.
20 Israelpi qhepaq runakunaqa,
Jacobpa wasinmanta puchuq runakunaqa,
manañan ñak’arichiqninkuq yanapaynintachu maskhanqaku;+
aswanmi paykunaqa Israelpa ch’uya Diosninpi confianqaku,
Jehová Diosninkuq yanapaynintan sonqomanta maskhanqaku.
21 Atiyniyoq Diosmanqa pisillan kutinqaku,+
Jacobpa wakin miraynillanmi kutinqaku.
22 Israel, llaqtayki aqo jinaña kanman chaypas,
lamar-qocha patapi askha aqo jinaña kanman chaypas,
wakillanmi paykunaqa kutimunqaku.+
23 Ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi,
tukuy munayniyoq Señormi rimarinña,
llaqtantinmi tukuchisqa kankichis.+
24 Tukuy munayniyoq Señor Diosmi, ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi nin: “Sion orqopi tiyaq llaqtalláy, ama Asiria runakunata manchakuychu, ama varawan q’asuqniykita* manchakuychu;+ ama manchakuychu Egipto runakuna jina qan contra tauna oqariq runakunataqa.+ 25 Phiñakuyniyqa pisi tiempollamantan chinkapunqa. Chaymantan ichaqa phiñakuyniyqa Asiria runakuna contra kanqa.+ 26 Ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi paykunata jasut’inqa,+ imaynan Oref qaqapi Madián runakunata atiparqan jinata.+ Diosmi taunanta lamar-qochaman jaywarinqa, imaynan Egipto runakunata atipananpaq jaywarirqan jinata.+
27 Chay p’unchaymi paypa q’epi churasqasuyki wasaykimanta uraykachisqa kanqa,+
much’uykiman yugo churasqanpas manan kanqañachu,+
chay yugoqa aceitewanmi ñut’usqa kanqa”,+ nispa.
29 Paykunaqa mayutan chimparqanku;
Gueba llaqtapin+ puñurqanku.
30 ¡Galinpa ususin, tukuy kallpaykiwan qapariy!
¡Laisa llaqta, makilla uyariy!
¡Ay, Anatoj llaqta,+ imaraqmi qanmanta kanqa!
31 Majmená runakunan ayqekunku.
Guebin runakunan pakakunku.
32 Chay p’unchaymi Nob llaqtapi sayaykunqa.+
Paymi Sion llaqtaq orqon contra jatarinqa,
paymi orqopi kaq Jerusalén llaqta contra jatarinqa.
33 ¡Qhawariychis! Cheqaq Señormi, ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi
sach’aq k’allmankunata wit’ushan, manchaytaraqmi urmaykachimushan;+
jatun sach’akunan wit’usqa kashan,
alto sach’akunan kumpasqa kashan.
34 Payqa bosque ukhukunapi llapa sach’akunatan hachawan wit’upun,
Líbano orqo-orqopas allin maqanakuq runaq makinmanmi urmaykun.
11 Jesepa k’ullunmantan+ juj k’allmacha ch’ijchimunqa,+
saphinmantan ch’ijchi phutumunqa,+ jinaspa rurunqa.
2 Jehová Diospa espiritunmi* payman chayamunqa,+
chaywanmi allin yachayniyoq, allin reparaq kanqa,+
chaywanmi allin yuyaychaq jinallataq atiyniyoq kanqa,+
chaywanmi allinta imatapas yachanqa;
yachanqan Jehová Diosta manchakuytapas.
3 Payqa Jehová Diosta manchakuspan kusisqa kanqa.+
Manan ñawinpa rikusqanman jinallachu juzganqa,
manataqmi uyarisqanman jinallachu wanachinqa.+
4 Chanin kayman jinan wajchakunata juzganqa,
llamp’u sonqokunaq favorninpin chaninta rimanqa.
Siminmanta lloqsimuq varawanmi kay pachata waqtanqa,+
samaynillanwanmi millay runakunata wañuchinqa.+
5 Chanin kaymi cintura watakunan kanqa,
junt’aq sonqo kaymi chumpin kanqa.+
6 Loboqa* ovejawan kuskan tiyanqa,+
leopardopas* cabrachawan kuskan kumparayanqa;
malta toropas, leonpas, wira animalpas kuskan tiyanqaku;*+
juj erqechallan paykunataqa michinqa.
7 Wakawan china osowanqa kuskan mijunqaku,
uñankupas kuskan kumparayanqaku.
Leonqa toro jinan q’achuta mijunqa.+
8 Ñuñuq wawan cobra mach’aqwaypa t’oqonpi pujllanqa,
juj erqechan picaq mach’aqwaypa t’oqonman makinta jaywaykunqa.
9 Ch’uya orqoypiqa+ manan kanqachu ima mana allinpas ni thuniypas;+
jallp’a pachaqa Jehová Diospa yachayninwanmi junt’a kanqa,
imaynan lamar-qochapas unuwan junt’a kashan chhaynan kanqa.+
10 Chay p’unchaymi Jesepa saphinqa+ llaqtakunapaq señal jina jatarimunqa.+
Nacionkunan paypa yanapayninta maskhanqaku,+
paypa samananqa munay k’ancharishaqmi kanqa.
11 Chay p’unchaymi Jehová Diosqa jujmanta makinta jaywarimunqa, jinaspa puchuq llaqtanta juñumunqa Asiriamanta,+ Egiptomanta,+ Patrosmanta,+ Cusmanta,+ Elammanta,+ Sinarmanta,* Amajmanta, lamar-qochapi kaq islakunamanta ima.+ 12 Paymi nacionkunapaq juj señalta churanqa, jinan ch’eqerisqa Israel runakunata juñumunqa,+ ch’eqerisqa Judá runakunatapas jallp’aq tawantin k’uchunmantan juñumunqa.+
13 Efrainqa manañan envidiakunqachu,+
Judá contra jatariqkunapas chinkachisqan kanqaku.
Efrainqa manañan Judamanta envidiakunqachu,
Judapas manan Efraín contraqa jatarinqañachu.+
14 Inti jaykuy ladopi Filistea qhatakuna contran phawaykunqaku;
iskayninkun inti lloqsimuy ladopi tiyaqkunata ch’utinqaku.
15 Jehová Diosmi Egiptopi wakin lamar-qochata iskayman t’aqanqa,+
makintan Éufrates mayu contra oqarinqa.+
Payqa q’oñi samayninwanmi qanchis mayukunata ch’akichinqa,
chaynintan runakunata chimpachinqa.
16 Imaynan Egiptomanta Israel lloqsimunankupaq juj ñan karqan,
chhaynan Asiriamanta puchuq llaqtan lloqsimunanpaqpas+ juj ñan kanqa.+
12 Chay p’unchaymi ninki:
“Jehová Diosníy, gracias niykin.
Noqapaq phiñakurqankiña chaypas,
phiñakuyniykiqa pisi-pisimantan tiyaykurqan,
qanmi thaj kayta qoykuwanki.+
3 Salvacionta qoq pujyumantan unuta orqonkichis,
may kusisqan chay unuta orqonkichis.+
4 Chay p’unchaymi ninkichis:
“¡Jehová Diosman graciasta qoychis, sutinmanta wajakuychis,
imakunachus ruwasqanta llaqtakunaman willamuychis!+
Ancha jatun sutinmanta willamuychis.+
Jallp’antinpi chaykuna willasqa kachun.
6 Sionpi tiyaqkuna,* kusikuymanta qapariychis,
Israelpa ch’uya Diosninqa qankuna ukhupin kashan, ancha jatunmi payqa”, nispa.
13 Kay willakuyqa Babilonia contran,+ chaytan Amozpa churin Isaías+ juj rijuriypi rikurqan:
2 “Rumi-rumi orqopi, mana imayoq orqopi juj señalta* sayachiychis.+
Wajakuychis, makiykichista maywiychis,
kamachiqkunaq jaykunan punkunta jaykuchunku.
3 Ñan ajllakusqaykunata* kamachiniña.+
Phiñakuyniyta rikuchinaypaqmi soldadoykunata wajaniña,
paykunaqa kusisqan kashanku chaywan.
4 ¡Uyariychis! Orqo patakunapin askha runakuna kashanku.
¡Ancha jatun llaqta jinan uyarikushan!
¡Uyariychis! Juñunasqa nacionkunan qaparimushan.+
Ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi soldadokunata juñumun maqanakuypaq.+
5 Karu llaqtamantan,+ cieloq uranpi karu k’uchunmantan,
Jehová Diospas phiñakuynin armakunapas jamushanku,
chay jallp’atan ch’usaqman tukuchisaqku.+
6 ¡Waqaychis, Jehová Diospa p’unchayninqa cercapiñan kashan!
Chay p’unchaymi tukuy atiyniyoqqa llaqtaykichista tukuchinqa.+
8 Runakunan sinchi mancharisqa kashanku.+
Mancharikuymantan ataquewanraq jap’ichikushanku,
nanayninkupas onqokuq warmiq nanaynin jinaraqmi kashan.
Paykunapuran admirasqa qhawaykunakushanku,
uyankupas khuyayllañan kashan.
9 ¡Qhawariychis! Jehová Diospa p’unchayninqa chayamushanñan,
sinchi phiñakuyninqa chayamushanñan.
Chay jallp’atan manchakuymanraq tukuchinqa,+
juchasapakunatapas ch’usaqmanmi tukuchinqa.
10 Cielopi ch’askakunapas manan k’anchamunqachu,
juñu-juñu ch’askakunapas* manañan k’anchamunqachu;+
intipas yanan lloqsimunqa,
killapas manan k’anchamunqachu.
11 Mana allin ruwasqanmantan kay jallp’ata cuentata mañasaq,+
juchankumantan millay runakunata cuentata mañasaq.
Uma oqariqkunaq jatunchakuynintan tukuchisaq,
alabakuqkunaq jatunchakuynintan chinkachisaq.+
12 Ch’uya qorimantapas aswan pisimanmi runakunata tukuchisaq,+
Ofir qorimantapas aswan pisimanmi tukuchisaq.+
13 Ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi cielota chhafchirimunqa,
sinchi phiñakusqan p’unchaypin jallp’atapas chhafchirinqa,
maypichus kasqanmantaraqmi kuyuchinqa.+
14 Runakunaqa qatikachasqa taruka jinan,
mana michiqniyoq ovejakuna jinan;
sapankankun llaqtankuman kutipunqaku,
sapankankun jallp’ankuman ayqekunqaku.+
15 Llapa tarisqankutan lanzawan sat’ispa wañuchinqaku,
espadamanmi paykunaqa urmaykunqaku.+
16 Wawakunatapas taytankuq ñaupanpin ch’aqenqaku,+
wasikunatapas suwakuqmi jaykunqaku,
esposankutapas violanqakun.
17 Paykuna contran Media runakunata kachasaq,+
chay runakunapaqqa manan qolqepas valenchu,
manan qoripas paykunataqa kusichinchu.
18 Flechana arcon waynakunata wañuchinqa;+
qholla wawakunatapas manan llakipayanqakuchu,
erqechakunatapas manan khuyapayanqakuchu.
19 Babilonia nacionqa llapa nacionkunamantapas aswan jatunchasqan,+
chay munay llaqtamantan Caldea runakuna jatunchakunku;+
ichaqa Diospa thunisqan Sodoma llaqta jina, Gomorra llaqta jinan kapunqa.+
Arabia runapas chaypiqa manan karpanta ruwakunqachu,
michiqkunapas chaymanqa manan uywankuta qatinqakuchu.
21 Ch’inneqmanta jamuq salqa animalkunan chaypiqa tiyanqaku,
wasikunamanpas jukukunan* junt’aykunqaku.
Avestruzkunan chaypiqa tiyanqaku,+
salqa cabrakunan chaypiqa phawaykachanqaku.
22 Torrenkunapipas salqa animalkunan aullanqaku,
munay palacionkunapipas monte alqokunan tiyanqaku.
Tukuchisqa kananqa chayamushanñan,
p’unchayninkunaqa yupasqañan kashan”,+ nispa.
14 Jehová Diosmi Jacobta khuyapayanqa,+ paymi jujmanta Israelta ajllakunqa.+ Diosmi paykunataqa jallp’ankupi tiyachipunqa,*+ waj llaqtayoq runakunapas Jacobpa mirayninmanmi juñukamunqaku.+ 2 Israel runakunataqa waj llaqtakunamanta runakunan llaqtankuman jujmanta kutichimpunqaku. Jehová Diospa qosqan jallp’apin chay runakunaqa Israel runakunaq qhari kamachinku warmi kamachinku kapunqaku.+ Chhaynapin Israel runakunaqa preso jap’iqninkunata presoman tukuchinqaku, capataz jina llank’achiqninkutapas paykunan kamachinqaku.
3 Juj p’unchaymi Jehová Diosqa samachisunki nanayniykimanta, llakikuyniykimanta, esclavo jina llank’asqaykimanta,+ 4 chay p’unchaymi Babilonia reyta asipayaspa ninki:
“¡Qhawariychis! Jujkunata nishuta llank’achiqqa manan kanñachu.
¡Qhawariychis! Sinchi ñak’ariypas tukupunñan.+
5 Jehová Diosmi millay runakunaq varanta p’akipun,
paymi kamachikuqkunaq varanta p’akipun,+
6 llaqtakunaman phawaykuspa sinchita waqtaqpa varantan p’akipun,+
nacionkunata qatikachaspa k’umuchiqtan tukuchipun.+
7 Kunanqa kay pachaqa thajmi kashan,
runakunapas kusikuymantan qaparishanku.+
8 Enebro sach’akunapas chhaynapi tarikusqaykimantan kusikunku,
Libanopi kaq sach’akunapas kusisqan kashanku,
paykunan ninku: Urmasqaykimantapachan,
thunisqa kasqaykimantapachan mana pipas wit’uwankuñachu, nispa.
9 Sepulturapas* listoñan kashan,
chaskinasuykipaqmi alistakushan.
Qanraykun wañusqakunatapas rijch’arichin,
jallp’api millay kamachikuqkunatan jatarichin.
Nacionkunapi llapa reykunatan trononkumanta jatarichin.
10 Llapankun rimayta qallarispa ninku:
¿Qanpas noqayku jinachu pisi kallpayapunki?
¿Noqayku jinachu kapunki?
11 Jatunchakuq kayniykiqa Sepultura* ukhupin kashan,
cuerdayoq tocanaykikunapas qanwan kuskan kashan.+
Qanqa kurukuna patapin puñushanki,
qatanaykipas kurukunan kapun, nispa.
12 ¡K’ancharishaq ch’aska, cielomantan urmaykampunki!
¡Illarimuy ch’aska, imaynapin khaynapi tarikunki!
¡Qanqa nacionkunatamá riki atipaq karqanki!+
Kunantaq wit’usqa, pampapi wijch’usqa kashanki.
13 Qanmi sonqoykipi nirqanki: Janaq pachamanraqmi chayasaq,+
Diospa ch’askankunamantapas aswan altopiraqmi tronoyqa kanqa,+
wichay ladopi kaq karu orqokunapin tiyaykusaq,
Dios yupaychana orqo patapin tiyasaq,+
14 phuyu patakunamanraqmi wichasaq,
ancha jatun Dios jinan kasaq, nispa.
15 Ichaqa Sepulturamanmi* wijch’uykusqa kanki,
t’oqopi aswan ukhumanraqmi wijch’uykusqa kanki.
16 Qanta rikuqkunaqa allintan qhawaykusunkiku,
chaki puntaykimanta uma puntaykikamaraq qhawaykuspan nisunkiku:
¿Manachu kay runaqa jallp’ata khatatatachiq* kashan?
¿Manachu nacionkunapi runakunata manchachiq kashan?+
17 ¿Manachu payqa jallp’akunata purunyachirqan?
Paymá riki llaqtakunatapas jap’ikapuq,+
payqa manamá riki preso jap’isqan runakunatapas kachariqchu,+ nispa.
18 Nacionkunapi reykunaqa samashankun,
paykunataqa sumaqtan p’ampapurqanku,
maypichus samanankupin samashanku.
19 Qantan ichaqa mana p’ampasqata wijch’usunkiku,
cheqnisqa ch’ijchita jinan saqerparisunkiku,
espadawan wañuq runakuna ukhupin kumparayanki,
rumi-rumi t’oqopin wijch’urayanki,
lliu sarusqa aya jinan wijch’urayanki.
20 Qanqa manan reykunawan kuskachu p’ampasqa kanki;
qanqa jallp’aykitan thunirqanki,
llaqtayki runakunatan wañuchirqanki.
Millay runaq mirayninmantaqa manañan jayk’aqpas rimakunqachu.
21 Juj cheqasta alistaspa wawankunata wañuchiychis,
ñaupa taytankunaq juchanmanta paykunata wañuchiychis,
chhaynapi ama jallp’ata jap’ikapunankupaq,
ama llaqtakunatapas jatarichinankupaq”, nispa.
22 “Noqan paykuna contra sayarisaq”+ ninmi ejercitokunata kamachiq Jehová Dios.
“Babilonia sutitan chinkachisaq, chaypi qhepaqkunatan, llapa mirayninkunatan chinkachisaq”+ ninmi Jehová Dios.
23 “Noqan erizo animalta kamachisaq chay llaqtaman junt’aykunanpaq, lliutan qocha-qochaman tukuchisaq, pichasqata jinan ch’usaqyachisaq”+ nillantaqmi ejercitokunata kamachiq Jehová Diosqa.
24 Ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi juran:
“Imachus yuyaykusqayqa ruwakunqapunin,
imachus nisqayqa junt’akunqapunin.
25 Asiria runakunataqa jallp’aypin ñit’isaq,
orqo pataykunapin paykunataqa sarusaq,+
llaqtaymantan paykunaq yugonta wijch’usaq,
llaqtaypa much’unmantan paykunaq q’epinta choqasaq”,+ nispa.
26 Jallp’a pachata imachus pasananqa ñan rimasqaña kashan,
nacionkunata tukuchiq makiqa ñan listoña kashan.
27 Ejercitokunata kamachiq Jehová Diosqa ñan ninña imachus ruwananta,
¿pin payta jark’anman?+
Makintapas ñan jaywarinña,
¿pin payta qhepaman kutichinman?+
28 Rey Ajazpa wañupusqan watapin+ kay willakuy karqan:
29 “Filistea runakuna, ama kusikuychischu,
p’anaqniykiq taunallanmi p’akisqa kashan.
30 Mana piniyoqkunaq phiwi* wawankunan allinta mijunqaku,
wajchakunapas thajpin puñunqaku;
qanpa runaykikunatan ichaqa yarqaymanta wañuchisaq,
qankunamanta qhepaqkunatapas lliutan chinkachisaq.+
31 ¡Punku k’uchupi waqaychis, llaqta ukhupi qapariychis!
¡Filistea, qanqa may llakipin tarikunki!
Wichay ladomantan soldadokuna q’osñi jinaraq jamushanku,
paykunaqa llapallankun kuskalla jamushanku”, nispa.
32 ¿Imanispan kutichikunqa nacionkunaq willaqninkunaman?
“Jehová Diosmi Sion llaqtata allinta tajyachin,+
chaypin ñak’ariqkunaqa allin pakaykusqa kanqaku” nispan nikunqa.
15 Kay willakuyqa Moab suyu contran:+
Juj tutallapin thunisqa kapun,
Moabpi kaq Ar llaqtan+ ch’innichisqa kapun.
Juj tutallapin thunisqa kapun,
Moabpi kaq Quir llaqtan+ upallachisqa kapun.
2 Runakunan temploman seqanku, Dibón llaqtaman wichanku,+
waqanankupaqmi yupaychana patakunaman* wichanku.
Moabmi Nebo llaqtamanta+ Medebá llaqtamanta+ pesapakun.
Chujchakunapas k’isusqan kashan,+ sunkhakunapas rutusqan kashan.+
3 Callekunapin runakunaqa qhasqa p’achawan churasqa purishanku.
Wasi patakunapin, plazakunapin llapallanku waqashanku,
khuyayta waqaspan purishanku.+
Moabpa soldadonkunaqa khuyaytan waqashanku.
Llapankun mancharisqa kashanku.
5 Sonqoymi Moabmanta waqan.
Runankunan Zóar llaqtakama+ Eglaj-Selisiyakama+ ayqekunku.
Luij qhatatan waqaspa seqashanku.
Oronainman riq ñanpin sinchi nanaypi tarikusqanmanta qaparinku.+
6 Nimrin wayq’o unupas ch’akipunmi,
q’omer pastopas ch’akipunmi;
manapunin ima qorapas kanñachu,
llapa qoran ch’aki kashan.
7 Chaymi paykunaqa waqaychakusqanku mijuyta qhapaq kayninkutawan apakapushanku,
álamo wayq’ontan chimpashanku.
8 Paykunaq qaparisqankuqa llapa Moabpin uyarikun,+
waqasqankuqa Eglainkamaraqmi chayan,
Ber-Elinkamaraqmi uyarikun.
9 Dimón unuqa yawarkaman kashan,
chaywanpas imaymanapiraqmi tarikunqa:
Moabmanta ayqekuqkunamanqa juj leonmi phawaykunqa,
chaypi qhepaqkunamanpas juj leonmi phawaykunqa.+
16 Llaqta kamachiqman juj orqo ovejata apachiychis,
Selamanta ch’in pampanta chayta apaychis;
Sion llaqtaq orqonkaman apankichis.
2 Q’esanmanta mancharichisqa phalaq animal+ jinan Moabpa ususinkunaqa kanqaku,
chay animal jinan Arnón mayu chimpanakunapi muyukachanqaku.+
3 “Yuyaychaychis , imachus rimasqaykichisman jina ruwaychis.
Kuskan p’unchaypi llanthuyki tuta jina kachun.
Ch’eqerisqakunata pakaykuy, ayqekuqkunataqa aman traicionankichu.
4 Moab, ch’eqerisqakunata chaypi tiyachiy,
chinkachiqmanta paykunata pakaykuy.+
Ñak’arichiqqa chinkachisqan kanqa,
ñak’ariyqa tukukapunqan,
jujkunata sarunchaqkunapas chinkachisqan kanqaku.
5 Mana tukukuq munakuypin* juj trono paqarinqa,
chay tronopin Davidpa familianmanta Diospaq junt’aq sonqo gobiernaq tiyaykunqa,+
payqa chanin kaywanmi juzganqa, usqhayllan justiciatapas ruwanqa”.+
6 Moabqa sinchi jatunchakuqsi, nishu alabakuqsi,+
payqa nishu uma oqariqsi, sinchi phiñakuqsi;+
alabakusqanqa mana imapin tukunqa.
7 Moab runakunan Moabmanta waqanqaku,
llapa paykunan mayta waqanqaku.+
Atipasqa kaqkunan Quir-Arésej llaqtapi pasas tortamanta waqanqaku.+
8 Esbón llaqtapi+ uvas chajrankunan naq’epun,
Sifmá llaqtapi uvas chajrankunan ch’akipun;+
nacionkunata kamachikuqkunan ruruntinta sarupunku.
Chaykunaqa Jazer llaqtakaman chayarqan,+
ch’inneq pampakamaraqmi mast’arikurqan,
ch’ijchimuq k’allmakunapas lamar-qochakamaraqmi chayarqan.
9 Sifmá llaqtapi uvas chajranmantan waqasaq, Jazer llaqtamanta jinan waqasaq,
Esbón llaqta, Elealé llaqta,+ weqeywanmi qarpasaykichis,
q’oñi tiempopi fruta pallaypi kusikuyqa manan kapunñachu,
cosecha tiempopi kusikuypas manan kapunñachu.*
10 Kusirikuypas asirikuypas manan uvas chajrapiqa kanñachu,
kusikuymanta qapariypas munay takikunapas manan uyarikunñachu.+
Uvas sarunapiqa manan pipas uvastaqa sarunñachu,
noqan paykunaq kusikuynintaqa tukuchini.+
11 Chaymi Moabmanta cuerpoyraq khatatatan,*+
arpaq cuerdankuna jinaraqmi khatatatan;
Quir-Arésej llaqtamantan+ sonqoy mancharikun.
12 Jayk’a kutitaña Moab yupaychana patata* rinqa chaypas, maytaña chaypi mañakunqa chaypas, manan imapas kanqachu.+
13 Chaykunatan Jehová Diosqa ñaupaqmantaraq Moabmanta nirqan. 14 Kunantaqmi Jehová Diosqa nin: “Moabpa jatun kayninqa kinsa wata junt’apin tukupunqa, llank’apakuqpa yupasqan jina kinsa watapin imaymana sasachakuykunapi tukupunqa; qhepaqkunaqa pisillan kanqaku mana kallpayoqtaqmi kanqakupas”,+ nispa.
17 Kay willakuyqa Damasco llaqta contran:+
“¡Qhawaychis! Damasco llaqtaqa manan llaqtañachu kanqa,
aswanpas rumi montonmanmi tukupunqa.+
2 Aroerpi llaqtakunaqa+ wijch’usqan kanqa,
chay llaqtakunaqa uywakunaq puñunanmi kanqa;
manan pipas chay uywakunataqa manchachinqachu.
3 Efrainmantaqa chinkanqan allin perqayoq llaqtakunaqa,+
Damascopipas manañan kamachikuyqa kanqachu,+
Siria nacionpi qhepaqkunaq jatun kayninqa,
Israelpa jatun kaynin jinan tukunqa” ninmi ejercitokunata kamachiq Jehová Dios.
4 “Chay p’unchaymi Jacobpa jatun kayninqa pisiyapunqa,
wira cuerponpas tulluyapunqan.
5 Chayqa kanqa chajrayoq runa chajranpa rurunta oqarisqan jinan,
makinta jaywarispan masorkakunata rutunqa,
6 Chaypiqa pisillan puchunqa,
imaynan chhafchisqa aceituna sach’apiqa iskay kinsalla puchun,
imaynan allin ruruq k’allmankunapipas tawa pisqalla puchun,
chhaynan kanqa”+ ninmi Israelpa Diosnin Jehová Dios.
7 Chay p’unchaymi runakunaqa kamaqninman kutirikunqaku, ñawinkupas Israelpa ch’uya Diosninpin kanqa. 8 Manan makinkuq ruwasqan altarkunataqa qhawarinqakuñachu,+ manan dedonkuq ruwasqankunamanpas kutirinqakuñachu,+ manan sayashaq k’ullumanpas* incienso q’apachina altarkunamanpas asuykunqakuñachu.
9 Allin perqasqa llaqtankunaqa sach’a-sach’a ukhupi saqerparisqa llaqta jinan kanqa,+
Israelpa ñaupanpi wijch’usqa k’allma jinan kanqa.
Purunyasqa cheqasmi kanqa.
Munay plantakunatan plantasharqanki,
chay ukhupitaq waj llaqtamanta plantata* plantarqanki.
11 Qanqa p’unchaypin plantaykikunata munayta cercanki,
tutamantantaq tarpusqaykita wiñachinki,
ichaqa onqoykuna nanaykuna chayamuqtinmi plantaykikunaqa chinkapunqa.+
12 ¡Uyariychis! ¡Askha llaqtakunan ch’aqwamushanku!
Lamar-qochaq aytikusqan jinaraqmi kashanku.
¡Nacionkunaqa sinchitan ch’aqwarishanku!
Unuq aytikusqan jinaraqmi rimarishanku.
13 Nacionkunaqa askha unuq rimarisqanta jinaraqmi qaparinqaku,
Diosmi paykunata phiñarikunqa, paykunataq karuman ayqekunqaku,
orqokunapi wayraq apakachasqan q’opa* jinan kanqaku,
wayraq apakachasqa kiska jinan kanqaku.
14 Inti chinkaykuytan manchakuy jamun.
Pacha illarimuytaqa manan kankuñachu.
Chhaynapin tarikunqaku ch’utiwaqninchiskunaqa,
chhaynapin tarikunqaku suwawaqninchiskunaqa.
18 ¡Ay imaraqmi kanqa langostakunaq* wararasqan jallp’amanta!
¡Imaraqmi kanqa Etiopía mayukunamanta!+
2 Paymi lamar-qochanta willakuqkunata kachan,
papiro barcokunapin kachan, paymi nin:
“Willakuy apaqkuna, phawaylla riychis,
jatunkaray munay llusk’a uya runakunaq tiyasqanman riychis,
llapa runakunaq manchakusqan llaqtaman riychis,+
jujkunata atipaq kallpasapa nacionman riychis,
mayukunaq purisqan jallp’aman riychis”, nispa.
3 Llapa qankuna, jallp’api tiyaqkuna,
rikusqaykichisqa orqo puntapi sayachisqa señal jinan kanqa,
uyarisqaykichispas waqra tocay jinan kanqa.
4 Jehová Diosmi niwarqan:
“Noqaqa thajmi kasaq, tiyasqaytan qhawasaq,*
intiq k’anchaynin jina intiq ruphaynin jinan kasaq,
cosecha tiempopi, q’oñiriy tiempopi sulla* jinan kasaq.
5 Manaraq cosecha tiempo chayamushaqtinmi,
t’ikay tiempo tukukuqtinmi, uvaspas poqosqaña kaqtinmi,
k’allmankuna ichhunawan wit’usqa kanqa,
aysarikuq ramankunapas rutusqan wijch’usqan kanqa.
6 Orqokunapi tiyaq aycha mijuq phalaq animalkunapaqmi,
kay pachapi tiyaq llapa animalkunapaqmi chaykunaqa saqesqa kanqa.
Aycha wijsa phalaq animalkunan q’oñi tiempopi chayta mijunqaku,
kay pachapi llapa animalkunan cosecha tiempopi chayta mijunqaku.
7 Chay tiempopin ejercitokunata kamachiq Jehová Diosman juj regalota apamunqaku,
jatunkaray munay llusk’a uya runakunan apachimunqaku,
llapa runakunaq manchakusqan llaqtan apachimunqa,
jujkunata atipaq kallpasapa nacionmi apachimunqa,
mayukunaq purisqan jallp’an apachimunqa,
ejercitokunata kamachiq Jehová Diospa sutinta apaq llaqtamanmi, Sion orqomanmi apachimunqaku”,+ nispa.
19 Kay willakuyqa Egipto nación contran:+
¡Qhawariychis! Jehová Diosmi phuyu patapi usqhaylla Egiptoman jaykushan,
Egiptopi mana valeq dioskunan paypa ñaupanpi khatatatanqa,*+
Egiptoq sonqonqa manchakuymantan unuyanqa.
2 “Egipto runakunatan paykunapurata cheqninachisaq,
paykunapuran maqanakunqaku,
sapankankun wayqenku contra, wasimasinku contra sayarinqaku;
juj llaqtan juj llaqta contra sayarinqa,
juj gobiernon juj gobierno contra sayarinqa.
3 Egiptoqa manan imanakuytapas atinqachu,
imachus yuyaykusqantan waqllichisaq.+
Paykunaqa mana valeq diosninkunamanmi phawaykunqaku,
khuruqkunaman, wañusqakunata tapuqkunaman, watuqkunaman iman rinqaku.+
4 Egiptotaqa millay patronmanmi entregasaq,
mana khuyapayakuq reymi payta gobiernanqa”+ ninmi cheqaq Señorqa, ejercitokunata kamachiq Jehová Diosqa.
5 Lamar-qochan ch’akipunqa,
mayupas pisiyaspan ch’akipunqa.+
6 Llapa mayukunan asnarinqa,
Nilo mayumanta lloqsimuq unukunan pisiyanqa,
Egiptoman riq yarqhakunan* ch’akipunqa;
7 Nilo mayuq patanpi kaq plantakunan ch’akipunqa;
maymanchus chayamun chaypi kaq plantakunapas,
Llapa chaykunataqa wayran apapunqa, manan kanqañachu.
8 Nilo mayupi challwaqkunan llakipi tarikunqaku,
chay mayuman anzuelo chanqaykuqkunan waqanqaku,
chay mayuman llikankuta wijch’uykuqkunan pisiyapunqaku.
9 Lino q’aytuwan llank’aqkunan pisichasqa kanqaku,+
yuraq telata telarpi ruwaqkunan p’enqaypi tarikunqaku.
10 Awaqkunan ñit’isqa jina tarikunqaku,
llank’apakuqkunan sinchi llakipi tarikunqaku.
11 Zoan llaqta+ umallikunaqa mana yuyayniyoqkunan kanku.
Faraonpa* allin yuyaychaqninkunapas yanqatan yuyaychanku.+
¿Ima uyaykichiswanmi qankuna faraonta niwaqchis:
“Noqaykuqa yachaysapakunaq wawankunan kayku,
ñaupa reykunaq mirayninmantan jamuyku”, nispa?
12 ¿Maypin yachayniyoq runaykikuna kashan?+
Yachanku chayqa, paykuna willachunku imatachus ejercitokunata kamachiq Jehová Dios Egiptota ruwanqa chayta.
13 Zoan llaqta umallikunaqa mana yuyayniyoqmi kanku,
Nof llaqta* umallikunapas+ engañasqan kapunku,
Egiptotan ayllukunapi umallikuna urmachipunku.
14 Jehová Diosmi paykunaq yuyayninta tutayachin,+
paykunataq Egiptota mana allinman apanku,
aqtupakusqanpi thampiykachaq machasqa runa jinan kashan.
15 Egiptoqa manan ima ruwaytapas atinqachu,
manan umanpas ni chupanpas ni ch’ijchimuqpas ni t’otorapas ima ruwaytapas atinqachu.
16 Chay p’unchayqa warmi jinan Egipto runakunaqa kanqaku, ejercitokunata kamachiq Jehová Dios paykuna contra makinta oqariqtinmi mancharikunqaku, manchakuymantan khatatatanqakuraq.+ 17 Judá jallp’amanta rimarispallaraqmi Egipto runakunaqa sinchita manchakunqaku. Chay jallp’amanta rimaqta uyarispallaraqmi mancharikunqaku, ejercitokunata kamachiq Jehová Dios imatachus Egipto contra ruwananta yachaspan chhayna manchasqa kanqaku.+
18 Chay p’unchaymi Egiptopi pisqa llaqtakuna Canaán runakunaq rimayninta rimanqaku,+ paykunan ejercitokunata kamachiq Jehová Diosta servinankupaq juranqaku. Jujnin llaqtaq sutinmi kanqa Thunina Llaqta nisqa.
