Cunanbica ¿picunata canchis michijcuna, pusaj mandajcuna can?
“Canchis michijcunata, pusaj mandajcunatami paicunata llaquichingapaj cachashun.” (MIQ. 5:5)
1. ¿Imamandata Israelmanda, Siriamanda reycunapa munaica na pactarina carca?
ISRAEL llactamanda reypash Siria llactamanda reypashmi Judá llactata llaquichingapaj munanajurca. Chaimandami paicunaca Jerusalenda atacashpa rey Acazpa cuenda shuj reyta churangapaj munanajurca. Chai reyca na rey Davidpa familiamandachu cashcanga (Is. 7:5, 6). Jehová Diosca nishcarcami, rey Davidpa familiacunami Jerusalenbica mandashpa catinga nishpa. Jehovapa shimicunaca siempremi pactarishca (Jos. 23:14; 2 Sam. 7:16).
2-4. ¿Imashinata Isaías 7:14, 16ca: a) Isaiaspa punllacunapi pactarirca? b) Jesús nacirishca punllacunapipash pactarirca?
2 Israelmanda Siriamanda soldadocunaca tandanajushpami shuj viaje macanajuipilla rey Acazpa 120.000 soldadocunata, rey Acazpa churi Maaseya shutitapash huañuchirca (2 Crón. 28:6, 7). Chai llactamanda reycunaca ninanda cushijushcacunami carca. Shinapash Jehová Diosca nalicachishpami paicunataca ricujurca. Rey Davidpa familiacunami rey canga nishcata yaria cashpami, Jehová Diosca profeta Isaiasta cacharca.
3 Profeta Isaiasca nircami: ‘Ricuichi, jarihuan nara tacarishca cuitsagumi, vijsayu tucushpa shuj jari huahuaguta ungunga. Chai huahuagutaca Emanuel shutitami shutichinga’ nishpa. Shinallata nircami: ‘Ima ali cajtapash, ima nali cajtapash, chai huahuagu nara yachajpillatami, can manllashca ishcai jatun mandajcunaca jichui tucunga’ nishpa (Is. 7:14, 16). Chai profeciapa callari shimicunaca Jesús nacirishca punllacunapimi pactarin (Mat. 1:23). Shinapash Jesús nacirishca punllacunapica Israelmanda rey, Siria llactamanda reyca ñana Jerusalén llactapa contrachu carca. Shinaca, Isaías 7:14, 16pi shimicunaca Isaiaspa punllacunapimi pundapica pactarishcanga.
4 Profeta Isaías villachishca jipaca paipa huarmi vijsayu quedashpami paipa churigutaca Maher-salal-has-baz shutita shutichirca. Chai huahuagutami profeta Isaiasca “Emanuel” nijushcanga.a Chai punllacunapica nacishca horasmi imatapash yaringapaj nishpa shutita churan carca. Shinapash jipamanga shuj shutipimi taitamamacuna, familiacunaca rijsin carca (2 Sam. 12:24, 25). Bibliapica Jesuspa shuti Emanuel cashcataca na ninllu (Isaías 7:14; 8:3, 4, liingui).
5. Jatun llaqui punllacunapi cashpaca ¿imata rey Acazca decidirca?
5 Israel, Siria llactacuna Judá llactata atacangapaj pensarijungacamanga Asiria llactapashmi Judá llactata atacangapaj munajurca. Asiria llactaca jatun llacta, ninan ushaita charij llactami carca. Asiria llactaca Jerusalenda nara atacashpami Samaria llactata atacarca. Shinami Isaías 8:3, 4 shimicuna pactarirca. Chashna jatun llaqui punllacunapica ¿imatata rey Acazca decidirca? Isaiasman Jehová Dios villashca shimicunapi confianapa randica Asiria llactamanda reyhuan shuj pactota rurashpami rey Acazca paipa llactata jatun llaquicunapi urmachirca (2 Rey. 16:7-10). Shinami rey Acazca Judá llactata nali mandai ushashcata, nali michij cashcata ricuchirca. Shinaca tapuripashunchi: “Imatapash decidigrijushpaca, Taita Diospi o gentecunapi confiashcatachu ricuchini” nishpa (Prov. 3:5, 6).
