BIBLIOTEK Udia pa Kapend
BIBLIOTEK
UDIA PA KAPEND
Uruund
  • BIBIL
  • MIKAND
  • YIKUMANGAN
  • nwt Luka 1 ​:​ 1 ​-​ 16 ​:​ 8
  • Marko

Kwikil video ukimbina

Video winou umukimbinap amboku nawamp.

  • Marko
  • Bibil—Dikarumun da Ngand Yisu
Bibil—Dikarumun da Ngand Yisu
Marko

EVANJIL WAFUNDAY MARKO

1 Nsambishil ya rusang ruwamp piur pa Yesu Kristu, Mwan a Nzamb: 2 Mud mwafunday muprofet Isay anch: “(Tal! Nitumin muruu* wam kurutu kwey,* ndiy ukurijeka njil yey.) 3 Muntu umwing ukat kutoy mwi mpay anch: ‘Rijekany njil ya Yehova!* Onishany salal jinjil jend.’ ” 4 Yohan Mubatish wading mwi mpay ukat kulejan dibatish dimekeshina kukarumuk mulong wa kulikishin kwa yitil. 5 Ni antu awonsu a mu Yudeya ni a mu Yerusalem ezang kud ndiy, ni ndiy wayibatishang* mu Wit wa Yordan, ni alejanang yitil yau patok. 6 Yohan wading udjit masun makweta mavuj ma kamel ni wading udjit nshipu ya chikit mwi mbund, ni wadangang atubol ni woch. 7 Ni wading ukat kulejan anch: “Kud muntu wezina kwinyim kwamam ukweta usu nakash kwinsutamu am, ni am kiniwanyidinap kuzengam mulong wa kusuburil moj wa yisapat yend. 8 Am nikubatishinany nich mem, pakwez ndiy ukukubatishany nich spiritu utumbila.”

9 Mu machuku minama, Yesu wadokala ku Nazaret mwi ngand ya Galaliya ni amubatisha kud Yohan mu Yordan. 10 Ni kapamp kamwing pading patuntukinay mu mem, wamana diur dazurik, ni spiritu wamushirikina mud iyemb. 11 Ni dizu dadokala mwiur dalond anch: “Ey ud Mwanam mukatish; ukwet dilau dam.”*

12 Pawiy kamu pinapa, spiritu wamubachika kuya mwi mpay. 13 Chawiy wasala mwi mpay machuku makum manying (40), ni Satan wading ukat kumupak. Wading ni annam a mu masuku, pakwez angel ading akat kumusadin.

14 Chad kupwa kwa kumukwat Yohan, Yesu waya ku Galaliya kulejan rusang ruwamp ra Nzamb 15 ni walondang anch: “Chisu chatenchikau chawanyin kal, ni Want wa Nzamb wasej kal piswimp. Karumukany ni itiyijany rusang ruwamp.”

16 Pading pendinay ku chikum cha Karung wa Galaliya, wamumana Simon ni mwanamakwend Andre, ading akat kudjubul mand mau mu mem, mulong ading in kuta ansh. 17 Chad Yesu wayela anch: “Nlondulany, ni am nikukwikadishany ayibind a antu.” 18 Ni pawiy kamu pinapa, awiy asha mand mau ni amulondul. 19 Kupwa wendaku pakemp mwamu, wamuman Yakobu mwan ikundj wa Zebede ni mwanamakwend Yohan, ading mu waat akat kurijek mand mau, 20 ni Yesu wayitazuka pakad kulab. Chawiy amusha tatukwau Zebede mu waat pamwing ni antwend a mudimu ni amulondula Yesu. 21 Ni aya ku Kapernaum.

Pashika dichuku da Sabat, Yesu wandama mu sinagog ni wasambish kufundish. 22 Ni antu ashimwokang piur pa mutapu wend wa kufundish, mulong wayifundishang mud muntu ukweta ulabu, kadap mud alej a yijil. 23 Pa chisu chinacha mu sinagog wau mwading muntu ukweta chilembil, ni watoyang anch: 24 “Mulong ik tukweta niyeyey, Yesu wa ku Nazaret? Ov, wezin mulong wa kutushesh? Nij kamu nawamp anch ud Utumbila wa Nzamb!” 25 Pakwez Yesu wamubarokina anch: “Ninet, ni mudokala!” 26 Ni muntu winou wikwanya nakash mulong wa chilembil, ni kupwa kwa chilembil winou kukarik nich dizu dikash, wamudokala. 27 Antu awonsu ashimwoka nakash, chad asambisha kwipulijan anch: “Chom ik chinech? Minam mad kamu mafundish masu! Ndiy ukat kupan mbil kud ayilembil nich ulabu, ni akat kumuziyin.” 28 Chawiy rusang piur pa Yesu rapalangana swa mwi ngand yawonsu ya Galaliya.

29 Chad abudika mu sinagog ni aya ku chikumbu cha Simon ni Andre, aya pamwing ni Yakobu ni Yohan. 30 Chad mawenend a Simon wading ulel ni uyedin, mujimbu wading wamuswanang kal nakash ni kapamp kamwing amwijikishamu Yesu piur pend. 31 Yesu wamusejina, wamukwat ku chikas ni wamutumbwish. Chawiy wayerika ni wasambish kuyisadin.

32 Chikwazweka urel, piwandama muten, antu asambisha kumuletin antu awonsu ading ayedina ni ading akweta ayilembil; 33 ni antu awonsu a mu musumb akumangena ku chis cha chikumbu. 34 Chawiy wayoka antu avud ading akweta mayej ma mitapu kushalijan, ni wopata ayilembil avud, pakwez wayikangesha ayilembil kulond dizu, mulong awiy ading ij anch ndiy Kristu.*

35 Chad pamanch nakash, kwading kuchijadinaku, walanka wabudik pol ni waya kwi ndond ya amwinend, wasambish kulembil kwinakwa. 36 Pakwez Simon ni antu akwau adingay nend aya kumukimb 37 ni pamutanau, amwela anch: “Antu awonsu akat kukukimb.” 38 Pakwez wayileja anch: “Tuyany kwi ndond yikwau, mu misumb ya piswimp, chakwel nikalejan kand kwinakwa, mulong yawiy nezina.” 39 Ni waya kulejan mu masinagog mau mwi ngand yawonsu ya Galaliya ni wading ukat kudosh ayilembil.

40 Muyej umwing wa musong wa kasu* weza kud Yesu wamwasin manungun, ni wamwilembin anch: “Anch chikukatishin, ukutwish kwingok.” 41 Chad Yesu wova riy, wazambula chikas chend, wamukwat ni wamwel anch: “Nikatin! Katat yerik.” 42 Pawiy pinapa kamu musong wa kasu* wapwa, ni wayerika. 43 Yesu wamuleja kuya kupwa kwa kumwinkish mbil jikash, 44 ni wamulej anch: “Tesh nawamp, kangal wamulejamu muntu, pakwez yang kud mwin kupesh chakwel akutala ni pan yakupesh mud mwalejanay Moses mulong wa kuyerik kwey, chakwel wikala uman kud awiy.” 45 Pakwez payay, muntu winou wasambisha kupalangesh rusang rend kud antu awonsu, chom chinech chamukangesha Yesu kwandam mu musumb pakad kumuman kud antu, chawiy washakamang pol pa musumb ku jindond kwakad kwikal antu, pakwez antu adandamena kudokal ku mitambu yawonsu mulong wa kwez kud ndiy.