19 Chay p’unchaymi Egipto llaqta chaupipi Jehová Diospaq juj altarta ruwanqaku, Egipto jallp’a linderopin Jehová Diospaq juj rumi saywata sayachinqaku. 20 Chaykunan Egiptopi runakunapaq señal jina kanqa, chhaynapi ejercitokunata kamachiq Jehová Diosta yuyarinankupaq. Paykunaqa ñak’arichisqan kanqaku, jinan Jehová Diospa yanapayninta mañakunqaku, paytaq juj jatun salvaqta kachamunqa. 21 Chhaynapin Jehová Diosqa Egiptopi allin reqsisqa kanqa. Egipto runakunaqa allintan Jehová Diosta reqsinqaku, jinan ofrendakunata regalokunata ima payman qonqaku. Chaymantapas juj promesatan Jehová Diosman ruwanqaku, chaytataq junt’anqaku. 22 Jehová Diosmi Egiptota castiganqa,+ chaymantataq jampinqa. Paykunan Jehová Diosman kutipunqaku, jinan payqa mañakusqankuta uyarinqa, k’irinkutapas jampinqa.
23 Chay p’unchaymi juj ñan kichakunqa+ Egiptomanta Asiriaman. Jinan Asiria runakunaqa Egiptoman rinqaku, Egipto runakunapas Asiriaman jamunqaku. Asiria runakunawan Egipto runakunawanmi kuska Diosta servinqaku. 24 Chay p’unchaymi Israelqa kinsa kaq kanqa, Egiptoman Asiriamanwanmi juñukunqa,+ kay pachapaqmi juj bendición kanqa. 25 Ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi ninqa: “Bendecisqa kachun llaqtay Egipto, makiypa ruwasqan Asiria, ajllakusqay* Israelpas”,+ nispa.
20 Asiria llaqta rey Sargonmi soldadokunaq umallinta* kachamurqan Asdoj llaqtaman,+ jinan payqa Asdoj runakunawan maqanakuspa chay watapi atiparqan.+ 2 Chay tiempopin Jehová Diosqa Amozpa churin Isaiasta+ nirqan: “Phaway, cinturaykimanta qhasqa p’achaykita orqokamuy, usut’aykitapas ch’utikamuy”, nispa. Jinan payqa p’achanta ch’utikuspa q’ala chakilla purirqan.
3 Chaymantan Jehová Diosqa nirqan: “Kamachiy Isaiasmi kinsa wata purirqan mana p’achallayoq, q’ala chakilla; chayqa juj willakuy jina, juj señal jinan karqan+ Egipto runakunapaq+ Etiopía runakunapaqpas.+ 4 Imaynan kamachiyqa purirqan chhaynatan Asiria reyqa Egipto runakunata+ Etiopía runakunatawan apapunqa. Waynantinta machuntintan q’ala sikita q’ala chakita apapunqa; sinchi p’enqaypin Egiptoqa tarikunqa. 5 Paykunaqa sinchi manchasqan kanqaku; jap’ipakusqanku Etiopía suyumanta, alabakusqanku Egipto nacionmantawanmi p’enqasqa kanqaku. 6 Chay p’unchaymi lamar-qocha patapi tiyaq runakuna ninqaku: Qhawariychis suyakusqanchis llaqtawan imachus pasasqanta, Asiria reymanta jark’awananchispaq valekusqanchiswan imachus pasasqanta. Kunanri, ¿pitaq jark’awasunchis?, nispa”.
21 Kay willakuyqa lamar-qocha jinaraq ch’in lado* contran:+
Uray ladota pichaq sinchi wayra jinan jamushan,
ch’in ladomantan jamushan, manchay jallp’amantan jamushan.+
2 Manchay rijuriytan rikuni:
Traicionaq nacionmi traicionashan,
ñut’uq nacionmi ñut’ushan.
¡Wichamuy Elam! ¡Llaqtata muyuykuy Media!+
Paypa llakichiynintan tukuchisaq.+
3 Sinchi llakisqan kashani.+
Onqokuq warmi jinaraqmi kashani,
onqokuq warmi jinan q’ewikachakushani.
Llakikusqay jawan mana uyariytapas atinichu,
ñak’arisqay jawan mana rikuytapas atinichu.
4 Sonqoypas manchakuymantan sayapuytaraq munan,
suyakusqay tutapas maytan manchachiwan.
5 ¡Mesata alistaychis, tiyanakunata churaychis!
¡Mijuychis, ujaychis!
¡Umallikuna,+ sayariychis, jark’apakuna escudota aceitewan llusiychis!
6 Jehová Diosmi khaynata nimuwan:
“Phaway, juj qhawaqta churamuy imachus rikusqanta willananpaq”, nispa.
7 Paytaq rikurqan iskay caballoq chutasqan carretata,
asnokunaq chutasqan carretata,
camellokunaq chutasqan carretatawan.
Payqa tukuy yuyaywanmi chaykunata qhawarqan.
8 Chaymantataq payqa león jinaraq qaparimurqan:
“Jehová Diosníy, qhawana torrepin ch’isiyaq kashani,
maypichus kanaypin sapa tutan kashani.+
9 ¡Qhawariy, jaqayta runakuna jamushan!
¡Maqanakuy carretapin iskay caballokunaq aysasqan jamushanku!”,+ nispa.
Chaymantataq fuerte kunkawan nimurqan:
“¡Ñan urmaykunña! ¡Babiloniaqa ñan urmaykunña!+
¡Ruwasqa diosninkunapas llapanmi pampapi ñut’u kashan!”,+ nispa.
10 Llaqtalláy, erapi* sarusqa jina llaqtalláy,
qanmi erakusqay sumaq mijuy kanki,+
qankunamanmi willaykichis ejercitokunata kamachiq Jehová Dios imachus nisqanta,
qankunamanmi willaykichis Israelpa Diosnin imachus willawasqanta.
11 Kay willakuyqa Dumá* contran:
Seirmantapachan pichá wajakamushan:+
“Llaqta qhawaq, ¿ñachu illarimunqaña?
Llaqta qhawaq, ¿ñachu paqarimunqaña?”, nispa.
12 Llaqta qhawaqtaq nin:
“Ñan illarimushanña, tutapas ñan chayamushanña.
Astawan tapukuyta munaspaqa tapukamullaychis.
¡Jamuychis, tapukamuychis!”, nispa.
13 Kay willakuyqa ch’in pampa lado contran:
Dedanmanta jamuq runakuna,+
ch’in pampa sach’a-sach’apin illarinkichis.
15 Paykunaqa espadamantan ayqekamushanku,
maqanakuy guerrapi flechamantan ayqekamushanku.
16 Jehová Diosmi nimuwan: “Quedarpa jatun kayninqa+ juj wata ukhupin tukuchisqa kanqa, manan juj watamantaqa ni juj p’unchaypas pasanqachu. 17 Quedar runakunamanta maqanakuypi flechaqkunaqa pisillan qhepanqaku, noqa Israelpa Diosnin Jehová Diosmi chayta nini”, nispa.
22 Kay willakuyqa rijuriykuna rikukusqan wayq’o* contran:+
¿Imaraykutaq qanri wasi patakunaman seqashanki?
2 Ch’aqwaywan qapariywan junt’a kaq llaqta,
tukuy tiempopas kusisqalla kaq llaqta;
wañuqniykikunaqa manan espadawanchu wañurqan,
manan guerrapichu wañurqan.+
3 Llapa kamachiqniykikunan ayqekapunku.+
Mana flechallawanmi presota jap’ipunku.
Llapa tarisqankutan presota apapunku,+
karumanña ayqekurqanku chaypas jap’isqan kapunku.
4 Chaymi nini: “Ama qhawamuwaychischu,
may atisqaytan waqasaq.+
5 Kay p’unchayqa manchakuy p’unchaymi, atipasqa kay p’unchaymi,+
tukuy munayniyoq Señormi, ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi manchakuyta chayachimun,
rijuriykuna rikukusqan wayq’omanmi llakita chayachimun.
Llaqta perqakunan thunisqa kashan,+
runakunan orqo wichayman qaparishanku.
6 Elammi+ oqarishan flecha apananta,
caballokunapi carretakunapi iman jamushan,
Quirpas+ jark’apakunan escudotan alistashan.
7 Munay wayq’o pampakunamanmi maqanakunapaq carretakuna junt’aykunqa,
jawa punkukunamanmi caballokuna* junt’aykunqa.
8 Judata jark’aqqa orqosqan kanqa.
”Chay p’unchaymi arma waqaychana Sach’a-sach’a nisqa wasita qhawarinki.+ 9 Davidpa Llaqtan+ nisqa perqakunatan raqra-raqrata* rikunkichis. Unutapas ukhu kaq estanquemantan orqonkichis.+ 10 Jerusalenpi wasikunatan yupanqaku, jinaspa thuninqaku llaqta perqata allichanankupaq. 11 Perqakunaq chaupinpin qochata ruwanqaku mauk’a estanquemanta unuta apanankupaq. Ichaqa manan qhawarinqakuchu chaykuna ruwaq Diosta, manan rikunqakuchu chaykuna kamaqta.
12 Chay p’unchaymi ejercitokunata kamachiq tukuy munayniyoq Señor Jehová Diosqa
lliuta kamachinqa waqanankupaq, sonqonkuta takakunankupaq,+
umanta k’isukunankupaq, qhasqa p’achawan churakunankupaq.
13 Qankunan ichaqa chaykuna ruwanaykichismantaqa fiestakunapi kusikushankichis,
wakakunatan ovejakunatan ñak’ashankichis,
aychatan mijushankichis, vinotan ujashankichis:+
Mijusunchis ujasunchis paqarinmi wañupusun, nispaykichis”,+ nispa.
14 Chayllamanmi ejercitokunata kamachiq Jehová Diosqa rimapayamuwarqan: “Wañupunaykichiskaman juchaykichisqa mana perdonasqachu kanqa,+ noqa ejercitokunata kamachiq tukuy munayniyoq Señor Jehová Diosmi chayta nini”, nispa.
15 Tukuy munayniyoq Señormi, ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi nin: “Phaway reypa palacionmanta encargakuq mayordomo Sebnapata riy,+ payta nimuy: 16 ¿Imaykitaq kaypiri kan? ¿Pin qan kanki kaypi aya p’ampanata ruwakunaykipaq?, nispa. Kay runaqa alto patapin sepulturanta ruwashan, ch’ila qaqapin p’ampakunan t’oqota t’oqoshan. 17 Nimullankitaqmi: ¡Yau runa! Jehová Diosmi qaqata jap’ispa pampaman chanqasunki. 18 Bolata jinan allinta k’uyusunki jinaspa karupi jatun jallp’aman chanqasunki. Chaypin wañunki, chaypin jatunchakusqayki carretakunapas chinkapunqa, patronniykipaqpas p’enqaymi kanki. 19 Imachus ruwanaykimantan qarqosqa kanki, mayordomo kasqaykimantan wijch’usqa kanki.
20 ”Chay p’unchaymi wajasaq Hilquiaspa churin kamachiy Eliaquinta.+ 21 Paymanmi churasaq jatun p’achaykita, paytan watasaq chumpiykiwan.+ Paymi qanpa rantiykipi autoridad kanqa, paymi tayta kanqa Jerusalén llaqtapi runakunapaq Judá runakunapaqpas. 22 Paypa rijranmanmi churasaq Davidpa wasin llaveta.+ Paypa kichasqantaqa manan pipas wisq’anqachu, paypa wisq’asqantapas manan pipas kichanqachu. 23 Mana orqoy atina clavota jinan clavasaq, payqa munay trono jinan kanqa taytanpa familianpi. 24 Paypin warkusqa kanqa taytanpa familianpa jatun kayninqa, chay familiamanta jamuq miraykunapas paymantan kanqaku; paypin warkusqa kanqaku p’ukukunapas p’uyñukunapas rakikunapas.
25 ”Chay p’unchaymi chay allin clavasqa clavoqa orqosqa kanqa,+ kuchusqan kanqa, jinan llapa chaypi warkusqa kaqkuna urmaykapunqa jinaspa lliu chhallukapunqa, ninmi Jehová Dios, nispa. Noqa ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi chayta nini”, nispa.
23 Kay willakuyqa Tiro llaqta contran:+
¡Tarsis barcokuna, qapariychis!+
Barcokunaq chayananmi thunisqa kapun,
manan pipas chaymanqa chayanñachu.
Kitin ladomantapachan+ juj willakuy chayamun.
2 Lamar-qocha patapi tiyaqkuna, ch’in kaychis.
Lamar-qochanta purispa negocio ruwaqkunan qhapaq kaykunata apamun,
Sidonmanta+ negociantekunan qhapaq kaykunata junt’achimun.
3 Siormanta* trigoqa, Nilomanta mijuyqa lliu unu patantan purin,+
chaywanmi Tiroqa qhapaqman tukupun,
askha nacionkunan chaywan qhapaq kashanku.+
4 Lamar-qocha patapi perqasqa Sidón llaqta, p’enqarikuy,
lamar-qochan nin: “Manan jayk’aqpas onqokuy nanayqa jap’iwarqanchu,
manan jayk’aqpas onqokurqanichu,
manan jayk’aqpas churitapas ni ususitapas uywarqanichu”,+ nispa.
5 Tiro llaqtamanta uyarispan runakunaqa llakikunqaku,+
imaynan Egiptomanta uyarispa llakikurqanku jinatan llakikunqaku.+
6 ¡Tarsis ladoman chimpaychis!
¡Lamar-qocha patapi tiyaqkuna, waqaychis!
7 ¿Kaychu chay kusikuq llaqta kashan?
¿Kaychu chay unay watakunamantaña jatunchakuq llaqta kashan?
Chakinkunan paytaqa karu llaqtakunaman apaq,
chay llaqtakunapin payqa tiyaq.
8 ¿Pin kayta Tiro contra riman?
Payqa coronakuna churaqmi karqan,
negociante runankunapas umallikunan karqan,
qhatuq runankunapas lliupa respetasqanmi karqan.+
9 Ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi nin chay ruwakunantaqa,
paymi kamachikun munay kasqanmanta alabakusqan tukunanpaq,
llapa jatunchakuqkuna k’umuchisqa kananpaq.+
10 Tarsispa ususin, Nilo mayu jina llaqtaykipi mast’arikuy.
Llaqtaykipiqa manan kanñachu barcokunaq chayananqa.+
11 Jehová Diosmi lamar-qochaman makinta jaywarimun,
gobiernokunatan chhafchirin,
Feniciapi allin perqakuna thunisqa kananpaqmi kamachikun.+
Jatariy, Kitin ladoman chimpay.+
Chaypipas manan thaj kaytaqa tarinkichu”, nispa.
13 ¡Qhawariychis Caldea runakunaq jallp’anta!+
Chay runakunan thuniqqa kashan, manan Asiria runakunachu,+
paykunan chayta ch’in ladokunapi tiyaq animalkuna tiyananpaq tukuchiqkunaqa kashanku,
paykunan maqanakuna torrekunawan llaqtata muyuykuqkunaqa kashanku,
paykunan allin perqasqa torrekunata thuniqkunaqa kashanku,+
paykunan chaykunata ñut’uqkunaqa kashanku.
14 Tarsis barcokuna, waqaychis,
allin perqasqa perqaykikunan thunisqa kapun.+
15 Chay p’unchaymi Tiro llaqtaqa qanchis chunka wata qonqasqa kanqa,+ reypa kausasqan watakuna jinan qonqasqa kanqa. Qanchis chunka wata tukuytataq ramera warmiq takinpi nisqanman jina Tiro llaqtata pasanqa, chaypin nin:
16 “Qonqasqa ramera warmi, arpaykita oqariy,
chayta tocaspa callen-callenta puriy.
Allinta tocay chay arpaykita,
imaymana takikunata takiy,
chhaynapin qanta yuyarisunkiku”, nispa.
17 Qanchis chunka wata qhepatan Jehová Diosqa Tiro llaqtata yuyarinqa, jinan chay llaqtaqa jujmanta negociota ruwanqa, kay pachapi lliu llaqtakunawanmi qhelli juchata ruwaspa purinqa. 18 Ichaqa llapa ima ganasqanpas pagonpas Jehová Diospaqmi t’aqasqa kanqa. Manan imatapas waqaychanqachu ni juñunqapaschu; llapanmi Jehová Diospa ñaupanpi llank’aqkunapaq kanqa, paykunan chayta mijunqaku sajsanankukama, paykunan munay p’achakunawanpas churakunqaku.+
24 ¡Qhawariychis! Jehová Diosmi kay jallp’ata* purunyachishan,+
ch’usaqmanmi tukuchishan,+ runakunatapas lliumanmi ch’eqechishan.+
2 Llapankun kaqllapi tarikunqaku:
llaqta runakunapas sacerdotekunapas,
qhari kamachipas patronninpas,
warmi kamachipas patronanpas,
rantiqpas vendeqpas,
manuqpas manukuqpas,
qolqe qoqpas qolqe chaskiqpas.+
4 Kay jallp’aqa may llakipin kashan,*+
lliumi ch’usaqman tukupushan,
chajrakunapas ch’akipushanmi,
manan imapas kanñachu.
Allin reqsisqa runakunapas lliumi chinkapushan.
5 Kay jallp’an runakunaq qhellichasqan kashan,+
paykunaqa manan leykunata kasukunkuchu,+
kamachikuykunatan q’ewinku,+
wiñaypaq rimanakuytan p’akinku.+
6 Chaymi kay jallp’aqa ñakasqa kanqa,+
runakunapas juchachasqan kanqa;
kay jallp’api tiyaqkunapas yupasqallan kanqa,
pisillañan qhepanqaku.+
7 Mosoq vinoqa llakipin kashan,* uvas sach’apas ch’akipushanmi;+
llapa kusisqa sonqokunan llakipi kashanku.+
8 Tamborpa kusikuyninmi tukupun,
fiesta ruwaqkunaq kusikuyninmi tukupun,
arpaq munay waqasqanpas manan uyarikunñachu.+
9 Vino tomaypiqa manañan takikuna uyarikunñachu,
machachikuq ujanapas jayamanmi tukupun.
10 Purunyachisqa llaqtaqa thunisqan kapun,+
llapa wasikunapas wisq’asqan kashan, manan pipas jaykunmanchu.
11 Callekunapin vinota mañakushanku.
Jallp’aq kusikuyninmi chinkapun,
llaqtaq kusikuyninmi tukupun.+
13 Kay jallp’aqa imaymanapin tarikunqa,
llaqtakuna ukhupin aceituna sach’a jina chhafchisqa kanqa,+
14 Qhepaqkunaqa tukuy kallpan qaparinqaku, kusisqan qaparinqaku.
Lamar-qocha* ladomantapachan Jehová Diospa jatun kayninta willamunqaku.+
15 K’anchay* ladomantan Jehová Diosta jatunchamunqaku,+
lamar-qocha islakunapin Israelpa Diosnin Jehová Diospa sutinta jatunchanqaku.+
16 Kay pachaq k’uchunkunamantaraqmi uyariyku:
“¡Jatunchasqa kachun chanin Diosqa!”,+ nispa takiqta.
Noqan ichaqa nini: “¡Ay imaraqmi noqamanta kanqa!
¡Llakikusqaypin mana kaniñachu!
Engañaqkunan engañashan,
traicionaqkunan traicionashan”,+ nispa.
17 Kay jallp’api tiyaqkuna, manchakuymi suyashasunkichis,
t’oqokuna trampakuna iman suyashasunkichis.+
18 Manchakuy qapariymanta ayqekuqqa t’oqomanmi urmaykunqa,
t’oqomanta lloqsimuqtaq trampaman jaykunqa.+
Janaq pacha punkukunan kicharikamunqa,
jinan kay pachaq cimentacionninkunaqa chhafchirikunqa.
20 Kay jallp’aqa machasqa jinan kayman jaqayman aytikachakushan,
wayraq apasqan karpa jinan kayman jaqayman aytikushan.
Kay jallp’a runakunaq juchanqa sinchi llasan,+
juchanpa ñit’isqanmi mana jatariqpaq wijch’ukunqa.
21 Chay p’unchaymi Jehová Diosqa qhawarinqa janaq pachapi atiyniyoqkunata,
qhawarillanqataqmi kay pachapi reykunatapas.
22 Paykunan juñusqa kanqaku,
presokuna churana t’oqomanmi churasqa kanqaku,
chay t’oqopin wisq’asqa kanqaku,
askha p’unchay qhepamantaq juzgasqa kanqaku.
23 Ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi Sion orqomanta kamachikamunqa,+ Jerusalenpin rey kanqa.+
Paymi llaqtanpi umalliqkunata* may lliflli kaywan kamachinqa,+
lliflli kayninpa ñaupanpiqa killapas yanan kanqa, intipas laqhayaqmi* kanqa.+
25 Jehová Dios, qanmi Diosniyqa kanki.
Qantan alabasayki, sutiykitan jatunchasaq,
qanqa musphanapaq ruwaykunatan ruwanki,+
ñaupa tiempomantaraq piensasqaykikunatan ruwanki,+
chanintan,+ confianapaq jinan chaykunata ruwanki.
2 Llaqtatan rumi montonman tukuchipunki,
chay allin perqasqa llaqtatan lliuta thunipunki.
Waj runakunaq allin perqasqa llaqtanqa manan llaqtañachu;
manan jayk’aqpas jatarichisqañachu kanqa.
3 Juj atiyniyoq llaqtan jatunchasunki,
mana khuyapayakuq nacionkunaq llaqtanmi manchakusunki.+
4 Mana piniyoqkunaq pakakunanmi kanki,
wajchakunaq llakikuyninta thasnuqmi kanki,+
sinchi paramanta pakakunan kanki,
sinchi ruphaymanta llanthukunan kanki.+
Mana khuyapayakuq runaq phiñakuyninqa perqaman waqtakuq sinchi para jinan,
5 ch’aki pampapi sinchi ruphay jinan;
qanmi chay runaq qapariyninta upallachinki.
Imaynan phuyuqa ruphayta tapan,
chhaynatan millay runaq takiyninta ch’innichinki.
6 Kay orqopin+ ejercitokunata kamachiq Jehová Diosqa lliu llaqtakunata mijuchinqa,
sumaq mijunatan mijuchinqa,+
allin vinotan tomachinqa,
chilinasapa mijunatan mijuchinqa,
allin suysusqa vinotan ujachinqa.
7 Kay orqopin payqa llaqtakunata k’uyuq qatanata orqopunqa,
nacionkunata tapaq qatanatan llat’apunqa,* lliutan llik’ipunqa.
8 Wañuytapas wiñaypaqmi chinkachipunqa,*+
tukuy munayniyoq Señor Jehová Diosqa llapa runaq weqentan ch’akichinqa.+
Chinkachinqan llaqtanpa sarunchasqa kasqantapas,
Jehová Dios kikinmi chayta nin.
9 Chay p’unchaymi paykuna ninqaku:
“¡Qhawariychis! ¡Paymi Diosninchisqa!+
Paymi suyakusqanchis Diosqa,+ paymi salvawasun.+
¡Payqa Diosninchis Jehová Diosmi!
Paymi suyakusqanchis Diosqa.
Kunanqa kusikusun q’ochukusun,
paymi salvawasunchis, paymi librawasunchis”,+ nispa.
10 Jehová Diospa makinmi kay orqopi kashanqa.+
Moab llaqtaqa sarusqan kanqa,+
imaynan wanupi ichhuta sarukun chhayna sarusqan kanqa.
11 Paymi makinta jaywarimuspa waqtanqa,
imaynan nadaq runaqa makinwan unuta waqtan chhaynatan waqtanqa,
jatunchakuq kaynintan ñit’inqa,+
maki maywisqanwanmi ñut’unqa.
12 Allin perqasqa llaqtatan thunipunqa,
alto perqasqa llaqtatan ñit’ipunqa,
pampamanmi ch’aqenqa, ñut’u jallp’amanmi chanqaykunqa.
26 Chay p’unchaymi Judá jallp’api+ kay takita takinqaku:+
“Llaqtanchisqa allin perqasqan kashan.+
Payqa allin perqa jinan salvacionta qowasun,
muyuriq perqakuna jinan qespichiwasun.+
2 Punkuta kichaychis+ chanin nación jaykumunanpaq,
Diosta kasukuq nación jaykumunanpaq.
4 Jehová Diospi wiñaypaq suyakuychis,+
Jehová* Diosninchisqa pakakuna qaqan,
Jehová Diosninchisqa wiñay-wiñaypaq qaqan.+
5 Paymi wichaypi tiyaqkunata urayman uraykachin,
paymi moqo patapi tiyaq llaqtata pampaman uraykachin.
Uraymanmi qatiykun,pampamanmi chanqan,
jallp’a pampamanmi ch’aqen.
6 Ñak’ariqkunaq sarunchasqanmi kanqa,
mana piniyoqkunaq t’ustusqanmi kanqa”, nispa.
7 Chanin runakunaq ñanninqa rectollan.*
Qanqa chaninmi kanki,
qanmi chanin runakunaq ñanninta allichanki.
8 Diosníy Jehová, ñanniykipin puriyku,
chaywanmi qanpi suyakusqaykuta rikuchiyku.
Noqaykuqa munakuykun sutiykita,
maytan munayku yuyarisqa kanantapas.
Qan kay pachata juzgaqtiykin
runakunaqa chanin kaqta yachanku.+
10 Jinaña millay runata khuyapayakunman chaypas,
payqa manapunin yachanqachu chanin kayta.+
Chanin runakunaq tiyasqan jallp’apipas mana allintan ruwanqa,+
manataqmi payqa Jehová Diospa jatun kaynintaqa rikunqachu.+
11 Diosníy Jehová, makiykiqa oqarisqan kashan,
paykunan ichaqa mana rikunkuchu.+
Llaqtaykita anchata munakusqaykitan rikunqaku,
chaywanmi paykunaqa p’enqaypi qhepanqaku.
Enemigoykikunapaq waqaychasqayki ninan paykunata ruphapunqa.
12 Jehová Diosníy, qanmi thaj kayta qowankiku,+
ima ruwasqaykupas qanpa yanapayniykiwanmi ruwakun.
13 Diosniyku Jehová, imaymana clase kamachikuqkunan gobiernawarqanku,+
noqaykun ichaqa qanpa sutillaykita jatunchayku.+
14 Paykunaqa wañusqan kashanku, manañan kausarinqakuchu,
paykunaqa mana atiyniyoqmi kanku, manan jatarimunqakuchu.+
Paykunamanmi ñawiykiqa qhawarin,
castigasqan kanku, manan pipas paykunataqa yuyarinñachu.
15 Diosníy Jehová, kay naciontan jatunyachinki,
kay naciontan jatunman tukuchinki,
chaywantaq jatunchakunki.+
Kay llaqtaq linderonkunatan jatunman tukuchinki.+
16 Jehová Diosníy, sinchi llakikuypin paykunaqa maskharqasunkiku,
17 Diosniyku Jehová, onqokushaq warmi jinan karqayku,
onqokuy nanaywan q’ewikachakuq warmi jinan karqayku.
Wanachiwasqaykikuwanmi chhaynapi tarikurqayku.
18 Onqoq warmi jinan kasharqayku,
onqokuy nanaypas jap’iwarqankun,
ichaqa wayrallatan onqokurqayku.
Manan kay jallp’aman salvacionta apamurqaykuchu,
manataqmi pipas kay jallp’api tiyananpaqqa nacerqanchu.
19 “Wañuqniykikunan kausarimunqa.
Llaqtaypi wañusqakunan sayarimunqa.+
¡Jallp’a sonqopi tiyaqkuna, jatariychis!+
¡Q’ochukuychis, kusikuymanta qapariychis!
Qanman chayamuq sullaqa* pacha illarimuy sulla jinan.
Jallp’an wañusqakunata kutichimpunqa.
20 Llaqtalláy, phaway ukhu wasiykikunaman jaykuy,
jaykuspataq punkuykita wisq’akamuy,+
chaypi juj ratu pakakamuy,
phiñakuy thasnunankama pakakamuy.+
21 Jehová Diosmi tiyananmanta jamushan,
kay pacha runakunata cuenta mañaqmi jamushan.
Kay jallp’an yawar jich’asqanta alayriman orqonqa,
manan mayqen wañusqatapas pakanqachu”.
27 Chay p’unchaymi Jehová Diosqa jatun espadanta orqomunqa,
mana p’akikuq manchakuy espadantan orqomunqa,+
jinaspa jatun mach’aqway Leviatán* contra jatarinqa,
q’ewi-q’ewita puriq mach’aqway Leviatán contran sayarinqa,
jinaspa lamar-qochapi kaq chay manchakuy animalta wañuchinqa.
2 Chay p’unchaymi payman* takinkichis:
“¡Vinota qoq uvas chajra!+
3 Noqa Jehová Diosmi waqaychaqninqa kani.+
4 Manan phiñasqachu kashani,+
pi enemigoypas purinay ñanman qorakunata kiskakunata churanman chayqa,
llapanta saruspan ninaman kanaykusaq.
5 Aswanpas payqa noqaman pakakuq jamuchun,
noqawan allipunaq jamuchun,
noqawan thajpi kausachun”, nispa.
6 Jamuq p’unchaykunapin Jacobqa saphichakunqa,
Israelmi ch’ijchimuspa t’ikarinqa,+
chhaynapin kay jallp’api askha mijuy kanqa.+
7 ¿Maqaqpa maqasqan jinapunichu kanan?
¿Millayta wañuchisqapunichu kanan?
8 Manchakuyta qaparispan paywan jap’inakunki, jinaspa qarqopunki.
Inti lloqsimuy ladomanta manchay wayra jamusqanwanmi payta phukuripunki.+
9 Chhaynatan Jacobpa juchan pichasqa kanqa,+
paypa juchan perdonasqa kasqanmantan kaykuna kanqa:
Paymi altarpi rumikunata tiza rumita jina q’osñirichipunqa,
manan kanqañachu sayashaq k’ullupas* ni incienso q’apachinapas.+
10 Allin perqasqa llaqtan ch’usaq kapunqa;
pasto pampakunan ch’in kapunqa, wijch’usqan kapunqa.+
Chaypin uña toroqa puñunqa, pastotapas mijunqa,
sach’akunaq raphintan mijunqa.+
11 Ramankuna ch’akipuqtinmi,
warmikuna chay ramakunata juñunqaku,
jinaspa ninawan kanaykunqaku.
Kay llaqtaqa mana allin reparaqmi,+
chaymi kamaqninqa mana khuyapayanqachu,
ruwaqninqa manan paytaqa yanapanqachu.+
12 Yau Israel runakuna, chay p’unchaymi Jehová Diosqa qankunata pallasunkichis,+ imaynan sach’aq rurunta pallakun jinatan Éufrates mayumanta Egipto wayq’okama+ pallamusunkichis. 13 Chay p’unchaymi jatun waqraq tocaynin uyarikunqa.+ Jinan Asiria jallp’api wañunayashaqkuna,+ Egipto jallp’api ch’eqerisqa kaqkunapas jamunqaku,+ jinaspa Jerusalenpi kaq ch’uya orqopi Jehová Diosman k’umuykunqaku.+
28 ¡Ay imaraqchá kanqa Efrainpi machasqa runakunaq coronanmanta!*+
Paykunaqa llaqtankutan qhawarinku orqo patapi munay t’ika coronata jina,
ichaqa naq’epunqan, ch’akipunqan chay coronankuqa.
2 Jehová Diosmi kachamunqa juj allin kallpasapa runata.
Chay runaqa rayo t’ojay jinan, chijchi para jinan, sinchi wayra jinan,
payqa sinchi wayrayoq manchakuy para jinan;
paymi chay coronata tukuy kallpanwan pampaman ch’aqenqa.
3 Efrainpi machaq runakunaq coronanqa,
alabakuq coronankuqa sarunchasqan kanqa.+
4 Munay kayninpas t’ika jinan naq’epunqa,
wayq’oq uman orqopi t’ika jinan ch’akipunqa,
ñaupaq poqoq higos jinan kanqa,
chay higostaqa rikuruspa jinan pipas mijun.
5 Chay p’unchaymi ejercitokunata kamachiq Jehová Diosqa puchuq llaqtanpaq k’ancharishaq corona jina, munay t’ika corona jina kanqa.+ 6 Paymi juezkunata yuyaychanqa chaninta juzganankupaq. Llaqta punkupi sayaqkunamanmi kallpata qonqa llaqtata allinta cuidanankupaq.+
7 Paykunan ichaqa mana allinta imatapas ruwanku,
machanan, ujanan paykunata kinray-kinrayta purichin.
Machachikuq ujanakunaq causanpin
sacerdotekunapas profetakunapas mana allinta ruwanku,
vinon paykunaq yuyayninta tutayachin,
alcoholmi paykunaq umantaqa apakachan,
chaykunaq causanpin mana chaninta juzganku.+
8 Mesankupas aqtupakusqankuwanmi junt’a kashan,
sinchi millaypunin kashan, manan maypas limpio kanchu.
9 ¿Pikunatan yachachikunqa?
¿Pikunamanmi kay willakuykunata willakunqa?
¿Chayraq januk’asqa wawakunamanchu?
¿Chayraq ñuñumanta p’itisqa wawakunamanchu?
10 Qankunan nishankichis:
“Juj kamachiyñataq, waj kamachiyñataq,
juj medina waskhañataq, waj medina waskhañataq,*+
juj chhikanta kaypi juj chhikanta jaqaypi”, nispa.
11 Qallun watasqa jina rimaq runakunawanmi kay llaqta runakunata rimapayanqa mana yachasqanku simipi.+ 12 Juj kutinmi payqa nirqan: “Kaypi samarikuychis, sayk’usqakuna samarikuychis, kayqa samakunapaqmi”, nispa. Paykunan ichaqa mana uyarikurqankuchu.+ 13 Chaymi paykunapaqqa Jehová Diospa nisqanqa khayna kanqa:
“Juj kamachiyñataq, waj kamachiyñataq,
juj medina waskhañataq, waj medina washañataq,+
juj chhikanta kaypi juj chhikanta jaqaypi”, nisqa.
Chhaynapi purisqankupi qhepaman kumpakunankupaq,
chhaynapi trampaman urmanankupaq, ñut’usqa kanankupaq.+
14 Yau yanqa thautiqkuna, Jehová Diospa siminta uyariychis,
Jerusalenpi kamachikuqkuna, payta uyariychis.
15 Qankunan nishankichis:
Lloqllaña qonqay phawarimunman chaypas,
manan chayqa aypawanqakuchu.
Llullakuymi noqaykuq wasiykuqa,
engañon noqaykuq pakakunaykuqa”,+ nispa.
16 Chaymi tukuy munayniyoq Señor Jehová Diosqa nin:
“Sionpin allin probasqa rumita cimentacionta jina churani,+
Pipas chaypi iñiqqa manan mancharikunqachu.+
Pakakunaykichis llullakuytaqa chijchin thantapunqa,
llapa pakakunaykichistan unu apapunqa.