SHUJ ALI MICHIJMI RICURIRCA
6. Ezequiasta Acazhuan chimbapurashpa ricujpica Ezequiasca ¿imashinata carca?
6 Jesús shamungapaj 746 huatacuna faltajuj punllacunapimi rey Acazca huañurca. Chaimandami paipa churi Ezequías Judá llactapa rey tucurca. Judá llactaca llaquinaita tucurishpami pobre pobre llacta tucushcarca. Taita Diostapash nali catinajurcachu. Shinaca ¿imatata Ezequiasca rurarca? ¿Cutin charij llacta cangapachu munarca? Ezequiasca huambralla cashpapash tucui shunguhuanmi Taita Diostaca yaria causan carca. Chaimandami Judá llactata ayudangapaj munashpa paica Jehová Diosta cutin aliguta adoranata yachachirca. Ezequiasca Jehová Dios imata mandajushcata intindishcandimi Jehovapa munaita pactachirca. Shinami Ezequiasca ñucanchicunamanbash shuj ali ejemplota saquishca (2 Crón. 29:1-19).
7. ¿Imamandata rey Ezequiasca levitacunata animana carca?
7 Chai punllacunapica levitacunami gentecunamanga Taita Diosta aliguta adoranata yachachina carca. Chaimandami rey Ezequiasca Taita Diosta ali sirvij levitacunahuan tandanajushpa paicunataca nirca: ‘Mandaj Diosca cangunatami paipa ñaupajpi paitalla sirvishpa, paipata rurajcuna cachun’ agllashca nishpa (2 Crón. 29:11). Shinaca pensaripaichi, reypacha chai shimicunata nishpa animajpica ¿nacha levitacunaca ninanda cushijushpa huacanajushcanga?
8. a) Judá llactamanda gentecuna Jehovata cutin aliguta adorai callarichunga ¿imatata rey Ezequiasca rurarca? b) ¿Imatata gentecunapash rurarca?
8 Rey Ezequiasca Judá llactapi tucuilla gentecunatami Pascua fiestatapash, Levadura illaj Tandata micuna fiestatapash rurapashunchi nishpa invitarca. Chai fiestaca 7 punllacunatami paran carian. Shinapash cushijuimandaca shuj 7 punllacunatapashmi chai fiestacunataca rurarca. Bibliaca ninmi: ‘Chashnami Jerusalenbica ninanda cushijunajurca. Rey Davidpa churi Salomón mandajui punllacunamandaca Jerusalenbica na chashna rurashcachu carca’ nishpa (2 Crón. 30:25, 26). Judá llactamanda gentecunaca tucuillami ninanda cushijurca. 2 Crónicas 31:1pica ninmi: ‘Tucui chaicunata rurashca jipaca, rurashcalla dioscunatapash tucuillata faquishpami tucuchinajurca. Altarcunatapash urmachinajurcami’ nishpa. Shinami Judá llactamanda gentecunaca Jehová Diosta cutin mascai callarirca. Shinapash chaita ruranami jipaman shamuna jatun llaquicunata aguantachun paicunataca ayudarca.
REY EZEQUIASCA JEHOVAPIMI CONFIARCA
9. a) Israel llactaca ¿imamandata paipa munashcata na pactachirca? b) Judá llactata atacai callarishpaca ¿imatata Senaqueribca rurarca?
9 Profeta Isaiaspa shimicuna pactarishpami Asiria llactamanda reyca Israel llactata macanajushpa misharca, chai llactamanda gentecunatapash preso aparca. Shinami Israel llactaca na Judá llactata atacai usharca. Davidpa familiacuna mandana pushtupipash shuj reytaca na churai usharcachu. Shinapash asiriocunaca ¿imatata rurangapaj munanajurca? Asiriocunaca Judá llactatami atacangapaj munanajurca. Chaimadami rey ‘Ezequías [14] huatacunata ña mandajujpica Asiria llactata jatun mandaj Senaqueribca Judá llactapi tiaj muyundi pircashca tucui pueblocunapi causajcunahuan macanajungapaj vichai shamushpa, chai pueblocunataca japirca’ (2 Rey. 18:13). Senaqueribca ñami Judá jatun llactapa 46 llactacunata mishashcanga nin. Cunanga pensaripashunchi: Quiquin chai punllacunapi Jerusalenbi causajushca cashpa, shuj shuj llactacunata asiriocuna tucuchijujta uyashpaca ¿imashinashi sintiripanguiman carca?