2 Pakwez, chipasuta machuku makemp, Yesu wachirika ku Kapernaum, chad rusang rapalangana anch ndiy ud kwol kwend. 2 Chawiy antu avud akumangena kwinikwa, kwashalap ndond mu chikumbu, ap pol ku chis, ni wasambisha kuyilej dizu da Nzamb. 3 Ni amuletina muyej wa kalip wading usendinau kud amakundj anying. 4 Pakwez katwishap kumushikij kuday Yesu mulong wa runtu, chawiy andama piur pa chikumbu, abuz dipan pantaliken ni pa ndond padingay Yesu, ni kupwa amushirishina muyej wading ulela pa ulal pa dipan dined. 5 Pamanay ritiy rau, Yesu wamwela muyej wa kalip anch: “Mwanam, yitil yey ayilikishin kal.” 6 Alej a yijil amwing ading ashicha mwinimwa atonga mu michim yau anch: 7 “Mulong wak ikundj winou ulondin mwamu? Ndiy ukat kumusaal Nzamb masaal. Ov, kud muntu mukwau ukutwisha kulikishin yitil kumudoshaku Nzamb?” 8 Chad Yesu wajingunina kapamp kamwing yitongijok yau, ni ndiy wayipula anch: “Mulong wak utonginanya yom yiney mu michim yen? 9 Yik yiswapela, ov, kumwel muyej wa kalip anch: ‘Yitil yey ayilikishin kal,’ ang kumwel anch: ‘Tumbuk, send ulal wey ni yang kwey’? 10 Pakwez, chakwel wijikany anch Mwan a muntu ukwet ulabu panap pa divu wa kulikishin yitil—⁠” ndiy wamwela muyej wa kalip anch: 11 “Nikulejin anch, tumbuk, send ulal wey, ni yang kwol kwey.” 12 Chawiy muntu winou watumbuka, wasend ulal wend kapamp kamwing, ni wabudika pol kurutu kwa antu awonsu. Chawiy antu awonsu ashimwoka, ni amutumbisha Nzamb mu kulond anch: “Kand kal tumanangap chom mud chinech.”

13 Kupwa Yesu wachirika ku chikum cha karung, ni chisak cha antu chadandamena kwez kud ndiy, chad ndiy wasambisha kuyifundish. 14 Ni pading pasutinay, wamumana Levi, mwan ikundj wa Alfe ushich mu biro wa kulambwishin yitad, ni wamwela anch: “Nlondula.” Watumbuka kapamp kamwing ni wamulondul. 15 Pading padilay* mu chikumbu cha Levi, in kulambwish yitad avud ni akayitil eza, asambish kuda pamwing ni Yesu ni in kwilej end, mulong antu ading amulondwila ading avudin nakash. 16 Pakwez pamanau alej a yijil amwing ading Afaris anch Yesu ukat kuda pamwing nau akayitil ni in kulambwish yitad, ayipula in kwilej end anch: “Mutapu ik udilay nau in kulambwish yitad ni akayitil?” 17 Pateshay mwamu, Yesu wayela anch: “Antu akash kakwetingap kuswir kwa mwingang, pakwez ching antu ayedina. Am nezap kuyitazuk antu atentamina, pakwez akayitil.”

18 In kwilej a Yohan nau Afaris ading ni chaku cha kujil yakuda. Chawiy eza ni amwipul anch: “Mulong wak in kwilej a Yohan nau in kwilej a Afaris akweting chaku cha kujil yakuda, pakwez in kwilej ey kakujilangap?” 19 Chawiy Yesu wayakula anch: “Arund a ngatan kakwetap kuswir kwa kujil yakuda pachidau pamwing ni ngatan, ov, kimwawiyap? Chisu chidau pamwing ni ngatan, kafanyidinap kujil yakuda. 20 Pakwez dichuku dimwing ngatan akez kamudosh pakach pau, chad awiy akez kajil yakuda dichuku dinada. 21 Kwikil muntu ukata kuchimin chibel chisu pa disun dikur.* Anch wasal mwamu, chibel chisu chikupwit disun dikur, ni dipan dikupandakan kujimb. 22 Chikwau kand, antu kakulongangap maar ma nviny masu mu jinsab jikur ja yikit. Anch asal mwamu, maar ma nviny makubuz jinsab, ni maar ma nviny ni jinsab, yawonsu yikusheshik. Pakwez antu akat kulong maar ma nviny masu mu jinsab jisu ja yikit.”

23 Chad pading pasutinay Yesu mu yir ya tidiku pa dichuku da Sabat, in kwilej end asambisha kupuril mitu ya tidiku oku akat kuya. 24 Chawiy Afaris amwela anch: “Tal akwa! Mulong wak in kwilej ey asadin yom yijidikina chijil kusal pa dichuku da Sabat?” 25 Pakwez Yesu wayakula anch: “Ov, en kand kal utanganganyap yom yasalay David padingay mu maswir, ni chisu chovay ndiy nau antwend nzal? 26 Mud mulejena rusang piur pa Abiyatar mwin kupesh mujim, David wandama mu chikumbu cha Nzamb ni wada mikat ya kulambul* ap anch chijil chading chiyijidikin antu awonsu kuda mikat yiney, ching kusu in kupesh, ni wayinkisha kand amakundj amwing adingay nend.” 27 Kupwa wayileja anch: “Sabat amuteka mulong wa kuyikwash antu, pakwez antu kayitangap mulong wa Sabat. 28 Chawiy Mwan a muntu ndiy kamu Mwant wa Sabat.”

3 Yesu wandama kand mu sinagog, ni mwinamwa mwading ikundj umwing ukweta chikas cha kalip. 2 Chad Afaris ading akat kutal mulong wa kuman anch Yesu ukumwok ikundj winou pa dichuku da Sabat, chakwel amufish nich. 3 Ndiy wamwela ikundj ukweta chikas cha kalip anch: “Tumbuk ni ez mukach omu.” 4 Kupwa Yesu wayipula anch: “Ov, chijil chitiyin kusal yom yiwamp anch yom yiyimp pa dichuku da Sabat, kupandish mwom* anch kuujip?” Pakwez anineta zoong. 5 Kupwa kwa kuyital kwa ujim, wova ushon nakash mulong wa kuchinchik kwa michim yau, ni wamwela ikundj winou anch: “Onish chikas chey.” Ndiy wonisha chikas, ni chayerika. 6 Chawiy Afaris abudika ni akumangan pakad kulab nau antu a ku mutambu wa Herod mulong wa kumupungan Yesu chakwel amujip.

7 Pakwez Yesu waya pamwing nau in kwilej end ku chikum cha karung, ni antu avud adokala ku Galaliya ni mu Yudeya amulondula. 8 Antu akwau avud adokala ku Yerusalem, ku Idumeya, ushad wa wit wa Yordan, ni jingand jida piswimp ni Tir ni Sidon, eza kud ndiy mulong atesha piur pa yom yivud yading yisadinay. 9 Ni wayileja in kwilej end amurijekina kawaat kakemp chakwel kangal antu amusejin nakash. 10 Mulong woka antu avud, antu awonsu ading akweta mayej makash abachikijana mulong wa kumupukunaku. 11 Ap ayilembil pamumanangau, awangang pansh kurutu kwend ni kutoy anch: “Ey ud Mwan a Nzamb.” 12 Pakwez tupamp tuvud ndiy wayijidika nakash chakwel awiy kangal amwijikisha.

13 Wakandama pa mukandu, wayitazuk antu atonday, ni awiy eza kud ndiy. 14 Chad ndiy wasala* chisak cha antu dikum ni yaad (12), apilay kand anch atwimbuy, awiy antu afanyina kwendang nend ni awiy afanyinay kutum mulong wa kulejan dizu da Nzamb 15 ni wafanyina kuyinkish ulabu wa kudosh ayilembil.

16 Ni chisak cha antu dikum ni yaad (12) chasalay* chawiy ech: Simon, wapilay kand anch Pita, 17 Yakobu mwan ikundj wa Zebede ni mwanamakwend Yohan (inay aad wayipila kand anch Bowanerijes, charumburik anch: “An a Nzaj”), 18 Andre, Filip, Baritelemi, Mateu, Tomas, Yakobu mwan ikundj wa Alfe, Tadeu, Simon mwin Kanaan,* 19 ni Yudas Isakariyot, ndiy washikena kumupan Yesu.