18 Wañuywan rimanakusqaykichispas yanqan kanqa,
Lloqlla qonqay chayamuqtinmi lliu p’ampasqa kankichis.
19 Sapa chayamuqtinmi pichasqa kankichis,+
chayqa sapa tutamantanmi chayamunqa,
sapa p’unchaymi, sapa tutan chayamunqa.
Manchakuyllan paykunataqa reparachinqa”,* nispa.
20 Puñunaqa nishu juch’uymi chaypi chutarikunapaq,
qatanapas juch’uyllan k’uyukunapaq.
21 Jehová Diosqa Perazin orqopi jinan sayarinqa,
Gabaón wayq’o pampapi jinan rijch’arinqa.+
Imachus ruwanantan junt’anqa,
musphanapaq mana reqsisqa ruwaykunatan ruwanqa.+
22 Ama pitapas asipayaychischu,+
cadenaykichismi astawan mat’ikunman.
Ejercitokunata kamachiq tukuy munayniyoq Señor Jehová Diostan uyarini,
payqa ñan rimanña kay jallp’a tukuchinanmanta.+
23 Yau qankuna, uyariwaychis,
tukuy yuyayta churaychis imachus nisqayman.
24 Chajra llank’aqqa manamá sapa p’unchaychu yapuspalla* kan,
manamá sapa p’unchaychu jallp’ata ñut’uspalla kan.+
25 ¿Manachu payqa jallp’ata ñut’uyta tukuspa,
yana cominosta común cominostawan t’akan?
¿Manachu payqa trigota, mijo nisqata, cebadata ima t’akan?
¿Manachu payqa chajraq cantonkunaman espelta nisqa trigota t’akan?+
27 Yana cominosqa manan fierro kiruyoq sarunawanchu saruchikun,+
juj cominostapas manan saruna carretawanchu saruchikun.
Aswanmi yana cominosqa ñañu k’aspiwan q’asukun,*
juj cominospas q’asuna k’aspillawanmi p’anakun.
28 Pipas t’anta ruwanapaq mijuyta eraspaqa manan jak’u kanankamachu eran;
manan pipas jayk’aqpas chaytaqa ruwanmanchu.+
Carretata aysaq caballowanña saruchin chaypas,
manan payqa polvo kanankamachu saruchin.+
29 Kay simikunaqa ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmantan jamun.
Paypa yuyaychayninqa may munaypunin,
paypa yachayninqa may jatunpunin.+
Sapa watan ajinalla kachun,
fiestataqa ruwakushallachun.+
2 Noqan Arieltaqa llakiwan ñit’isaq,+
waqaymi, sinchi nanaymi kanqa,+
payqa altarpi nina rauray jinan kanqa.+
3 Muyuriqniykipin karpakusaq qanwan maqanakunaypaq,
k’aspi estacakunawanmi muyuykachisayki,
qanwan maqanakunaypaqmi imaymanata sayarichisaq.+
Rimasqaykiqa jallp’a ukhumantan uyarikunqa,+
wañusqakunata tapuqpa kunkan jinan uyarikunqa,
mukisqa jinan jallp’amanta rimamunki.
5 Enemigoykikunaqa ñut’u jallp’a jinaraqmi kanqa,+
Chayqa qonqayllan pasanqa, mana piensayllan kanqa.+
6 Ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi libranqa,
rayo t’ojaywan, terremotowan, raqhaqaqaywan iman yanapanqa,
sinchi wayrawan, jatun wayrakunawan, nina rauraywan iman libranqa”,+ nispa.
7 Ariel contra jatariq nacionkunaqa,+
paywan maqanakuq riqkunaqa,
maqanakuna torrekunawan muyuykuqkunaqa,
payta llakiwan ñit’iqkunaqa,
mosqoy jinallan kanqaku, tutapi rijuriy jinallan kanqaku.
8 Imaynan yarqasqa runaqa mosqoyllanpi mijun,
rijch’arispataq yarqasqa kashan;
imaynan ch’akichikuq runapas mosqoyllanpi unuta ujan,
rijch’arispataq sayk’usqa ch’akisqa kashan,
chhaynan kanqa Sion orqo contra sayariq nacionkunaqa.+
Paykunaqa machasqan kashanku ichaqa manan vinowanchu,
kinray-kinraymi kashanku ichaqa manan machachiq ujanawanchu.
10 Jehová Diosmi qankunata puñuywan sinchita aysachisunkichis;+
profetakuna, paymi ñawiykichista wisq’an,+
rijuriy rikuqkuna, paymi ñawiykichista tutayachin.+
11 Qankunapaqqa ima rijuriypas allin wisq’asqa qelqa k’uyu jinan.+ Leey yachaqman: “Ama jinachu kay, kayta kunkawan leey”, nispa qoqtinkun payqa ninqa: “Manan atiymanchu, allin wisq’asqan kashan”, nispa. 12 Mana leey atiqman: “Ama jinachu kay, kayta leey”, nispa qoqtinkun payqa ninqa: “Manan leeyta yachanichu”, nispa.
13 Jehová Diosmi nin:
“Kay runakunaqa simillankuwanmi qayllaykamuwanku,
rimayllankuwanmi jatunchawanku,+
sonqonkun ichaqa noqamanta karupi kashan,
runakunaq kamachikusqanman jinallan paykunaqa manchakuwanku,
runakunaq yachachisqanman jinallan yupaychawanku.+
14 Chaymi noqaqa paykunawan admirana ruwaykunata ruwasaq,+
may admirana may musphana ruwaykunatan ruwasaq.
Yachaysapa runankunaq yachayninmi chinkapunqa,
allin yuyayniyoq runankunaq yachayninmi tukupunqa”,+ nispa.
15 ¡Ay imaraqmi kanqa yuyaykusqankuta Jehová Diosmanta pakaqkunamanta!+
Paykunaqa pakallapin imatapas ruwanku,
“manan pipas rikumuwanchischu” nispan ruwanku,
“manan pipas yachanchu kaytaqa”+ nispan ninakunku.
16 ¡¿Chhayna millay runakunachu kankichis?!
¿Kaqllachu kanman t’urupi llank’aqwan t’uruwan?+
¿T’urumanta ruwasqa ninmanchu:
“Manan paychu ruwawan”,+ nispa?
¿Juj manka ninmanchu ruwaqninmanta:
“Manan payqa imatapas yachanchu”,+ nispa?
17 Pisi tiempollamantan Líbano orqo-orqoqa huerta kapunqa,+
chay huertataq sach’a-sach’a nisqa kapunqa.+
18 Roqt’ukunan uyarinqa qelqapi imachus nisqanta,
ñausakunaq ñawinpas manan arphatañachu ni tutayaqtañachu rikunqa.+
19 Llamp’u sonqokunan Jehová Dioswan kusikunqaku,
wajcha runakunapas Israelpa ch’uya Diosninwanmi kusikunqaku.+
20 Jujkuna sarunchaq runaqa chinkapunqan,
yanqa alabakuqkunaqa tukupunqan.
Llapa mana allin ruwaqkunan chinkachisqa kanqa.+
21 Chinkachisqan kanqa yanqa tumpaqkuna,
llaqta punkupi testigaqman trampa churaqkuna,+
chanin runata yanqa rimaykunawan juchayoqmi niqkuna.+
22 Chayraykun Abrahanta libraq Jehová Diosqa+ Jacobpa miraynin runakunata nin:
“Jacobqa manañan p’enqasqachu purinqa,
uyanqa manañan manchasqachu kanqa.+
23 Wawankunata rikuspan,
paykuna ukhupi imakunachus ruwasqayta rikuspan,+
paypas wawankunapas sutiytan jatunchanqaku,
noqa Jacobpa ch’uya Diosnintan alabawanqaku,
noqa Israelpa Diosnintan respetawanqaku.+
24 Chinkasqa kaqkunan allin yuyayniyoq kanqaku,
imawanpas mana contentakuqkunan yachayta chaskikunqaku”, nispa.
30 Jehová Diosmi nin:
“¡Ay imaraqmi mana kasukuq churikunamanta kanqa!+
Paykunaqa mana kamachisqaykunatan ruwanku,+
jujkunawanmi rimanakunku, ichaqa manan espirituywan* pusasqayman jinachu.
Chhaynapin astawanraq juchankuta montoshanku.
2 Mana tapuriwaspan+ Egiptoman jaykunku,+
faraonpa* yanapaynintan maskhanku,
Egiptoq llanthuntan maskhanku.
3 Faraonpa yanapayninqa p’enqaymanmi paykunata churanqa,
Egiptoq llanthunpas astawanmi sarunchachinqa.+
4 Umalli runankunan Zoan llaqtapi kashanku,+
willaqnin runakunapas Janeskaman chayanku.
5 Llapankun p’enqaypi tarikunqaku,
mana valeq llaqtan p’enqayman churanqa,
mana imapi yanapaq llaqtan mana allinta rikuchinqa”,+ nispa.
6 Kay willakuyqa uray ladopi manchay animalkuna contran:
Llaki jallp’antan, khuyay jallp’antan,
qapariq leonkunaq tiyasqan jallp’antan,
kanikuq mach’aqwaypa, picaq mach’aqwaypa purisqan jallp’antan,
paykunaqa asnoq wasanpi qhapaq kaykunata apanku,
camellokunaq wasanpitaq mijuykunata apanku.
Chaykunaqa manan servinqachu llaqta runakunapaqqa.
8 Diosmi niwan: “Phaway, juj tablapi qelqamuy,
paykuna rikushaqtin juj qelqapi churamuy,+
chayqa jamuq tiempokaman kanqa,
paykunaman willasqayqa wiñaypaqmi kanqa.+
9 Mana kasukuq llaqtan kanku,+ engañaq wawakunan kanku,+
Jehová Diosninkuq kamachikuyniyta mana kasukuqkunan kanku.+
10 Rijuriy rikuqkunatan ninku: Amaña imatapas qhawaychischu, nispa.
Profetakunatataq ninku: Ama imatapas cheqaq kaq rijuriytaqa willawaykuchu.+
Aswanpas sumaq simikunata willawayku, jujniraymanta rimapayawayku.+
11 Cheqaq ñanmanta lloqsiychis, chanin ñanmanta karunchakuychis.
Amaña Israelpa ch’uya Diosninmanqa pusawaykuchu,+ nispa”.
12 Chayraykun Israelpa ch’uya Diosninqa nin:
“Manataq rimasqay simikunata uyarikuyta munankichischu chayqa,+
engañaq yanqa rimaykunapitaq confiankichis chayqa,
chaykunamantaq jap’ipakunkichis chayqa,+
13 chay ruwasqaykichisqa raqra-raqra* perqa jinan kanqa,
kumpakushaq jatun perqa jinan kanqa.
Qonqaymi chayqa wijch’ukamunqa, qonqaymi kumpakamunqa.
14 Jatun p’uyñu jinan chhallukunqa,
nishu ñut’un kapunqa;
k’arpankunaqa* manan sansa apanapaqpas valenqachu,
manan unu wisinapaqpas servinqachu”, nispa.
15 Tukuy munayniyoq Señormi, Israelpa ch’uya Diosnin Jehová Diosmi nin:
“Noqamanchus kutirikamuwankichis,
mana kuyurispataq sayankichis chayqa salvasqan kankichis;
thajlla kaspan, noqapi confiaspallan kallpayoqqa kankichis”,+ nispa.
Qankunan ichaqa mana munarqankichischu.+
16 Aswanmi nirqankichis: “¡Noqaykuqa caballopin ayqekusaqku!”, nispa.
Chhaynaqa ayqekuychis.
Nillarqankichistaqmi: “¡Allin phawaq caballopin ayqekusaqku!”,+ nispa.
Phawallaychis, qatiqniykichisqa astawanraqmi phawamunqa.+
17 Juj runallawanmi waranqa mancharikunqa,+
pisqa runa jamuqtinmi manchasqa ayqerikunkichis;
qankunamanta qhepaqqa orqo patapi juj k’aspi jinallañan kanqa,
moqo patapi señal sayachina k’aspi jinallañan kanqa.+
18 Jehová Diosqa pacienciawanmi suyakushan,
pacienciakushanmi yanapayninta rikuchinasuykichispaq,+
jatarispan khuyapayayninta rikuchisunkichis.+
Jehová Diosqa chanin Diosmi.+
Paypi suyakuqkunaqa kusisqan kanku.+
19 Llaqta Sion orqopi tiyapunqa chayqa, Jerusalenpi tiyapunqa chayqa,+ manañan qanqa waqankichu.+ Yanapayta mañakuqtiykipas payqa yanapasunkin, uyarisunkin mañakusqaykitapas.+ 20 Llakikuytaña t’antata jina qosunki chaypas, ñak’ariytaña unuta jina ujachisunki chaypas,+ ancha allin yachachiqniykiqa,+ Jehová Diosniykiqa manañan pakakunqachu, ñawiykiwanpunin paytaqa rikunki. 21 Pañamanña lloq’emanña pantawaq chaypas,+ qhepaykimantan uyarinki: “Kayninmi ñanqa.+ Kayninta puriy”, nimuqta.
22 Jinan qolqewan forrasqa thupasqa idoloykikunata, qoriwan forrasqa metalmanta idoloykikunatapas qhellita jina qhawaripunki.+ Qhelli thantata* jinan wijch’upunki: “¡Ripuy kaymanta!”,+ nispa. 23 Chaymantataq payqa llank’asqayki chajraman parata parachimunqa,+ jinan chajraykiqa askhata mijuyta qonqa.+ Chay tiempoqa uywaykikunapas jatun pampakunapin mijunqa.+ 24 Chajra llank’aq wakaykikunapas asnoykikunapas allin mijusqan kanqaku, wayrachisqa allin pajakunatan forrajewan chhaqrusqata mijunqaku. 25 Wañuchinakuy p’unchaypiqa, torrekuna urmaykunan p’unchaypiqa, orqokunamantan unu jaykumunqa alto moqokunamantan mayu jaykumunqa.+ 26 Jehová Dios llaqtanpa k’irinta jampisqan p’unchayqa,+ k’irisqanta watasqan p’unchayqa;+ inti jinaraqmi killaqa k’anchanqa, intitaq qanchis kuti mastaraq k’anchanqa,+ qanchis p’unchay juñusqata jinan k’anchanqa.
27 ¡Qhawariychis! Jehová Diosqa karumantan jamushan,
phiñakuymantan raurashanraq, phuyu sonqopin jamushan.
Siminqa phiñakuywanmi junt’a kashan,
qallunpas nina jinaraqmi raurarishan.+
28 Diospa samayninqa phoqchirishaq mayu jinaraqmi kunkamanraq chayashan.
Payqa llapa nacionkunatan chinkanankama suysunqa.
Llapa llaqtakunamanmi frenota churanqa+ purisqanku ñanmanta pantanankupaq.
29 Qankunaq takiykichisqa, tutapi takiy jinan kanqa,
fiestapaq alistakushaspa takiy jinan kanqa,+
chaykunawanmi sonqoykichis kusikunqa;
flauta* tocaypi puriqpa takiynin jinan kanqa,
Jehová Diospa orqonman, Israelpa qaqanman riqpa takiynin jinan kanqa.+
30 Jehová Diosmi manchakuy kunkanta uyarichinqa.+
Sinchi phiñakuyninpin+ makinta uraykachimunqa,+
ninawan,+ parawan,+ rayo t’ojaywan, chijchiwan iman uraykachimunqa.+
31 Jehová Diospa kunkanta uyarispan Asiriaqa sinchita mancharikunqa,+
k’aspiwanmi Diosqa payta waqtanqa.+
32 Jehová Dios castiganan k’aspiwan sapa waqtaqtinmi
tambor tocay arpa tocay uyarikunqa,+
Asiria contra makinta oqariqtinmi chay tocaykuna uyarikunqa.+
Paypaq preparasqa t’oqoqa jatunmi, ukhun kashan,
llant’apas askhan kashan manchakuytaraq raurananpaq.
Jehová Diospa samayninqa azufre mayu jinan,
chay samayninmi ninata jap’iykachinqa.
31 ¡Ay imaraqmi kanqa Egiptoq yanapayninta maskhaq riqkunamanta,+
caballoq kallpanpi confiaqkunamanta,+
guerrapaq askha carretakunapi confiaqkunamanta,
guerrapaq kallpasapa caballokunapi confiaqkunamanta!
Paykunaqa manan Israelpa ch’uya Diosninpichu confianku,
manan Jehová Diostachu maskhanku.
2 Payqa yachayniyoq Diosmi, paykunamanmi sinchi ñak’ariyta apachimunqa,
rimasqanqa manan qhepamanqa kutinqachu.
Millay runakunaq wasin contran sayarinqa,
millay ruwaykunapi yanapakuq contran jatarinqa.+
3 Egipto runakunaqa runallan kanku, manan Dioschu,
caballonkupas aychallan kanku, manan espirituchu.+
Jehová Dios makinta jaywariqtinmi,
yanapayta munaqqa kumpakunqa,
yanapayta chaskiqpas wijch’ukunqa;
llapankun kaq ratu wañunqaku.
4 Jehová Diosmi khaynata nimuwan:
“Leonqa mijunan patapin manchakuyta qaparin,
uywa michiqkunaña muyuykunku chaypas,
manan mancharikunchu ni ayqekunchu,
michiqkunaq kunkantapas manan reparaqpas tukunchu.
Chay león jinan ejercitokunata kamachiq Jehová Diosqa Sion orqoman uraykamunqa,
Sion orqoq favorninpin maqanakunqa.
5 Imaynan phalaq animalqa malqon* jark’aq phawaykun,
chhaynatan ejercitokunata kamachiq Jehová Diospas ruwanqa,
Jerusalenta jark’aqmi phawaykamunqa.+
Paykunatan jark’anqa, paykunatan libranqa,
juchankutan pampachapunqa, jinaspa salvanqa”, nispa.
6 “Israel llaqta, yuyaypi noqamanta t’aqakuq llaqta, noqaman kutimuychis.+ 7 Chay p’unchaymi qankunaqa qolqemanta ruwasqaykichis yanqa dioskunata, qorimanta ruwasqaykichis mana valeq dioskunata wijch’upunkichis. Chaykunawanmi qankunaqa juchallikurqankichis.
8 Asiria runan espadawan wañunqa, ichaqa manan runaq espadanwanchu,
espadan paytaqa mijupunqa, ichaqa manan runaq espadanchu.+
Espadata manchakuspan payqa ayqekunqa,
wayna runakunataq sasa llank’ayman churasqa kanqaku.
9 Rumi qaqanpas manchakuymantan chinkarinqaraq,
umallin runakunapas juñukuy señalta rikuspan khatatatanqaku”* ninmi Jehová Dios;
paypa nina k’anchayninqa Sion orqopin kashan, hornonqa Jerusalenpin kashan.
2 Sapankankun wayramanta pakakuna jina kanqaku,
sinchi paramanta pakakuna jinan kanqaku,
ch’aki jallp’api mayu jinan kanqaku,+
ch’aki pampapi jatun qaqaq llanthun jinan kanqaku.
3 Rikuqkunaq ñawinqa manan wisq’akunqañachu,
uyariqkunapas tukuy yuyaywanmi uyarinqaku.
4 Mana yuyaywan ruwaqkunan yachay chaskisqankupi piensanqaku,
k’aku rimaqkunapas ch’uyatan rimanqaku.+
5 Mana yuyayniyoq runataqa manañan sumaq sonqo nikunqañachu,
mana allin ruwaq runatapas manañan allin reqsisqa nikunqañachu.
6 Mana yuyayniyoq runaqa yanqan imatapas riman,
sonqonpas mana allin ruwaykunallapin yuyaykun,+
Jehová Dios contran riman, jujkunatan tanqan Dios contra jatarinankupaq,
yarqasqakunatan mana mijusqata saqen,
ch’akisqakunatan mana unuyoqta saqen.
7 Mana allin ruwaqpa yuyayninqa millaymi,+
p’enqay ruwaykunatan allinmi nin,
llakisqa kaqkunatan llullakuspa ñak’arichin,+
razonwanña wajcha riman chaypas manan khuyapayanchu.
8 Sumaq sonqo runan ichaqa allin kaqkunallapi yuyaykun,
payqa allin kaqkuna ruwaymanmi tukuy sonqota churan.
9 ¡Yau llakhi tiyaq warmikuna jatariychis, uyariwaychis!
¡Yau mana imamanta llakikuq ususikuna,+ uyariychis imachus nisqayta!
10 Kunanqa llakhin kashankichis, juj wata masmanta jinan ichaqa manchakuymanta khatatatankichis,*
uvas pallay tiempo tukupunqaña chaypas manan imatapas oqarinkichischu.+
11 ¡Khatatataychis mana imamanta llakikuq warmikuna!
¡Mancharikuychis llakhi tiyaqkuna!
P’achaykichista ch’utikuychis,
qhasqa p’achawantaq churakuychis.+
12 Llakikuymanta qhasqoykichista* takakuychis,
allin ruruq sumaq chajrakunawan, uvas chajrakunawan imachus pasasqanmanta waqaychis.
13 Llaqtayqa kiskakunawan kisakunawan iman junt’a kanqa,
kusikuy wasikunapin wiñanqa,
jatunchakuq llaqtamanmi junt’aykunqa.+
14 Allin perqasqa torren wijch’usqa kanqa,
askha runayoq llaqtan saqerparisqa kanqa.+
Ofelpas+ llaqta qhawana torrepas ch’inmi kapunqa,
salqa asnokunan chaypiqa kusisqa purinqaku,
uywakunatan chaypiqa michinqaku.+
15 Espiritunta* Dios jich’aykamuwananchiskaman chhayna kanqa,+
chaymantan ch’in pampa huerta kapunqa,
chay huertan sach’a-sach’a kapunqa.+
16 Chhaynapin chay ch’in pampapiqa chanin ruway kanqa,
huertapitaq allin ruway tiyanqa.+
18 Llaqtay runakunaqa thaj llaqtapin tiyanqaku,
mana piqpa imanasqanmi allin waqaychasqa wasikunapi tiyanqaku.+
19 Chijchin sach’a-sach’akunata lliuta thantapunqa,
llaqtapas lliumi thunisqa kapunqa.
20 Unuq kasqanpi llank’aqkuna, qankunaqa kusisqan kankichis,
kusisqan kankichis torota asnota kacharpariqkunapas.+
33 ¡Ay qanmanta mana chinkachisqa kaq chinkachiq!+
¡Ay qanmanta mana engañasqa kaq engañaq!
Chinkachiyta tukuqtiykin chinkachisqa kanki,+
engañayta tukuqtiykin engañasqa kanki.
2 Jehová Diosniyku, khuyapayawayku.+
3 Kunkaykita uyarispan llaqtakunaqa ayqekunku,
jatarisqaykita rikuspan nacionkunaqa ch’eqerinku.+
4 Imaynan langostakunaqa* llapanta mijupunku,
chhaynatan guerrapi qechumusqaykichistapas llapanta apapunqaku.
5 Janaq pachapi tiyaq Jehová Diosqa jatunchasqan kanqa,
paymi Sion orqota chanin kaywan cheqaq kaywan ima junt’aykunqa.
6 Paymi vidaykita allinta tajyachinqa,
paymi salvacionta,+ allin yuyayta, yachayta qosunki,
paymi Jehová Dios manchakuytapas qosunki,+
chaykunan paypa qhapaq kayninkunaqa.
7 Kallpasapa soldadonkunan callekunapi qaparishanku,
thaj kayta willaqkunan khuyayta waqashanku.
8 Ñankunan ch’in kashan,
manan pipas puriq kanchu.
Enemigo runan rimanakuyta mana valeqman tukuchipun,
manan llaqtakunatapas chaskinchu,
manan pitapas respetanchu.+
9 Kay jallp’aqa llakipin kashan, ch’akipushanmi.
Líbano orqopas p’enqaymi kashan,+ yastallañan kashan.
Sarón pampapas aqo pampan kapun,
Basanpas Carmelo wichaypas ch’akin kapun,
raphinkunapas lliumi wisñirikushan.+
10 Jehová Diosmi nin:
“Sayarispan jatunchakusaq,+
lliumanmi rikuchisaq may jatun kasqayta.
11 Qankunaq piensayniykichisqa ch’aki pasto jinan,
ima ruwasqaykichispas rastrojo* jinan.
Mana allin munasqaykichismi nina jina ruphapusunkichis.+
12 Llaqtakunan uspha jina kapunqaku.
Ch’aki kiskakunaman jinan ninata jap’iykachinqaku.+
13 Karupi kaqkuna, ¡uyariychis imachus ruwanayta!
Qayllaypi kaqkuna, ¡rikuychis atiyniyta!
14 Sionpi juchallikuqkunan mancharisqa kashanku,+
noqamanta t’aqakuspa noqa contra jatariqkunan khatatataspa* nishanku:
¿Pin tiyanman ninaq manchay raurasqanpi?+
¿Pin tiyanman ninaq mana wañuspa raurasqanpi?, nispa.
15 Pipas allin kaqta ruwaqqa,+
pipas chanillanta rimaqqa,+
chanillanta pagachikuqqa, mana engañaqqa,
lluk’iykusqata mana chaskikuqqa,+
runa wañuchiy rimaymanta ninrinta tapakuqqa,
mana allin ruwaymanta ñawinta tapakuqpas,
16 wichaypin tiyanqa,
jatunkaray qaqakuna patapin payqa tiyanqa.
T’antanpas manan faltanqachu,
ununpas manan faltanqachu”,+ nispa.
17 Ñawiykikunan k’ancharishaq reyta rikunqa,
karupin jatun jallp’ata rikunqa.
18 Manchakuypi kasqaykita yuyarispan ninki:
“¿Maypin secretario kashan?
¿Maypin qolqe pesaq kashan?+
¿Maypin torrekuna yupaq kashan?”, nispa.
19 Manañan mana respetoyoq millay llaqtataqa rikunkiñachu,
manañan sasa entiendeyta rimaq llaqtataqa rikunkiñachu,
k’aku-k’akuta rimaq llaqtaqa manan kanqañachu.+
20 ¡Sionta qhawariy, fiestakuna ruwasqanchis llaqtata qhawariy!+
Ñawiykin Jerusalenta rikunqa thaj wasita jina,
mana kuyurichina karpata jina.+
Estacankunaqa manan jayk’aqpas orqosqachu kanqa,
waskhankunapas manan jayk’aqpas p’itikunqachu.
21 Chaypin ancha jatun Jehová Diosninchisqa,
wayq’okunapi mayukuna jina kanqa,
jatunkaray mayukuna jinan kanqa;
chay mayuntaqa manan guerrapaq ima barcopas pasanqachu,
manan manchakuy barcokunapas pasanqachu.
22 Jehová Diosmi juezninchisqa,+
Jehová Diosmi kamachikuy qowaqninchisqa,+
Jehová Diosmi reyninchisqa,+
paymi qespichiwasun.+
23 Enemigoq barconpa waskhankunan wayayapunqa;
sayashaq k’aspinkunan kuyukachapunqa,
wayraq tanqanan telapas manan mast’arikunqachu.
Jinan enemigomanta qechusqankuta askhata rakinakunqaku,
wist’ukunapas imaymanatan apakunqaku.+
24 Chaypi tiyaqqa manan pipas ninqachu:
“Onqosqan kashani”,+ nispaqa.
Chay jallp’api tiyaqkunaqa llapallankun juchankumanta perdonasqa kapunqaku.+
34 Yau nacionkuna, qayllaykamuychis jinaspa uyariwaychis.
Yau llaqtakuna, ninriykichista kutirichimuwaychis.
Kay pachapi llapa kaqkuna uyariwaychis,
kay jallp’api tiyaqkuna llapaykichis uyariwaychis.
2 Jehová Diosmi llapa nacionkunapaq sinchi phiñasqa kashan,+
llapa maqanakuq soldadokunawanmi phiñasqa kashan.+
Llapantan payqa tukuchipunqa,
llapantan wañuyman qaraykunqa.+
3 Wañusqakunaqa jawamanmi wijch’usqa kanqa,
chaypin millaytaraq asnarinqa,+
yawarpas orqokunapin puririnqa.+
4 Cielopi ejercitokunapas ismupunqan,
cielopas papel jinan k’uyusqa kanqa.
Llapa ejercitokunan ch’akipunqa,
uvas sach’api ch’akipuq raphi jinan kanqa,
higos sach’api ch’akipuq higos jinan kanqa.
5 Diosmi nin: “Cielopin espadayta yawarchasaq,+
chay espadaywanmi Edomman uraykusaq juicio ruwaq,+
chinkachinapaq nisqa llaqtamanmi jaykusaq.
6 Jehová Diospa espadanqa yawarkamallañan kanqa,
lliumi wirakamallaña kanqa,+
ovejakunaq cabrakunaq yawarninwan yawarchasqan kanqa,
ovejakunaq rurunninpi wirawan wirachasqan kanqa.
Bozrapin Jehová Diosqa sacrificiota ruwanqa,
Edompin uywakunata ñak’anqa.+
7 Salqa torokunapas paykunawan kuskan wañuchisqa kanqa,
malta torokunapas kallpasapakunawan kuskan ripunqa.
Jallp’aqa yawarkamallañan kanqa,
polvopas wirawanmi wiswillaña kanqa”, nispa.
8 Jehová Diosqa ñan p’unchayta churanña vengakunanpaq,+
ñan juj watata ajllanña Sionpa favorninpi castigananpaq.+
9 Mayunkunaqa* breamanmi tukupunqa,
polvonpas azufremanmi tukupunqa,
jallp’anpas raurarishaq brea jinan kapunqa.
10 Tutapas p’unchaypas raurashallanqan,
q’osñinpas mana tukurikuqmi kanqa.
Watan-watanmi thunisqalla kanqa,
manan jayk’aqpas chaynintaqa pipas purinqañachu.+
Paymi ch’usaq kasqanta rikuchinanpaq medina waskhata chutarinqa,
mana valeq kasqanta rikuchinanpaqtaq plomadata kacharinqa.
12 Manan mayqen autoridadtapas reypaqqa churanqakuchu,
umallikunapas chinkachisqan kanqaku.
13 Allin perqasqa torrekunapin kiskakuna wiñapunqa,
llaqta perqakunapin kisakuna qorakuna wiñapunqa.
Monte alqokunaq pakakunanmi chayqa kapunqa,+
avestruzkunaq tiyananmi kapunqa.
14 Ch’inneqpi puriq animalkunan aullakuq animalkunawan chaypi tupanqa,
monte cabran* cabramasinkunawan chaypi wajanakunqaku.
Tuta puriq phalaq animalkunan chaypi tiyanqaku,
chaypin paykunaqa wasichakunqaku.
15 Chaypin mach’aqwaypas tiyanqa,
chaypin q’esachakuspa runtunta oqllanqa.
Chaypin wamankunapas* orqo chinantin juñukunqaku.
16 Jehová Diospa qelqanpi maskhaychis, chayta kunkawan leeychis.
Manan mayqellanpas faltanqachu,
sapankankun orqo chinantin kashanqaku.
Jehová Dios kikinmi chaytaqa kamachikun,
espiritunwanmi* chay animalkunataqa juñurqan.
17 Paymi sortean maypi tiyanankuta,
makinwanpunin payqa t’aqan maypichus tiyanankuta.
Paykunaqa wiñaypaqmi chaypi tiyapunqaku,
llapa mirayninkun wiñay-wiñaypaq chaypi tiyanqaku.
35 Ch’in pampakunan, ch’aki jallp’akunan kusikunqa,+
aqo pampakunan kusisqa t’ikarinqa,
azafrán t’ika jinan t’ikarinqa.+
2 Chay pampakunaqa t’ikarinqapunin,+
kusikuymantan qaparinqaku.
Líbano wichay jinan t’ikarinqa,+
Carmelo lado jinan llanllarinqa,+
Sarón pampakuna jinan munay kanqa.+
Jehová Diosninchispa lliflli kayninta, jatun kaynintan rikunqaku.
4 Llakisqa sonqoyoqkunata nimuychis:
“¡Qaqata sayaychis! ¡Ama manchakuychischu!
Diosniykin jamushanña, paymi vengakunqa,
paymi enemigoykikunata castiganqa.+
Paymi qankunata qespichisunkichis”,+ nispa.
5 Chay tiempopin ñausakunaq ñawinqa qhawarinqa,+
roqt’ukunaq ninrinpas kicharikunqa,+
6 wist’upas taruka jinan p’itanqa,+
upapas kusikuymantan qaparinqa.+
Ch’aki pampakunapin unu t’ojamunqa,
aqo pampakunapin mayukuna puririnqa.
7 Pariq pampakunan unu pampaman tukupunqa,
carrizoq* wiñananmi kapunqa;
ch’akisqa jallp’amantan unu phullpumunqa.+
Monte alqoq tiyasqanpin q’achukuna wiñanqa,+
carrizokuna papiro plantakuna iman wiñanqa.
Qhelli kausaqqa manan chaynintaqa purinqachu,+
mana yuyayniyoqqa manan chaymanqa jaykunqachu,
ch’uyata kausaqllan chay ñannintaqa purinqa.
9 Chay ñanpiqa manan ima leonpas kanqachu,
manan ima salqa animalpas kanqachu.
Manan chaykunaqa chay ñanpiqa rikukunqachu,+
apasqa kasqankumanta rantisqakunallan chaynintaqa purinqa.+
Kusikuyninkuqa mana tukurikuqmi kanqa,
umankupi corona jinan kanqa.+
May kusisqapunin paykunaqa kashanqaku,
kusikuyninkun llakitapas waqaytapas chinkachipunqa.+
36 Chunka tawayoq wataña rey Ezequías kamachikushaqtinmi Asiria+ rey Senaqueribqa Judá runakunawan maqanakuq jamurqan, jinaspa allin perqasqa llaqtakunata atipaspa jap’ikapurqan.+ 2 Lakís llaqtamantapachan+ Asiria reyqa, rafsaqueta*+ kacharqan askha soldadokunantinta Ezequiaspa kasqan Jerusalén llaqtaman. Chayman chayaspan paykunaqa jawa kaq estanqueman jaykuq yarqhaq* ladonpi sayaykurqanku,+ chayqa kashan p’acha t’aqsaqkunaq purinan ñanpin.+ 3 Jinan palaciomanta* encargakuq Hilquiaspa churin Eliaquinwan,+ secretario Sebnawan,+ reypa qelqaqnin Asafpa churin Joawan ima, chay runawan tupaq lloqsirqanku.