10. Miqueas 5:5, 6pi shimicunaca ¿imashinata rey Ezequiastaca animashcanga?
10 Jatun llaqui punllacuna chayamujujtaca rey Ezequiasca alimi yacharca. Shinapash paipa taitapa chaquita catishpa shuj llactacunapa ayudata mascanapa randica Jehová Diospimi confiarca (2 Crón. 28:20, 21). Chai punllacunapica profeta Miqueasca nishcarcami: ‘Asiriocuna ñucanchi llactaman shamujpica canchis michijcunata, pusaj mandajcunatami paicunata llaquichingapaca cachashun. Asiria llactapi causajcunataca, espadacunahuanmi huañuchishpa tucuchinajunga’ nishpa (Miq. 5:5, 6). Profeta Miqueas nishca shinaca, canchis michijcuna, pusaj mandajcunalla shayarishpami asiriocunataca mishana carca. Chai ali shimicunata uyashpaca ¿nachu rey Ezequiasca ninanda animarishcanga?
11. ‘Canchis michijcuna, pusaj mandajcunami’ shayaringa nishca shimicunaca ¿ima horata ashtahuanbachaca pactarina can?
11 ‘Canchis michijcuna, pusaj mandajcunami’ shayaringa nishca shimicunaca Jesús nacirishcamanda jipa punllacunamanbachami ashtahuanga pactarina carca. Jesusmi ‘Israel llactata Mandaj, callari huatacunamandallata’ tiashca can (Miqueas 5:1, 2, liingui). Shuj mushuj “asirio” ricurishpa Jehová Diosta sirvijcunata llaquichijujpimi ‘canchis michijcuna, pusaj mandajcunaca’ ricurina carca. Chashna jatun llaqui ricurijpica ¿imatata Jehová Diosca rurarca? Chaita nara yachajushpallata, asiriocuna atacangapaj shamujujpi rey Ezequías imata rurashcata yachajupashunchi.
EZEQUIASCA ¿IMASHINATA AYUDARCA?
12. Jehová Diospa llactata cuidangapaca ¿imatata rey Ezequiaspash pai churashca mandajcunapash rurarca?
12 Jehová Diosca ñucanchi na rurai ushashcacunata rurashpa ayudangapami ricuriajun. Shinapash ñucanchita ayudangapaca ñucanchi esforzarijujtami ricungapaj munan. Rey Ezequías imata rurashcata cunanga ricupashunchi. Asiriocuna shamunajujta yachashpaca ‘pai churashca mandajcunahuan, ninan shinlli soldadocunahuan’ parlarishpami Ezequiasca ‘pueblo canllaman tiaj pugyucunata alpahuan quilparca. Chai jipaca pueblo muyundi jatun pirca urmashcacunataca cutinmi shayachirca. Shinallata torrecunatapashmi rurarca. Chai jatun pirca canllamanbash, shuj jatun pircatami rurarca. Ashtaca espadacunata escudocunatapashmi rurachirca’ (2 Crón. 32:3-5). Jehová Diosca paipa llacta imata rurana cashcata yachachun, paipa llactata cuidangapaca Ezequiasta, Judá llactapa cati mandajcunata, ali sirvinajuj profetacunatami churarca.