Kupwa Yesu waya wandam mu chikumbu, 20 ni chisak chijim cha antu chakumangana, chawiy Yesu ni in kwilej end katwishap ap kuda yakuda. 21 Pakwez pateshau antu a mu dijuku dend mwamu, awiy aya mulong wa kumukwat, mulong alonda anch: “Wazarikang kal.”* 22 Chikwau kand, alej a yijil adokala ku Yerusalem alondang anch: “Amukwatin kal kud Belzebul,* ni udoshin ayilembil ku usu wa mukurump wa ayilembil.” 23 Chawiy wayitazuka ni wayilej kusutin yilakej anch: “Mutapu ik ukutwishay Satan kumwopat Satan? 24 Anch want wiyauril awinau, want winou ukutwishap kwiman; 25 ni anch dijuku diyauril adinad, dijuku dined dikutwishap kwiman. 26 Chikwau kand, anch Satan wirishikish amwinend ni wiyauril, kakutwishap kwiman pakwez ukez kujiy. 27 Chakin, kwikil muntu ukutwisha kwandam mu chikumbu cha muntu chifuvu mulong wa kwiy yom yend pakad kusambel bil kumukas chifuvu winou. Pakwez ching anch wamukas, chad lel watwish kubuu yom ya mu chikumbu chend. 28 Chakin kamu nikulejinany anch an a antu akez kayilikishin yom yawonsu, chikalap nchik yitil yikusalau ap masaal makusaalanau. 29 Pakwez muntu mwawonsu ukeza kamusaal spiritu utumbila masaal, kakezap kumulikishin chikupu, ni wasal kal chitil chikumufisha nich chikupu.” 30 Yesu walonda mwamu mulong ading akat kumwel anch: “Ukwet chilembil.”

31 Katat makwend ni anamakwend eza, iman pol ni atum muntu mulong wa kumutazuk. 32 Kwading antu avud ashicha piswimp ni ndiy, ni amuleja anch: “Makwey ni anamakwey iminy pol ni akukimbin.” 33 Pakwez wayakula anch: “Ov, nany makwam ni anany anamakwam?” 34 Kupwa wayitala antu ading amunyingumukina ni walond anch: “Tal, makwam ni anamakwam awiy ay! 35 Muntu mwawonsu ukata kusal rusot ra Nzamb, ndiy winou mukadivar nam, nambaz nam ni makwam.”

4 Yesu wasambisha kand kufundish ku chikum cha karung, ni chisak chijim cha antu chamunyingumuka. Chawiy wandama mu waat wading piswimp ni ku chikum ni washakamamu, pakwez chisak cha antu chading chiminy ku chikum cha karung. 2 Ndiy wasambisha kuyifundish yom yivud kusutin yilakej, ni wayileja anch: 3 “Teshany. Kwading muntu umwing waya kukus mbut. 4 Pading pakusinay, mbut jimwing jawila kuns kwa njil, chad atujil eza ajida. 5 Mbut jikwau jawila pa mayal makweta divu dikemp, ni jaminya swa swa mulong divu dading dikemp. 6 Pakwez piwabudika muten, jalipa ni kutem mulong jadingap ni mij. 7 Mbut jikwau jawila mu miy, miy yakula ni yakas mbut jinej, ni jasongap mabuj. 8 Pakwez mbut jikwau jawila pa divu difukina, jaminya ni kupam, jasambisha kusong mabuj, jimwing jasonga tupamp makum masatu (30), jikwau tupamp makum musamban (60), ni jikwau tupamp chitot (100) ni kusut.” 9 Kupwa wawejinaku anch: “Muntu ukweta matu ma kutesh, atesha.”

10 Chad chisu chadingay amwinend, antu amwing ading amunyingumukina ni atwimbuy end dikum ni yaad (12) asambisha kumwipul piur pa yilakej yapanay. 11 Ndiy wayakula anch: “En akwinkishanya kal mutapu wa kutesh ujindj utumbila wa Want wa Nzamb, pakwez yom yiney yawonsu yid kwau yilakej kud antu akwau, 12 chawiy, ap anch akat kutal, atadin kwau pakad kuman, ni ap anch akat kutesh, ateshin kwau pakad kwov kurumburik ap pakemp; mwamu kakezap kumuchirikin Nzamb ni kakuyilikishinap.” 13 Wayipula kand anch: “Ov, uteshinanyap kurumburik kwa chilakej chinech, chad mutapu ik ukwovanya kurumburik kwa yilakej yikwau yawonsu?

14 “Mwin kukus ukat kukus dizu. 15 Kud antu amwing ada mud mbut jakusau kuns kwa njil; anch kamu aditesh, Satan ukat kwez ni wadosh dizu dakunau mu michim yau. 16 Chilik chimwing, kud antu amwing ada mud mbut jawila pa mayal makweta divu dikemp; kapamp kamwing anch atesh dizu, akat kuditiy nich musangar. 17 Chawiy mulong kakwetap mij mu michim yau, akat kudandamen mu chisu kanang; pakwez anch kwashiken kamu mar ap rupompat mulong wa dizu, awiy akat kwipwakal. 18 Kud kand antu akwau ada mud mbut jawila mu miy. Ad antu akata kutesh dizu, 19 pakwez yakamish ya mwom mu mangand minam,* maku mayimp ma kwikal mpich, ni ris ra mitapu yawonsu yikat kwandam mu michim yau, yafung dizu, ni dikatap kand kusong mabuj. 20 Kwinsuden, mbut jakusau mu divu difukina, ad antu akata kutesh dizu, aditiy nawamp ni asong mabuj tupamp makum masatu (30), tupamp makum musamban (60), ni tupamp chitot (100) ni kusut.”

21 Ndiy wayileja kand anch: “Ov, lamp akat kumwakishang mulong wa kumubwikin mu musans ap kumutek mwinshin mwa ulal? Ov, kakatap kumwakish mulong wa kumutek pa mwend wa lamp? 22 Mulong kwikil chom ap chimwing chijingamina chikeza kalik kumekan patok; ni ujindj wawonsu ukez kajingunik. 23 Muntu mwawonsu ukweta matu ma kutesh, atesha.”

24 Yesu wayileja kand anch: “Babelany yom yiukata kuteshany. Chipim uyipimidinanya nich akwen, chawiy chikez kakupiminanyau niyen, chakin kamu, akez kakuwejinany yom yikwau yivud. 25 Mulong muntu mwawonsu ukweta chom akumuwejin kand yom yikwau yivud, pakwez muntu mwawonsu uburedina, akez kumutambul ni kakemp kakwetay.”

26 Chad wadandamena kand kulond anch: “Want wa Nzamb ufanaken ni muntu ukusina mbut mu chir chend. 27 Ukat kulal uchuku ni kulank pamanch, ni mbut jikat kuminy ni kukul pakad ndiy kwijik. 28 Divu adinad dikat kusongish mbut pakemp pakemp, cha kusambish jikat kubudish misil, jimish mavumu, chad jasong mabuj. 29 Pakwez anch mabuj maswa kamu, ndiy ukusend mpak ya kwangul nich, mulong chirung cha kwangul chashik kal.”

30 Ndiy walonda kand anch: “Chom ik tukutwisha kufanakesh nich Want wa Nzamb, ap chilakej ik tukutwisha kusadin mulong wa kuurumburil? 31 Ud mud rubut rikemp ra mutond wa mutard, chisu chikatau kurukun mu divu, riding rubut rikemp nakash pakach pa mbut jawonsu. 32 Pakwez anch arikun, rikat kuminy ni kwikal mutond ujim pakach pa yifukis yawonsu ya kuda, kupwa ukat kubudish mitiy yijim, chawiy atujil akat kwez ni kutung yinswal yau mu urel wa mitiy yiney.”

33 Yesu wasadina yilakej yivud ya mutapu winou mulong wa kuyilej dizu da Nzamb, ni washinshikinang pa mutapu ukutwishau kutesh. 34 Chakin kamu, kayilejangap pakad kusadin yilakej, pakwez wayirumburilang in kwilej end yom yawonsu chisu chadingau kwa ayinau.

35 Dichuku dinada, chikwazweka urel, ndiy wayileja anch: “El twaukany ushad ukwau wa karung.” 36 Kupwa kwa kulik chisak cha antu kuya, in kwilej amusenda Yesu mu waat, mud mutapu mwadingay, ni kwinikwa kwading kand maat makwau. 37 Chad rinkind mukash wasambisha kutut, ni mambek mibulang ku waat, chawiy waat wading piswimp ni kwizul mem. 38 Pakwez Yesu wading ulel kwinyim kwa waat, wazukin mutu pa oreye.* Chad in kwilej amulangwisha ni amwel anch: “Mulej, ov, umenap kwey anch tukimbin kufa?” 39 Chad ndiy walanka wamubarokin rinkind ni wamwel karung anch: “Ikuchika kamu kwey zoong!” Chawiy rinkind waduta, ni kwikuchika kamu zoong. 40 Chawiy Yesu wayipula anch: “Mulong wak wovilanya wom mwamu? Ov, ni katat ukwetanyap kwen ritiy?” 41 Pakwez awiy ova wom nakash, ni asambish kununganijan umwing ni mukwau anch: “Chakin kamu, muntu winou ud nany? Ap rinkind ni karung yikat kumuziyin.”