4 Jinan rafsaqueqa paykunata nirqan: “Rey Ezequiasta nimuychis: Ancha jatun reymi, Asiria reymi khaynata nisunki: ¿Imapi confiaspan thaj kashanki?+ 5 Qanmi nishanki: Askhan soldadoykunaqa kashan, allintañan yuyaykuni imaynatachus paykunata atipayman chayta, nispa. Chay nisqaykiqa yanqa rimayllan. ¿Imapi confiaspan noqa contra jatarishanki?+ 6 ¿Egipto reypichu confiashanki? Egipto reyqa p’akisqa carrizo* jinan, pipas p’akisqa carrizopi taunaykukun chayqa chay carrizon makinta t’oqoruspa pasarparin. Chhaynan Egipto rey faraonqa* paypi confiaqkunapaqqa.+ 7 Sichus niwankiman: Noqaykuqa Jehová Diosniykupin confiashayku, nispa chayqa, ¿manachu qan Ezequías chay Diosniyki yupaychana patakunata* altarkunata ima chinkachirqanki?+ ¿Manachu Judá runakunata Jerusalén runakunatapas nirqanki: Jerusalenpi kaq altarllapin Diosmanqa k’umuykunkichis,+ nispa? 8 Asiria rey señorniywan apuestata ruway,+ noqan iskay waranqa caballokunata qosayki sichus sillakunankupaq soldadokunata tarinki chayqa, ¡akis mana soldadoykikuna aypanqachu! 9 Chhaynaqa, Egipto reyña caballopi sillakuq soldadonkunawan carretankunawan yanapasunkiman chaypas, ¿atiwaqchu Asiria reypa churasqan pisipaq qhawarisqa jujnin kamachikuqllatapas atipayta? 10 Chaymantapas noqaqa manan noqallamantachu jamushani, noqataqa Jehová Dios kikinmi kachamushawan. Jehová Diosmi nimuwan: Phaway chay llaqtata atipamuy, jinaspa thunimuy, nispa”.
11 Chayta uyarispan Eliaquinwan, Sebnawan,+ Joawanqa rafsaqueta+ nirqanku: “Ama jinachu kay, arameo* simipi rimaykuwayku,+ noqaykuqa yachaykun chay simita. Ama Judá ayllu runakunaq rimasqan simipiqa niwaykuchu, llaqta perqa patapi kaq Judá ayllu runakunan uyarimushanku”,+ nispa. 12 Rafsaquemi ichaqa nirqan: “Reyniyqa manan reyniykichistawan qankunatawan ninallaypaqchu kachamuwan, aswanpas kay llaqta perqa patapi kashaq runakunatawan ninaypaqmi kachamuwan. Chay runakunapas llapankun qankuna jina unu jisp’ayninkuta ujanqaku jatun jisp’ayninkutapas mijunqaku”, nispa.
13 Chaymantataq rafsaqueqa sayarispa Judá ayllu runakunaq rimasqan simipi alto kunkawan nirqan:+ “¡Uyariychis ancha jatun Asiria reypa nisqanta!+ 14 Paymi nin: Ama Ezequiaswan engañachikuychischu, payqa manan librayta atisunkichischu.+ 15 Yaqachá payqa Jehová Diospi confianaykichispaq nishasunkichis:+ Kay llaqtataqa manan Asiria reyqa atipanqachu, Jehová Diosqa salvawasunpunin, nispa. 16 Chay nisqanqa yanqan, ama Ezequiastaqa kasuychischu, Asiria reymi khaynata nin: Entregakuychis, noqawan allipunaychis, chhaynapin sapankaykichis uvas chajraykichismanta higos chajraykichismanta mijunkichis, unutapas pozoykichismanta ujankichis. 17 Noqa jamuspaytaq jallp’aykichis jina sumaq jallp’aman pusapusaykichis;+ cebadaq, trigoq, uvaspa kasqan jallp’aman, t’antaq vinoq kasqan jallp’aman. 18 Ama Ezequiastaqa uyariychischu, payqa yanqan engañashasunkichis: Jehová Diosmi salvawasunchis, nispa. ¿Atirqanchu mayqen diospas Asiria reypa makinmanta llaqtanta salvayta?+ 19 ¿Maytaq Amaj llaqta runakunaq, Arpaj llaqta runakunaq diosninkunari?+ ¿Maytaq Sefarvain llaqta runakunaq diosninkunapas?+ ¿Atirqankuchu chay dioskuna makiymanta Samaria llaqta librayta?+ 20 Llapa dioskunamanta, ¿mayqenmi makiymanta llaqtanta librarqan? ¿Chaychu Jehová Dios atinman makiymanta Jerusalén llaqtata librayta?,+ nispa”.
21 Paykunan ichaqa ch’in karqanku, manan imanirqankupaschu, paykunataqa reymi nisqa: “Aman imanispapas ninkichischu”,+ nispa. 22 Chaymantataq palaciomanta encargakuq Hilquiaspa churin Eliaquinqa, secretario Sebnawan,+ reypa qelqaqnin Asafpa churin Joawan ima p’achankuta llik’ikuspa rey Ezequiaspa kasqanman rirqanku, jinaspa rafsaquepa imachus nisqanta lliuta willarqanku.
37 Chayta uyarispa jinan rey Ezequiasqa p’achanta llik’ikurqan, jinaspa qhasqa p’achawan churakuspa Jehová Diospa wasinman jaykurqan.+ 2 Chaymantataq Ezequiasqa reypa wasinmanta* encargakuq Eliaquinta, secretario Sebnata, sacerdotekunaq umalliqninkunatawan kacharqan Amozpa churin profeta Isaiaspa kasqanman;+ paykunataqa qhasqa p’achawan churasqatan kacharqan. 3 Paykunan profeta Isaiasta nirqanku: “Rey Ezequiasmi nin: Kunan p’unchaymi sinchi llakisqa kashayku, sinchitan k’amishawanku, nishutan pisichashawanku. Imaynan juj onqoq warmi onqokunan patapi kashaspa onqokunanpaq kallpan mana kanchu,+ chhaynan kashayku. 4 Asiria reymi kamachin rafsaqueta kachamusqa Jehová Diosta k’aminanpaq.+ Yaqapaschá Jehová Diosqa k’amisqanta uyarimushan, chhaynapi cuentata mañananpaq. Ama jinachu kay, kaypi qhepaq llapa runakunapaq+ Diosmanta mañapuy,+ nispa”.
5 Jinan rey Ezequiaspa kamachinkunaqa rirqanku, jinaspa Isaiaspa kasqanman jaykurqanku.+ 6 Jinan Isaiasqa paykunata nirqan: “Wiraqochaykichis Ezequiastan ninkichis: Jehová Diosmi nin: Ama manchakuychu+ Asiria reypa kamachin+ k’amiwaspa noqa contra rimasqantaqa. 7 Noqan payman juj yuyayta churasaq, jinan payqa llaqtanpi imachus pasasqanta uyarispa llaqtanman kutipunqa,+ jinaspan chaypi wañuchisaq,+ nispa”.
8 Rafsaquemi yacharurqan Lakís llaqtamanta Asiria rey ripusqanta, chaymi rafsaqueqa paywan tupaq rirqan, jinan Asiria reyta tarirqan Lifná llaqta runakunawan maqanakushaqta.+ 9 Chaypin Asiria reyman willarqanku Etiopía rey Tiracá imatachus ruwashasqanta, nirqankun: “Qan contra maqanakuqmi jamushan”, nispa. Chayta uyarispan Asiria reyqa jujmanta rey Ezequiasman+ willachimurqan: 10 “Judapi rey Ezequiasta khaynata nimuychis: Ama confiasqayki Dioswanqa engañachikuychu. Payqa yanqan nishasunki: Asiria reyqa manan atipanqachu Jerusalén llaqtataqa,+ nispa. 11 Qanqa allintamá riki yachanki Asiria reykuna juj llaqtakunata imaynatachus ch’usaqyachirqan chayta,+ ¿chaychu qan salvakuwaq? 12 Ñaupa taytaykunaqa askha nacionkunatan thunirqanku, ¿atirqanchu chay nacionkunaq diosninku paykunata salvayta?+ ¿Maytaq Harán llaqtari?+ ¿Maytaq Gozanri? ¿Maytaq Rezefri? ¿Maytaq Tel-Asar ladopi tiyaq Edenmanta runakunapasri? 13 ¿Maytaq Amaj llaqtaq, Arpaj llaqtaq reyninkunari? ¿Maytaq Sefarvain llaqtaq,+ Ená llaqtaq, Ivá llaqtaq reyninkunari?, nispa”.
14 Ezequiastaq Asiria reypa kachamusqan runakunamanta cartakunata chaskispa leerqan. Chaymantataq Jehová Diospa wasinman rispa chay cartakunata Jehová Diospa ñaupanpi kicharirqan.+ 15 Jinaspa Jehová Diosmanta mañakuyta+ qallarirqan: 16 “Israelpa Diosnin, ejercitokunata kamachiq Jehová Diosníy,+ qanqa querubín angelkuna patapi* kaq tronoykipin tiyashanki. Qan sapallaykin cheqaq Diosqa kanki, qanllan llapa nacionkunaq Diosninqa kanki. Qanmi janaq pachatapas kay pachatapas kamarqanki. 17 ¡Diosníy Jehová, k’umuykamuy, uyariway mañakusqayta!+ ¡Jehová Diosníy, ñawiykita kichariy, qhawariy kayta!+ Diosníy, uyariy Senaquerib imaynatachus qan kausaq Diosta k’amishasunki chayta.+ 18 Diosníy Jehová, noqaqa yachanin Asiria reykunaqa llapa llaqtakunata, llaqtankutapas ch’usaqyachisqanta.+ 19 Chay llaqtakunaq diosninkutapas ninapin kanaykurqanku.+ Chay dioskunaqa yanqa dioskunan karqan, rumimanta maderamanta runakunaq ruwasqallanmi karqan,+ chaychá chinkachipurqankupas. 20 Jehová Diosniyku, Asiria reypa makinmanta salvawayku, chhaynapin kay pachapi llapa kamachikuqkuna yachanqaku qan Jehová Dioslla cheqaq Dios kasqaykita”,+ nispa.
21 Jinan Amozpa churin profeta Isaiasqa Ezequiasman willachimurqan: “Israelpa Diosnin Jehová Diosmi khaynata nin: Asiria rey Senaquerib jawa mañakamusqaykiraykun noqa nini,+ 22 arí, noqa Jehová Diosmi Asiria rey contra nini:
Sion llaqtan millakusunki, asipayasunki.
Jerusalén llaqtan qhawarispasuyki asikuspa umanta chhafchirin.
23 ¿Yachankichu pitachus k’amishanki chayta,+ pi contrachus rimashanki chayta?
¿Yachankichu pitachus qaparisparaq rimapayashanki chayta,+
pitachus jatunchakusparaq qhawarishanki chayta?
¡Noqa Israelpa ch’uya Diosnintan chaytaqa ruwashawanki!+
24 Kamachiykikunawanmi Jehová Diosmanta burlakurqanki:+
Guerrapaq carretaykunawanmi jatun orqo patakunaman wichasaq,+
Líbano orqo patakunamanraqmi wichasaq.
Jatun cedro sach’akunatan, allinnin enebro sach’akunatan wit’usaq.
Altopi kaq pakakunankumanmi, monte sach’a-sach’akunamanmi jaykusaq.
25 Unu pozokunatan t’oqosaq, chay unutan ujasaq.
Egiptopi mayukunatan* chakiywan saruspa ch’akichisaq, nispa.
26 ¿Manachu chayta uyarirqanki? Unayñan chhayna kanantaqa nirqani.
Chaymi qanqa allin perqayoq llaqtakunata rumi montonman tukuchinki.+
27 Chaypi tiyaqkunaqa manan imanakuytapas atinqakuchu,
sinchi manchasqa, p’enqasqan kanqaku.
Campopi pasto jinan, q’omer q’achu jinan kanqaku,
wasi patapi inti lloqsimuy lado wayraq ruphasqan qora jinan kanqaku.
28 Noqaqa allintan yachani imay ratuchus tiyanki chayta,
imay ratuchus lloqsinki chayta, imay ratuchus kutimunki chayta,+
imay ratutaqchus noqapaq phiñasqa kashanki chaytapas.+
29 Uyarinin noqa contra sinchi phiñasqa rimasqaykita,+ qaparkachaspa rimasqaykitapas.+
Chaymi senqaykiman ganchota churasaq, simiykimantaq frenota churasaq,+
jinaspa maynintachus jamurqanki chayninta kutichipusayki, nispa.
30 ”Rey Ezequías, qanpaqmi kay señal kanqa; kunan watan kikillanmanta wiñaq trigota mijunkichis, jamuq watapas kikillanmanta wiñaq trigotan mijullankichistaq. Kinsa kaq watapin ichaqa qankuna t’akankichis, jinaspa chayta cosechankichis. Uvas chajrakunatan ruwankichis, chaykunaq rurusqantataq mijunkichis.+ 31 Judá runakunamanta qhepaqkunan+ planta jina jallp’a ukhupi saphichakunqaku, jinaspa wiñaspa rurunqaku. 32 Jerusalén llaqtamantan puchuq runakuna lloqsimunqa, Sion orqomantan kausashaqlla qhepaqkuna lloqsimunqa.+ Ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi ancha sienteq kasqanrayku chayta ruwanqa.+
33 ”Chaymi Jehová Diosqa Asiria reymanta khaynata nin:+
Manan kay llaqtamanqa jaykumunqachu,+
manan ni juj flechatapas flechamunqachu.
Manan jark’apakunan escudotapas oqarinqachu,
manan jaykumunanpaq jallp’a montontapas sayarichinqachu,+ nispa.
34 Jehová Diosqa nillantaqmi:
Maynintachus jamurqan chaynintan kutipunqa,
manapunin kay llaqtamanqa jaykumunqachu.
35 Noqan kay llaqtata waqaychasaq,+ noqan salvasaq,
chaytan ruwasaq sutiyrayku+ kamachiy Davidrayku+ ima, nispa”.
36 Jinan Jehová Diospa angelninqa 185.000 Asiria runakunata karpakusqankupi wañuchirqan. Qhepantin p’unchay jatarimunankupaqqa lliumi wañusqa kasharqanku.+ 37 Jinan Asiria rey Senaqueribqa Nínive llaqtaman kutipurqan,+ jinaspa chaypi qhepakurqan.+ 38 Juj kutinmi Nisroc diosninman templonpi k’umuykushaqtin, churin Adramelecwan churin Sarezerpiwan espadawan payta wañuchipurqanku,+ wañurachispataq Ararat ladoman ayqekurqanku.+ Chay qhepamantaq churin Esar-Adón+ rey kapurqan.
38 Chay p’unchaykunapin rey Ezequiasqa onqopurqan, jinaspa wañunan patapiña kasharqan.+ Jinan Amozpa churin profeta Isaiasqa+ payta watukuq rirqan, jinaspa nirqan: “Jehová Diosmi khaynata nisunki: Wañupunkin, manan qhaliyankichu,+ wasiykipi kaqkunaman imachus ruwanankuta encargay, nispa”. 2 Chayta uyarispan Ezequiasqa perqa ladoman kutirispa Jehová Diosmanta mañakuyta qallarirqan: 3 “Jehová Diosníy, valekuykin. Ama jinachu kay, yuyariy qanpaq junt’aq kasqayta,+ tukuy sonqowan ñanniykikunapi purisqayta,+ munasqaykiman jina lliuta ruwasqaytapas”, nispa. Chayta nispataq Ezequiasqa khuyayta waqaykurqan.
4 Chaymantataq Jehová Diosqa Isaiasta nirqan: 5 “Phaway kutiy, Ezequiasta nimuy:+ Ñaupa taytayki Davidpa Jehová Diosninmi nisunki: Mañakusqaykitan uyarimuni,+ waqasqaykitan rikumuni,+ chaymi chunka pisqayoq watatawanraq kausachisayki.+ 6 Chaymantapas qantawan kay llaqtatawanmi Asiria reypa makinmanta salvasaykichis, noqan kay llaqtata yanapasaq.+ 7 Jehová Diosqa junt’anqapunin rimasqantaqa, chayta rikuchinasuykipaqmi Jehová Diosqa kay señalta qanman qosunki:+ 8 Ajazpa gradasninta* jaykumuq intiq llanthuntan chunka gradasta kutichisaq,+ nispa”. Jinan llanthuqa jaykumusqanmanta chunka gradasta kutirqan.
9 Onqoyninmanta qhaliyaspan Judá rey Ezequiasqa kay takita kamarirqan:
10 Noqan nirqani: “Kuskan vidaypichu Sepulturaman* jaykupusaq.
Manañachu wataykunata junt’asaq”, nispa.
11 Nillarqanitaqmi: “Manañachu Jehová* Diosta rikusaq,
Wañusqakunawan kaspaqa manañachá runakunatapas rikusaqchu.
12 Tiyanay wasitan qechupuwanku,+
tiyanay karpatan michiqpa karpanta jina paskapunku.
Telarpi awaq jinan kay vidayta k’uyupuni.
Allwisqa q’aytuta jinan payqa k’utuchishawan.
Illarimuymanta tutayanankaman ñak’arichiwanki.+
13 Illarimunankaman aguantakuspalla kani.
Paytaq león jinaraq tulluykunata p’akishawan.
Illarimuymanta tutayanankaman ñak’arichiwanki.+
Ñawiypas sayk’upunñan wichayta qhawasqaypi;+
Diosnilláy Jehová, may llakisqan kashani,
¡yanapaykuway ama jinachu kay!+
15 ¿Imanisaqtaq?
Paymi rimaykamuwan, rimasqanman jinataq ruwawan.
Kay sonqoypin jatun llakikuy kashan,
chaymi sapa watan k’umusqalla purisaq.
16 Diosníy Jehová, rimasqaykiwanmi ruwasqaykiwanmi runaqa kausan,
chaykunawanmi noqapas kausashani.
Qanmi qhaliyachiwanki, qanmi kausachiwanki.+
17 Thaj kausanaymantaqa ñak’ariypin kausarqani,
ichaqa munakuyniykipin Diosníy kusikuyta qowarqanki,
munakuyniykipin wañuy t’oqomanta kutichimuwarqanki.+
Llapa juchaykunatan qhepaykiman wijch’upurqanki.+
Wañuy t’oqoman jaykuqqa manan allin ruwaykuna ruwasqaykitaqa rikunmanchu.+
19 Kausaqkunallan jatunchaytaqa atisunkiman,
chaytan noqapas kunanqa ruwashani.
Taytakunan churinkumanqa junt’aq kasqaykimanta willankuman.+
20 Diosnilláy Jehová, libraway kaymanta,
chhaynapin cuerdayoq tocanakunawan takiykunata tocasaqku,+
Jehová Diospa wasinpin sapa p’unchay chayta tocasaqku”,+ nispa.
21 Isaiasmi nirqan: “Ch’aki higos masa k’umpata apamuychis, chayta Ezequiaspa aycha qaranpi q’eyayoq k’irinman laq’aychis, chhaynapin payqa qhaliyapunqa”,+ nispa. 22 Ezequiasmi tapukusqa: “¿Imaynapitaq yachasaq Jehová Diospa wasinman rinaytari?”,+ nispa.
39 Chay tiempopin Babilonia rey Merodac-Baladanqa yacharusqa Ezequías onqosqa kasqanmanta qhaliyasqanta,+ jinan Ezequiasman apachimusqa cartakunata juj regalotawan.+ Merodac-Baladanqa Baladanpa churinmi karqan. 2 Ezequiasqa may sumaqtan chaskirqan Babilonia reypa kachamusqan runakunataqa. Chaymantapas wasinpi kaq ancha valorniyoq cosaskunatan rikuchirqan:+ qolqeta, qorita, armankunata, bálsamo aceiteta, ancha valorniyoq aceitekunata, wasinpi kaq ancha valorniyoq tukuy imaymanakunatawan. Ezequiasqa lliutapunin rikuchirqan wasinpi* kaqkunatapas lliu aylluntinpi kaqkunatapas.
3 Chaymantataq profeta Isaiasqa rey Ezequiaspa kasqanman jaykurqan, jinaspa tapurqan: “¿Maymantan chay runakuna jamusqaku? ¿Imanispan nirqasunkiku?”, nispa. Jinan Ezequiasqa nirqan: “Karu llaqtamantan jamusqaku, Babilonia nacionmantaraq”,+ nispa. 4 Chaymantataq Isaiasqa tapullarqantaq: “¿Imakunatan wasiykipi rikurqanku?”, nispa. Jinan Ezequiasqa nirqan: “Wasiypi kaqniykunataqa lliutan rikunku. Ancha valorniyoq kaqniykunatapas lliutapunin rikuchini”, nispa.
5 Jinan Isaiasqa Ezequiasta nirqan: “Uyariy, ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi khaynata nisunki: 6 P’unchaykunan chayamushanña, chaypin ñaupa taytaykikunaq imaymana juñusqankuta, wasiykipi llapa kaqniykikunatawan Babiloniaman apapunqaku. Manan imapas kaypiqa qhepanqachu,+ ninmi Jehová Dios.+ 7 Mirayniykimanta wakin runakunatapas Babiloniamanmi apapunqaku, chaypin reypa palacionpi oficialkuna kanankupaq churanqaku,+ nispa”.
8 Chayta uyarispan Ezequiasqa Isaiasta nirqan: “Jehová Diospa nisqanqa chaninmi”, nispa. Chaymantapas nillarqantaqmi: “Chhaynaqa noqa kausanaykamaqa thaj kaychá kanqa, manachá imapas pasanqachu”,*+ nispa.
40 Diosniykichismi nin: “Llaqtayta sonqochaychis, llaqtayta kallpachaychis.+
2 Jerusalenta sumaqta rimapayaychis,
sonqoman chayaq simikunawan rimapayaychis.
Juchanmanta paganan tiempoqa ñan tukupunña,
juchanqa ñan pagasqaña kapun.+
Jehová Diosqa ñan llapantaña pagachin”,+ nispa.
3 Ch’in ladomantan juj kunka wajakamushan:
“¡Jehová Diospa ñanninta allichaychis!+
Ch’in pampapi+ Diosninchispaq ñanta ruwapuychis.+
4 Llapa wayq’okuna junt’achisqa kachun,
llapa orqokuna pampachasqa kachun,
llapa moqokunapas llaqllasqa kachun.
Rumi-rumi kaqkuna allichasqa kachun,
pata-pata kaqkuna pampayachisqa kachun.+
5 Jehová Diospa ancha jatun kayninmi rijurimunqa,+
llapa runakunan chayta rikunqaku,+
Jehová Dios kikinmi chayta nin”, nispa.
6 ¡Uyariy! Pichá nimushan: “¡Wajakamuy!”, nispa.
Juj kaqtaq tapukamushan: “¿Imanispataq wajakamusaqri?”, nispa.
7 Q’omer qoraqa ch’akipullanmi,
campopi t’ikapas naq’epullanmi,+
Jehová Diospa samayninwanmi chaykunaqa ch’akipun.+
Runakunaqa q’omer qora jinallan kanku.
8 Q’omer qoraqa ch’akipunmi,
campopi t’ikapas naq’epunmi,
Diosninchispa rimasqankunan ichaqa wiñaypaq”.+
9 Sionpaq allin willakuykunata apamuq+ warmi, jatun orqoman seqay.
Jerusalenpaq allin willakuykunata apamuq warmi, kallpawan wajakuy;
ama manchakuspa qapariy.
Judapi kaq llaqtakunata niy:
“Diosniykichisqa kaypin kashan”,+ nispa.
Payqa premio apaykusqan jamushan,
pagota qonan aysarisqan jamushan.+
11 Michiq jinan ovejankunata sumaqta michinqa.+
Malta ovejakunatan sumaqta juñunqa,
uñakunatan marq’ayninpi apanqa,
uñayoq ovejakunatapas munayllatan purichinqa.+
12 ¿Pillapas lamar-qocha unuta makin qochapi* medirqanchu?+
¿Pillapas cielota makinwan cuartarqanchu?
¿Pillapas kay pacha polvota juj p’ukupi juñurqanchu?+
¿Pillapas orqokunata balanzapi pesarqanchu?
¿Pillapas moqokunata romanawan pesarqanchu?
13 ¿Pin may jatunchus Jehová Diospa atiynin chayta yachanman?
¿Pin payta yuyaychanman?
¿Pin payman imatapas yachachinman?+
14 ¿Pitan pay imatapas tapukurqan?
¿Pin payman chanin kaq ñanta reqsichirqan?
¿Pin payman yachayta qorqan?
¿Pin payman yachay ñanta reqsichirqan?+
15 Paypaqqa nacionkunaqa baldepi unu sut’uy jinallan,
balanzapi tiyaykuq polvo jinallan.+
Paymi qochapi islakunata ñut’u jallp’ata jina oqarin.
16 Líbano orqontin sach’ataña wit’ukunman altar ninapaq chaypas,
llapa salqa animalkunataña ñak’akunman ruphachina ofrendapaq chaypas,
pisiraqmi chaykunapas kanman.
18 ¿Piwanmi qankuna Diosta igualachiwaqchis?+
¿Imaman rijch’akuqmi pay qankunapaq kanman?+
19 Artesano runan metalmanta idolota ruwan,
qolqe takaqtaq chayta qoriwan forran,+
jinaspa qolqe cadenakunata chaypaq ruwan.
20 Payqa juj sach’atan ajllan ofrendapaq,+
mana ismuq sach’atan ajllakun.
Jinaspa allin thupaq runata maskhan,
paywanmi allin sayaq idolota ruwachin.+
21 ¿Manachu qankuna chayta yachankichis?
¿Manachu jayk’aqpas chayta uyarirqankichis?
¿Manachu pipas qallariypi chayta willarqasunkichis?
¿Manachu yacharqankichis kay pachaq cimentacionninkuna churakusqanmantapacha chaykuna kasqanta?+
22 Diosqa kay muyu* pachaq altonpin tiyan,+
paypaqqa kay pachapi tiyaqkunaqa t’isku-t’isku* jinallan.
23 Payqa autoridadkunatapas mana valeqmanmi tukuchin,
juezkunatapas* manapas kankumanchu jinamanmi tukuchin.
24 Plantasqa kaqtinku jinan,
tarpusqa kaqtinku jinan,
saphichakushaqtinku jinan,
juj phukuyllapi ch’akipunku,
chaymantataq wayra apapun.+
25 Ch’uya Diosmi nin:
“¿Piwanmi igualachiwankichisman?
¿Pin noqa jina kanman?
26 Cielota qhawariychis, ñawiykichista allinta kichariychis.
¿Pin chaypi kaqkunata kamarqan?+
Ch’askakunata ejercitota jina lloqsichimuqmi,
sapankata yupaspa lloqsichimuqmi,
sapankata sutinmantakama wajaqmi.+
Paypa manchay atiyninqa mana tukukuqmi, kallpanqa may admiranapaqmi,+
chaymi llapan ch’askakunapas maypichus kanankupi kashanku.
27 Jacob, Israel, ¿imaraykun ninki:
Jehová Diosqa manan ima ruwasqaytapas reparanchu,
Diosqa manan justiciata ruwapuwanchu,+ nispa?
28 ¿Manachu yachanki? ¿Manachu uyarirqanki?
Jehová Diosqa kay pachata juj k’uchunmanta juj k’uchunkamaraq kamaqmi,
payqa wiñay-wiñaypaq Diosmi.+
Manan jayk’aqpas sayk’unchu, manan jayk’aqpas kallpanqa pisiyanchu.+
Yachayninqa mana aypay atiymi.+
30 Erqekunapas sayk’unkun, pisipankun,
waynakunapas misk’akunkun, urmankun,
31 Jehová Diospi suyakuqkunan ichaqa kallpata jap’inqaku.
Anka jinaraqmi altota phalanqaku.+
Phawaspapas manan pisipanqakuchu,
purispapas manan sayk’unqakuchu”,+ nispa.
41 Diosmi nin: “Islakuna, ch’inlla uyariwaychis,
nacionkuna kallpachakuchunku.
Qayllaykamuchunku jinaspa rimachunku.+
Juiciopaq llapallanchis juñukusun.
2 ¿Pin inti lloqsimuy ladomanta juj maqanakuqta jamuchirqan?+
¿Pin justiciata ruwananpaq ñaupanman* wajarqan?
¿Pin nacionkunata jap’ichirqan reykunatapas k’umuchirqan?+
¿Pin espadanwan lliuta ñut’uman tukuchirqan?
¿Pin flechanwan rastrojota* jina lliuta ch’eqechirqan?
3 Paymi paykunata qatikachan,
manan pipas paytaqa jark’anchu,
mana jayk’aq purisqan ladokunapin qatikachan.
4 ¿Pin chaykunata ruwarqan?
¿Pin qallariymantapacha runakunata juñurqan?
Noqa Jehová Diosmi, noqaqa qallariymantapachan kaypi kashani,+
qhepa wiñaykunapaqpas noqaqa chayllapin kaqlla kashasaq”,+ nispa.
5 Islakunapas payta rikuspan mancharikunku,
kay pachaq k’uchunkunapi tiyaqkunapas khatatataytan* qallarinku.
Llaqtakunan juñukunku jinaspa jamunku.
6 Sapankan runamasinta yanapan,
sapankan wayqenta nin: “Kallpachakuy”, nispa.
7 Chhaynatan artesanoqa kallpachan qolqe takaqta,+
chhaynatan ruphashaq fierrota ñit’iqpas kallpachan fierro takaqta.
Soldasqata qhawaspan nin: “Allinmi kashan”, nispa.
Chaymantataq idolokunata clavokunawan allinta jap’ichinku.
8 “Israel, qanqa kamachiymi kanki,+
Jacob, qantan noqaqa ajllakuyki,+
qanqa amigoy Abrahanpa mirayninmi kanki.+
9 Qantan kay pachaq k’uchunmantaraq apamurqayki,+
qantan kay pachaq cantonmantaraq wajamurqayki.
10 Ama manchakuychu, noqaqa qanwanmi kashani.+
Ama llakikuychu, noqaqa Diosniykin kani.+
Noqan kallpachasayki, noqan yanapasayki.+
Paña makiywanmi jap’isayki,
chanin ruwaq makiywanmi aysarisayki, nispa.
11 Qanwan phiñakuqkunaqa llapankun p’enqachisqa k’umuchisqa kanqaku,+
qanwan maqanakuqkunapas chinkachisqan ch’usaqyachisqan kanqaku.+
12 Qanwan maqanakuqkunatan maskhanki, ichaqa manan tarinkichu.
Qan contra maqanakuq jamuqkunaqa manapas kankumanchu jinan kanqaku.+
13 Noqa Diosniyki Jehová Diosqa, paña makiykimantan jap’ishayki.
Noqan niyki: Ama manchakuychu, noqan yanapasayki,+ nispa.
Israel llaqtalláy, noqan yanapasayki” ninmi rantiqniyki Jehová Dios,+ Israelpa ch’uya Diosnin.
15 Diosmi nillantaq: “Fierro kiruyoq saruchinamanmi tukuchiyki,+
erapaq filochasqa mosoq sarunatan ruwayki.
Orqokunatan sarunki, ñut’umanmi tukuchinki,
moqokunatan polvoman tukuchinki.
16 Chaykunatan wayrachinki,
jinan wayra apapunqa,
sinchi wayran ch’eqerichinqa.
17 Wajchakunan, mana imayoqkunan unuta maskhanku,
ichaqa manan tarinkuchu, qallunkupas ch’akillañan kashan.+
Ch’in pampakunatan carrizoq* wiñanan unu pampakunaman tukuchisaq,
ch’aki pampakunatan pujyu-pujyuman tukuchisaq.+
19 Ch’inneq ladokunapin cedro sach’akunata, acacia sach’akunata,
arrayán sach’akunata, pinokunatawan plantasaq.+
Ch’in aqo pampakunapin enebro sach’akunata,
fresno sach’akunata, cipreskunatawan plantasaq.+
20 Chhaynapin llapa runakuna yachanqaku,
Jehová Diospa makin chaykuna ruwasqanta;
lliumi rikunqaku, lliumi yachanqaku,
Israelpa ch’uya Diosnin chaykuna kamasqanta”,+ nispa.
21 “Quejaykichista apamuychis” ninmi Jehová Dios.
“Iman rimanaykichis kashan, rimariychis” ninmi Jacobpa reynin.
22 Diosmi nillantaq: “Yau idolokuna, razonniykichista willakuychis,
imakunachus pasanqa chayta willawayku. Ñaupaqpi imakunachus pasarqan chayta willawayku,
chaykunapi piensaspan yachasaqku imaynatas imapas tukunqa chayta.
Mana chayqa imakunachus chayamunqa chayta willawayku.+
23 Jamuq tiempopi imakunachus pasanqa chayta willawayku,
chhaynapin yachasaqku dioskunachus kankichis icha manachus chayta.+
Imallatapas ruwaychis, allinña mana allinña kachun chaypas,
ima ruwasqaykichiswanpas admirachiwayku.+
24 Qankunaqa mana valeqmi kankichis,
ima ruwasqaykichispas manan valenchu.+
Qankunata ajllakuqkunaqa may millakunapaqmi kanku.+
25 Wichay ladomantan juj runata rijurichimushani, paymi jamunqa,+
inti lloqsimuy ladomantan jamunqa,+ paymi sutiyta jatunchanqa.
Paymi t’uruta jina kamachikuqkunata sarunqa,+
imaynan t’uruwan llank’aqqa t’uruta sarun chhaynatan sarunqa.
26 ¿Pillapas qallariypi kaykunamanta rimarqanchu, yachaykun ninaykupaq?
¿Pillapas ñaupaqpi chaykunamanta rimarqanchu, razonwanmi rimashan, ninaykupaq?+
Manan pipas ¿riki?
¡Manan mayqenpas chaytaqa willarqanchu!
¡Manan pipas imatapas uyarirqasunkichischu!”,+ nispa.
27 Noqan Siontaqa ñaupaqta nirqani: “¡Qhawariy, kaypiñan kashanku!”,+ nispa.
Jerusalenmanmi juj willakuqta kachasaq, allin willakuykunatan apachisaq.+
28 Noqaqa qhawashallarqanin manataqmi pipas karqanchu,
paykuna ukhupiqa manan pipas yuyay qoqqa karqanchu.
Noqaqa tapushallarqanin manataqmi mayqenpas rimarinchu.
29 Chaykunaqa yanqallan kanku.
Manan ima ruwaytapas atinkuchu.
