Лэна и мануша тэ жувэн май долӷо через кода, кай парувэн и инфармацыя андэ клетки?
И мануша родэн май долӷо жызня
«Мэ диқлэм и дила, сави о Дэл дя тэ терэн лэ манушэнди. Во стердя вся райканэс андэ пэстири время. Во... стодя вечность андэ лэ манушэндирэ одя» (Экклезиаст 3:10, 11).
КАДЭЛА алава, савэ дэлмут ԥэндя о мудро царё Соломоно, драго сыкавэн, со о мануш аштярэл ла жызнятар. Можэт, через кода, кай и мануша най долӷо жувэн и всаек мэрэн, вонэ вся и время камэнас тэ жувэн май бут. И мануша фартэ бут бэрша родэнас, сар тэ стерэн и жызня май долӷо.
Например, жувэлас кацаво царё, савэс ақарэнас Гильгамешо. Пала лэстири жызня бут со сас запистромэ. Ԥэнэнаспэ, кай во жылясас андо опасно дром, кай тэ виарақэл кода, со поможыя вечно тэ жувэл. Но вся када сас евья и во нисо на виарақля.
О алхимико андэ пурани время залэлпэ диласа
Фартэ дэлмут и учони алхимикоря андо Китаё камэнас тэ стерэн драб, савэстар, сар вонэ гиндонас, и мануша жувэна май долӷо. Андэ кадэва драб вонэ шонас ртуть и мышьяко. Гиндон, кай именно через кадэва драб мулинэ дэсавэ императороря андо Китаё. Ай андэ Европа андэ 500—1500 бэрша и алхимикоря шонас андэ драба сомнак. Вонэ камэнас тэ стерэн кадя, кай о орӷанизмо тэ прилэл о сомнак. Важ кода кай о сомнак на римойпэ, вонэ гиндонас, кай во поможыя лэ манушэсти тэ жувэл май долӷо.
Адес и учони кадяжэ камэн тэ полэн, васо и мануша ԥурён. Кода, кай и мануша родэн «драб важ и жызня», доԥэнэн, кай вонэ идоси камэн тэ улэн о ԥуримос и смэрть. Но вижыля лэндэ варисо?
О ДЭЛ «СТОДЯ ВЕЧНОСТЬ АНДЭ ЛЭ МАНУШЭНДИРЭ ОДЯ» (ЭККЛЕЗИАСТ 3:10, 11)
СО ТЕРЭН АДЕС, КАЙ ТЭ ПОЛЭН, ВАСО И МАНУША ԤУРЁН?
И учони, савэ изучают и клетки андо мануш, ԥэнэн, кай исин май бут чем 300 причины, васо и мануша ԥурён и мэрэн. Андэ послидни бэрша и учони смоӷли тэ стерэн кадя, кай и клетки андэ жывотни и андэ мануша тэ жувэн май долӷо. Важ када и барвалэ мануша камэн тэ дэн ловэ, кай и учони инке май драго тэ росполэн, васо и мануша мэрэн. Со и учони важ када терэн?
И учони терэн вся, кай и жызня тэ авэл май долӷо. Дэсавэ учони гиндон, кай амэ ԥурювас кодэлэстар, со терэлпэ лэ теломеронэнца, савэ пэ краёря кай амарэ хромосомы. И теломеры фэрин и информацыя пала мануш андэ клетки, кала вонэ делинпэ. Но кажно разо, кала и клетки делинпэ, и теломеры ашэн май скурти. Важ када через дэсави время и клетка парашэл тэ делийпэ и о мануш лэл тэ ԥурёл.
И Элизабет Блэкберн, савяти динэ наӷрада важ латири бути андэ наука, и авэр учони вмести виарақлэ ек ферменто. Во на дэл, кай и теломеры тэ ашэн май скурти и кадэлэстар и клетки най кадя йто ԥурён. Но кадэла учони ԥэнэн, кай и теломеры на стерэна чуда, кай и мануша тэ на мэрэн. Дажэ если и теломеры на ашэн май скурти, када на сыкавэл, кай и мануша дожувэна каринг 70 или 80 бэрш.
И учони парувэн и инфармацыя андэ клетки. Када инке ек способо, сар тэ тердярэн о ԥуримос. Кала амарэ клетки ашэн фартэ ԥурэ, кай тэ делинпэ, вонэ моӷут тэ бишалэн нэправильно информацыя аврэ клеткэнди. Кадэлэстар лэлпэ воспаления, дук и насвалимос. Найдэлмут и учони анда Франция парудэ и информацыя андэ клетки, савэ линэ кай и ԥурэ мануша. Дэсавэ манушэнди сас май бут чем 100 бэрш. О профессоро Жан-Марко Леметро, саво залэласпэ кадэла диласа, ԥэндя, кай и инфармацыя андэ клетки можно тэ рин каринг и тэрнэ бэрша.
МОЖЭТ И НАУКА ТЭ СТЕРЭЛ И ЖЫЗНЯ МАЙ ДОЛӶО?
Най всаворэ учони гиндон, кай кода, со вонэ терэн, кай тэ тердярэн о ԥуримос, сможэт тэ стерэл и жызня пэ бутэстэ май долӷо. Када чаче, кай анда 19 вико и жызня ашэля май долӷо. Но ӷлавно, васо линэ май долӷо тэ жувэн, када кай следин пала вужимос, кай исин драба, савэ на дэн тэ насвавэн и драба, савэ виличин о насвалимос. Дэсавэ учони гиндон, кай адес и мануша ужэ жувэн кадя долӷо, пэ скати када возможно.
Май бут чем 3500 бэрш палпалэ ек анда кодэла, ко пистросардя и Библия, о Моисеё, ԥэндя: «Амарэ деса, семьдесят бэрш. Ай сар исин май бут зор восемьдесят бэрш, но андэр лэндэ всаек бут ԥаримос и биды. И бэрша фартэ йто прожан» (Псалом 90:10). Со бы тэ на терэн и мануша, и жызня всаек най долӷо, сар и андэ лэ Моисеёстирэ деса.
Авря ригатар, дэсавэ жывотни моӷут тэ жувэн най ек шэл бэрш, ай дэсавэ витки най ек тысяча бэрш. Кала ту сыстос, скати жувэн и мануша и авэр жундэ тварении, хэба ту на удивиспэ, кай 70 или 80 бэрш, када вся, скати амэ можэм тэ прожувас?