5 Kupwa ashika ushad ukwau wa karung mwi ngand ya Gerasen. 2 Ni kapamp kamwing pashirikay Yesu mu waat, amusankana kud ikundj umwing wading ukweta chilembil wadokala mu jinzay.* 3 Muntu winou wading ushich mu jinzay, ni kushik pa chisu chinacha, kwikil muntu watwisha kumukas, ap nich muyolal. 4 Yisu yivud amukasang miyolal ku makas ni nsambu ku mend, pakwez wayikatwolang; ni kwikil muntu wading ukweta usu wa kumuziyish. 5 Ni wadandamenang kutoy uchuku ni muten mu jinzay ni ku mikandu, ni wisupolang amwinend nich mayal. 6 Pakwez pamumanay Yesu kulemp, ndiy waya mau ni wamwasin manungun. 7 Kupwa watoya nich dizu da piur anch: “Mulong ik nikweta niyeyey Yesu, Mwan a Nzamb Upandakena Piur Nakash? Nshilamu ku mes ma Nzamb anch ukwinmeshap mar.” 8 Mulong Yesu wading wamulejang kal anch: “Ey chilembil, mudokala muntu winou.” 9 Pakwez Yesu wamwipula anch: “Yeya nany?” Ndiy wamwakula anch: “Yama Lejon, mulong tuvudin.” 10 Ni ndiy wadandamena kumwilembin Yesu chakwel kangal wayopat ayilembil inay mwi ngand.

11 Chad piswimp ni mukandu, kwading ayibond avud ading adila kwinakwa. 12 Chawiy ayilembil amulembijeka anch: “Tutuma mu ayibond, chakwel etu tuyandam.” 13 Ni ndiy wayitiya. Chad ayilembil amudokala muntu andam mu ayibond, chad ayibond awonsu akurumukina mu ruwengil, awil mu karung, ni ayibond afila mu mem ading piswimp tunan twaad (2 000). 14 Pakwez atufung achina mau ni alejan yom yawonsu kud antu a mu musumb ni a ku makunku, ni antu eza kutal yom yasadika. 15 Chawiy eza kud Yesu ni amumana ikundj wading ukweta lejon wa ayilembil, washakamang kal, udjit masun ni wachirishang kal manang, chad antu ova wom. 16 Chikwau kand, antu amana yom yawonsu yasadika ayirumburila yom yamushikena ikundj wading ni ayilembil ni yayishikena ayibond. 17 Chawiy asambisha kumwilembin Yesu chakwel adokala mwi ngand yau.

18 Pading pandaminay Yesu mu waat, ikundj wading ukweta chilembil wamwilembina chakwel aya nend pamwing. 19 Pakwez Yesu walika ni wamwel anch: “Chirik kwol kwey mu dijuku dey, uyileja anamakwey yom yawonsu yakusadinay kal Yehova* ni mutapu wakwovilay kal riy.” 20 Ikundj winou waya ni wasambish kulejan mu Dekapol* yom yawonsu yamusadinau kud Yesu, ni antu awonsu ashimwoka.

21 Kupwa kwa Yesu kushirik mu waat ushad ukwau wa karung, pashikay ku chikum, chisak cha antu cheza chamunyingumuk. 22 Ntakel umwing wa sinagog watazukangau anch Yayirus weza, ni pamumanay, wamuwila ku mend. 23 Wamwilembina tupamp tuvud anch: “Mwanam mband uyedin nakash.* Pakwez ez amboku umwazuka makas mey chakwel ayerika ni apand.” 24 Chad Yesu waya nend ni chisak chijim cha antu chamulondula, ni ading akat kumushinyol.

25 Kwading mband umwing wading uyedina rulong ra mash mu mivu dikum ni yaad (12). 26 Wamana mar nakash mulong wa kumwok kud amingang avud ni wasadina yom yend yawonsu yadingay nich pakwez kayerikap, ni mayej mapandakana lel nakash. 27 Pateshay yom yalondangau piur pa Yesu, ndiy wamusejina kwinyim mu ruvudin ra antu ni wamupukun ku masun mend,* 28 mulong walondang anch: “Anch napukun ku masun mend,* nikuyerik kwam.” 29 Ni pawiy kamu pinapa mash makatuka kudja, ni wiyova mu mujimbu wend anch wayerik kal ku mayej mading mamumeshina mar nakash.

30 Kapamp kamwing Yesu wajingunina anch usu wamudokal kal, ni wakarumuka mukach mwa antu wayipul anch: “Nany wampukuna kal ku masun?” 31 Pakwez in kwilej end amwakula anch: “Ey umen kamu chisak cha antu muchikushinyodina mutambu ni mutambu chad ey wipula kand anch, ‘Nany wampukuna kal?’ ” 32 Chawiy watala oku ni oku mulong wa kuman nany wasala chom chinech. 33 Mband winou wijika yom yamushikena, chad weza ni kuzalizal nich wom, wawa ku mend mend ni wamulej yom yawonsu patok. 34 Yesu wamwela anch: “Mwanam mband, ritiy rey rakwok kal. Yang mu chisambu, ni yerik ku mayej mada makumeshina mar nakash.”

35 Pading palondinay, amakundj amwing adokala ku chikumbu cha ntakel wa sinagog eza ni amulej anch: “Mwaney mband wafa kal! Mulong wak umwakamishina kand Mulej?” 36 Pakwez Yesu watesha yom yalondau ni wamuleja ntakel wa sinagog anch: “Kangal kwey wov wom, mekesh kwey ritiy.” 37 Ndiy kitiyap anch muntu mukwau amulondul ching kusu Pita, Yakobu, ni Yohan mwanamakwend a Yakobu.

38 Chawiy pashikau ku chikumbu cha ntakel wa sinagog, Yesu wamana antu akat kuzazat, akat kudil ni kutoy nich mazu ma piur. 39 Kupwa kwa kwandam mu chikumbu, ndiy wayipula anch: “Mulong wak udidinanya ni kuzazat mwamu? Mwan kafilap kwend, pakwez ulel tul.” 40 Chad antu asambisha kumusip nich kapipej. Pakwez ndiy wayibudisha awonsu pol, wamusend tatukwend a mwan ni makwend ni antu akwau adingay nend, kupwa wandama nau mu kapalikany mwadingay mwan. 41 Kupwa wamukwata mwan ku chikas ni wamwel anch: “Talita kumi,” charumburik anch: “Mwan mband, nikulejin anch ‘lank!’ ” 42 Ni kapamp kamwing mwan mband walanka ni wasambish kwend. (Wading ukwet mivu dikum ni yaad [12].) Ni pawiy kamu pinapa awiy asangara nakash. 43 Ndiy wayijidika tupamp tuvud chakwel kangal amulejamu muntu ap umwing yom yiney, ni wayileja kumwinkish mwan yakuda.

6 Yesu wadokala kwinakwa waya mu musumb wapaminay, ni in kwilej end amulondula. 2 Pashika dichuku da Sabat, wasambisha kufundish mu sinagog, antu amutesha ashimwoka ni kulond anch: “Ov, muntu winou udoshin yom yiney kwisu? Mulong wak amwinkisha manang mud minam, ni mulong wak amwinkisha usu wa kusal yilay* mud yiney? 3 Ov, kendiyap nsong a mabay, mwan a Mariy ni mwanamakwend a Yakobu, Jozef, Yudas, ni Simon? Ni ampanyend tushiching nau kunoku, kimwawiyap?” Chawiy asambisha kwipwakal mulong wendendiy. 4 Pakwez Yesu wayileja anch: “Muprofet amulimishining kwawonsu, kudoshaku mu ul wend, kud anamakwend ni mu dijuku dend.”* 5 Chawiy kasalap yilay* yivud kwinikwa, woka kusu ayej akemp kusutin kuyazwok makas. 6 Ndiy washimwoka mulong antu ading aburedin ritiy. Ni waya mu kufundish mu mal ma piswimp.