Chay metalmanta idolokunaqa wayra jinallan kanku,
yanqallan chaypi kashanku.+
42 ¡Qhawariychis, payqa kamachiymi,+ paywanmi noqaqa kashani!
¡Payqa ajllakusqaymi,+ payqa sonqoypaq jinan!+
2 Payqa manan qaparispachu rimanqa,
manataqmi alto kunkawanchu rimanqa,
jatun ñankunapipas manan kunkanqa uyarikunqachu.+
Payqa cheqaq justiciatan apamunqa.+
Islakunan kamachikuyninta* suyakushanku.
5 Jehová Diosmi, cheqaq Diosmi,
cielota kamaq ancha jatun Diosmi,
chaypi tukuy imata mast’ariq Diosmi,+
kay pachata kamaqmi, lliuta wiñachiqmi,+
kay pachapi kausaqkunaman samayta qoqmi,+
chaypi puriqkunaman kausayta qoqmi nin:+
6 “Noqa Jehová Diosmi wajamurqayki justicia ruwakunanpaq,
makiykimantan jap’ishayki.
8 Noqaqa Jehová Diosmi kani, chaymi sutiyqa.
Jatunchasqa kanaytaqa manan pimanpas qoymanchu,*
nitaqmi alabasqa kanaytapas idolokunamanqa qoymanchu.+
9 Ñaupaq willasqaykunaqa ñan junt’akunña,
kunanqa mosoq willakuykunatan willasaykichis.
Manaraq imapas kashaqtinmi noqaqa qankunaman willaykichis”,+ nispa.
10 Mosoq takita Jehová Diosman takiychis,+
kay pachaq k’uchunkunamantaraq takimuychis,+
lamar-qochapi puriqkuna, chaypi kaqkunapas takimuychis,
islakunapas, chaypi tiyaqkunapas takimuychis.+
11 Ch’in ladokunapas, chaypi kaq llaqtakunapas qaparimuchunku.+
Quedarpa tiyasqan llaqtakunapas qaparimuchunku.+
Qaqakunapi tiyaqkunapas kusisqa qaparimuchunku,
orqo patapi kaqkunapas qaparimuchunku.
12 Jehová Diosta jatunchachunku,
islakunapi kaqkunapas payta alabachunku.+
13 Jehová Diosqa ancha atiyniyoq maqanakuq jinan lloqsimunqa.+
Guerrapaq allin preparasqa runa jinan phiñakuyninta kacharinqa.+
Fuerteta qaparispan maqanakuyman phawaykunqa,
pay contra jatariqkunatan atipanqa.+
14 Diosmi nin: “Unayñan ch’inlla kasharqani.
Mana rimarispan, simiyta watakuspan kasharqani.
Kunanmi ichaqa onqokushaq warmi jina qaparisaq,
chay warmi jinan samapakusaq, phukupakusaq.
15 Orqokunatan moqokunatan thunisaq,
llapa plantakunatan ch’akichisaq.
Mayukunatan aqo pampaman tukuchisaq,
carrizoq wiñasqan unu pampakunatan ch’akichisaq.+
Chaykunataqa ruwasaqpunin, manan paykunataqa saqerparisaqchu”, nispa.
17 Idolokunapi suyakuqkunaqa qatisqan kanqaku,
metalmanta idolokunata “qankunan diosniyku kankichis”+ niqkunaqa p’enqaypin rikukunqaku.
18 Roqt’ukuna uyariychis,
qankunapas ñausakuna qhawariychis.+
19 ¿Pin kamachiy jina ñausa kanman?
¿Pin willaqta kachasqay runa jina roqt’u kanman?
¿Pin jatunchasqay runamanta aswan ñausa kanman?
¿Pin Jehová Diospa kamachinmanta aswan ñausa kanman?+
20 Imaymanata rikushaspapas manan reparankichu,
ninriyki kicharayashaqtinpas manan uyarinkichu.+
21 Jehová Diosqa chanin Diosmi,
chaymi gustowan kamachikuyninta jatunchanqa,
ganaswanmi leyninta atiyniyoqman tukuchinqa.
22 Kay llaqtaqa lliu suwasqan, ch’utisqan kashan,+
paykunaqa llapankun t’oqokunapi winasqa kashanku,
llapankun carcelkunapi wisq’asqa kashanku.+
Mana piqpa yanapasqanmi llapanta ch’utipunku,+
mana piqpa jark’asqanmi llapanta suwapunku.
23 ¿Mayqenniykichistaq kayta uyarinqa?
¿Qankunamanta mayqenmi kayman yuyayta churanqa?
¿Pin uyarinqa qhepaman chaywan yanapachikunanpaq?
24 ¿Pin Jacobta premiota jina qorqan?
¿Pin Israelta suwakunaman entregarqan?
¿Manachu Jehová Dios juchankurayku chayta ruwarqan?
Paykunaqa manan ñanninpi puriyta munarqankuchu,
manan kamachisqantapas kasukuyta munarqankuchu.+
25 Llapa colerantan paykunaman jich’aykamurqan,
k’araq phiñakuynintan chayachimurqan,
guerrawanmi paykunata castigarqan;+
muyuriqninkutan ruphapurqan, chaywanpas manan kasukurqankuchu,+
paykunatawanmi rupharqan, chaywanpas manan uyarikurqankuchu.+
43 Jacob, kamaqniyki Jehová Diosmi khaynata nin,
Israel, ruwaqniyki Diosmi khaynata nisunki:+
“Ama manchakuychu, noqan rantirqayki.+
Sutiykimantan wajamurqayki,
qanqa noqaqmi kanki.
Ninaq sonqonta puriqtiykipas manan ruphasunkichu,
ninaqa manan imanasunkipaschu.
3 Noqan Diosniyki Jehová Diosqa kani,
Israelpa ch’uya Diosninmi kani,
salvaqniyki Diosmi kani.
Qanta libranaypaqmi Egiptota qorqani,
qanraykun Etiopiata Sebatapas qorqani.
Qanraykun runakunata qosaq,
vidaykiraykun nacionkunata entregasaq.
5 Ama manchakuychu, noqaqa qanwanmi kashani.+
Mirayniykitan inti lloqsimuy ladomanta pusamusaq,
qantataq inti chinkaykuy ladomanta apakampusayki.+
6 Wichay ladotan nisaq: ¡Kutichimpuway!,+ nispa.
Uray ladotataq nisaq: ¡Ama jap’ikapuychu!
Churiykunata apampuway, kay pachaq cantonpi kaq ususiykunata pusampuway,+
7 llapa sutiyta apaqkunata kutichimpuway,+
jatunchakunaypaq kamasqaykunata, ruwasqaykunata pusampuway,+ nispa.
8 Chay llaqtata lloqsichimuy,
paykunaqa ñawiyoqña kanku chaypas manan rikunkuchu,
ninriyoqña kanku chaypas manan uyarinkuchu.+
9 Llapa nacionkuna juj jawallaman juñukuchunku,
llaqtakunapas llapanku juñukuchunku.+
¿Paykunamanta mayqenmi imachus pasananta willanman?
¿Mayqenninkun imachus pasananña kashan chayta willanman?+
Testigaqkunata pusamuchunku razontachus rimashanku manachus chayta yachakunanpaq,
paykuna uyarichunku jinaspa cheqaqchus manachus chayta nichunku”,+ nispa.
Noqan ajllakurqaykichis reqsiwanaykichispaq, noqapi iñinaykichispaq,
kaqllapuni kasqaytapas yachanaykichispaq.+
Noqallapunin Diosqa kani,
manan jayk’aqpas juj Diosqa karqanchu, manataqmi kanqapaschu.+
11 Noqaqa Jehová Diosmi kani,+ noqallan libraqqa kani, manan jujqa kanchu”,+ nispa.
12 Jehová Diosqa nillantaqmi:
“Noqan willarqani, noqan salvarqani, noqan reqsichirqanipas,
qankuna ukhupi manaraq ima diospas kashaqtinmi chaykunata ruwarqani.+
Chhaynaqa, qankunaqa testigoykunan kankichis, noqataq Diosniykichis kani.+
¿Pin noqaq ima ruwasqaytapas qolluchinman?”,+ nispa.
14 Rantiqniykichis Jehová Diosmi,+ Israelpa ch’uya Diosninmi+ nin:
“Qankunaraykun Babiloniaman juj runata kachasaq,
punku trancanakunatan pampaman wijch’usaq,+
jinan Caldea runakunaqa barconkupi manchakuymanta qaparinqaku.+
15 Noqaqa Jehová Diosmi kani, ch’uya Diosniykichismi kani,+
16 Jehová Diosmi, lamar-qochanta ñanta kichaq Diosmi,
aytikushaq unuq chaupinta ñanta ruwaq Diosmi,+
17 guerrapaq carretakunata orqomuqmi, caballokunata phawachimuqmi,+
ancha atiyniyoq soldadokunata lloqsichimuqmi nin:
“Mast’a pampan kanqaku, manan jatariyta atinqakuchu.+
Phukurparisqan kanqaku, mecheropi nina jinan phukusqa kanqaku”, nispa.
18 Diosmi nin: “Aman ñaupaqpi imapas kaqkunataqa yuyarinkichischu,
aman chaykunamanqa yuyayta churankichischu.
19 Juj mosoq ruwaytan ruwasaq.+
¡Qhawariychis! Ñan qallarishaniña.
¿Manachu cuentata qokunkichis?
20 Salqa animalkunan jatunchawanqa,
campopi monte alqokunan avestruzkunan alabawanqa,
ch’in ladokunapi unuta purichisqaymantan alabawanqaku,
ch’in aqo pampakunapi mayuta purichisqaymantan alabawanqaku,+
llaqtayman, ajllakusqayman unuta ujachisqaymantan jatunchawanqaku;+
21 noqapaqmi chay llaqtataqa ruwakurqani,
noqata jatunchawanankupaqmi ruwakurqani.+
23 Manan ruphachina ofrendapaq ovejata apamuwarqankichu,
manan sacrificiota jaywamuwarqankichu.
Noqaqa manan mana munashaqtachu ima regalotapas mañakurqayki,
manan mana munashaqtachu yuraq inciensotapas* qochikurqayki.+
24 Manan qolqeykiwanqa sumaq q’apaq plantataqa rantipuwarqankichu,
manan wira sacrificiowanpas sajsachiwarqankichu.+
Chaykunata qowanaykimantaqa juchaykikunatan wijch’uykuwarqanki,
pantasqaykikunawanpas sayk’upuniñan.+
25 Noqan juchaykikunata pichaqqa kani,+
sutiyraykun juchaykikunata pichani,+
manañan juchaykikunataqa yuyasaqñachu.+
26 Jaku juicioman jaykusun, imapas qonqasqayta yuyarichiway,
imatachus rimanaykita rimay, razonniykita willakuy.
27 Ñaupa taytaykichisqa juchallikurqanmi,
umalliykichis runakunapas noqa contran jatarirqanku.+
28 Chaymi templopi umallikunata qhellita jina qhawarisaq,
Jacobtan ch’usaqman tukuchisaq,
Israeltan lliuwan k’amichisaq.+
44 ”Kunanqa kamachiy Jacob, uyariway,
ajllakusqay Israel,+ ninriykita kichariy.
2 Kamaqniyki, ruwaqniyki+ Jehová Diosmi,
nacesqaykimantapacha yanapaqniyki Diosmi niyki:
3 Ch’akisqa jallp’amanmi unuta jich’aykamusaq,+
ch’aki pampakunapin unuta purichisaq.
Mirayniyki runakunamanmi espirituyta* jich’aykamusaq,+
qanmanta jamuq runakunamanmi bendicionta churamusaq.
4 Plantakuna jinan sumaqta wiñarinqa,+
unuq purisqanpi álamo sach’akuna jinan munayta wiñanqa.
5 Jujninmi ninqa: Noqaqa Jehová Diospan kani,+ nispa.
Juj kaqtaq Jacob sutiwan sutichakunqa,
juj kaqtaq makinpi qelqakunqa: Jehová Diospa kaqnin, nispa.
Israel sutitan payqa apanqa, nispa.
Noqan ñaupaq kaqpas qhepa kaqpas kani.+
Manan noqamantaqa juj Diosqa kanchu.+
7 ¿Pin noqa jina kanman?+
¡Kan chayqa rimarichun, niwachun, rikuchiwachun!+
¿Kanchu pipas llaqtata paqarichisqaymantapacha kausaq?
¿Pin willanman imachus pasananña kashan chayta?
¿Pin ninman imachus qhepakunaman pasanqa chayta?
8 Ama mancharikuychischu, ama khatatataychischu.+
¿Manachu sapankaykichisman willarqaykichis?
¿Manachu ñaupaqmantaña willarqaykichis?
Qankunan testigoykunaqa kankichis.+
¿Kanmanchu noqamanta juj Dios?
Manan, manan noqa jina pakaqniyki qaqaqa kanchu,+
yachasqayman jinaqa manan pipas kanchu, nispa”.
9 Thupasqa idolokunata ruwaqkunaqa llapankun yanqa kanku,
ancha respetasqanku idolokunapas manan imapaqpas servinkuchu.+
Chay idolokunaqa manan testigayta atinkumanchu, manan imatapas rikunkuchu, manan imatapas yachankuchu,+
chaykuna ruwaqkunaqa p’enqaypin tarikunqaku.+
10 Mana yuyayniyoq runallan idolotaqa ruwanman,
¿imapaqmi servinman chay metal idolokuna?+
11 ¡Paykunawan puriqkunaqa* llapankun p’enqaypi tarikunqaku!+
Idolokunata ruwaqkunaqa runallan kanku.
Llapanku juñukamuchunku jinaspa maypichus kanankupi sayachunku.
Chaypin llapanku mancharichisqa kanqaku, p’enqaypin tarikunqaku.
12 Fierro takaqqa sansapin fierrota parichin,*
martillowan takaspan juj idolota paqarichin,
makinwanmi kallpanwanmi chayta rijurichin.+
Mijunata mana mijuspan, unuta mana tomaspan chayta ruwan,
kallpan pisiyanankaman chayta takan.
13 K’ullupi llank’aqqa medina waskhatan chutarin, chaytataq puka tizawan marcan;
reglawan marcaspan juj dibujota ruwan, chaytataq cincelwan thupan.
14 Cedro sach’awan llank’aqqa juj sach’atan ajllan, roble sach’atan ajllan;
allinta wiñanankaman qhawashallan,
sach’akuna ukhupi allinta poqonankaman rikushallan.+
Chaymantapas laurel sach’atan plantan, chaytataq para wiñachin.
15 Sach’aq k’aspinwanmi runaqa ninata jap’ichin,
wakin k’aspiwanmi ninata raurachin q’oñikunanpaq,
wakinwantaq hornota parichin t’antata ruwananpaq.
Juj partenwantaq diosta ruwakun, chaytan yupaychan,
juj k’ulluta llaqllaspan idolota ruwakun, chaymanmi qonqorikun.+
16 Kuskan k’ulluwanmi ninata raurachin,
chaypin aychata kankan, sajsanankaman chayta mijun.
Chay ninapi q’oñikuspataq nin:
“May allinmá nina qayllapi kayqa, kusatan q’oñishawan”, nispa.
17 Wakinwantaq juj diosta ruwakun,
chayman k’umuykuspataq yupaychan,
mañakuspataq nin:
“Qanmi diosniyqa kanki, salvaway”,+ nispa.
18 Chaykunata ruwaqkunaqa manan imatapas yachankuchu, manan imatapas reparankuchu,+
paykunaq ñawinqa tapasqan kashan, manan rikunkuchu,
sonqonkupas manan imatapas reparanchu.
19 Manan mayqenninkupas reparakunchu,
manan pipas cuentata qokunchu,
manan jujpas yuyayman kutispa ninchu:
“Kuskanwanmi ninata raurachini,
chay sansawanmi aychatapas t’antatapas chayachini.
¿Imaynapitaq wakinwanri kay idolota ruwayman?+
¿Imaynapitaq kay sach’amanta ruwasqa k’ullutari yupaychayman?”, nispa.
20 Payqa usphatapas mijushanman jinan.
Sonqonwanmi mana allinman apachikapun.
Payqa manan salvakuyta atinchu, manataqmi:
“¿Manachu noqaqa yanqa k’ulluta jap’ishani?”, ninchu.
21 Diosmi nin: “Jacob, aman chaykunata qonqankichu,
Israel, qanqa noqaq kamachiymi kanki.
Noqan qantaqa ruwarqayki, kamachiymi kanki.+
Israel, manan jayk’aqpas qonqasaykichu.+
22 Juchaykikunatan yana phuyu jina pakasaq,+
pantasqaykikunatan pacha phuyu jina p’ampasaq.
Noqaman kutimuway, noqan rantikapusayki.+
23 ¡Cielokuna, kusikuymanta qapariychis,
Jehová Diosmi imachus ruwananta ruwan!
¡Jallp’a ukhukuna, kusikuymanta qapariychis!
¡Qankunapas orqokuna, sach’a-sach’akuna kusikuymanta qapariychis!+
Jehová Diosmi jujmanta rantikapun Jacobta,
Israelwanmi rikuchin jatun atiyniyoq kasqanta”,+ nispa.
24 Rantiqniyki Jehová Diosmi,+
mamaykiq wijsanpi ruwaqniyki Diosmi nin:
“Noqan Jehová Diosqa kani, noqaq kamasqaymi tukuy imapas.
¿Pin chay ratu noqawan kasharqan?
25 Noqan falso profetakunaq rimasqanta qolluchini,
noqan watuqkunata mana yuyayniyoqta jina purichini,+
noqan yachayniyoqkunata pantachini,
yachayninkutan mana valeqman tukuchini.+
26 Noqaqa kamachiykunaq siminta junt’aqmi kani,
kachasqaykunaq rimasqanta junt’aqmi kani.+
Jerusalenmantan nini: Jujmantan runakuna chaypi tiyanqa,+ nispa.
Judapi llaqtakunamantan nini: Wajmantan perqasqa kanqa,+
llapa thunisqa kaqkunatan jujmanta jatarichisaq,+ nispa.
Jerusalenmantan nini: Jujmantan perqasqa kanqa, nispa.
Templotataq nini: Cimentacionniykikunan churasqa kanqa,+ nispa”.
45 Noqa Jehová Diosmi Cirota ajllakuni,+
paña makinmantan payta jap’ishani,+
paypa ñaupanpin nacionkunata tukuchisaq,+
paypa ñaupanpin reykunata k’umuchisaq,
paypa ñaupanpin punkukunata kichasaq,
manan mayqenpas wisq’asqachu kanqa, paytan noqa nini:
3 Laqhayaq* ukhupi waqaychasqa qhapaq kaqkunatan qosayki,
allin pakasqa qorikunatan qosayki,+
chhaynapin noqa Jehová Dios kasqayta yachanki.
Noqaqa Israelpa Diosninmi kani, noqan qanta sutiykimanta wajamuyki.+
4 Kamachiy Jacobraykun, ajllakusqay Israelraykun,
qanta sutiykimanta wajamuyki.
Manaña reqsiwankichu chaypas, noqan qanman jatun sutita qoyki.
5 Noqaqa Jehová Diosmi kani, manan jujqa kanchu.
Noqamantaqa manan ima Diospas kanchu.+
Manaña reqsiwankichu chaypas, noqan qanman kallpata qosayki.
6 Chhaynapin runakuna yachanqaku noqalla Dios kasqayta,
inti lloqsimuy ladomanta inti jaykuy ladokamapas noqallapuni Dios kasqayta.+
Noqaqa Jehová Diosmi kani, manan jujqa kanchu.+
Noqa Jehová Diosmi llapa chaykunata ruwani.
8 Cielokuna parachimuchun,+
phuyukuna justiciata jich’aykamuchun,
jallp’akuna salvacionta wiñachichun,
justiciatawan kuskata wiñachichun.+
Noqa Jehová Diosmi chaykunataqa kamarqani”, nispa.
9 ¡Ay imaraqmi kanqa ruwaqninwan discutiqmanta!*
Payqa t’urullan, pampapi t’urukunamanta jujnillanmi.
¿T’uru llut’aqninta ninmanchu: “¿Imatan ruwashanki?”,+ nispa?
¿Ima llank’asqaykipas ninmanchu: “Paypaqa manan makin kanchu”, nispa?
10 ¡Ay imaraqmi kanqa juj taytata “¿imatan kayta churiyarqanki?” niqmanta!
¡Imaraqmi kanqa juj mamata “¿imatan kayta wachakurqanki?” niqmanta!
11 Israelpa ch’uya Diosninmi,+ kamaqnin Jehová Diosmi nin:
“¿Tapupayawankichu imakunachus qhepaman jamunqa chaymanta?
¿Qanchu kamachiwanki imatachus wawaykunawan ruwasaq chayta?+
¿Qanchu niwanki imatachus kamasqaykunawan ruwasaq chayta?
13 “Chanin kayniypin juj runata rijurichimuni,+
ñanninkunatan rectoyachisaq.
Paymi llaqtayta perqanqa,+
paymi llaqtaymanta apasqa runakunata kacharichimunqa,+
mana imata pagaspan libramunqa”+ ninmi ejercitokunata kamachiq Jehová Dios.
14 Jehová Diosmi nin:
“Egipto nacionpa pagonkuna* Etiopía suyuq qhatunkunan* qanman jamunqa,
Sebá runakunaq qhatunkunapas jatunkaray runakunapas qanpan kapunqa.
Paykunaqa qanpa qhepaykitan cadenawan watasqa purinqaku.
Qanman jamuspan ñaupaykipi qonqorikunqaku.+
May respetowanmi nisunkiku: Qanwanpunin Diosqa kashan,+
manan jujqa kanmanchu, manapunin juj Diosqa kanmanchu, nispa”.
15 Qespichiq Dios,+ Israelpa Diosnin,
qanqa manan llapa ruwanaykikunatachu willanki.
16 Llapankun p’enqachisqa k’umuchisqa kanqaku,
idolokunata ruwaqkunaqa sarunchasqan ripunqaku.+
17 Israelmi ichaqa librasqa kanqa, Jehová Diosmi wiñaypaq libranqa.+
Qankunaqa manan jayk’aqpas p’enqachisqachu, pisichasqachu kankichis.+
18 Cielota kamaq Jehová Diosmi,+ cheqaq Diosmi,
kay pachata kamaqmi, kay pachata allinta tajyachiqmi,+
mana yanqa kananpaq kamaqmi,
runakuna chaypi tiyananpaq ruwaqmi+ nin:
“Noqaqa Jehová Diosmi kani, manan jujqa kanchu.
19 Manan pakapichu rimarqani,+ manan tutayaq jallp’apichu rimarqani,
manan Jacobmanta jamuq runakunataqa nirqanichu:
Maskhawaychis ichaqa yanqan kanqa, nispaqa.
Noqaqa Jehová Diosmi kani, cheqaqtan imatapas rimani, chanintapunin imatapas willani.+
20 Juñukuychis jinaspa jamuychis,
nacionkunamanta ayqekamuqkuna llapaykichis jamuychis.+
Thupasqa idolokunata apakachaqkunaqa manan imatapas yachankuchu,
chay yanqa dioskunamanta mañakuqkunaqa manan imatapas entiendenkuchu.+
21 Willakuychis, quejaykichista apamuychis.
Llapaykichis juj yuyaylla tapukuychis.
¿Pin imachus kananta unaymantaña willarqan?
¿Pin chaykunata ñaupaqmantapacha willarqan?
¿Manachu chaykunataqa noqa Jehová willarqani?
Noqamantaqa manan juj Diosqa kanchu.
22 Noqaman jamuychis jinan salvasqa kankichis,+
kay pachapi llapa kaqkuna noqaman jamuychis,
noqallan Diosqa kani, manan noqamanta jujqa kanchu.+
Llapa runakunan noqaman qonqorikamunqaku,
llapa runakunan noqata serviwanankupaq juranqaku.+
24 Paykunan ninqaku: Jehová Diosllawanmi kan cheqaq justiciapas atiypas.
Pipas paywan phiñakuqqa p’enqasqan payman qayllaykunqa.
25 Llapa Israelpa mirayninkunan yachanqaku may allinchus Jehová Diosta yupaychay chayta.+
Paymantan may kusisqa rimanqaku, nispa”.
46 Belmi qonqorikun,+ Nebon k’umuykun.
Idolonkunaqa uywa patapin purinku,
carga q’epiq animalpa wasanpin purinku,+
animalkunaqa sayk’usqan chaykunata q’epinku.
2 Kuskan k’umuykunku, kuskan qonqorikunku,
manan paykuna kikinkutapas librakuyta atinkuchu,
iskayninkun preso jina apasqa kapunku.
3 Diosmi nin: “Jacobpa miraynin runakuna,
Israelpa wasinmanta qhepaqkuna, uyariwaychis;+
nacesqaykichismantapacha yanapasqay runakuna,
wijsallapiraq kashaqtiykichis pusasqay runakuna,+ uyariwaychis.
4 Machuyapunkiña chaypas noqaqa kaqllan kasaq,+
soqo umaña* kapunki chaypas noqaqa jap’ishallasaykin.
Imaynan ruwallaqpuni kani chhaynatan pusasayki, jap’isayki, librasayki+ ima.
5 ¿Piwanmi tupanachiwankichis, pimanmi igualachiwankichis?+
¿Piqpa rijch’aynin rijch’ayniyoq kanaypaqmi piensankichis?+
6 Runakunan qori waqaychananmanta qorita orqonku,
balanzapin qolqenkuta pesanku,
chaykunatan qolqe takaqman qonku,
paytaq chayta juj idoloman tukuchin.+
Chaymanmi paykunaqa k’umuykunku, chaymanmi qonqorikunku.+
Runakunaqa wajakunkun manataqmi rimarinchu,
manan pitapas llakikuymanta librayta atinchu.+
8 Aman chaykunataqa qonqankichischu,
aman imamantapas manchakunkichischu.
Juchasapa runakuna, allinta chaypi piensaychis.
9 Ñaupa kaqkunata, unay tiempo kaqkunata yuyariychis,
noqallan Diosqa kani, manan noqamanta jujqa kanchu.
Noqallapunin Diosqa kani, manan pipas noqa jinaqa kanchu.+
10 Qallariymantapachan imapas imayna tukunanta willani.
Ñaupa tiempomantapachan qhepaman imachus kananta willani.+
11 Inti lloqsimuy ladomantan aycha mijuq phalaq animalta wajani,+
karu llaqtamantan juj runa jamunqa,
paymi imachus munasqayta ruwanqa.+
Noqan chaytaqa nini, chhaynataqmi kanqapas.
Ñan chaytaqa piensaykuniña, chaytan ruwasaq.+
12 Yau k’ullu sonqo runakuna, uyariwaychis,
yau chanin kaqmanta t’aqakuqkuna, ninriykichista kichaychis.
13 Justiciata rikuchinay p’unchayqa chayamushanñan,
chay p’unchayqa manan nishu karupichu kashan,
salvanay p’unchayqa cercapiñan kashan.+
Siontan salvasaq, Israelmanmi k’anchaykusaq”,+ nispa.
47 Babilonia llaqta,+ kayman uraykamuy,
kay pampapi tiyaykuy.
Caldea runakunaq ususin, kayman uraykamuy,
tronoq mana kasqan kay polvo pampapi tiyaykuy,+
manañan pipas gustoykiman jinaqa ruwanqañachu.
2 Kutanata jap’ispa jak’uta kutay.
Uma qatanaykita ch’utikuy.
Faldaykita ch’utikuy, faldaykita q’ellpakuy.*
Mayukunata chimpay.
3 Lliumi rikunqaku q’alalla purisqaykita.
Lliumi yachanqaku p’enqaypi tarikusqaykita.
Noqa kikiymi vengakusaq,+ manan pipas jark’awanqachu.*
4 “Rantiwaqninchisqa Israelpa ch’uya Diosninmi,+
paypa sutinqa ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi”.
5 Caldea runakunaq ususin,+
ch’inlla chaypi tiyay, chay laqhayaq* ukhuman jaykuy,
manañan “Suyukunaq Reinan” nisunkikuñachu.+
6 Llaqtaywanmi phiñakurqani,+
llaqtay qhellichanankutan jinata qhawarqani,+
makiykimanmi paykunata entregarqayki.+
Qanmi ichaqa mana paykunata khuyapayarqankichu;+
machu runakunamanpas llasa q’epitan q’epichirqanki.+
7 Qanmi nirqanki: “Noqallan reinaqa kasaq,
wiñaypaqmi noqaqa reina kasaq”,+ nispa.
Manan imachus pasanasuykipi piensarqankichu,
manan imapichus tarikunaykipiqa yuyaykurqankichu.
8 Yau aycha kusichiyllapi puriq warmi, uyariway,+
mana imamanta llakikuspa tiyaq warmi, ninriykita kichariy,
qanmi sonqoykipi nishanki: “Manan pipas noqa jinaqa kanchu,
manan pipas noqamanta jujqa kanchu.+
Manan jayk’aqpas viudaqa kasaqchu,
manan jayk’aqpas mana wawayoqqa qhepakusaqchu”,+ nispa.
9 Ichaqa juj p’unchayllapin kay iskay llakikuykunapi tarikunki:+
Layqa ruwaykunapi kasqaykiraykun, runa khipuypi tarikusqaykiraykun,+
qonqaylla wawaykikuna wañupunqa, qonqayllan viuda kapunki.
Chaykunan qanman chayamusunki.+
10 Mana allinkuna ruwasqaykipin confiarqanki,
“manan pipas rikumuwanchu” nispan nirqanki.
Yachayniykin, yuyayniykin pantayman aparqasunki,
qanmi sonqoykipi nishanki: “Manan pipas noqa jinaqa kanchu,
manan pipas noqamanta jujqa kanchu”, nispa.
11 Ichaqa sinchi ñak’ariymi chayamusunki,
manan ima layqa ruwayniykipas chaymantaqa librasunkichu.
Chay ñak’ariyqa chayamusunkipunin, manan ayqekuyta atinkichu.
Qonqayllan mana jayk’aq tarikusqayki llakipi tarikunki.+
12 Chhaynaqa ruwashallay llapa ruwasqayki layqa ruwaykunata,+
ruwashallay wawa kasqaykimantapacha ruwasqayki ruwaykunata.
Chaykunaqa yaqapaschá imallapipas allin kasunki,
yaqapaschá chaykunawan runakunata muspharichinki.
13 Askhallañan yuyaychaqniykikunaqa,
sayk’unaykikamaraqmi paykunaqa yuyayta qosunkiku.
Paykunayá jamuchunku, qanta libraq jamuchunku.
Cielopi kaqkunata yupaychaqkuna,* ch’askata qhawaqkuna jamuchunku.+
Mosoq killata qhawaspa watuqkuna, imachus pasanqa chayta willaqniykikuna jamuchunku.
14 Paykunaqa rastrojo* jinallan kanku,
ninan paykunataqa ruphapunqa.
Manan chay ninamantaqa ayqeyta atinqakuchu.
Chay ninaqa manan q’oñikunapaq sansa jinallachu,
manan ñaupanpi tiyaykunapaq nina jinallachu.
15 Chaymi pasanqa layqa ruwaq runaykikunawan,
juch’uymantapacha llank’aqmasiykikunawan.
Paykunaqa sapankankun musphasqa runa jina ripunqaku.
Manan pipas salvaqniyki kanqachu.+
48 Jacobpa miraynin runakuna, uyariwaychis,
qankuna Israel sutiwan sutichakuqkuna,+
qankuna Judá unumanta lloqsimuqkuna,*
qankuna Jehová Diospa sutinpi juraqkuna,+
qankuna Israelpa Diosninta wajakuqkuna,
manaña ch’uya sonqowanchu chanin kaywanchu wajakunkichis chaypas uyariwaychis.+
2 Paykunaqa ch’uya llaqta nispan sutichakunku.+
Israelpa Diosninpa yanapaynintan maskhanku,+
paytaqa ejercitokunata kamachiq Jehová Dios nispan nikun.
3 Diosmi nin: “Ñaupaqmantañan willarqani imachus pasanantaqa.
Simiymantan chayqa lloqsimurqan,
noqan reqsichirqani.+
Qonqaymi noqaqa ruwarqani imachus rimasqayta.+
4 Noqaqa yachanin sinchi k’ullu kasqaykita,
yachanin much’u jank’uykipas fierro jina kasqanta,
mat’iykipas cobre jinaraq kasqanta,+
5 chaymi ñaupaqmantapacha willarqayki;
manaraq imapas kashaqtinmi willarqayki.
Mana chayqa paqtapas niwaq karqan:
Idoloymi ruwan, kay thupasqa idoloymi kamachin,
kay metal idoloymi ruwachin, nispa.
6 Qanqa uyarirqankin rikurqankin chaykunataqa,
¿manachu chaykunata jujkunaman willanki?+
Kunanqa mosoq willakuykunatan willasayki,+
mana yachasqayki allin pakasqa willakuykunatan willasayki.
7 Kunanmi chaykunaqa ruwasqa kashan, manan unayraqchu;
mana jayk’aq uyarisqaykin chaykunaqa,
chhaynapi, chaykunataqa yacharqaniñan, nispa ama ninaykipaq.
8 Manapunin chaytaqa jayk’aqpas uyarirqankichu+ ni yacharqankipaschu,
ñaupa tiempopiqa manan ninriykiqa uyariyta munarqanchu.
9 Sutiyraykun phiñakuyniyta tiyaykachisaq,+
jatunchasqa kanayraykun aguantakusaq,
manan qantaqa chinkachisaykichu.+
10 Noqan ch’uyancharqayki, ichaqa manan qolqeta jinachu.+
Jinallatan sufrichirqayki, fierrota jinan ch’uyancharqayki.+
11 Noqaraykun, sutiyraykun imatapas ruwasaq.+
¿Imaynapin jinata qhawayman sutiyta qhellichanankuta?+
Jatunchasqa kanaytaqa manan pimanpas qosaqchu.*
12 Jacob, uyariway; wajamusqay Israel, uyariway.
Noqaqa manan jayk’aqpas cambianichu.+
Noqallan kani ñaupaq kaqpas qhepa kaqpas.+
13 Noqan makiywan kay pachaq cimentacionninkunata churarqani,+
paña makiywanmi cielotapas mast’arirqani.+
Wajaqtiyqa llapankun qayllayman jamunku.
14 Llapaykichis juñukuychis jinaspa uyariychis.
¿Paykunamanta mayqenmi kaykunata willarqan?