13. Asiriocuna shamunajujta uyashpaca ¿imashinata rey Ezequiasca Taita Diospa llactata ayudarca?
13 Chai tucuita rurashca jipapash Ezequiasca Jehová Diospa llactata shuj ali michij cuenda cuidangapaj munashpami, tucuilla gentecunata tandachishpa nirca: ‘Shinlli tucushpa cushijuichi. Imatapash na manllanachu canguichi. Asiria llactata jatun mandajtapash, paihuan shamujuj ashtaca soldadocunatapash na manllanachu canguichi’ nishpa. Jehová Diosmi cangunamanda macanajunga nijta uyashpaca ninandami Taita Diospa llactaca cushijushcanga. Bibliapica ninmi: ‘Judá llactata jatun mandaj Ezequías chashna nishcatallami gentecunaca yarianajurca’ nishpa. Imashinami ricupanchi, rey Ezequiaspa nishcacunami Taita Diospa llactataca animarca. Rey Ezequiaspash, pai churashca mandajcunapash, soldadocunapash Jehová Dios nishca shinami paicunaca ali michijcuna carca (2 Crón. 32:7, 8; Miqueas 5:5, 6, liingui).
Ezequiaspa nishcacunami Jerusalenbi causajcunataca animarca (Párrafo 12, 13ta ricupangui)
14. a) Rabsaqueca ¿imatata nirca? b) ¿Imatata Diospa llactaca rurarca?
14 Asiria llactamanda reyca ñami Jerusalén llacta ladolla Lakís shuti llactapi carca. Chai pushtumandami quimsapura jaricunataca cashna ningui nishpa Jerusalenmanga cacharca: Yangami macanajunguichi, ñucanchillatami mishashun nishpa. Chai quimsapuracunamanda shujca Rabsaqué shutimi carca. Rabsaqueca tucuicuna intindichun nishpami hebreo shimipi parlashpa nirca, imapajta Ezequiastaca uyanajunguichi, ali alpacunapi tranquilo causangapaj munashpaca asiriocuna mandachun saquichi nishpa (2 Reyes 18:31, 32, liingui). Ashtahuangarin nircami, imashinami chaishuj llactamanda dioscunaca na paicunapa llactata cuidai usharca, shinallatami cangunapa Diospash na cangunataca cuidai ushanga nishpa. Rabsaqué shina nirijujpipash Judá llactamanda gentecunaca na paita uyarcachu. Cunan punllacunapi Jehovata sirvijcunapash Judá llactapa ejemplotami catinchi (2 Reyes 18:35, 36, liingui).
15. a) Jerusalenmanda gentecunaca ¿imatata rurana carca? b) Jehová Diosca ¿imashinata Jerusalendaca salvarca?
15 Ezequiasca ninanda culirashpa shuj llactacunapa ayudata mañanapa randica profeta Isaiastami cayachun cacharca. Profeta Isaiasca nircami: ‘Asiria llactata jatun mandajca, cai puebloman yaicuitaca na ushangachu. Cai pueblopica shuj flechatallapash na cacharingachu’ nishpa (2 Rey. 19:32). Jerusalenbi causajcunaca na imatapash ruranachu carca, Jehová Diosmi paicunamandaca macanajuna carca. Chaimandami ‘Mandaj Diospa angelca asiriocunapa carpacunaman chai tutallata llujshishpa [“185.000”, NM] soldadocunata huañuchirca’ (2 Rey. 19:35). Imashinami ricupanchi, Jerusalenmanda gentecunaca na Ezequías yacu pugyucunata tapashcamanda o jatun pircacunata rurashcamandachu salvarirca, Jehová Dios paicunata ayudashcamandami salvarirca.
¿IMATATA YACHAJUNCHI?
16. a) Cunan punllacunapica ¿picunata Jerusalenmandacunashna can? b) ¿Pita “asirio” cuenda can? c) ‘Canchis michijcuna, pusaj mandajcunaca’ ¿picunata can?