7 Ndiy wayitazuka atwimbuy dikum ni yaad (12), wasambish kuyitum aad aad, ni wayinkisha ulabu wa kudosh ayilembil. 8 Chikwau kand, wayikangesha kusend chom ap chimwing mulong wa weny, ching kusu mukombu—⁠mukat bwat, ap ntuku wa kusendin yakuda, ap nfalang*—⁠ 9 pakwez wayileja kudjal yisapat ni kulik kusend masun* maad. 10 Wayileja kand anch: “Anch muntu wakwakany ku chikumbu chend, shakamany kwinikwa djat ni piukudokalanya. 11 Kwi ndond kwawonsu kukulikau kukwakany ap kukuteshany, piukudokalanyaku, kukumunany divu dida mu yidjatil yen chakwel wikala uman kud awiy.” 12 Chawiy aya kuyilej antu chakwel akarumuk, 13 awiy adosha ayilembil avud, ayipala ayej avud many ni kuyok.

14 Chad Mwant Herod watesha nsang jinej, mulong dijin da Yesu dijikana nakash, ni antu alondang anch: “Yohan Mubatish amuvumbulang kal, chawiy chikwetay ulabu wa kusal yilay yiney.” 15 Pakwez akwau alondang anch: “Ndiy Eliya.” Akwau niyau alondang anch: “Ud muprofet mud aprofet akwau a pasak.” 16 Pakwez pateshay Herod mwamu, walonda anch: “Yohan Mubatish nakatwila mutu amuvumbulang kal.” 17 Mulong Herod amwinend watuma antu chakwel amukwata Yohan, wamukas, chad wamuteka mu rukan mulong wa Herodias, mband wa mwanamakwend Filip, mulong Herod wamwata mband winou. 18 Mulong Yohan wamulejang Herod anch: “Ufanyidinap kumwat mband wa mwanamakwey.” 19 Pakwez Herodias wamulamina rukuny ni wading ukimbin kumujip, chad katwishap. 20 Mulong Herod wamwovang Yohan wom, wading wij anch ud muntu utentamina ni utumbila, chawiy chamuchidijangay. Chisu chawonsu chamuteshangay, kamanangap chom cha kusal, pakwez wadandamenang kumutesh nich musangar.

21 Pakwez Herodias wamana chisu chiwamp pa dichuku da musambu wa kuvurik kuvadik kwa Herod, Herod wayitazuka ayilol end, amakurump a amasalay, ni antu ajim a mu Galaliya. 22 Mwan mband wa Herodias wandama waja maj, wamusangaresha Herod ni antu atazukay,* chawiy mwant wamwela mwan mband anch: “Ngita chom chawonsu ukatina, chad am nikukwinkishach.” 23 Wamuchipina kand anch: “Nikukwinkish chom chawonsu ukwingita, ap chibar cha want wam.” 24 Chawiy wabudika pol ni wamwipul makwend anch: “Nita chom ik?” Makwend wamwakula anch: “Mutu wa Yohan Mubatish.” 25 Pawiy kamu pinapa, changadim wachirika kud mwant wamwit anch: “Nikimbin winginkisha pinap mutu wa Yohan Mubatish pa dilong.” 26 Ap anch chom chinech chamunenganesha mwant nakash, pakwez katwishap kulik mulong wa kuchip kwachipay kurutu kwa antu awonsu atazukay.* 27 Pawiy kamu pinapa, mwant wamutuma kalam wend umwing ni wamuleja kumuletin mutu wa Yohan. Chawiy kalam waya mu rukan wamukatul Yohan mutu, 28 ni waleta mutu pa dilong. Wamwinkishau changadim, ni changadim wamwinkishau makwend. 29 Pateshau in kwilej a Yohan rusang riner, aya asend mujimbu wend ni aujik mwi nzay.*

30 Atwimbuy eza amunyimburik Yesu, asambish kumulej yom yawonsu yasalau ni yafundishau. 31 Ndiy wayileja anch: “Ez tuyany kwi ndond ya ayinetu, chakwel wiswedishanaku pakemp. Mulong kwading antu avud, ay in kuya, ay in kwez, chawiy kamanap chisu cha kuda. 32 Chad andama mu waat, aya kwi ndond ya ayinau. 33 Pakwez antu ayimana akat kuya, ni antu akwau avud ijika, chawiy antu adokala mu misumb yawonsu aya mau ni asambel kushik kurutu kwa awiy. 34 Pabudikay mu waat, wamana chisak chijim cha antu, ni wayovila riy, mulong ading mud amikoku akad kafung. Chawiy wasambisha kuyifundish yom yivud.

35 Mulong chisu chading chayang kal nakash, in kwilej end eza kud ndiy ni amwel anch: “Kunoku kud kulemp, ni muten waya kal. 36 Yilika antu aya ku makunku ni ku mal ma piswimp chakwel alandap yakuda yau.” 37 Yesu wayileja anch: “En yinkishany yakuda.” Pakwez awiy amwakula anch: “Ov, tuya tulanda mikat ya adenye* yitot yaad (200) chakwel tuyinkish ada?” 38 Ndiy wayipula anch: “Ukwetany mikat yinch? Yangany bil utalany!” Chayau atal, eza amulej anch: “Tukwet mikat yitan ni ansh aad.” 39 Ndiy wayileja antu awonsu kushakam pa masuku* mu yisak yisak. 40 Chawiy ashakama mu yisak yimwing antu chitot (100) ni yikwau antu makum matan (50). 41 Chad watambula mikat yitan ni ansh aad, watal mwiur ni wit chiyukish cha Nzamb. Ni kupwa kwa kukatwol mikat, wayipana kud in kwilej end, chakwel in kwilej end ayangan kud antu, ni wangana kand ansh aad kud antu awonsu. 42 Chawiy antu awonsu ada ikut, 43 chad izwisha yimpay dikum ni yaad (12) ya yikunku ya mikat yashalap, pakad kuchind ansh. 44 Amakundj ada mikat yiney ading tunan tutan (5 000).

45 Ni pakad kulab, wayileja in kwilej end kwandam mu waat ni kusambel kuya ushad ukwau wa karung, ku Betsayida, pashalay ndiy mulong wa kuyipalangesh antu. 46 Chapwishay kukanijan nau antu, ndiy waya ku mukandu mulong wa kulembil. 47 Chikwajala uchuku, waat wading washikang kal pakach pa karung, pakwez Yesu washala amwinend kwi mpat. 48 Chad wayimana akat kurish kwawish, mulong rinkind wading uyichirishin kwinyim, pakwez chikwashika piswimp ni kucha,* Yesu weza kud awiy ukat kwend pa mem, chad ndiy wasala mud ukimbin kuyisut. 49 Pamumanau ukat kwend pa mem, awiy atonga anch: “Chinech chid chishimushimu!” Chad awiy atoya. 50 Mulong awonsu amumana ni azazata. Pakwez kapamp kamwing, Yesu wayela anch: “Ikasikeshany! Yama, kangal wovany wom.” 51 Kupwa wandama mu waat mwadingau, ni rinkind waduta. Chawiy ashimwoka nakash, 52 kwovap kurumburik kwa chilay cha mikat, mulong michim yau yading yichinchikin pa kutesh.

53 Paukau karung, ashika mwi ngand ya Genesaret ni akas waat piswimp ni kwinakwa. 54 Pakwez pabudikau mu waat, antu amujingunina Yesu. 55 Aya mau ayijikish antu a mwi ngand yinaya yawonsu ni asambisha kulet ayej pa maulal, ni ayitwalang kwi ndond kwawonsu kwadingay Yesu. 56 Payangangay mu mal, mu misumb ap mu makunku, antu ayitwalang ayej pa sok, ni amulembijekang chakwel ayilik akwata ku rizez ra masun mend.* Ni ayej awonsu apukunangaku ayerikang.