Noqa Jehová Diospa munakusqay runaqa*+
15 Noqa kikiymi rimani, noqa kikiymi paytaqa wajamuni.+
Noqan paytaqa pusamuni, imachus ruwasqanqa allinmi lloqsinqa.+
16 Qayllaykamuwaychis jinaspa uyariwaychis,
qallariymantapachapas manan pakapichu rimarqani.+
Chaykuna junt’akuqtinqa chaypin noqaqa kasharqani”, nispa.
Noqataqa tukuy munayniyoq Señor Jehová Diosmi kachamushawan,
paymi espiritunwan* junt’aykuspa kamachimushawan.
17 Rantiqniyki Jehová Diosmi, Israelpa ch’uya Diosninmi+ khaynata nin:
“Noqa Jehová Diosmi Diosniykiqa kani,
noqaqa allinniykipaqmi yachachiyki,+
noqan may ñannintachus purinaykita pusayki.+
18 ¡Kamachisqaykunallata kasukuwaq!+
19 Mirayniyki runakunapas aqo jinaraqmi kanman,
aqo jina mana yupay atiyraqmi kanman.+
Paykunaq sutinqa manan jayk’aqpas chinkachisqachu kanman”, nispa.
20 ¡Lloqsimuychis Babiloniamanta!+
¡Caldea runakunamanta ayqekamuychis!
¡Kusikuymanta qapariychis, kusisqa chayta willaychis!+
Jallp’a pachaq k’uchunkunapiraq chayta willamuychis.+
Lliuman nimuychis: “Jehová Diosmi Jacobta rantikapun.+
21 Paykunaqa manan ch’akiymantaqa karqankuchu,
ch’aki pampanta pusamushaqtinqa manan ch’akichikurqankuchu.+
Rumi qaqamantan paykunapaq unuta lloqsichimurqan,
qaqata ch’eqtaspan askhata unuta phawachimurqan”,+ nispa.
22 “Millay runakunapaqqa manan thaj kausay kanchu” ninmi Jehová Dios.+
49 Islakuna, uyariwaychis,
karu nacionkuna, uyariwaychis.+
Jehová Diosmi manaraq naceshaqtiy wajamuwarqan.+
Mamaypa wijsallanpiraq kashaqtiymi sutiymanta wajamuwarqan.
Allin filochasqa flechamanmi tukuchiwarqan,
jinaspa flechakuna waqaychananman churaykuwarqan.
4 Noqataq nirqani: “Yanqan mayta llank’aykuni.
Yanqan kallpay tukukunankama llank’aykuni.
Ichaqa juzgawaqniyqa Jehová Diosmi,
Diospa makinpin kashan pagoyqa”,+ nispa.
5 Mamaypa wijsallanpiraq kashaqtiy ajllawaqniy Jehová Diosmi,
kamachin kanaypaq ruwawaqniy Diosmi juj kamachikuyta qowan,
Jacobta kutichimunaypaqmi kamachiwan,
Israeltawan jujllachanaypaqmi kamachiwan.+
Noqaqa Jehová Diospa ñaupanpin jatunchasqa kasaq,
Diosniymi kallpay kanqa.
6 Paymi niwallarqantaq: “Manan Jacobpa ayllunkunata jatarichinallaykipaqchu churarqayki,
manan Israelmanta wakin kausaqkunata kutichimunallaykipaqchu ajllarqayki.
Qanqa llapa nacionkunapaqwanmi k’anchay kanki,+
chhaynapin salvacionqa kay pachaq k’uchunkunakamaraq chayanqa”,+ nispa.
7 Cheqnisqa kaqtan,+ nacionpa millakusqantan, autoridadkunaq kamachintan, Israelta rantiq Jehová Diosqa, Israelpa ch’uya Diosninqa+ nin:
“Reykunan qhawarispa jatarinqaku,
autoridadkunan k’umuykunqaku,
Jehová Diosrayku, junt’aq Diosraykun chayta ruwanqaku,+
Israelpa ch’uya Diosninrayku, ajllaqniyki Diosraykun chayta ruwanqaku”,+ nispa.
8 Jehová Diosmi nin:
“Chaskina tiempopin uyarimurqayki,+
salvana tiempopin yanaparqayki;+
llaqtaman rimanakuyta jina qonaypaqmi allinta uywarqayki.+
Jallp’an sumaq jallp’aman tukupunqa.
Llaqtaymi wijch’usqa herencianta jap’ikapunqa.+
Ñankunapin mijunata tarinqaku,
ñan patakunapin* pasto kanqa.
11 Orqokunatan ñanman tukuchisaq,
jatun ñankunatan altoyachisaq.+
12 ¡Qhawariychis! Kaykunaqa karumantan jamushanku.+
Jaqaykunataq wichay ladomanta, inti jaykuy ladomanta jamushanku,
paykunataq Sinin ladomanta jamushanku”,+ nispa.
13 Cielokuna kusisqa qapariychis, jallp’a pacha kusikuy.+
Orqokuna kusikuchunku, kusikuymanta qaparichunku.+
15 ¿Juj warmi qonqanmanchu ñuñusqan* wawanta?
¿Juj warmi cheqnikunmanchu wijsanpi apasqan wawata?
Chay warmikunaña qonqanman chaypas, manan noqaqa jayk’aqpas qonqasaykichu.+
16 Qanqa maki pampaypin qelqasqa kashanki.
Llaqta perqaykikunapas ñaupallaypin kashan.
17 Wawaykikunan apurasqa kutimunqaku.
Thuniqniykikunapas ch’usaqman tukuchiqniykikunapas ripunqan.
18 Umaykita oqariy, muyuriqniykita qhawariy.
Llapankun juñukamushanku.+
Qanmanmi jamushanku.
“Noqa wiñaypaq kausaq Jehová Diosmi jurani:
alajakunawan jinan chaykunawan churakunki,
casarakushaq warmi jinan sumaqta p’achakunki.
19 Llaqtaykikunaña raqay-raqay* kasharqan chaypas,+
tiyasqayki jallp’akunaña ch’usaq kasharqan chaypas,
junt’an chaykunaqa kapunqa, juch’uyraqmi kanqapas.+
Tukuqniyki runakunaqa+ karupin kapunqaku.+
20 Wawaykikunaq wañupusqan qhepaman nacemuq wawaykikunan nisunki:
Kayqa nishu juch’uymi noqapaqqa,
kayta jatunyachiy chaypi tiyanaypaq,+ nispa.
21 Qantaq sonqoykipi ninki:
Wawaykunaqa manan kanñachu,
manataqmi wawayoq kaytapas atinichu,
khayna karu llaqtapin preso jina kashanipas,
chhaynaqa, ¿piqpataq kay qowasqanku wawakunari?
¿Pitaq kay wawakunatari uywarqan?+
22 Tukuy munayniyoq Señormi, Jehová Diosmi nin:
Marq’ayninkupin churiykikunata apamunqaku,
much’unkupin ususiykikunata apamunqaku.+
23 Reykunan yanapasunki, servisunki,+
reykunaq ususinkunan uywasunki.
Ñaupaykipin pampakama k’umuykunqaku,+
chakiykipi jallp’a polvotan llaqwanqaku,+
chhaynapin yachanki noqa Jehová Dios kasqayta,
noqapi suyakuqkunaqa manan p’enqasqachu kanqaku”,+ nispa.
24 ¿Allin maqanakuq kallpasapa runamanta preso jap’isqankunata qechuyta atinkumanchu?
¿Sinchi millay runaq makinmanta presokunata librayta atinkumanchu?
25 Jehová Diosmi nin:
“Arí, kallpasapa runamantapas preso jap’isqankunataqa qechunqakun,+
millay runaq makinmantapas presokunataqa libranqakun.+
Qanwan maqanakuqkunawanmi noqaqa maqanakusaq,+
wawaykikunatan librasaq.
26 Qanta sufrichiqkunatan aychantaraq mijuchisaq;
yawarninkuwanmi misk’i vinowan jinaraq machanqaku.
Llapa runakunan yachanqaku noqa Jehová Dios kasqayta,+
salvaqniyki,+ rantiqniyki kasqayta,+
Jacobpa ancha atiyniyoq Diosnin kasqayta”,+ nispa.
50 Jehová Diosmi nin:
“¿Maymi t’aqanakusqayku papel?+
Mamaykichismanta t’aqakurqani chayqa rikuchiwaychis chay papelta.
¿Pimanpas manu kasqaymanchu venderqaykichis?
Qankunaqa juchaykichis jawan jujkunaman entregasqa karqankichis,+
juchaykichis jawan mamaykichispas apasqa kapurqan.+
2 ¿Imaraykutaq jamuqtiyri mana pipas karqanchu?
¿Imaraykutaq wajamuqtiyri mana pipas uyarikamurqanchu?+
¿Makiypi mana kallpa kananpaqchu piensarqankichis?
¿Libranaypaq mana atiyniyoq kanaypaqchu yuyaykurqankichis?+
Yachaychis, noqaqa rimarispallan lamar-qochata ch’akichini,+
rimarispallan mayukunatapas ch’aki pampaman tukuchini;+
chaypi challwakunataq unu mana kaqtin wañupunku jinaspa asnanku.
3 Noqan cielotaqa yana phuyuwan p’achachini,+
noqan qhasqa p’achawan churachini”, nispa.
Paymi sapa tutamantan rijch’achiwan,
paymi ninriyta kicharin yachayta uyarinaypaq.+
Manan qhepamanchu kutirirqani.+
6 Maqaqniykunamanmi wasayta kutirirqani,
sunkhayta t’iraqkunamanmi uyayta qorqani.
Uyaytapas manan pakarqanichu pisichawaqkunamanta ni thoqaykuwaqkunamantapas.+
7 Tukuy munayniyoq Señor Jehová Diosmi yanapawanqa.+
Manan jayk’aqpas pisipaqqa qhawarikusaqchu,
uyaytapas ch’ila rumiman jinan tukuchisaq.+
Manan pipas p’enqachiwanqachu.
8 Chaninpaq rikuwaqqa qayllaypin kashan.
¿Pin imanispapas juchachawanman?+
Kan chayqa jamuchun uya-uyapura rimasaqku.
¿Pin noqa contra imatapas niyta munashan?
Kan chayqa qayllaykamuchun.
9 Tukuy munayniyoq Señor Jehová Diosmi yanapawanqa.
¿Pin imamantapas juchachawanman?
Paykunaqa p’acha jinan mullphapunqaku.
Thutaq tukusqanmi kanqaku.
10 Jehová Diosta manchakuqkuna,
kamachinpa kunkanta uyariqkuna,+
mana k’anchay kasqan sinchi laqhayaqpiña* purirqankichis chaypas,
Diospa sutinpi confiaychis, Jehová Diosman jap’ipakuychis,
paypa yanapayninta maskhaychis.
11 Diosmi nirqan: “Ninata jap’ichiqkuna,
ninata ch’eqerichiqkuna,
chay ninaq k’anchayninpi puriychis,
ch’eqechisqaykichis nina sonqopi puriychis.
Kaytan makiymanta chaskinkichis:
Sinchi nanaywanmi kumpakunkichis.
51 ”Justiciata maskhaqkuna uyariwaychis,
Jehová Diosta maskhaqkuna ninriykichista kichariychis.
Allinta qhawariychis may qaqamantachus ch’eqtasqa karqankichis chayta,
may rumi-rumimantachus orqosqa karqankichis chayta.
2 Taytaykichis Abrahanta yuyariychis,
onqokuqniykichis Sarata+ yuyariychis.
3 Jehová Diosmi Sionta khuyapayanqa.+
Perqankunatan jujmanta jatarichinqa,+
ch’usaq pampankunatan Edén huertaman jina tukuchinqa,+
ch’in aqo pampakunatan Jehová Diosqa huertanman jina tukuchinqa.+
Chaypiqa kusikuyllan q’ochukuyllan kanqa,
graciasta qoy simikunallan, munay takikunallan uyarikunqa.+
4 Llaqtalláy, maki uyariway,
nacionnilláy, tukuy yuyay uyariway.+
Makiymi llaqtakunapaq justiciata ruwanqa.+
6 Umata oqarispa cielota qhawariychis,
pampaman k’umuykuspa jallp’ata qhawaykuychis,
cieloqa q’osñi jinan chinkaripunqa,
jallp’apas thanta p’acha jinan wisñirikapunqa,
chaypi tiyaqkunataq ch’uspi jina wañupunqaku.
7 Chanin kaqta reqsiqkuna uyariwaychis,
kamachisqayta sonqonpi jap’iqkuna uyariwaychis.+
Aman manchakunkichischu jallp’a runakunaq simintaqa,
aman khatatatankichischu* paykunaq k’amisqankuwanqa.
Justiciaymi ichaqa wiñaypaq kanqa,
salvacionniymi ichaqa watan-watan kanqa”,+ nispa.
9 Jehová Diospa makin, ¡rijch’ariy, jatariy!+
¡Kallpawan p’achakuy, atiywan churaykuy!
Ñaupa tiempokunapi jina jatariy,
ñaupa runakunaq kausasqan tiempopi jina sayariy.
¿Manachu qan Rahabta* ñut’urqanki?+
¿Manachu qan lamar-qochapi manchay animalta wañuchirqanki?+
10 ¿Manachu qan lamar-qocha unu ukhuta ch’akichirqanki?+
¿Manachu qan lamar-qochaq chaupinta ñanta kicharqanki?
¿Manachu qan rantisqaykikunata chayninta chimpachirqanki?+
11 Jehová Diospa librasqankunan kutimpunqa.+
May kusisqapunin paykunaqa kashanqaku,
kusikuyninkun llakitapas waqaytapas chinkachipunqa.+
12 Diosmi nin: “Noqan qankunataqa llakikuyniykichispi kallpachasaykichis.+
Chhaynaqa, ¿imaraykutaq qanri jallp’a runaq churinta manchakuwaq?+
¿Imaraykun q’omer qora jina ch’akipuq runaq churinta manchakuwaq?
13 ¿Imaraykun kamaqniyki Jehová Diosta qonqapunki?+
¿Imaraykun cielota mast’ariqta,+ kay pachaq cimentacionninkuna churaqta saqepunki?
Sapa p’unchaymi muyuykuqniykitaqa manchakusharqanki,
wañuchisunkimanpas jinataraqmi rikusharqanki.
¿Maypitaq kunanri kashan chay muyuykuqniykiq phiñakuynin?
14 Cadenawan wataspa k’umuchisqakunaqa libren kapunqaku,+
manan wañunqakuchu, manan t’oqomanpas jaykuchinqakuchu,
manan mijunankupas faltanqachu.
15 Noqaqa Diosniyki Jehová Diosmi kani,
lamar-qochata phoqchiqechiqmi kani,
lamar-qochata qaparichiqmi kani,+
ejercitokunata kamachiq Jehová Dios nisqan sutiyqa.+
16 Rimasqaytan simiykiman churasaq,
makiypa llanthunwanmi llanthusayki,+
chhaynapin cieloqa sayarichisqa kanqa,
jallp’a pachaq cimentacionninpas churasqan kanqa.+
Siontan nisaq: Qanmi llaqtay kanki,+ nispa.
17 ¡Jatariy! ¡Rijch’ariy! Jatariy Jerusalén,+
Jehová Diospa phiñakuyninta ujaq Jerusalén, sayariy.
Qanmi makiymanta chay copata ujarqanki,
chay kinray-kinray purichiq copatan llapanta tomarqanki.+
18 Manan mayqen wawaykikunapas kanchu pusanasuykipaq,
manan mayqen uywasqayki wawapas kanchu makiykimanta aysanasuykipaq.
19 Kay iskay llakikunan qanman chayamusunki.
Thunisqan suwasqan kanki, yarqaypin maqanakuypin tarikunki.+
¿Pin kunan qanta khuyapayasunki?
¿Pin qanta llakipayasunki?+
20 Wawaykikunan yuyay chinkasqa kashan,+
calle esquinakunapin wijch’u-wijch’u kashanku,
trampapi jap’isqa salqa ovejakuna jinan kashanku.
Paykunamanmi Jehová Diospa phiñakuynin chayamun,
Diosniykiq coleranmi paykunapi kashan”, nispa.
21 Llakisqa warmi, ama jinachu kay, kayta uyariy,
mana vinollawan machaq warmi, kayta uyariy.
22 Llaqtanman sayapakuq Señor Jehová Diosmi, qanpa Diosniykin nin:
“Kinray-kinray purichiqniyki copatan qechusayki,+
sinchi phiñakuyniy copatan qechusayki,
manañan kay copataqa jayk’aqpas tomankiñachu.+
23 Ñak’arichiqniykikunaq makinmanmi chay copata churasaq.+
¡Thallay, qan patantan purisaqku!, niqniykikunaq makinmanmi jap’ichisaq.
Qanpa wasaykiqa pampa jinan karqan,
paykunaq purinanku calle jinan karqan”, nispa.
52 ¡Sion,+ rijch’ariy! ¡Jatariy! ¡Kallpawan p’achakuy!+
¡Jerusalén, ch’uya llaqta, munay p’achaykiwan p’achakuy!+
Qan ukhumanqa manan pi qhelli runapas jaykumunqachu,
manan qhari kaynin qaracha mana kuchusqapas jaykumunqachu.+
2 Jerusalén, jatariy, polvota chhafchirikuy, tronopi tiyaykuy.
Sion llaqta, kunkaykipi cadenakunata paskakuy,
preso jap’iqniyki waskhakunata paskakuy.+
3 Jehová Diosmi khaynata nin:
“Qankunaqa mana qolqellapaqmi vendesqa karqankichis,+
mana qolqellawantaqmi rantisqapas kankichis”,+ nispa.
4 Tukuy munayniyoq Señor Jehová Diosmi nillantaq:
“Ñaupaqtaqa Egiptomanmi llaqtayqa jaykurqan, chaypin paykunaqa tiyapakurqanku,+
chaymantataq Asiria runakuna mana imallamanta ñak’arichirqanku”, nispa.
5 “Chhaynataq kashan chayqa, ¿imatataq ruwasaq?” ninmi Jehová Dios.
“Yanqamantan llaqtayta apapunku.
Kamachiqnin runakunan sarunchashanku,+
tukuy p’unchaymi sutiytapas pisichashanku”+ nispan nin Jehová Dios.
6 “Chaymi noqaqa llaqtayman sutiyta reqsichisaq,+
chay p’unchaymi paykunaqa yachanqaku noqa rimapayasqayta.
¡Arí, noqan paykunataqa rimapayashani!” ninmi Diosqa.
7 ¡May munaymi orqo patankunata allin willakuykunata apaqpa chakinqa!+
Thaj kay kananmanta willakuyta apaqpa chakinqa,+
allin ruwaykuna kananmanta willakuyta apaqpa chakinqa,
salvación kananmanta willakuyta apaqpa chakinqa.
Sionta “¡Diosniykin rey kapun!”+ niqpa chakinqa.
8 ¡Qhawariychis! Llaqta qhawaq runakunan wajakamushan,
llapankun kusisqa wajakamushanku.
Paykunaqa allintan rikunqaku Jehová Dios Sionta juñupusqanta.
9 Kusikuymanta qapariychis Jerusalenpi raqay-raqaykuna,*+
Jehová Diosmi llaqtanta khuyapayan,+ Jerusalentan jujmanta rantipun.+
10 Jehová Diosmi ch’uya makinta llapa nacionkunaman rikuchin;+
jallp’a pachaq k’uchunkunapiraqmi Diosninchispa salvay atisqanta rikunqaku.+
11 ¡Lloqsiychis, karunchakuychis, lloqsiychis chaymanta!+
¡Ama ima qhelli kaqtapas llamiychischu!+
Jehová Diospa ch’uya servicionkunata apaqkuna,+
paypa chaupinmanta lloqsipuychis,+ ama qhellichakuychischu.
12 Qankunaqa manan q’aqchasqa* jinachu lloqsinkichis,
manan phaway-phawayllachu ripunkichis,
Jehová Diosmi qankunaq ñaupaykichista rinqa,+
Israelpa Diosninmi qhepaykichistapas jamunqa.+
13 Kamachiyqa allin yuyaywanmi imatapas ruwanqa.+
Payqa jatun autoridadtan chaskinqa,
jatunchasqan, allin qhapaqchasqan kanqa.+
14 Paytaqa juj runakunamanta mastan uyanta k’irirqanku,
lliu runakunamanta mastan cuerpontapas k’irirqanku,
chaytan askha runakuna admirasqa qhawarqanku.
15 Chhaynatan payqa llapa nacionkunata admirasqata saqenqa.+
Llapa reykunan paypa ñaupanpiqa ch’in kapunqaku,+
paykunaqa mana jayk’aq rikusqankutan rikunqaku,
mana jayk’aq uyarisqankupin piensanqaku.+
53 ¿Pitaq iñirqan imachus willasqaykupi?+
¿Pimanmi Jehová Diospa atiyninta*+ rikuchikurqan?+
2 Payqa ch’ijchimuq k’allmacha jinan paypa* ñaupanpi wiñamunqa,+
ch’aki pampapi saphi jinan rijurimunqa.
Payqa manan allin rijch’ayniyoqpaschu ni respetanapaq jinapaschu kanqa;+
qhawarisqapas manan k’askakunapaq jinachu ni munakunapaq jinachu kanqa.*
3 Payqa pisichasqan, mana reparasqan karqan,+
nanayman yachasqan karqan, onqosqa runakuna ukhupin purirqan.
Pakasqa jinan uyanqa karqan.*
Pisichasqan karqan, mana valeqta jinan qhawarirqanchis.+
Noqanchismi ichaqa payta rikurqanchis Diospas castigashanman, paypas k’irishanman, ñak’arichishanman jinata.
Thaj kananchisraykun imaymana castigota aguantarqan,+
k’irisqa kasqanwanmi qhaliyachisqa karqanchis.+
Jehová Diosmi llapa runakunaq juchanta payman q’epirichirqan.+
Oveja jinan ñak’anaman apasqa karqan,+
willmanta rutuchikuq oveja jinan ch’inlla karqan,
manan imatapas rimarirqanchu.+
8 Comunta jap’ispan, mana chaninta juzgaspan aparqanku.
¿Pitaq maymantachus jamusqanta* yachayta munarqan?
9 Manaña ima millay kaqtapas ruwarqanchu chaypas,
manaña siminpipas engaño karqanchu chaypas,+
mana allin kausaq runakunawan kuskan sepulturata chaskirqan,+
qhapaq runakunawan kuskan p’ampasqa karqan.+
10 Jehová Diospa munayninmi karqan ñak’arinanpas sufrinanpas.*
Qanchus paypa vidanta juchaman urmasqamanta ofrendata jina jaywanki chayqa,+
rikunqan payqa miraynin runakunata, wiñaypaqmi kausanqapas;+
paywanmi Jehová Diospas munayninta junt’anqa.+
11 Payqa kusisqan kanqa ñak’arisqanmanta imakunachus kasqanta rikuspa.
Chanin kamachiypa+ imakunachus yachasqanwanmi jujkunapas chaninpaq jap’isqa kanqaku;+
paykunaq juchankutapas paymi apapunqa.+
12 Chayraykun jujkuna ukhupi payman tupaqta qosaq.
Payqa atiyniyoqkunawanmi guerrapi imakunachus qechusqanta t’aqanakunqa.
Payqa wañuymanmi vidanta entregarqan,+
juchasapakunawan kuskan yupasqa karqan,+
askha runakunaq juchantan apapurqan,+
juchasapakunaq favorninpin sayarirqan.+
54 “¡Mana wijsallikuyta atiq warmi,+ kusikuy!
¡Mana jayk’aq onqokuq warmi, q’ochukuy!+
Onqokuy nanaywan mana jap’ichikuq warmi,+ ancha kusikuymanta qapariy.
Wijch’usqa warmiq wawankunan askha kapun,
qosayoq warmiq wawankunan ichaqa pisi kapun”+ ninmi Jehová Dios.
2 “Karpaykita astawan jatunyachiy,+
tiyasqayki toldoq telankunata astawan mast’ariy,
ama jark’akuspa waskhankunatapas astawan chutariy,
estacankunatapas allinta takay.+
3 Pañaman lloq’eman iman mast’arikunki.
Mirayniyki runakunan nacionkunata jap’ikapunqaku,
ch’usaq llaqtakunapin tiyapunqaku.+
4 Ama manchakuychu,+ manan p’enqachisqachu kanki,+
ama pisipaqpas qhawarikuychu, manan engañasqachu rikukunki.
Sipas kashaspa p’enqaypi tarikusqaykitaqa qonqapunkin,
viuda kasqaykitapas manan yuyarinkiñachu” ninmi Dios.
5 “Ancha jatun kamaqniykiqa+ qosayki jinan,*+
payqa* ejercitokunata kamachiq Jehová Diosmi,
Israelpa ch’uya Diosninmi, rantiqniyki Diosmi.+
Llapa jallp’a pachaq Diosnin nisqan kanqa.+
6 Jehová Diosqa wijch’usqa warmita jina, qosanpa saqerparisqan khuyay llakisqa warmita jinan wajamurqasunki,+
sipas kayninpi casarakuq wijch’usqa warmita jinan wajamurqasunki” ninmi Diosniyki.
7 “Juj ratullan saqerparirqayki,
ichaqa ancha khuyapayaywanmi kutichimusayki.+
8 Sinchi colerapin juj ratulla uyayta qanmanta pakarqayki,+
ichaqa wiñaypaqmi mana tukukuq munakuyniyqa,*
9 “Kaykunaqa Noepa p’unchayninkuna jinan noqapaqqa.+
Imaynan Noepa tiemponpi jurarqani jallp’a pachaman amaña unu junt’ananpaq,+
chhaynatan kunanpas jurani amaña jayk’aqpas qan contra phiñakunaypaq.+
10 Orqokunaña juj ladoman astakunman chaypas,
moqokunaña chhafchirisqa kanman chaypas,
mana tukukuq munakuyniyqa qanllapin kashanqa,+
thaj kay kananpaq rimanakuyniypas manan kuyurinqachu”+ nispan nin khuyapayaqniyki Jehová Dios.+
11 “Yau llakisqa warmi,+ sinchi wayraq sinchi paraq waqtasqan warmi,+
allin tupachisqa cementowanmi rumiykikunata perqasaq,
zafiro rumikunawanmi cimentacionniykikunata churasaq.+
12 Perqayki patapi torreykikunatapas rubí rumikunawanmi ruwasaq,
punkuykikunatapas nina jina k’anchashaq rumikunawanmi ruwasaq,
llaqta muyuriq perqaykikunatapas ancha munay rumikunawanmi perqasaq.
13 Llapa wawaykikunan Jehová Diospa yachachisqan kanqa,+
wawaykikunaq thaj kayninqa mana tukurikuqmi kanqa.+
14 Chanin kay patapin allin tajyachisqa kanki.+
Manan ima ñak’ariypas chayamusunkichu,+
manan imatapas manchakunkichu, manan imamantapas khatatatankichu,*
manchakuyqa manan atipasunkichu.+
15 Manan pitapas qan contra maqanakuqtaqa kachamusaqchu,
ichaqa pipas qanwan maqanakuq jamunqa chayqa, atipasqan kanqa”+ ninmi Diosqa.
16 “Noqan kamarqani fierro takaq runataqa,
payqa fierro unuyachiq sansatan phukun,
takashaspallan juj maqanakuna armata orqon.
Noqan kamarqani wañuchiq runatapas.+
Chaykunaqa Jehová Diospa kamachinkunaq herencianmi,
paykunaq chanin kayninqa noqamantan jamun” ninmi Jehová Diosqa.+
55 ¡Qankuna ch’akisqakuna, jamuychis,+ kaypin unu kashan!+
¡Mana qolqeyoqkuna, jamuychis, mana qolqellawan mijukuychis!
Mana qolqellawan vinotapas lechetapas apakuychis,+ manan k’atatapas pagankichischu.+
2 ¿Imaraykun mana alimentoyoq yanqa mijunapi qolqeta gastashankichis?
¿Imaraykun sasawan tarisqaykichista mana sajsachikuq yanqa cosaskunapi usuchishankichis?
Tukuy yuyaywan uyariwaychis: Allin mijunata mijuychis,+
alimentoyoq mijunakunata, sumaq mijunakunata mijuychis.+
3 Tukuy yuyaywan uyariwaychis, kayman jamuychis.+
Uyariychis, chhaynapin kausankichis,
mana tukukuq munakuyniypi* Davidman prometesqayman jinan
qankunawan wiñaypaq rimanakusaq,+
chay promesaqa confianapaq jinapunin.+
5 Mana reqsisqayki naciontan wajanki,
mana reqsiqniyki nacionmi qanman phawarimunqa,
Jehová Diosrayku,+ Israelpa ch’uya Diosninraykun qanman jamunqaku,
paymi qanta jatunchasunki.+
7 Mana allin ruwaq runaqa saqepuchun chay ñanninta,+
millay runapas wijch’upuchun mana allin piensayninta,
jinaspa Jehová Diosman kutipuchun, payqa khuyapayanqan payta,+
Diosninchisman jampuchun, payqa llapantan perdonanqa juchankunata.+
8 Jehová Diosmi nin: “Noqaq piensayniyqa manan qankunaq piensayniykichis jinachu,+
ruwasqaykunapas manan qankunaq ruwasqaykichis jinachu.
9 Imaynan cielopas jallp’amanta aswan altopi kashan,
chhaynan ruwasqaykunapas ruwasqaykichismanta aswan altopi kashan,
piensayniypas piensayniykichismanta aswan wichaypi kashan.+
10 Imaynan parapas rit’ipas cielomanta chayamuspa jallp’ata allinta apichan allinta joq’on,
manataq kutinchu pampapi imaymana kaqkunata wiñachimunankama,
chajra llank’aqpaq mijuyta wiñachinankama, mijuqpaqpas mijuyta qonankama,
11 chhaynallataqmi kanqa simiymanta lloqsimuq rimasqaywanpas.+
Manan jinallaqa kutimunqachu,+
tukuy ima munasqaytan ruwanqa,+
imapaqchus kachamurqani chaytan llapanta junt’anqa.
Chayamuqtiykichismi orqokuna moqokuna kusikuymanta qaparinqaku,+
campopi sach’akunapas kusisqan t’aqllarikunqaku.+
13 Kiskakunaq wiñananmantan enebro sach’akuna wiñanqa.+
Kisakunaq wiñananmantan arrayán sach’akuna wiñanqa.
Chaykunawanmi Jehová Diosqa allin reqsisqa kanqa,+
wiñaypaq señal jinan chayqa kanqa, manan chinkanqachu”, nispa.
56 Jehová Diosmi khaynata nin:
“Chanin kaqman sayapakuychis,+ allin kaqta ruwaychis,
salvanay p’unchayqa ñan chayamushanña,
chanin ruwasqaypas sut’i rikusqan kanqa.+
2 May kusisqan chaykunata ruwaq runaqa,
may kusisqan chayman k’askakuq runaqa,
jinallataq samana p’unchayta waqaychaqpas, mana qhellichaqpas,+
makinta mana allin ruwaymanta waqaychaqpas.
3 Jehová Diosman jujllachakuq waj llaqtayoq runaqa+ ama nichunchu:
Jehová Diosqa t’aqawanqachá llaqtanmantaqa, nispaqa.
Wawayoq kayta mana atiq runapas* ama nichunchu:
Noqaqa ch’akisqa sach’a jinan kani, nispaqa”.
4 Jehová Diosmi paykunamanta nin:
“Wawayoq kayta mana atiq runakunachus samana p’unchayta respetanqaku,
munayniyman jinachus kausanqaku,
rimanakusqay simimanchus jap’ipakunqaku chayqa,
5 wasiypin juj saywata ruwachipusaq,
llaqtay perqa ukhupin sutinta qelqachisaq;
chayqa churimantapas ususimantapas aswan allinmi kanqa.
Chaymantapas sutintaqa wiñaypaqmi qelqachisaq,
mana jayk’aq chinkaqmi chay sutiqa kanqa.
6 Waj llaqtayoq runakunachus Jehová Diosman jujllachakunqaku,
paytachus servinqaku, sutintachus munakunqaku,+
Jehová Diospa kamachikusqanman jinachus kausanqaku,
samana p’unchaytachus respetanqaku, manataq qhellichanqakuchu,
rimanakusqay simimanchus jap’ipakunqaku chayqa,
7 ch’uya orqoymanmi pusakampusaq,+
mañakuna wasiypin payta kusichisaq.
Chaskisaqmi altarniyman apamusqan ruphachina ofrendantapas sacrificiontapas.
Wasiyqa llapa llaqtakunaq mañakunan wasi nisqan kanqa”,+ nispa.
8 Tukuy munayniyoq Señor Jehová Diosmi, Israelmanta ch’eqesqakunata juñumuqmi+ nin:
“Kay juñusqakunamanmi jujkunatawan yapamusaq”,+ nispa.
9 Jamuychis campopi salqa animalkuna,
sach’a-sach’api salqa animalkuna,
llapaykichis jamuychis,+ kayta mijuychis.
10 Paypa qhawaqninkunaqa ñausakunan,+ mana reparaqkunan kanku,+
upa alqokunan, mana kanikuqkunan kanku.+
Sama-samarispan chutarayanku, puñuyllan puñunku.
Uywata michispapas manan imatapas reparankuchu.+
Sapankan maychus rinankuman rinku,
paykunaq munaynillankutan maskhanku,
engañaspan imatapas tarinku, ninkutaq:
12 “Jamuychis, vinotan apamusaq,
machachikuq ujanata amikunanchiskama ujasun.+
¡Paqarinqa kunan jinan munay kanqa, aswan munayraqmi kanqapas!”, nispa.
57 Chanin runan wañun,
manataqmi pipas chayman cuentata churanchu.
Dios sonqo runakunan wañuyman apasqa kanku,+
manataqmi pipas reparanchu chanin runa apasqa kasqanta,
mana allin kausaymanta librasqa kasqanta.
2 Payqa thaj kaymanmi jaykun.
Allin kausaqkunaqa puñunankupin* samashanku.
3 “Qankuna, layqa warmiq wawankuna, jamuychis,
jujwan pantaqkunaq churinkuna, qayllaykamuychis,
ramera warmikunaq wawankuna, kayman jamuychis.
4 ¿Pitan qankuna asipayashankichis?
¿Pitan qankuna pisichashankichis?
¿Pitan simiykichista jatunta kichasparaq qalluykushankichis?
¿Manachu qankunaqa juchasapakunaq wawankuna kashankichis?