16 ‘Canchis michijcuna, pusaj mandajcuna’ nishca profeciaca cunan punllacunapimi ashtahuanga pactarijun. Jerusalén llactaca cunan punllacunapi Jehovata sirvijcunatami ricuchijun. Imashinami asiriocunaca Jerusalenda tucuchingapaj munarca shinallatami cunan punllapi Jehovata sirvijcunatapash ñalla tucuchingapaj munanga. Shinapash ¿maijan contrata Diospa llactataca tucuchingapaj munanga? Chai contramanda parlashpaca Bibliaca ninmi: ‘Magog shuti llactata mandaj Gog shuti’, ‘jahua lado llactata jatun mandaj’, ‘cai pachapi jatun mandajcunami’ tucuchingapaj munanga nishpa (Ezeq. 38:2, 10-13; Dan. 11:40, 44, 45; Apoc. 17:14; 19:19). Cashna nishpa shuj shuj contracuna llaquichina cashcataca na cabal yachanchichu. Bibliapica shujlla contra llaquichinamanda parlashpapash shuj shuj shuticunahuanmi chai contramandaca parlanlla. Shinapash ¿imashinata Jehová Diosca paipa sirvijcunata ayudanga? Jehová Diosca ‘canchis michijcunata, pusaj mandajcunata’ churashpami ayudanga (Miq. 5:5) ‘Chai canchis michijcuna, pusaj mandajcunaca’ congregacionbi ancianocunami can (1 Ped. 5:2). Cunan punllacunapi “asirio” nishca paipa sirvijcunata ama llaquichichunmi Jehová Diosca ashtaca ancianocunata cushca. Ancianocunaca llamagucunata cuendami ashtaca huauquipanicunataca cuidashpa ricurianajun.b Miqueaspa profeciapi nishca shinaca chai ‘canchis michijcuna, pusaj mandajcunami’ asiriamandacunataca ‘Diospa Shimita espadatashna japishpa’ llaquichinga (Miq. 5:6; 2 Cor. 10:4; Efes. 6:17).
17. Ancianocunaca ¿ima chuscu yuyaicunatata cai temamandaca yachajuita ushan?
17 Ancianocuna cai temata liinajushpaca caicunatami yachajui ushapanguichi: 1) Cunan punllacunapi “asirio” nishca llaquichi callarijpi aguantangapaca feta shinlliyachishpami huauquipanicunapa fetapash shilliyachina canguichi. 2) “Asirio” nishca llaquichingapaj munajuj tiempopica Jehová Dios salvanatami tucui shunguhuan confiana canguichi. 3) Chai punllacunapica Jehovapa organización cushca instrucciongunaca ñucanchita salvangapaj cashpapash huaquingunapa yaipica nali shinami ricuringa. Shinapash chai instruccionguna alishnalla o nalishnalla ricurijpipash tucuicunami chai instrucciongunata cazungapaca listo cana capanchi. Shina rurashpallami salvarita ushapashun. 4) Shinallata ashtahuan estudianacunapi, ashtahuan charinacunapi preocuparishpa o maijanbash organizaciongunapi confianajushpaca chaicunataca cunanllatami cungana capanchi. Ancianocunaca cunan punllacunapi huauquipanicunapa feta shinlliyachingapaca listomi cana can.
18. Cai temapi yachajushcacunaca ¿imashinata shamuj punllacunapi llaquicunata aguantachun ayudanga?
18 Jehovata sirvijcunaca ñallami Ezequiaspa tiempopi judiocunashna jatun llaquipi cashun. Imatapash na rurai ushaj cuenda, corralashcashnami sintirishun. Shinapash chai tiempocunapica rey Ezequiaspa cai shimicunatami yaria cana capanchi: ‘Chai jatun mandajca runacunapa ushaihuanllami. Ashtahuangarin ñucanchita ayudangapaca, ñucanchita Mandaj Taita Diosmi ñucanchihuan’ can (2 Crón. 32:8).
a Hebreo shimipi Isaías 7:14pi “jarihuan nara tacarishca cuitsa” nishpaca cazarashca huarmimanda o soltera cuitsamandami parlajun. Shinaca, “jarihuan nara tacarishca cuitsa” nishpaca Isaiaspa huarmimanda o nara cazarashca Mariamandami parlajushcanga.
b Bibliapi canchis nishpaca imapash completo cashtaca ricuchingapami shina nin. Cutin pusaj nishpaca ashtacapacha cashcata ricuchingapami shina nin.