7 Afaris nau alej a yijil amwing adokala ku Yerusalem, eza amukumangen Yesu. 2 Ayimana in kwilej end amwing akat kuda ku makas kwikisina, kwawiy kulond anch pakad kowal ku makas.* 3 (Mulong Afaris ni in Yuda awonsu kadangangap pakad kowal ku makas djat ni ku twinguz, mud mwadinga yishankur ya angakiril au, 4 ni anch adokal mu sok, kadangangap pakad kowal mem. Kud kand yishankur yikwau yivud yatambulau ni yalimishangau, mud kowish jimpas, atufuchel, ni malong ma utad wa kwivre.) 5 Chawiy Afaris nau alej a yijil amwipula anch: “Ov, mulong wak in kwilej ey kakulimishangap yijil ya anshankur etu, pakwez akat kuda yakuda ku makas kwikisina?” 6 Ndiy wayakula anch: “En in rubabek, Isay walonda yakin pasambelay kulejan piur pen, pafunday anch: ‘Antu inay anlimishin kusu kwau nich milamu, pakwez michim yau yid kulemp niyamam. 7 Akat kudandamen kwingifukwil, pakwez yid kwau ya chamwamu, mulong awiy akat kufundish yijil ya antu mud malejan ma pa dishin.’ 8 En ukat kulikany yijil ya Nzamb, pakwez ukat kulimishany yijil ya antu.”

9 Ndiy walonda kand anch: “En ukwetany ukaliweny wa kuduul* yijil ya Nzamb mulong wa kulondul yinshakur yen. 10 Chilakej, Moses walonda anch: ‘Mulimisha tatukwey ni makwey,’ ni ‘Muntu mwawonsu ukumusaala* tatukwend ap makwend chifanyidin kumujip.’ 11 Pakwez en ukat kulondany anch: ‘Anch muntu wamulej tatukwend ap makwend anch: “Chom chawonsu nikweta chikutwisha kukukwash chid Korban (charumburik anch chipan nashidinamu kal kumwinkish Nzamb),” ’ 12 mwamu en kiukat kumwitiyanap kand ndiy kumukwash tatukwend ap makwend. 13 Mu mutapu winou ukat kumanany dizu da Nzamb mud chom cha chamwamu mulong wa yishankur yen yiukata kuyitekinany antu akwau. Ni ukat kusalany yom yivud ya mutapu winou.” 14 Kupwa watazuka kand chisak cha antu, ni wayilej anch: “En awonsu nteshany, ni ovany kurumburik kwa mazu mam. 15 Kadap yom yikata kwandam mukach mwa muntu yikata kumwijondish; pakwez yom yikata kubudik muday muntu yawiy yikata kumwijondish.” 16* ——⁠

17 Padokalay mu chisak cha antu wandam mu chikumbu, in kwilej end asambisha kumwipul kurumburik kwa chilakej chinech. 18 Chawiy ndiy wayakula anch: “Ov, komb niyen wovilanyap kwen kurumburik mud awiy? Komb en wijanyap kwen anch yom yikata kubudik pol ni kwandam mukach mwa muntu yawiyap yikata kumwijondish, 19 mulong yom yiney yikatap kwandam mu muchim, pakwez mu ditont, kupwa wayisutish kand?” Walonda mwamu mulong wa kumekesh anch yakuda yawonsu yishitwil. 20 Walonda kand anch: “Yom yikata kubudik mu muchim wa muntu yawiy yikata kumwijondish. 21 Mulong mukach mwa antu, mu michim yau, mwawiy mukata kubudik yom yiyimp: yisal ya masandj,* wij, kujipan, 22 makaj, ris, yisal ya chisum, makasu, mwikadil uyimp ni wa mukomu,* mukau, mazu ma masaal, kwitutul, ni yisalijok ya usup. 23 Yom yiney yawonsu yiyimp yikat kudokal mu muchim wa muntu ni yawiy yikata kumwijondish.”

24 Chawiy Yesu wadokala kwinakwa ni waya mwi ngand ya Tir ni ya Sidon. Kwinakwa wandama mu chikumbu chimwing ni kadingap kakatina anch muntu ap umwing ijika, pakwez katwishap kujingam. 25 Pakad kulab, mband umwing wading ukweta mwanend mband ukweta chilembil watesha rusang piur pa Yesu, chawiy weza kumutal ni wamuwil ku mend. 26 Mband winou wading mwin Grek, wavadikina mwi ngand ya Sirofonisiy; ni wamwita tupamp tuvud chakwel amudosha mwanend mband chilembil. 27 Pakwez ndiy wamuleja anch: “Yilika bil an ikut, mulong chiwapinap kunon yakuda ya an ni kuyidjubwilay an a atubu.” 28 Chad mband winou wamwakula anch: “Mwawiy Nsalejam, pakwez an a atubu niyau akat kuda yipuchipuch yikatau an kupalish mwinshin mwa tebur.” 29 Chawiy ndiy wamuleja anch: “Ukutwish kuchirik kwol kwey, mulong walond kal mwamu, chilembil wamudokal kal mwaney mband.” 30 Chawiy ndiy wachirika kwol kwend ni wamutan mwanend mband ulel pa ulal, ni chilembil wading wamudokalang kal.

31 Padokalay Yesu mwi ngand ya Tir, wasutina ku Sidon, kupwa wachirik ku karung wa Galaliya, ni wasutina mwi ngand ya Dekapol.* 32 Kwinakwa amuletina ikundj umwing wading kajikamatu ni katwishangap kulond nawamp, ni amwilembina chakwel amwazuk chikas. 33 Ndiy wadokala nend mu chisak cha antu, waya nend kuns. Kupwa wandjika miny yend mu matu ma ikundj winou, ni kupwa kwa kuchil mat, wamukwata ku rudim. 34 Kupwa watala mwiur, wishikij nakash ni wamwela anch: “Efata,” charumburik anch: “Jikuku.” 35 Chawiy matu mend majikuka, rudim rend rapipala, ni wasambisha kulond nawamp. 36 Yesu wayikangesha kumulejamu muntu ap umwing, pakwez pading payilejinay mwamu, awiy apandakesha lel kuyilejamu antu akwau. 37 Chakin kamu ashimwoka nakash, ni ading akat kulond anch: “Yom yawonsu yisadinay yid yiwamp. Ukat kujikul ni matu ma atujikamatu ni kuyilondish atumam.”

8 Mu machuku minama, kwakumangana kand chisak chijim cha antu, mulong kadingap ni yakuda. Chawiy Yesu wayitazuka in kwilej end ni wayilej anch: 2 “Niyovidin antu awonsu inay riy, mulong asal kal machuku masatu niyamam ni kakwetap yakuda. 3 Anch nayilik anch aya kwol kwau ni nzal,* akufa chipuku mwi njil, ni amwing pakach pau adokalang kulemp nakash.” 4 Pakwez in kwilej end amwakula anch: “Mwinomu tud mwi mpay, ov, kwisu tukumana yakuda yiwanyidina ya kuyidish antu inay awonsu?” 5 Yesu wayipula anch: “Ov, ukwetany mikat yinch?” Awiy amwakula anch: “Tukwet mikat sambwad.” 6 Ni wayileja antu awonsu kushakam pansh. Kupwa watambula mikat sambwad, wamujikitish Nzamb, wayikatwola, wayipan kud in kwilej end mulong wa kuyangan, ni in kwilej end ayangena antu awonsu. 7 Ading kand ni tuyish tukemp tukemp mwamu, Yesu watuyukisha kand ni wayinkishatu in kwilej end, chakwel ayangen kand antu. 8 Chawiy antu ada ni ikuta, chad anona yikunku yashalap ni izwisha yimpay yijim sambwad. 9 Chad kwading amakundj piswimp tunan tunying (4 000). Kupwa ndiy wayipalangesha.

10 Kapamp kamwing wandama mu waat nau in kwilej end ni aya mwi ngand ya Dalimanuta. 11 Kwinakwa Afaris eza kumutal ni asambish kutadikijan nend, mulong wa kumupak, awiy amwita anch ayisadin chilay chidokila mwiur. 12 Chawiy Yesu wanenganana nakash mu muchim wend ni walond anch: “Mulong wak antu a chirung chinech akat kudandamen kwit ayisadin chilay? Chakin kamu nikulejinany, kwikil chilay ap chimwing chikuyisadinau.” 13 Chawiy ndiy wayisha, wandam kand mu waat, ni waya ushad ukwau.