¿Manachu engañaqkunaq churinkuna kashankichis?+
5 ¿Manachu qankunaqa sach’a-sach’a ukhukunapi,+ jatun sach’a k’uchukunapi jucha ruwaqkuna kashankichis?+
Qankunaqa wayq’okunapimá riki wawaykichiskunata wañuchirqankichis,+
qaqa k’ajtukunapimá riki wawaykichiskunata sipirqankichis.
6 Wayq’okunapi llusk’a rumikunan herenciayki kanqa.+
Chay rumikunallan qanpaqqa kanqa.
Chaykunamanmi qanqa vino ofrendakunatapas regalokunatapas jaywashanki.+
¿Kusikunqan chaykunawan, nishawankichu?
7 Jatun orqo patapin qanqa puñunaykita mast’akurqanki,+
chay patamanmi seqarqanki sacrificiokuna jaywaq.+
8 Punku qhepamanmi, punkuq k’aspinmanmi idolota warkurqanki.
Noqata qonqaspan p’achaykita ch’utikurqanki,
puñuna pataman seqaspan suchurirqanki.
Paykunawanmi rimanakurqanki.
9 Aceiteta aparikuspan Melecman* jaykurqanki,
askha q’apaq jawina aparisqan jaykurqanki.
Willaqniykikunatapas karumanmi kacharqanki,
chaymantataq Sepulturaman* uraykurqanki.
10 Sayk’usqallañan kayman jaqayman purirqanki,
manataqmi jayk’aqpas nirqankichu: Yanqan purishani, nispaqa.
Aswanmi jujmanta kallpata jap’irqanki,
chaymi mana sayk’uspa purishallanki.
11 ¿Pitan manchakurqanki chaymi llullakurqanki?+
¿Imaraykun mana yuyariwarqankichu?+
¿Imaraykun simiyta mana kasukurqankichu?+
Noqaqa karullapin karqani, ch’inllan qhawarirqayki.+
Chaymi qanqa mana noqataqa manchakuwankichu.
12 Chanintan ruwashani nisqaykitan sut’iman orqosaq,+
imakunachus ruwasqaykitan alayriman churasaq,+
¿imaynallatas chay yanapasunki, imallapaqsi servisunki?+
13 Juñusqayki idolokunaq yanapaynintan mañakunki,
paykunaqa manan uyarimusunkichu nitaq librasunkichu.+
Wayran paykunataqa apapunqa,
juj phukuyllapin paykunaqa ch’usaqman tukupunqaku.
Noqapi pakakuqmi ichaqa kay jallp’ata jap’ikapunqa,
ch’uya orqoypin payqa tiyapunqa.+
14 Khaynatan nikunqa: ¡Juj ñanta ruwaychis! ¡Juj ñanta kichaychis!+
Llaqtaypa purinan ñanmanta llapa urmachiqta wijch’uychis, nispa” ninmi Dios.
“Noqaqa altopin tiyani, ch’uya tiyanapin tiyani,+
tiyallanitaqmi ñak’ariqkunawanpas humilde sonqokunawanpas,*
chhaynapi chay ñak’ariqkunata kallpacharinaypaq,
humilde sonqokunatapas sayarichinaypaq.+
16 Noqaqa manan wiñaypaqchu paykuna contra kasaq,
manan wiñaypaqchu paykunapaq renegasaq,+
mana chayqa noqaq causaypichá runakuna pisipapunman,+
samarispa kausaq llapa kamasqaykunachá pisi kallpayapunkuman.
17 Juchapi purisqankuraykun sinchita phiñakurqani,
engañowan imatapas tarisqankuraykun mayta renegarqani,+
chaymi paykunataqa castigarqani, renegaypin uyaytapas pakakurqani.
Chaywanpas payqa jinallan mana kasukuspa purirqan,+
sonqonpa munayninman jinan kausarqan.
18 Yachanin imayna kausasqanta,
chaywanpas jampispan+ noqa pusapusaq;+
yapamantan kallpachasaq paytapas+ paywan waqaqkunatapas”,+ nispa.
19 “Runakunaq siminpin jatunchay simikunata kamashani.
Qayllapi kaqkunapas karupi kaqkunapas chaskishallanqakun thaj kayta,+
noqan paykunataqa qhaliyachisaq” ninmi Jehová Dios.
20 “Millay runakunaqa mana sayaspa aytikuq lamar-qocha jinan kanku,
qocha yuyutapas t’urutapas wijch’umuq qocha jinan kanku.
21 Millay runakunapaqqa manan thaj kausay kanchu” ninmi Diosniyqa.+
58 Diosmi niwan: “¡Kunkayoqta wajakuy, ama upallaspa qapariy!
Waqraq tocayninta jina wajakuy.
Noqa contra sayarisqanta llaqtayman willamuy,+
Jacobpa mirayninman juchankunata rikuchimuy.
2 Paykunaqa p’unchay-p’unchaysi maskhawanku,
ñanniykunatas reqsiyta munashanku,
chanin ruwaq nación jinaraqsi maskhashawanku,
Diosninkuq kamachisqanta mana saqeq jinaraqsi purishanku.+
Paykunaqa Dios sonqopas kankuman jinaraqmi rimanku,+
chaninta imatapas ruwanaytan munanku, ninkun:
3 Noqaykuqa ayunashaykun, ¿imaraykutaq chaytari mana qhawarimunkichu?+
Juchaykumantapas maytan pesapakushayku, ¿imaraykun chaytapas mana reparankichu?,+ nispa.
Ayunasqaykichis p’unchayqa munasqallaykichistan qankunaqa ruwankichis,
llank’aqniykichiskunatapas sinchitan sarunchankichis.+
4 Ayunoykichisqa maqanakuypin discutiypin* tukun,
qankunaqa mana khuyapayaspan* pitapas saqmankichis.
Chhaynatataq ayunashankichis chayqa, ¿imaynapitaq janaq pachapiri kunkaykichis uyarikunman?
5 Arí, ayunasqaykichis p’unchayqa pesapakunkichismi,
t’otora jinan k’umurayankichis,
qhasqa p’achawan churakuspan uspha patapi kumparayankichis.
Ichaqa, ¿chhayna ayunanaykichistachu noqa munayman?
¿Diosniykichis Jehová Dios chaywan kusikuymanchu?
6 Manan. Noqaqa khayna ayunanaykichistan munani:
Ñak’arichiq cadenakunata kacharipuychis,
yugoq waskhankunata paskapuychis,+
ñak’arichisqa kaqkunata kacharipuychis,+
llapa yugokunata p’akipuychis.
7 Yarqasqakunamanpas t’antaykichista qoykuychis,+
mana wasiyoqkunatapas wajchakunatapas sumaqta chaskiychis,
mana p’achayoqkunatapas p’achachiychis,+
familiaykichistapas sumaqta qhawariychis.
8 Chaytachus ruwanki chayqa, pacha illarimuy jinaraqmi k’ancharinki,+
ratullan qhaliyapunki.
Chanin kayniykipas ñaupaykitan purinqa,
Diosniyki Jehová Diospa jatun kaynintaq qhepaykita jamunqa.+
9 Wajakuqtiykipas Jehová Diosniykiqa uyarimusunkin;
yanapayta mañakuqtiykin nimusunki: ¡Kaypin kashani!, nispa.
Ñak’arichiq yugotachus wijch’upunki,
amañachus pitapas t’oqsinki,* nitaq millaytachu rimanki,+
10 qanman gustaq mijunatachus yarqasqaman qonki,+
ñak’ariqmanchus imachus faltasqanta qonki chayqa,
k’anchayniykiqa tuta ukhupi jinan k’ancharinqa,
11 Diosniyki Jehová Diosqa tukuy tiempon pusasunki,
ch’aki pampakunapipas ima munasqaykitan qosunki,+
tulluykikunatapas allin kallpayoqmanmi tukuchinqa,
allin qarpasqa huerta jinan kanki,+
mana ch’akiq pujyu jinan kanki.
12 Qanraykun raqay-raqaykunapas* jujmanta perqasqa kanqa,+
qanmi ñaupa runakunaq cimentacionninta jujmanta churanki.+
Thunisqakunata jatarichiq nisqan kanki,+ ñankunata allichaq nisqan kanki,
chay ñan patakunapin jujmanta tiyapunqaku.
13 Qanchus samana p’unchayta respetanki,
chay ch’uya p’unchayniyta respetaspachus munayniyki maskhayta saqenki,+
chay p’unchaymantachus may gustowan rimanki,
Jehová Diosniykiq ch’uya p’unchayninta jinachus qhawarinki,
may jatun p’unchayta jinachus qhawarinki,+
munayniyki maskhanaykimantaqa chay p’unchaytachus waqaychanki,
manataq yanqa rimaykunatapas rimankichu chayqa,
14 Diosniyki Jehová Diosmi kusikuyniyki kanqa,
orqo patakunantan phawachisayki.+
Ñaupa taytayki Jacobpa chaskisqan herenciamantan mijuchisayki,+
noqa Diosniyki Jehová Diosmi chayta nini”, nispa.
59 Jehová Diospa makinqa manan juch’uychu mana salvananpaqqa,+
ninrinqa manan roqt’uchu mana uyarinanpaqqa.+
2 Qankunaq juchaykichismi Diosniykichismantaqa t’aqasunkichis.+
Juchaykichisraykun payqa uyanta pakan,
mana allinkuna ruwasqaykichisraykun mana uyarimunchu.+
3 Qankunaq makiykichispas yawarkamallañan kashan,+
dedoykichisqa juchaq atipasqanmi kashan.
Simiykichismantaqa llullakuyllan lloqsimun,+
qalluykichispas mana chanin rimayllatan paqarichin.
4 Manan pipas justicia kananpaqqa wajakunchu,+
juiciomanpas llulla simikunatan apanku.
Paykunaqa ch’usaq kaqkunapin confianku,+ yanqa rimaykunatan rimanku.
Mana allin kaqtan wijsallikunku, mana allin ruwaytan onqokunku.+
5 Sinchi picakuq mach’aqwaypa runtuntan oqllanku,
chay runtuta mijuqqa wañunqan;
p’akikuq runtumantaqa mach’aqwaymi lloqsimunqa.
Chaymantapas paykunaqa araña llikakunatan tejenku.+
6 Chay llikaqa manan p’achakunapaqqa servinchu,
manan p’istukunapaqpas valenchu.+
Paykunaqa mana allinllatan imatapas ruwanku,
makinkupas mana chanillantan ruwan.+
7 Chakinkuqa mana allin ruwaymanmi ima jinaraq phawan,
mana juchayoq runaq yawarnin jich’aqmi apurasqa phawan.+
Paykunaqa mana allin kaqkunallapin piensanku;
thuniypi runa sufrichiypi imallan purinku.+
8 Manan thaj ñantaqa reqsinkupaschu,
paykunaq ñanninkuqa q’ewi-q’ewin kashan,
chay ñanpiqa manan chanin ruway kanchu,+
pipas chay ñanman saruykuqqa manan thaj kayta tarinqachu.+
9 Chayraykun justiciaqa noqaykumanta karupi kashan,
chanin kaypas manan chayamuwankuchu.
K’anchaytaña suyakushayku chaypas, laqhayaqllan* kashan,
p’unchaytaña suyakushayku chaypas, tutallapin purishayku.+
10 Ñausakuna jinan perqata llamipakuspa purishayku,
mana ñawiyoqkuna jinan llamipakuspa-llamipakuspa purishayku.+
Tutayashanmanñapas jinan chaupi p’unchaypi laq’a-laq’a purishayku,
kallpasapa runakuna ukhupiqa wañusqa jinan kayku.
11 Llapallaykun oso jina qaparkachashayku,
urpi jinan khuyayta qhorqoyashayku.
Justicia kanantan suyakushayku, manataq justiciaqa kanchu,
librasqa kaytan munashayku, manataq pipas libraqniyku kanchu.
12 Contraykipi juchallikusqaykuqa nishu jatunpunin,+
juchaykuqa sut’itan riman noqaykuq contraykupi.+
Allintan yachayku qan contra juchallikusqaykuta,
allintan yachayku imakunapichus pantasqaykuta.+
13 Qan contran Diosniyku Jehová juchallikuyku, qan contran rimapakuyku,
qanmanmi wasaykuta kutirimuyku, qantan qhepanchaykiku.
Simiykupipas runa ñak’arichiyllan, qan contra jatariyllan karqan,+
llullakuytan wijsallikurqayku, yanqa rimaykunatan sonqoykupi paqarichirqayku.+
14 Justiciatan qhepaman kutichikun,+
chanin kaytaq karullapi qhepakun,+
cheqaq kaqtaq* plazapi wijch’ukun,
allin kaqtaq mana jaykumuyta atinchu.
Jehová Diosqa manan chanin kayta rikurqanchu,+
manan imapas sonqonpaq jinaqa karqanchu.
16 Chanin runataqa manan jujtapas tarirqanchu,
admirakurqanmi mana yanapakuqkunata tarispa,
chaymi payqa makinwan paykunata salvarqan,
chanin kayninwanmi chayta ruwarqan.
17 Justiciawanmi maqanakuna chalecowan* jina churakurqan,
salvasqa kananwanmi cascowan jina umanman churakurqan,+
vengakunan p’achawanmi p’achakurqan,+
may sientesqanwanmi capawan jina p’istukurqan.
18 Imachus qonantan paykunaman qonqa;+
contranpi kaqkunamanmi k’araq phiñakuyninta chayachimunqa,
enemigonkunamanmi castigonta chayachimunqa.+
Islapi kaqkunamanpas imachus chayachinantan chayachinqa.
19 Inti jaykuy ladopi kaqkunan Diospa sutinta manchakunqaku,
inti lloqsimuy ladopi kaqkunataq Jehová Diospa jatun kayninta manchakunqaku.
Payqa askha jamuq mayu jinan phawamunqa,
Jehová Diospa atiyninpa tanqasqan unu jinan phawamunqa.
20 “Rantiqmi+ Sionman jamunqa,+
Jacobpa miraynin runakunamanmi jamunqa,
paykunamanta jucha saqeqmanmi jamunqa”+ ninmi Jehová Dios.
21 “Noqan paykunawan rimanakuni”+ ninmi Jehová Dios. “Qanman qosqay espirituyqa,* simiykiman churasqay rimaykunaqa, manan qanmantaqa qechusqachu kanqa. Manan qechusqachu kanqa wawaykikunamantapas ni paykunaq wawankunamantapas. Kunanmanta wiñay-wiñaypaqmi chhayna kanqa” ninmi Jehová Diosqa.
60 Diosmi nin: “Yau warmi, ¡sayariy,+ k’anchariy!
K’anchayniykiqa kaypiñan kashan.
Jehová Diospa lliflli kayninmi k’anchaykamusunki.+
2 Kay pachan laqhayapunqa,*
nacionkunatan yana phuyu junt’aykunqa;
qanmanmi ichaqa Jehová Dios k’anchaykamusunki,
qanpin lliflli kaynin rikukunqa.
4 ¡Umaykita oqariy, muyuriqniykita qhawariy!
Llapa paykunan juñusqa kanku, qanmanmi jamushanku.
5 Chay tiempopin chayta rikunki, jinan uyaykiraq k’ancharinqa,+
sonqoykipas ancha kusikuymantan astawanraq phataqyanqa.
Lamar-qochaq qhapaq kayninkunan qanman jamunqa,
nacionkunaq tukuy ima kaqninkunan qanman jamunqa.+
6 Camellokunan mana yupay atiyraq jallp’aykiman junt’aykamunqa,
Madián ladomanta Efá ladomanta+ malta camellokunan jamunqa.
Saba ladomantan llapa runakuna jamunqaku,
qori aparisqa, yuraq incienso* aparisqa iman jamunqaku.
Paykunaqa lliupa ñaupanpin Jehová Diosta jatunchanqaku.+
7 Quedarpa+ llapa uywankunan qanpaq juñusqa kanqaku.
Nebayojpa+ ovejankunapas makiykipin kanqaku.
8 ¿Pikunan kayta phuyu jinaraq phawashanku?
¿Pikunan kayta t’oqonkuman phawaq urpi jinaraq phalashanku?
9 Islakunaqa noqapin suyakunqaku.+
Tarsis barcokunan ñaupaqta rishanku,
wawaykikunata karumanta apamuqmi rishanku,+
qorintinta qolqentinta apamuqmi rishanku,
paykunan jamunqaku Diosniykichis Jehová Diosta jatunchaq, Israelpa ch’uya Diosninta alabaq;
paymi qankunata munayman tukuchisunkichis.+
10 Waj llaqta runakunan perqaykikunata perqapusunkiku,
paykunaq reyninkunan kamachiykita ruwanqaku.+
Noqaqa sinchi phiñakuyniypin castigarqayki,
ichaqa sumaq sonqo kayniypin khuyapayasayki.+
11 Punkuykikunaqa manan jayk’aqpas wisq’akunqachu,+
kichasqallan kanqa tutapas p’unchaypas,
llapa nacionkunan imaymanakunata apamusunki,
reyninkuqa paykunaq ñaupankutaraqmi jamunqaku.+
12 Qanta mana serviq nacionkunaqa chinkachisqan kanqaku,
paykunaqa ch’usaqman tukuchisqan kanqaku.+
13 Líbano wichaymantan munay sach’akuna qanman jamunqa,+
jamunqakun enebro sach’akunapas, ciprés sach’akunapas, fresno sach’akunapas,+
chaykunan ch’uya wasiyta munayman tukuchinqa,
chaki sarunaytapas munaymanmi tukuchisaq.+
14 Sarunchaqniykikunaq wawankunan jamuspa qanman k’umuykunqaku,
pisichaqniykikunan chakiykiman k’umuykunqaku,
paykunan sutichasunkiku: Jehová Diospa llaqtan, Israelpa ch’uya Diosninpa Sion orqon,+ nispa.
15 Wijch’urqaykiña chaypas, cheqnisqaña karqanki chaypas,
manaña pipas qanman muyuykamurqasunkichu chaypas,+
noqan qanta runakunaq alabakunanman tukuchisayki,
llapa nacionkunaq wiñay-wiñaypaq kusikunanmanmi tukuchisayki.+
16 Nacionkunaq lechentan ujanki,+
reykunaq qhapaq kayninmantan mijunki;*+
allintan yachanki noqa Jehová Dios salvaqniyki kasqayta,
Jacobpa ancha atiyniyoq Diosnin rantiqniyki kasqayta.+
17 Cobreq rantinpin qorita apamusayki,
fierroq rantinpin qolqeta apamusayki,
maderaq rantinpin cobreta apamusayki,
rumiq rantinpin fierrota apamusayki.
Thaj kaytan qankuna qhawaqta churasaq,
chanin kaytataq qankuna kamachiqta churasaq.+
18 Llaqtaykipiqa manañan uyarikunqachu maqanakuymanta rimay,
linderoyki ukhupiqa manañan uyarikunqachu thuniymanta rimay.+
Llaqta perqaykikunatan Salvaq nispa sutichanki,+
punkuykikunatataq Jatunchaq nispa ninki.
19 P’unchayqa manañan intiq k’anchayninwanñachu k’anchakunki,
tutapas manañan killaq k’anchayninwanñachu k’anchakunki.
Diosniyki Jehová Diosmi k’anchayniyki kanqa, wiñaypaqmi k’anchasunki,+
paypa k’anchayninmi ancha munayman tukuchisunki.+
20 Intiykiqa manan jayk’aqpas chinkaykunqañachu,
killapas manan jayk’aqpas wañunqañachu.
21 Llaqtayki runakunaqa chaninkaman kanqa,
paykunan kay jallp’ata wiñaypaq jap’ikapunqaku.
22 Pisilla kaqmi waranqa kapunqa,
juch’uypaq qhawarisqan jatun nación kapunqa.
Noqan chaykunata tiempollanpi junt’achisaq,
noqa Jehová Diosmi usqhaylla junt’achisaq”, nispa.
61 Tukuy munayniyoq Señor Jehová Diospa espiritunmi* noqapi kashan,+
Jehová Diosmi ajllawan llamp’u sonqokunaman allin willakuykunata willanaypaq.+
Paymi kachamuwan llakisqa sonqokunata jampinaypaq,
wisq’asqa kaqkunaman kacharichisqa kanankumanta willanaypaq,
presokunaq ñawinku kichasqa kananmanta willanaypaq,+
2 Jehová Diospa khuyapayanan watamanta willanaypaq,
Diospa vengakunan p’unchaymanta willanaypaq,+
llakipi tarikuqkunata kallpachanaypaq,+
3 Sionrayku waqaqkunata sumaqta qhawarinaypaq,
paykunaman uspha qonaymantaqa munay coronata qonaypaq,
sinchi llakikuy qonaymantaqa kusikuy aceiteta qonaypaq,
khuyay kayta qonaymantaqa jatunchay capata qonaypaq.
Paykunaqa chanin ruwaq jatun sach’akuna nisqan kanqaku,
Jehová Diospa plantankunan kanqaku,
chaykunawanmi payqa jatunchasqa kanqa.+
4 Paykunan raqay-raqay* wasikunata wajmanta sayarichinqaku,
unay tiempo ch’usaqyachisqa llaqtakunatan jatarichinqaku,+
llapa thunisqa llaqtakunatan sayarichinqaku,+
unayña thunisqa llaqtakunatan wajmanta perqanqaku.+
5 “Mana reqsisqaykichis runakunan jamuspa uywaykichista michipusunkichis,
waj llaqtayoq runakunan+ chajraykichista uvasniykichistapas llank’apusunkichis.+
6 Qankunaqa Jehová Diospa sacerdotenkuna nisqan kankichis,+
Diosninchispa kamachinkuna nisqan kankichis;
nacionkunaq kaqninkunawanmi kausankichis,+
chaykunamantan may kusisqa rimankichis.
7 P’enqaypi kanaykichismantaqa junt’a yapayuqtan bendicionta chaskinkichis.
Pisichasqa kananmantaqa imachus chaskisqanmantan llaqtayqa kusisqa qaparinqa.
Paykunaqa askha yapayoqtan jallp’ankupi bendicionta chaskinqaku.+
Kusikuyninkupas wiñay-wiñaypaqmi kanqa.+
8 Noqa Jehová Diosqa chanin kaq ruwaytan munakuni,+
suwakuyta mana chanin kaqta iman ichaqa cheqnikuni.+
Paykunamanqa chanintan pagonkuta qopusaq,
paykunawanmi wiñaypaq rimanakusaq.+
9 Paykunaq miraynin runakunaqa lliu nacionkunapin allin reqsisqa kanqaku,+
lliu llaqtakunapin llapa runaq reqsisqan kanqaku.
Paykunata rikuq runakunaqa,
Jehová Diospa bendecisqan runakunata jinan qhawarinqaku”.+
10 Jehová Diosraykun mayta kusikusaq.
Diosniyraykun may kusisqa kasaq.+
Paymi salvana p’achawan p’achachiwan,+
chanin ruway capawanmi p’istuykuwan.
Noqaqa casarakunanpaq rimaykusqa uma k’uyunayoq* qhari jinan kashani,+
casarakunanpaq munaychasqa sipas jinan kashani.
11 Imaynan jallp’aqa imaymanata ch’ijchichimun,
imaynan huertapas imaymana plantasqata wiñachimun,
chhaynatan tukuy munayniyoq Señor Jehová Diospas ruwanqa,
llapa nacionkunaq ñaupanpin justiciata wiñachimunqa,+
llapa runakunawanmi jatunchachikunqa.+
62 Sionraykun mana ch’inllachu kasaq,+
Jerusalenraykun mana jinallachu kasaq.
2 “Yau warmi,+ nacionkunan chanin kasqaykita rikunqaku,
llapa reykunan may jatun kasqaykita rikunqaku.+
Mosoq sutiwanmi sutichasqa kanki,+
Jehová Dios kikinmi chay sutita churasunki.
3 Jehová Diospa makinpin munay corona jina kanki,
Diosniykiq makinpin reypa munay uma k’uyunan jina kanki.
Aswanmi Payqa Kusikunaymi+ nispa nisunkiku,
llaqtaykitapas Casarasqa Warmi nispan ninqaku.
Jehová Diosmi qanwan mayta kusikunqa,
llaqtaykipas casarasqa warmi jinan kanqa.
5 Imaynan juj wayna juj doncella sipaswan* casarakun,
chhaynatan chaypi tiyaqkunapas qanwan casarakunqa.
Imaynan casarakuq waynaqa esposanwan kusikun,
chhaynatan Diosniykipas qanwan kusikunqa.+
6 Jerusalén, perqayki patakunamanmi qhawaqkunata churani,
paykunaqa manan tutapas p’unchaypas ch’inllachu kanqaku.
Jehová Diosmanta willaqkuna, ama samaychischu,
7 ama paytapas samachiychischu Jerusalenta allinta sayachinankama,
Jerusalenta kay pacha runakunawan jatunchachinankama”.+
8 Paña makinta oqarispan, kallpasapa makinta oqarispan Jehová Diosqa juj juramentota ruwan:
“Manañan jayk’aqpas mijuyniykitaqa enemigoykikunaqa mijunqañachu,
manañan waj llaqtayoq runakunapas sasawan llank’asqayki vinoykitaqa ujanqañachu.+
9 Aswanpas llank’aqmi mijuytaqa mijunqa, jinaspa noqa Jehová Diosta jatunchawanqa.
Uvas pallaqmi vinotapas ch’uya patioypi ujanqa”,+ nispa.
10 Jamuychis, punkunta jaykuychis.
Llaqtaq purinan ñanta allichaychis.+
Apuraylla ñankunata ruwaychis.
Llapa rumikunata chaymanta wijch’uychis.+
Llaqtakunapaq juj señalta* sayachiychis.+
11 Jehová Diosmi jallp’aq k’uchunkunakamaraq willachimun:
“Sionpa ususinta niychis:
Salvasqa kanaykiqa ñan chayamushanña.+
Payqa premio apaykusqan jamushan,
pagota qonan aysarisqan jamushan,+ nispa”.
12 Paykunatan “ch’uya llaqta, Jehová Diospa rantikusqan llaqta” nispa ninqaku.+
Qantataq “Diospa Maskhasqan Llaqta, Mana Wijch’usqa Llaqta” nispa sutichasunkiku.+
63 ¿Pitaq jaqayri, Edom ladomanta jamushan?+
¿Pin jaqay, Bozramanta+ k’anchashaq p’achayoq jamushan?
¿Pin jaqay, may munay p’achawan* jamuq,
ancha atiywan qhari-qharillaña jamuq?
“Noqan kani, noqaqa chaninta rimaqmi kani,
salvanaypaq ancha atiyniyoqmi kani”.
2 ¿Imaraykutaq p’achaykiri pukallaña kashan?
¿Imaraykun uvas saruqpa p’achan jina kashan?+
3 “Uvastan noqa sapallay sarumuni.
Manan mayqen llaqtapas yanapamuwanchu.
May phiñasqan sarumuni,
may colerasqan t’ustumuni.+
Paykunaq yawarninmi p’achaypiqa kashan,
lliumi yawarkamallaña kashan.
4 Vengakunay p’unchayqa chayamunqapunin,+
llaqtayta rantikapunay wataqa kaypiñan kashan.
5 Qhawaykachakurqanin, manan pipas yanapaq karqanchu,
may admirasqan karqani mana pipas yanapaq kasqanwan.
Makiymi qespichiyta chayachimurqan,+
phiñakuyniymi chaypi yanapawarqan.
6 Renegaypin llaqtakunata sarurqani,
k’araq phiñakuyniywanmi llaqtakunata machachirqani,+
lliutan yawarninkuta pampaman jich’arqani”.
7 Jehová Diospa mana tukukuq munakuy* rikuchisqanmantan rimasaq,
Jehová Diospa jatunchanapaq jina ruwasqankunamantan rimasaq,
Jehová Diospa noqanchisrayku llapa imachus ruwasqanmantan rimasaq;+
payqa imaymanakunatan Israelpa wasinpi runakunarayku ruwarqan,
khuyapayakuq kayninman jina, mana tukukuq jatun munakuyninman jinan imaymanata ruwarqan.
8 Paymi nirqan: “Paykunaqa llaqtay runakunapunin kanku,
paykunaqa manan jayk’aqpas saqewanqakuchu”,+ nispa.
Chhaynapin payqa salvaqninku kapurqan.+
Munakuyninpin khuyapayayninpin paykunata rantipurqan,+
ñaupa tiempomantapachan sayarichispa paykunata aparqan.+
11 Paykunataq ñaupa tiempokunata yuyarirqanku,
kamachin Moisespa tiemponkunatan yuyarirqanku, jinaspa nirqanku:
“¿Maytaq michiqkunatawan kuskata lamar-qochamanta+ lloqsichimuqri?*+
¿Maytaq Moisesman* santo espiritunta qoqri?+
12 ¿Maymi jatun makinwan Moisespa paña makinta purichiq?+
¿Maypin kashan paykunaq ñaupanpi lamar-qochata kichaspa+ wiñaypaq sutita ruwakuq?+
13 ¿Maypin kashan ukhu unukunaq chaupinta purichiqninku?
Paykunaqa mana urmaspa, mana wijch’ukuspan chimpamusqaku,
jatun* pampanta phawaq caballokuna jinan purimusqaku.
14 Imaynan wakakunaqa wayq’o pampata samaq uraykunku,
chhaynatan Jehová Diospa santo espiritun paykunata samachirqan”,+ nispa.
Chhaynatan llaqtaykitaqa pusamurqanki,
chaywanmi sutiykita jatuncharqanki.+
15 Janaq pachamanta qhawarikamuy, rikumuy kayta,
ch’uya tiyanaykimanta jatun tiyanaykimanta qhawarikamuy.
¿Maytaq noqaykupi llakikusqaykiri, maymi atiyniyki?
¿Maymi khuyapayakuyniykipas+ llakipayakuyniykipas?+
Manañachu chaykunata rikuchiwanki.
16 Qanmi Taytaykuqa kanki.+
Manaña Abrahán reqsiwankuchu chaypas,
manaña Israel rikuwankuchu chaypas,
Diosniyku Jehová, qanmi Taytaykuqa kanki;
unay tiempomantaraqmi qanqa rantiqniyku nisqa karqanki.+
17 Diosniyku Jehová, ¿imaraykun jinallata qhawanki ñanniykimanta lloqsinaykuta?
¿Imaraykun jinallata qhawanki sonqoyku rumiyananta?
¿Imaraykun jinallata qhawanki mana manchakuqman tukunaykuta?+
Kay kamachiykikunata munakusqaykirayku kutimuy,
kay aylluykikunarayku jamuy.+
18 Juj tiempollan llaqtaykiqa chay jallp’ata dueñochakurqan.
Cheqnikuwaqniyku runakunan chay ch’uya wasiykita saruncharqanku.+
19 Unayñan mana kamachisqayki llaqtakuna jina kashayku,
askha watakunañan sutiykita mana jayk’aq apaqkuna jina kashayku.
64 ¡May allinchá kanman cielota llik’irparispa jaykumuwaq chayqa,
orqokunata chhafchirisparaq uraykamuwaq chayqa!
2 ¡May allinchá kanman nina jinaraq urmaykamuwaq chayqa,
qorata ruphaspa unuta t’impuchiq nina jinaraq jamuwaq chayqa!
Chhayna kaqtinqa llapa enemigoykikunan sutiykita reqsinkuman,
llapa nacionkunan ñaupaykipi khatatatankuman.*
3 Qanqa mana suyakusqaykutan ruwarqanki,
musphanapaq ruwaykunatan ruwarqanki,+
uraykamuqtiykin orqokunaraq khatatatarqan.+
4 Manan pipas uyarirqanchu ni rikurqanchu qanmanta juj Diostaqa,
ñaupa tiempokunamantapachapas manan pipas uyarirqanchu,
qanllan kanki pacienciawan suyakuqninkunata yanapaqqa.+
5 Allin kaqta kusisqa ruwaqkunamanmi ayparqanki,+
qanta yuyariqkunamanmi, ñanniykipi puriqkunamanmi rirqanki.
Juchallapi purisqaykuta rikuspan qanqa mayta phiñakurqanki,+
unaymi noqaykuqa juchallapi purirqayku.
¿Chaychu kunan salvasqa kaytaraq munaykuman?
Llapaykuchá raphi jina ch’akipusaqku,
wayra jinachá juchayku apapuwanqaku.
7 Manan pipas sutiykita jatunchaq kanchu,
manan pipas qanman jap’ipakuq kanchu,
uyaykipas noqaykumanta pakasqan kashan,+
juchaykuq makinmanmi saqerpariwankiku.
8 Kunanmi ichaqa, Diosniyku Jehová, qan Taytayku kanki.+
9 Diosniyku Jehová, ama sinchitaqa phiñakuychu,+
ama juchaykutapas wiñaypaqqa yuyashallaychu.
Ama jinachu kay, qhawarimuwayku, llaqtaykin kayku.
10 Ch’uya llaqtaykikunan ch’usaq kashan,
Sion orqon ch’in kashan,
Jerusalén llaqtan purunyasqa kashan.+
11 Ch’uya wasiykun,* jatun wasiykun kanasqa kashan,
ñaupa taytaykuq jatunchasqasuyki wasin ruphasqa kashan,+
munasqayku kaqkunapas llapanmi thunisqa kashan.
12 Chhaynataq kashan chayqa, ¿jinatachu Diosniyku Jehová chaykunata qhawanki?
¿Jinachu ch’inlla qhawanki khayna ñak’arichiwasqankuta?+
65 Diosmi nin: “Noqamanta mana tapurikuqkunawanmi maskhachikurqani,
mana maskhawaqkunawanmi tarichikurqani.+
Sutiyta mana wajarikuq naciontan: ¡Kaypin kashani! ¡Kaypin kashani!,+ nirqani.
2 P’unchay ch’isiyaqmi makiyta jaywarirqani mana kasukuq llaqtaman,+
piensasqankuman jina kausaqkunaman,+
pantasqa ñanta puriqkunaman,+
3 uyaypi sapa kutilla mana allinkunata ruwaq llaqtaman,+
huertapi sacrificiokunata jaywaq llaqtaman,+
ladrillo patapi sacrificiokunata q’osñichiq llaqtaman.
4 Aya p’ampanakunaq chaupinkunapin tiyanku,+
mana piqpa rikusqankunapin tutantin tiyanku,
khuchiq aychantan mijunku,+
p’ukunkupipas qhelli caldokunan kashan.+
5 Ninkuraqtaq: Chayllapi kay,
ama kaymanqa qayllaykamuychu,
noqaqa qanmanta aswan ch’uyan kani,* nispa.