14 Pakwez in kwilej avuramena kusend mikat, ading kwau ching kusu ni mukat umwing mu waat. 15 Yesu wayibabesha patok anch: “Burilany ku mes, babelany chivish cha Afaris ni chivish cha Herod.” 16 Chawiy asambisha kutadikijan ayinau mulong kasendap mikat. 17 Pajinguninay mwamu, Yesu wayipula anch: “Ov, utadikijadinany mulong wasendanganyap mikat? Ni katat kiwovilanyap kwen ap kujingunin? Ov, michim yen yichinchikin pa kutesh? 18 ‘Ukwetany mes, pakwez umenanyap; ni ukwetany matu, pakwez uteshinanyap.’ Uvurikinanyap 19 pinakatwodina mikat yitan mulong wa kuyidish amakundj tunan tutan (5 000), wanoninany yikunku yashalap yimpay yinch?” Awiy amwakula anch: “Yimpay dikum ni yaad (12).” 20 “Pinakatwodina mikat sambwad mulong wa kuyidish amakundj tunan tunying (4 000), wanoninany yikunku yashalap yimpay yijim yinch?” Awiy amwakula anch: “Yimpay sambwad.” 21 Chad ndiy wayipula anch: “Ov, kand kal uteshany ni katat?”

22 Kupwa ashika ku Betsayida. Kwinakwa, amuletina ikundj umwing wading mputames, ni amwilembina chakwel amukwataku. 23 Ni Yesu wamukwata mputames ku chikas wamubudish pol pa ul. Kupwa kwa kumuchidin mat pa mes, wamwazuka makas ni wamwipul anch: “Ov, umen chom?” 24 Ikundj winou watala ni wamwakul anch: “Nimen antu, pakwez ameken mud mitond yendina.” 25 Yesu wazuka kand makas pa mes ma ikundj winou, ni wamana chad nawamp. Mes mend maburika ni wasambisha chad kuman yom yawonsu zwang. 26 Yesu wamuleja kuchirik kwol kwend, ni wamulej anch: “Kangal wachirik kand mu ul.”

27 Yesu ni in kwilej end aya mu mal ma Sezarey Filip, ni padingau mwi njil, ndiy wasambisha kuyipul in kwilej end anch: “Ov, antu akat kulond anch am nid nany?” 28 Amwakula anch: “Yohan Mubatish, pakwez akwau alondin anch Eliya, ni akwau akat kulond anch ud umwing wa aprofet.” 29 Ni ndiy wayipula anch: “Ing en ulondinany anch am nid nany?” Pita wamwakula anch: “Yey Kristu.” 30 Chad ndiy wayikangesha nakash kumulejamu muntu ap umwing piur pend. 31 Chikwau kand, wasambisha kuyifundish anch Mwan a muntu wafanyina kuman mar nakash, afanyina kumulik kud amakurump, kud amakurump a in kupesh, ni kud alej a yijil ni kumujip, chad ukuvumbuk kupwa kwa machuku masatu. 32 Chakin kamu, ndiy wayileja yom yiney patok. Pakwez Pita wamupwitina kuns ni wasambish kumukand. 33 Pakwez Yesu wakarumuka wayital in kwilej end, ni wamukand Pita anch: “Sut kwinyim kwam, Satan! Mulong yitongijok yey yidap ya Nzamb, pakwez yid ya antu.”

34 Kupwa wayitazuka antu avud ni in kwilej end wayilej anch: “Anch muntu ukimbin kwinlondul, ufanyidin kwitun amwinend, kusend mutond wend wa mar* ni kudandamen kwinlondul. 35 Mulong muntu mwawonsu ukimbina kupandish mwom* wend ukuushadish, pakwez muntu mwawonsu ukushadisha mwom* wend mulong wamam ni mulong wa rusang ruwamp, ukuupandish. 36 Chakin kamu, yom ik yikutaninayamu muntu anch wapit mangand mawonsu, pakwez ndiy washadish mwom* wend? 37 Chom ik chikutwishay kamu muntu kupan chakwel apata mwom* wend? 38 Mulong muntu mwawonsu ukwova usany wamam ni wa mazu mam pakach pa antu a chirung chinech ada akamasandj* ni akayitil, Mwan a muntu niyend ukez kamwov usany chisu chikwezay mu uyaj wa Tatukwend pamwing nau angel atumbila.”

9 Ndiy wayileja kand anch: “Chakin kamu nikulejinany anch antu amwing ada pinap kakufap kurutu kwa kuman bil Want wa Nzamb ukat kwez nich dikand.” 2 Chipasuta machuku musamban, Yesu wamusenda Pita, Yakobu, ni Yohan ni wayitwala pa mukandu ulemp kwa ayinau. Ni ndiy wikarumuna kurutu kwau; 3 masun mend* masambisha kuzut, matoka too; kwikil muntu wa pa mangand ukutwisha kumatut matok mwamu. 4 Chikwau kand, Moses ni Eliya ayimekena, ni ading akat kwambamb ni Yesu. 5 Kupwa Pita wamwela Yesu anch: “Rabi, chiwapin nakash kud etu kwikal pinap. El komb tutungany minkand yisatu, umwing weyey, ukwau wa Moses, ni ukwau wa Eliya.” 6 Chakin kamu, ndiy kamanap chom cha kusal, mulong awiy ading ovil wom. 7 Didj deza dayibwik, ni dizu dadokala mu didj dalond anch: “Winou ndiy Mwanam mukatish. Muteshany.” 8 Akashimuka, atalijol mutambu ni mutambu, pakwez kamanap muntu mukwau, ching kusu Yesu.

9 Pading pashirikinau ku mukandu, Yesu wayijidika nakash chakwel kangal amulejamu muntu ap umwing yom yamanau kal djat ni pakuvumbukinay Mwan a muntu. 10 Awiy alama mazu minam mu michim yau,* pakwez iyipulijana ayinau chirumburikina divumbuk dined. 11 Ni asambisha kumwipul anch: “Mulong wak alej a yijil alondin anch Eliya ndiy ufanyidina bil kusambel kwez?” 12 Ndiy wayakula anch: “Chakin kamu Eliya ufanyidin kusambel kwez, ni ukutenchik yom yawonsu; pakwez mulong wak afundin piur pa Mwan a muntu anch ufanyidin kuman mar nakash ni kumudiul kud antu? 13 Pakwez nikulejinany anch Eliya wezin kal, ni amusala yom yawonsu yading yikatinau, mud mutapu mufundinau piur pend.”

14 Pachirikau kud in kwilej akwau, atana chisak chijim cha antu chiyinyingumukin, ni alej a yijil ading akat kutadikijan nau. 15 Pakwez antu pamumanau kamu Yesu, ashimwoka, ni aya mau kud ndiy mulong wa kumwinkish moy. 16 Chawiy ndiy wayipula anch: “Ov, utadikijadinany nau piur pa mulong ik?” 17 Chad muntu umwing wading mu chisak cha antu wamwakula anch: “Mulej, nakuletinang mwanam ikundj mulong ukwet chilembil umukangeshina kulond. 18 Kwawonsu kukumusarumukinay, chilembil ukat kumwas pansh, chad mwan ukat kubudish mafuril ku kan, kwida ku mazeu ni kuumidin. Nayitang in kwilej ey chakwel amudoshay, pakwez awiy akanganyang.” 19 Ndiy wayakula anch: “Yowoo, antu a chirung chinech ad akad ritiy. Ov, machuku minch nifanyidina kushakam niyenen? Nikukushimpishinany muchim kushik ni chisu ik? Muletany mwan kunoku.” 20 Chawiy amuletinay mwan, pakwez chilembil winou pamumanay kamu Yesu, wamwasa mwan pansh, ni mwan wasambisha kwikwany. Kupwa kwa mwan kuwa pansh, wibumburola ni kubudish mafuril ku kan. 21 Kupwa Yesu wamwipula tatukwend a mwan anch: “Ukat kusalang mwamu kudosh chisu ik?” Ndiy wamwakula anch: “Kudosh kamu ku wanikanch wend, 22 ni yisu yivud ukat kumudjibwil mu kasu ap mu mem mulong wa kumujip. Pakwez anch ey ukutwish kusal chom kanang, itwovilap amboku riy, tukwasha.” 23 Yesu wamwipula anch: “Chad mulong wak walonda kal anch: ‘Anch ey ukutwish’? Yom yawonsu yiswapel kwau kud muntu ukweta ritiy.” 24 Kapamp kamwing tatukwend a mwan walonda nich dizu da piur anch: “Nikwet ritiy! Nkwasha chakwel ritiy ram rikasikan!”*

25 Yesu pamanay chisak chijim cha antu chikat kwez mau kud awiy, ndiy wamubarokina chilembil anch: “Ey chilembil umukangeshina mwan kulond ni kutesh, nakulej kal anch mudokala kamu ni kangal wez wamuchirikin kand!” 26 Kupwa kwa kutoy ni kumwikwanyish mwan, chilembil wamudokala, chad mwan wamekana mud wafa kal, chawiy antu avud alonda anch: “Mwan wafa kal!” 27 Pakwez Yesu wamukwata mwan ku chikas, wamulangwish, ni wiman. 28 Chawiy pandamay Yesu mu chikumbu, in kwilej end amwipula ku ujindj anch: “Mulong wak etu twakanganyang kumudosh?” 29 Ndiy wayakula anch: “Chilembil wa mutapu winou pakudokal, ching kusu ni malembil.”