Paykunaqa q’osñitaraqmi orqomushawanku,
ninata jinaraqmi raurarichishawanku.
6 Chaykunaqa ñaupaypin qelqasqa kashan;
manan noqaqa jinallachu kasaq,
imachus qonaytan paykunaman qosaq,+
junt’asqatan pagapusaq, ruwasqankuman jinan castigasaq.
7 Paykunaq juchankumanta, ñaupa taytankuq juchanmantawanmi castigasaq.+
Orqo patakunapi sacrificiokunata q’osñichisqankumantan,
moqo patakunapi noqa contra jatarisqankumantan,+
ñaupaqta imachus qonayta paykunaman qosaq,
arí, imachus ruwasqankuman jinan pagonkuta qosaq”, nispa. Jehová Diosmi chayta nin.
8 Jehová Diosmi khaynata nin:
“Pipas juj ch’ampa uvaspi vinopaq jina allin uvasta rikun chayqa,
ama imanaypaschu, chaypiqa kashanmi allin uvas, nispan nin.
Chhaynatan noqapas kamachiykunawanqa ruwasaq,
manan paykunataqa llapankutachu chinkachisaq.+
9 Jacobmantan juj mirayta paqarichisaq,
Judamantataq orqoypi herencia chaskiqta paqarichisaq.+
Ajllakusqay runakunan chay jallp’ata jap’ikapunqaku,
kamachiykunan chaypi tiyanqaku.+
10 Llaqtaymanta maskhawaq runakunapaqqa,
Sarón pampan+ oveja michinanku pampa kanqa,
Acor wayq’o pampataq+ wakankuq puñunan pampa kanqa.
11 Qankunaqa Jehová Diosta qonqapuqkunan kankichis,+
ch’uya orqoyta qonqapuqkunan kankichis,+
Suerte Qokuq nisqa diosman mesa mast’aqkunan kankichis,
Destino Churaq nisqa diosman vino jaywaqkunan kankichis.
12 Chaykuna jawan noqaqa espadaman sentenciaykichis,+
wañuchisqa kanaykichispaqmi umaykichista k’umuykunkichis.+
Noqaqa wajamurqaykichismi manataq uyarikamurqankichischu,
rimapayamurqaykichismi manataq kasukurqankichischu;+
aswanmi qankunaqa mana allin ruwayllapi karqankichis,
cheqnisqay ruwaykunatan ruwarqankichis”,+ nispa.
13 Chayraykun tukuy munayniyoq Señor Jehová Diosqa khaynata nin:
“Kamachiykunan mijunqaku, qankunataq yarqaypi kankichis.+
Kamachiykunan ujanqaku,+ qankunataq ch’akiypi kankichis.
Kamachiykunan kusikunqaku,+ qankunataq p’enqaypi kankichis.+
14 Kamachiykunan sonqonkuq kusikusqanmanta qaparinqaku,
qankunataq sonqoykichis nanasqanmanta qaparinkichis,
llakiq ñit’isqanmi mayta waqankichis.
15 Qankunaqqa sutillaykichisñan qhepanqa,
ajllasqaykunaq ñakanan sutillañan qhepanqa.
Tukuy munayniyoq Señor Jehová Diosqa llapaykichistan wañuchisunkichis,
kamachinkunamanmi ichaqa juj sutita churanqa.+
16 Pipas kay pachapi bendicionta chaskiyta munaqqa,
cheqaq rimaq* Diospa bendecisqanmi kanqa,
pipas kay pachapi juramentota ruwaqqa,
cheqaq rimaq Diospa sutinpin juranqa.+
Ñaupa ñak’ariykunaqa qonqasqan kanqa,
manan chaykunataqa ñawiyqa rikunqañachu.+
17 Mosoq cielota mosoq jallp’a pachatawanmi kamasaq,*+
ñaupaq kaqkunaqa manan yuyarisqañachu kanqa,
manan sonqomanpas chaykunaqa jamunqañachu.+
18 Chhaynaqa, wiñaypaq kusikuychis imatachus kamasaq chaykunawan.
Jerusalentan kamasaq chaywan kusikunaykichispaq,
chaypi tiyaqkunatan kamasaq sonqoykichis kusikunanpaq.+
19 Jerusalenmantan kusikusaq,
llaqtaymantan mayta q’ochukusaq,+
chaypiqa manan llakikuyqa kanqañachu,
manañan sonqo nanay waqaypas uyarikunqañachu”,+ nispa.
20 “Chaypiqa manañan chayllaraq naceq wawakunaqa pisi p’unchaykunallamanta wañunqakuñachu,
kuraq runakunapas watankuna tukukunankaman kausanqaku.
Pachaj watanpi wañuqqa waynallaraqpas wañunman jinan kanqa,
juchallikuq runaqa pachaj watayoqña kanqa chaypas ñakasqan kanqa.*
21 Wasikunatan ruwakunqaku chaypitaqmi tiyanqaku,+
uvaskunatan plantanqaku chaypa ruruntataqmi mijunqaku.+
22 Manan jujpa tiyananpaqchu wasichakunqaku,
manan jujpa mijunanpaqchu plantanqaku.
Llaqtaypa watankunaqa sach’aq watankuna jinan kanqa;+
ajllakusqay runakunaqa llank’asqankuq rurunwanmi anchata kusikunqaku.
23 Manan yanqapaqchu imapipas llank’anqaku,+
manan sufrinankupaqchu wawakunatapas kay pachaman apamunqaku,
paykunapas miraynin runakunapas+ Jehová Diospa bendecisqankunan kanqaku.+
24 Manaraq wajakamushaqtinkun imachus munasqankuta qomusaq,
manaraq rimarimushaqtinkun imachus rimay munasqankuta uyarimusaq.
25 Lobopas* ovejapas kuskan mijunqaku,
leonpas toro jinan q’achuta* mijunqa,+
mach’aqwaypas ñ’utu jallp’atan mijunqa.
Ch’uya orqoypiqa manan ima mana allintapas ruwanqakuchu,
manan imatapas thuninqakuchu”+ ninmi Jehová Dios.
66 Jehová Diosmi khaynata nin:
“Janaq pachaqa tronoymi, jallp’a pachataq chaki sarunay.+
Chhaynaqa, ¿maypitaq qankunari juj wasita ruwapuwankichisman?+
¿Maypin noqaq samanay kanman?”,+ nispa.
Noqaqa humilde sonqo runakunatan qhawasaq,
pikunachus llakisqa kashanku, simiytapas manchakunku* paykunatan rikusaq.+
3 Torota ñak’aqkunaqa runa wañuchiqkuna jinan kanku.+
Ovejata sacrificiopi jaywaqkunaqa alqoq kunkanta pak’iqkuna jinan kanku.+
Ofrenda jaywaqkunaqa khuchiq yawarninta jaywaqkuna jinan kanku.+
Yuraq incienso*+ jaywaqkunapas idolota alabaspan jaywanku.+
Paykuna kikinkun chay ñantaqa ajllakunku,
sinchi millay qhelli kaqkunawanmi kusikunku.
4 Noqapas imaymanatan ajllasaq paykunata castiganaypaq,+
imachus manchakusqankutan paykunaman chayachimusaq.
Wajamuqtiyqa manan pipas uyarimuwarqanchu,
rimapayamuqtiyqa manan pipas kasukuwarqanchu.+
Aswanmi paykunaqa mana allin ruwaykunallapi kasharqanku,
cheqnisqay ruwaykunatan ruwarqanku”,+ nispa.
5 Jehová Diospa palabranta manchakuqkuna,*
kay nisqanta uyariychis, paymi nin:
“Cheqnikuqniykichis wayqeykichiskunan,
sutiyrayku qankunamanta t’aqakuqkunan ninku:
¡Jehová Dios jatunchasqa kachun!,+ nispa.
Noqaqa qankunamanmi kusikuyta apamusaykichis,
paykunan ichaqa p’enqaypi tarikunqaku”,+ nispa.
6 ¡Llaqta ukhumantan ch’aqway uyarikamushan,
templo ukhumantan qaparikuy uyarikamushan!
Chay ch’aqwayqa Jehová Diospa pagonmi,
paymi enemigonkunaman imachus qonanta qoshan.
7 Mana onqokunan tiempopin payqa onqokun,+
manaraq wijsa nanaywan jap’ichikushaspan juj qhari wawata onqokun.
8 ¿Jayk’aqllapas chay uyarikurqanchu?
¿Jayk’aqllapas pipas chhayna pasaqta rikurqanchu?
¿Juj llaqta juj p’unchayllapi nacenmanchu?
¿Juj nación juj ratullapi rijurinmanchu?
Sionmi ichaqa wijsanwan nanachikuspa jina wawakunata onqokurqan.
9 Jehová Diosmi nin: “Noqataq wawa nacenanpaq nanaywan jap’ichiyman chayqa,
¿imaynapitaq jark’ayman wawa nacenantari?”, nispa.
Diosniykin nillantaq: “¿Yanqachu nanaywan jap’ichiyman mana onqokunanpaq?”, nispa.
10 Jerusalenta munakuqkuna,+ paywan q’ochukuychis paywan kusikuychis.+
Paymanta waqaqkuna tukuy sonqo kusikuychis.
11 Paypa qhasqonmantan* qankunaqa alimentakunkichis,
chaywanmi sajsasqa, kusisqa kankichis,
wijsaykichis junt’anankaman ñuñunkichis,
paypa jatun kayninwanmi kusisqa kankichis.
12 Jehová Diosmi khaynata nin:
“Thaj kaytan payman mayuta jinaraq chayachimusaq,+
nacionkunaq jatun kaynintataq phoqchirishaq unuta jinaraq chayachimusaq.+
Paymi ñuñunta qosunkichis, marq’ayninpin apasunkichis,
moqon patapin, qonqorin patapin maywisunkichis.
13 Imaynan juj mamaqa wawanta khuyapayan, munayta munaykapun,
chhaynatan noqapas qankunata khuyapayasaykichis,+ munakapusaykichis,
Jerusalenraykun qankunaqa khuyapayasqa kallpachasqa kankichis.+
14 Chayta rikuspan sonqoykichis mayta kusikunqa,
q’omer qora jinan tulluykichispas kallpasapaman tukunqa.
Kamachinkunamanmi Jehová Diosqa kallpanta rikuchinqa,
enemigonkunatan ichaqa llapa runaq ñaupanpi juchachanqa”,+ nispa.
15 “Jehová Diosqa nina jinan jamunqa,+
apaqnin carretakunaqa manchakuy wayra jinan,+
enemigon runakunatan may phiñakuywan castiganqa,
raurashaq ninawanmi paykunata castiganqa.+
16 Jehová Diosqa raurashaq ninawanmi castiganqa,
espadawanmi runakunaman phawaykunqa,
askha runakunatan Jehová Diosqa wañuchinqa.
17 ”Llapa huerta* ukhuman jaykunankupaq ch’uyanchakuqkunan,+ khuchi aychata mijuqkunan,+ llapa qhelli kaqkunata mijuqkunan, juk’uchakunata mijuqkunan chinkachisqa kanqaku”+ ninmi Jehová Diosqa. 18 “Noqaqa allintan yachani imachus ruwasqankuta imachus piensasqankutapas. Jamuspaymi llapa nacionkunamanta runakunata juñumusaq, imaymana simi rimaqkunatan pusamusaq, paykunamanmi jatun kayniyta rikuchisaq” ninmi Diosqa.
19 “Paykunaq chaupinpin juj señalta sayachisaq, ayqekuqkunataqa mana reqsiwaq, jatun kayniyta mana rikuq nacionkunamanmi kachasaq. Allin flechaq runakunaq llaqtan Tarsisman,+ Pulman, Lud ladoman+ iman kachasaq. Tubalman, Javán ladoman,+ karu islakunaman iman kachasaq, chay nacionkunapin paykunaqa may jatunchus kasqayta willamunqaku.+ 20 Paykunaqa llapa nacionkunamantan wayqeykichiskunata regalota jina noqa Jehová Diosman apamuwanqaku.+ Ch’uya orqoymanmi, Jerusalenmanmi apamunqaku. Carrokunapi, carretakunapi, caballokunapi, mulakunapi, allin phawaq camellokunapi iman apamunqaku. Imaynan Israel runakunaqa juj ch’uya p’ukupi regalokunata Jehová Diospa wasinman apamunku chhaynatan paykunaqa apamunqaku” ninmi Jehová Dios.
21 “Wakintan ajllasaq sacerdote kanankupaq, wakintataq Leví runa kanankupaq” ninmi Jehová Diosqa.
22 “Imaynan mosoq cielopas mosoq jallp’a pachapas+ ñaupallaypi kanqa, chhaynatan mirayniykichis runakunapas sutiykichispas ñaupallaypi kanqa”+ ninmi Jehová Dios.
23 Jehová Diosmi nillantaq: “Sapa mosoq killa p’unchay, sapa samana p’unchaymi lliu runakunaqa noqaman k’umuykukuq jamunqaku.+
24 Jawaman lloqsispan paykunaqa noqa contra sayariq runakunaq ayanta rikunqaku,
chay cuerpokunata mijuq kurukunaqa manan wañunqakuchu,
chay cuerpokunata ruphaq ninapas manan wañunqachu,+
millay asnashaqmi chaykunaqa lliu runakunapaqpas kanqa”, nispa.
Isaías sutiqa “Jehová Diosmi libraqqa” ninantan nin.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Ejercitokunata kamachiq Jehová Dios” nisqata.
Yaqachus jina chaypiqa idolokunata yupaychanapaq sach’akunamanta huertakunamanta ima rimashan.
Chaypiqa “yachachikuy” nillanmantaqmi.
Yapuytaqa “chajmay, aray” nillankutaqmi.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Tarsis barcokuna” nisqata.
Hebreo rimaypiqa juk’uchaman rijch’akuq askhata mijuq juch’uy animalchakunamantan rimashan, chay animalkunaqa Israelpin tiyaq.
Masutaqa “murciélago” nillankutaqmi.
Chaypiqa “kuraq runakunatapas” nillanmantaqmi.
Wajchataqa “pobre” nillankutaqmi.
Juj bato medidamanqa iskay chunka iskayniyoq litron jaykuq. Qhaway “Astawan yachanapaq B14” nisqata.
Juj homer tupunamanqa iskay pachaj iskay chunka litron jaykuq. Qhaway “Astawan yachanapaq B14” nisqata.
Efá tupunamanqa iskay chunka iskayniyoq litron jaykuq. Qhaway “Astawan yachanapaq B14” nisqata.
Flautaqa qenaman rijch’akuqmi.
Hebreo rimaypiqa “Seolqa” ninmi. Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Sepultura” nisqata.
Chaypiqa “k’aspitan señalpaq” nillanmantaqmi.
P’itiytaqa “t’ipiy” nillankutaqmi.
Laqhayaqtaqa “tutayaq” nillankutaqmi.
Chaypiqa Israelmantan rimashan.
Khatatataytaqa “kharkatiy” nillankutaqmi.
Sear-Jasuf sutiqa “wakillankun kutimunqaku” ninantan nin.
Yarqhataqa “larqha, sanja” nillankutaqmi.
Hebreo rimaypiqa “Seol” ninmi. Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Sepultura” nisqata.
Emanuel sutiqa “noqanchiswanmi Diosqa kashan” ninantan nin.
Majer-Salal-Jas-Baz sutiqa yaqapaschá “usqhaylla qechuq jamushan” ninanta nin.
Chaypiqa Isaiaspa esposanmantan rimashan.
Yarqhataqa “larqha, sanja” nillankutaqmi.
Qhaway Is 7:14 textota.
“Diosqa noqaykuwanmi kashan” nisqaqa hebreo rimaypi “Emanuel” nisqa sutimantan jamun. Qhaway Is 7:14; 8:8 textokunata.
Khatatataytaqa “kharkatiy” nillankutaqmi.
Laqhayaqtaqa “tutayaq” nillankutaqmi.
Laqhayaqtaqa “tutayaq” nillankutaqmi.
Q’asuytaqa “waqtay, k’upay” nillankutaqmi.
Carrizotaqa “soqos, caña” nillankutaqmi.
Chaypiqa “kuraq runakunan” nillanmantaqmi.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Diosmanta t’aqakuy” nisqata.
“Ch’afra” nispaqa juch’uy sach’akunamantan rimashan.
Chaypiqa “castiganay p’unchay” nillanmantaqmi.
Linderotaqa “colinda, qorpa” nillankutaqmi.
Chaypiqa Asiria runakunamantan rimashan.
Q’asuytaqa “waqtay, k’upay” nillankutaqmi.
Khatatataytaqa “kharkatiy” nillankutaqmi.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Espíritu” nisqata.
Loboqa atoq jinan, ichaqa aswan jatunmi, sinchi phiñataqmi kanpas.
Leopardoqa puma jinan, ichaqa ch’eqchin.
Chaypiqa yaqapaschá “malta toropas leonpas kuskan mijunqaku” nillanmantaq.
Chaypiqa Babiloniamantan rimashan.
Hebreo rimaypiqa “Jah” ninmi. Jah nisqaqa pisi letrakunallapin “Jehová” ninanta nishan.
Chaypiqa “musicata tocaychis” nillanmantaqmi.
Hebreo rimaypiqa “Sion llaqta warmi” ninmi.
Chaypiqa “k’aspita señalpaq” nillanmantaqmi.
Hebreo rimaypiqa “ch’uyanchasqaykunata” ninmi.
Khatatataytaqa “kharkatiy” nillankutaqmi.
Hebreo rimaypiqa “Kesil nisqa ch’askakunapas” ninmi. Chaypiqa yaqapaschá Orión nisqa juñu-juñu ch’askakunamanta, qayllanpi juñu-juñu ch’askakunamantawan rimashan.
Jukutaqa “tuku” nillankutaqmi.
Chaypiqa “samachipunqa” nillanmantaqmi.
Hebreo rimaypiqa “Seolpas” ninmi. Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Sepultura” nisqata.
Hebreo rimaypiqa “Seol” ninmi. Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Sepultura” nisqata.
Hebreo rimaypiqa “Seolmanmi” ninmi. Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Sepultura” nisqata.
Khatatataytaqa “kharkatiy” nillankutaqmi.
Phiwitaqa “kuraq” nillankutaqmi. Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Phiwi” nisqata.
Hebreo rimaypiqa “alto patakunaman” ninmi. Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Yupaychana patakuna” nisqata.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Mana tukukuq munakuy” nisqata.
Chaypiqa yaqapaschá “q’oñi tiempopi frutaykimanmi, mijuyniykimanmi guerra jatarimun” nillanmantaq.
Khatatataytaqa “kharkatiy” nillankutaqmi.
Hebreo rimaypiqa “alto patata” ninmi. Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Yupaychana patakuna” nisqata.
Pallapaytaqa “qhellapay” nillankutaqmi. Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Pallapakuy” nisqata.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Sayashaq k’ullu” nisqata.
Chaypiqa “waj llaqtamanta diosta” nillanmantaqmi.
Chaypiqa “ñut’u paja” nillanmantaqmi.
Langostaqa jatun t’isku-t’isku otaq jatun ch’illiku jinan. Chay langostakunaqa sinchi q’aruqmi kanku.
Chaypiqa yaqapaschá “tiyanaymantan qhawamusaq” nillanmantaq.
Sullataqa “chhulla” nillankutaqmi.
Khatatataytaqa “kharkatiy” nillankutaqmi.
Yarqhataqa “larqha, sanja” nillankutaqmi.
Carrizotaqa “soqos, caña” nillankutaqmi.
Egipto reykunatan “faraón” nispa niqku.
Nof llaqtataqa “Menfis llaqta” nikullantaqmi.
Hebreo rimaypiqa “herenciay” ninmi.
Chaypiqa “tartanninta” nillanmantaqmi. Chhaynatan Asiria runakuna niqku jatun umallikunata.
Yaqachus jina chaypiqa ñaupa tiempo Babilonia llaqtamanta rimashan.
Era patataqa “wayrachina pata” nillankutaqmi.
Dumá sutiqa “ch’in” ninantan nin.
Chaypiqa Jerusalenmantan rimashanman.
Hebreo rimaypiqa “llaqtaypa ususin” ninmi. Chay tiempo takikunapiqa khuyapayasqankuta, munakusqankuta rikuchinankupaqmi chhaynata niqku.
Chaypiqa “caballopi sillakuqkuna” nillanmantaqmi.
Raqrataqa “laqra” nillankutaqmi.
Siorqa Nilo mayuq t’aqakusqan jujnin mayun karqan.
Doncella sipastaqa “qhariwan mana jayk’aq puñuq sipas” nillankutaqmi.
Chaypiqa yaqapaschá Judamanta Jerusalenmantawan rimashan.
Chaypiqa yaqapaschá “ch’akipushanmi” nillanmantaq.
Chaypiqa yaqapaschá “ch’akipushanmi” nillanmantaq.
Pallapaytaqa “qhellapay” nillankutaqmi. Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Pallapakuy” nisqata.
Chaypiqa “Inti jaykuy” nillanmantaqmi.
Chaypiqa “Inti lloqsimuy” nillanmantaqmi.
Chaypiqa yaqapaschá Judamanta Jerusalenmantawan rimashan.
Chaypiqa “kuraq runakunata” nillanmantaqmi.
Laqhayaqtaqa “tutayaq” nillankutaqmi.
Llat’aytaqa “qatarpariy, kichariy” nillankutaqmi.
Hebreo rimaypiqa “oqoykapunqa” ninmi.
Hebreo rimaypiqa “Jah” ninmi. Jah nisqaqa pisi letrakunallapin “Jehová” ninanta nishan.
Chaypiqa “pampallan” nillanmantaqmi.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Wanachiy” nisqata.
Sullataqa “chhulla” nillankutaqmi.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Leviatán” nisqata.
Yaqachus jina chaypiqa Israelmanta rimashan, paytan tupanachikushan juj warmiwan uvas chajrawan ima.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Sayashaq k’ullu” nisqata.
Yaqachus jina chaypiqa Samaria llaqtamanta rimashan, chay llaqtamantan Efraín aylluta kamachikuq.
“Medina waskha” nispaqa kamachikuykunamanta, imayna kausanapaq leykunamantan rimashan.
Hebreo rimaypiqa “Seolwanmi” ninmi. Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Sepultura” nisqata.
Hebreo rimaypiqa “Seolwan” ninmi. Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Sepultura” nisqata.
Chaypiqa yaqapaschá “Entiendespankun mancharikunqaku” nillanmantaq.
Yapuytaqa “chajmay, aray” nillankutaqmi.
Chaypiqa “allintan wanachin” otaq “allintan castigan” nillanmantaqmi.
Q’asuytaqa “waqtay, k’upay” nillankutaqmi.
Ariel sutiqa yaqapaschá “Diospa altarninpi nina raurachina” ninanta nin. Yaqachus jina chaypiqa Jerusalenmanta rimashan.
Mukiytaqa “muk’iy” nillankutaqmi.
Chaypiqa “ñut’u paja” nillanmantaqmi.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Espíritu” nisqata.
Egipto reykunatan “faraón” nispa niqku.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Rahab” nisqata.
Raqrataqa “laqra” nillankutaqmi.
K’arpataqa “k’analla, k’arpi” nillankutaqmi.
Chaypiqa “Killanwan kashaq warmiq yawarchasqan trapota” nillanmantaqmi.
Flautaqa qenaman rijch’akuqmi.
Chaypiqa “listoñan kashan Tofetninqa” nillanmantaqmi. Tófet nisqa cheqaspiqa ninawanmi ruphachikuq, chaymi kaypiqa chinkachiywan tupanachishan.
Malqotaqa “chiuchi” nillankutaqmi.
Khatatataytaqa “kharkatiy” nillankutaqmi.
Khatatataytaqa “kharkatiy” nillankutaqmi.
Qhasqotaqa “pecho” nillankutaqmi.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Espíritu” nisqata.
Langostaqa jatun t’isku-t’isku otaq jatun ch’illiku jinan. Chay langostakunaqa sinchi q’aruqmi kanku.
Rastrojotaqa “paja” nillankutaqmi.
Khatatataytaqa “kharkatiy” nillankutaqmi.
Chaypiqa yaqapaschá Bozrá llaqta mayukunamanta rimashan, chay llaqtamantan Edom suyuta kamachikuq.
Jukutaqa “tuku” nillankutaqmi.
Cuervoqa yana anka jinan. Sayayninmi kuskan metro jina, rafran kicharisqataq juj metro más.
Chaypiqa yaqapaschá “cabraman rijch’akuq supaymi” nillanmantaq.
Wamanqa anka jinan, ichaqa juch’uyllan.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Espíritu” nisqata.
Moqotaqa “qonqori” nillankutaqmi.
Carrizotaqa “soqos, caña” nillankutaqmi.
Chaypiqa “copa jaywaq umallita” nillanmantaqmi.
Yarqhataqa “larqha, sanja” nillankutaqmi.
Chaypiqa “reypa wasinmanta” nillanmantaqmi.
Carrizotaqa “soqos, caña” nillankutaqmi.
Egipto reykunatan “faraón” nispa niqku.
Hebreo rimaypiqa “alto patakunata” ninmi. Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Yupaychana patakuna” nisqata.
Chaypiqa “siriaco” nillanmantaqmi.
Chaypiqa “palacionmanta” nillanmantaqmi.
Chaypiqa yaqapaschá “chaupipi” nillanmantaq.
Chaypiqa “Nilo mayumanta lloqsimuq yarqhakunatan” nillanmantaqmi. Yarqhataqa “larqha, sanja” nillankutaqmi.
Yaqapaschá chay gradaskunaqa karqan llanthuta qhawaspa ima horachus kasqanta yachanapaq.
Hebreo rimaypiqa “Seolman” ninmi. Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Sepultura” nisqata.
Hebreo rimaypiqa “Jah” ninmi. Jah nisqaqa pisi letrakunallapin “Jehová” ninanta nishan.
Hebreo rimaypiqa “Jah” ninmi. Jah nisqaqa pisi letrakunallapin “Jehová” ninanta nishan.
Khallwataqa “golondrina, pichitanka” nillankutaqmi.
Hebreo rimaypiqa “Seolqa” ninmi. Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Sepultura” nisqata.
Chaypiqa “palacionpi” nillanmantaqmi.
Chaypiqa “cheqaq kaychá kanqa” nillanmantaqmi.
Chaypiqa “mana tukukuq munakuyninkupas” nillanmantaqmi. Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Mana tukukuq munakuy” nisqata.
Hebreo rimaypiqa “brazonwanmi” ninmi.
Maki qochataqa “maki p’ujtu” nillankutaqmi.
Chaypiqa “rump’u” nillanmantaqmi.
T’isku-t’iskutaqa “ch’illiku, ch’illkito” nillankutaqmi.
Llafllataqa “llafsa, ch’illpa” nillankutaqmi.
Chaypiqa “kamachikuqkunatapas” nillanmantaqmi.
Hebreo rimaypiqa “chakinman” ninmi.
Rastrojotaqa “paja” nillankutaqmi.
Khatatataytaqa “kharkatiy” nillankutaqmi.
Chaywanqa “pisipaq qhawarisqa” ninantan nishan.
Carrizotaqa “soqos, caña” nillankutaqmi.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Espíritu” nisqata.
Carrizotaqa “soqos, caña” nillankutaqmi.
Chaypiqa “yachachinanta” nillanmantaqmi.
Laqhayaqtaqa “tutayaq” nillankutaqmi.
Chaypiqa “manan piwanpas t’aqanakuymanchu” nillanmantaqmi.
Chaypiqa “olibanotapas” nillanmantaqmi.
Jesurún sutiqa “ch’uya kausaq runa” ninantan nin. Chay sutiwanmi Israelqa jatunchasqa kaq.
Khatatataytaqa “kharkatiy” nillankutaqmi.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Espíritu” nisqata.
Chaypiqa yaqapaschá “Idolokunata ruwaqkunaqa” nillanmantaq.
Parichiytaqa “q’oñichiy, q’olachiy” nillankutaqmi.
Chaypiqa “idolokuna churana wasiman” nillanmantaqmi.
Laqhayaqtaqa “tutayaq” nillankutaqmi.
Discutiytaqa “ch’aqway” nillankutaqmi.
Chaypiqa “ejercitokunataqa” nillanmantaqmi. Chaywanqa intimanta, killamanta, ch’askakunamanta iman rimashan.
Chaypiqa yaqapaschá “llank’aqninkuna” nillanmantaq.
Chaypiqa yaqapaschá “qhatuqninkunan” nillanmantaq.
Soqo umataqa “qaqa uma” nillankutaqmi.
Q’ellpakuytaqa “q’allpakuy” nillankutaqmi.
Chaypiqa yaqapaschá “manan pitapas khuyapayasaqchu” nillanmantaq.
Laqhayaqtaqa “tutayaq” nillankutaqmi.
Chaypiqa yaqapaschá “Cielota qhawaspa watuqkuna” nillanmantaq.
Rastrojotaqa “paja” nillankutaqmi.
Chaypiqa yaqapaschá “Judapa mirayninmanta kaqkuna” nillanmantaq.
Chaypiqa “manan piwanpas t’aqanakusaqchu” nillanmantaqmi.
Chaypiqa Ciromantan rimashan.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Espíritu” nisqata.
Laqhayaqtaqa “tutayaq” nillankutaqmi.
Chaypiqa yaqapaschá “q’ara moqokunapin” nillanmantaq.
Ñuñusqan nisqataqa “ñuñuchisqan” nillankutaqmi.
Raqaytaqa “laqaya” nillankutaqmi.
Chaypiqa “k’aspita señalpaq” nillanmantaqmi.
Chaypiqa “kallpachanaypaq” nillanmantaqmi.
Laqhayaqtaqa “tutayaq” nillankutaqmi.
Chaypiqa “kallpaytan” nillanmantaqmi.
Khatatataytaqa “kharkatiy” nillankutaqmi.
Chaypiqa yaqapaschá “kuru” nillanmantaq.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Rahab” nisqata.
Raqaytaqa “laqaya” nillankutaqmi.
Q’aqchaytaqa “mancharichiy” nillankutaqmi.
Hebreo rimaypiqa “makinta” ninmi.
Kaypi “paypa” nispaqa yaqapaschá rimashan pipas chayta qhawaqmanta otaq Diosmanta.
Chaypiqa “manan imapas paypiqa rikukunchu k’askakunapaq jinaqa” nillanmantaqmi.
Chaypiqa yaqapaschá “Paymantan uyankuta kutiriqku” nillanmantaq.
Chaypiqa “piqpa miraynin kasqanmanta” nillanmantaqmi.
Chaypiqa “wañuqpaq k’irisqa” nillanmantaqmi.
Chaypiqa “Jehová Diosqa munarqanmi ñak’arinantapas sufrinantapas” nillanmantaqmi.
Chaypiqa “dueñoyki jinan” nillanmantaqmi.
Hebreo rimaypiqa “paypa sutinqa” ninmi.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Mana tukukuq munakuy” nisqata.
Khatatataytaqa “kharkatiy” nillankutaqmi.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Mana tukukuq munakuy” nisqata.
Hebreo rimaypiqa “Capasqa runapas” ninmi.
Rajraputaqa “sinchi mijuq” nillankutaqmi.
Chaypiqa “Kallpasapa rajrapu almakunan kanku” nillanmantaqmi.
Chaypiqa “sepulturapin” nillanmantaqmi.
Chaypiqa yaqapaschá idolokuna yupaychaymanta rimashan.
Chaypiqa yaqapaschá “reyman” nillanmantaq.
Hebreo rimaypiqa “Seolman” ninmi. Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Sepultura” nisqata.
Hebreo rimaypiqa “juch’uyaykukuq espirituyoqwanpas” ninmi.
Discutiytaqa “ch’aqway” nillankutaqmi.
Hebreo rimaypiqa “millay saqmawanmi” ninmi.
Chaypiqa yaqapaschá pitapas pisichaymanta otaq yanqa tumpaymanta rimashan.
Laqhayaqtaqa “tutayaq” nillankutaqmi.
Raqaytaqa “laqaya” nillankutaqmi.
Laqhayaqtaqa “tutayaq” nillankutaqmi.
Chaypiqa “honrado kaytaq” nillanmantaqmi.
Chaypiqa “Honrado kayqa” nillanmantaqmi.
Maqanakuna chalecoqa soldadoq qhasqonta pakananpaqmi karqan.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Espíritu” nisqata.
Laqhayaqtaqa “tutayaq” nillankutaqmi.
Chaypiqa “olíbano” nillanmantaqmi.
Hebreo rimaypiqa “reykunaq ñuñuntan ñuñunki” ninmi.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Espíritu” nisqata.
Raqaytaqa “laqaya” nillankutaqmi.
Hebreo rimaypiqa “sacerdote jina uma k’uyunayoq” ninmi.
Doncella sipastaqa “qhariwan mana jayk’aq puñuq sipas” nillankutaqmi.
Chaypiqa “k’aspita señalpaq” nillanmantaqmi.
Chaypiqa yaqapaschá “k’anchaq puka p’achawan” nillanmantaq.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Mana tukukuq munakuy” nisqata.
Qhaway Explicasqa simikuna nisqapi “Santo espíritu” nisqata.
Chaypiqa Jehová Diosmantan rimashan.
Hebreo rimaypiqa “payman” ninmi.
Chaypiqa “ch’in” nillanmantaqmi.
Khatatataytaqa “kharkatiy” nillankutaqmi.
Chaypiqa “killanwan kashaq warmiq yawarchasqan trapo” nillanmantaqmi.
Chaypiqa t’uruwan imaymana serviciokuna ruwaqmantan rimashan.
Chaypiqa “Yupaychanayku wasin” nillanmantaqmi.
Chaypiqa yaqapaschá “ch’uya kayniypas jaykusunkiman” nillanmantaq.
Chaypiqa “junt’aq” nillanmantaqmi. Hebreo rimaypiqa “amén” ninmi.
Hebreo rimaypiqa “kamashani” ninmi.
Chaypiqa yaqapaschá “pipas pachaj wataman mana chayaqqa ñakasqan kanqa” nillanmantaq.
Loboqa atoq jinan, ichaqa aswan jatunmi, sinchi phiñataqmi kanpas.
Chaypiqa “pajata” nillanmantaqmi.
Chaypiqa “tukuy sonqo respetanku” nillanmantaqmi.
Chaypiqa “Olíbano” nillanmantaqmi.
Chaypiqa “tukuy sonqo respetaqkuna” nillanmantaqmi.
Qhasqotaqa “pecho” nillankutaqmi.
Chaypiqa idolokunata yupaychanapaq huertamantan rimashan.