30 Adokala kwi ndond yinaya ni asutina ku Galaliya, pakwez Yesu kakatap anch muntu ap umwing ijika chom chinech. 31 Mulong wading uyifundishin in kwilej end ni kuyilej anch: “Mwan a muntu akumupan mu makas ma antu, chad akumujip, pakwez ap anch amujip, ukez kavumbuk pa dichuku da chisatu.”* 32 Pakwez in kwilej end kwovap kurumburik kwa yom yalonday, ni ading ovil wom wa kumwipul.

33 Awiy ashika mu Kapernaum. Pandamay Yesu mu chikumbu, wayipula anch: “Ov, wad utadikijadinany piur pa yom ik mwi njil?” 34 In kwilej anineta zoong, mulong mwi njil ading atadikijadin chakwel ijika nany uda mujim nakash pakach pau. 35 Chawiy washakama, wayitazuk atwimbuy dikum ni yaad (12), wayilej anch: “Mwawonsu usotila kwikal wa kusambish, ufanyidin kwikal wa nsuden pakach pa antu awonsu ni kashalapol wa antu awonsu.” 36 Kupwa wamusenda mwan mukemp, wamwimik mukach mwau, wamukwat pa makij ni wayilej anch: 37 “Muntu mwawonsu ukumwaka mwan mukemp winou mulong wa dijin dam, wangak kal niyam; ni muntu mwawonsu ukwingaka am, kangakinap kwend ching kusu am, pakwez wamwak kal kand Muntu wantuma.”

38 Yohan wamuleja anch: “Mulej, twamanang muntu umwing ukat kudosh ayilembil mu kusadin dijin dey, ni twapakishang kumukangesh, mulong kadap umwing wa pakach petu.” 39 Pakwez Yesu wamwakula anch: “Kangal kumukangesh, mulong kwikil muntu ukutwisha kusal chilay mu dijin dam kupwa walond kand nayimp piur pam. 40 Mulong muntu mwawonsu wakad kutupompat ud ku mutambu wetu. 41 Ni muntu mwawonsu ukukwinkishanya dikapu da mem ma kuna anch mulong udany ku mutambu wa Kristu, nikulejinany chakin, kakezap ap pakemp kushadish difut dend. 42 Pakwez muntu mwawonsu ukumupwakesha umwing wa antu ada mud an akemp inay angitiyijina am, chikwikal chiwamp kud muntu winou kumukas mwi nshing diyal dijim dikatay chimbur kunyimburish, ni kumudjibwil mu karung.

43 Anch chikas chey chakwipwakesh, chikatula. Mulong chiwapin kud ey kutambul mwom ni chikas chimwing, pa ndond pa kuya mu kasu ka chikupu ka Gehen* nich makas maad. 44*⁠ ——⁠ 45 Anch mwend wey wakwipwakesh, ukatula. Mulong chiwapin kud ey kutambul mwom nich mwend umwing, pa ndond pa kuya mu Gehen* nich mend yaad. 46*⁠ ——⁠ 47 Ni anch dis dey dakwipwakesh, didjubula kulemp. Mulong chiwapin kud ey kwandam mu Want wa Nzamb nich dis dimwing pa ndond pa kuya mu Gehen* nich mes maad, 48 mwinamwa mud amanfuny akad kufang ni kasu kakad kujimang.

49 “Antu mud inay afanyidin kuyipal mung uda mud kasu. 50 Mung ud chom chiwamp, pakwez anch mung washadish kutaal kwau, ov, ukuutaadish kand ni yik? Ikalany mud mung, ni lamany chisambu pakach pen.”

10 Yesu wadokala kwinakwa waya ku mimbu* ya Yudeya, ushad ukwau wa Yordan, antu avud amunyingumuka kand, ni mud mwading chaku chend, wasambisha kand kuyifundish. 2 Ni Afaris eza kud ndiy mulong wa kumupak, chad amwipula anch ikundj ukwet mbil ya kumulik mukajend. 3 Ndiy wayakula anch: “Chijil ik chakwinkishanay Moses?” 4 Awiy amwakula anch: “Moses witiyija kufund mukand wa kujip nich uruw ni kumulik mband.” 5 Pakwez Yesu wayileja anch: “Moses wakwinkishanya chijil chinech mulong wa kuchinchik kwa michim yen. 6 Chawiy kudosh kwinsambishin,* ‘Nzamb wayisala ikundj ni mband. 7 Pa chinech, ikundj ukez kudokal kud tatukwend ni makwend, 8 chad awiy aad akwikal mujimbu* umwing,’ chad awiy kadap kand aad, pakwez ad mujimbu umwing. 9 Komb chabombakeshay kal Nzamb pamwing, kangal muntu wachauril.” 10 Pandamau kand mu chikumbu, in kwilej asambisha kumwipul pa mulong winou. 11 Ni wayileja anch: “Muntu mwawonsu ukumulika mukajend ni wat mband mukwau wasal kal makaj ni kamushinshamedinap mukajend, 12 ni anch mband, kupwa kwa kujip uruw ni nfumwend, amwat kud ikundj mukwau, wasal kal makaj.”

13 Antu asambisha kumuletin an akemp chakwel ayikwat, pakwez in kwilej ayikangesha. 14 Pamanay mwamu, Yesu wajimana ni wayel anch: “Yilikany an akemp ni kangal wayikangeshany kwez kud am; mulong Want wa Nzamb ud wa antu ada mud awiy. 15 Nikulejinany chakin kamu, muntu mwawonsu wakad kutambul Want wa Nzamb mud mwan mukemp kakwandamapamu.” 16 Chad wayisenda an akemp mu makas mend ni wasambish kuyiyukish kusutin kuyazwok makas.

17 Chawiy pading payilay mwi njil, ikundj umwing weza mau wamwasin manungun ni wamwipul anch: “Mulej Muwamp, yom ik nifanyidina kusal mulong wa kuswan mwom wa chikupu?” 18 Yesu wamwakula anch: “Mulong wak wintazukin anch muwamp? Kwikil muntu uda muwamp, ching kusu Nzamb amwinend. 19 Ey wij kal yijil yilondina anch: ‘Kangal wajipan, kangal wasal makaj, kangal wiy, kangal wapan uman wa makasu, kangal watambul chom chayen mu kusadin makasu, mulimisha tatukwey ni makwey.’ ” 20 Ikundj winou wamuleja anch: “Mulej, niziyidining ku yijil yiney yawonsu kudokal ku usand wam.” 21 Yesu wamutala, wamukat, ni wamwel anch: “Uburedin chom chimwing: Yang ulandish yom yiukweta ni ukayinkish atuzwendj, mwamu ukez kwikal ni mapit mwiur; ni ez winlondul.” 22 Pakwez ikundj winou wanenganana pateshay chakul cha Yesu ni waya nich ushon, mulong wading ni mapit mavud.

23 Kupwa kwa kutalijol oku ni oku, Yesu wayileja in kwilej end anch: “Chikwikal chom chikash nakash kud antu akweta nfalang kwandam mu Want wa Nzamb!” 24 Pakwez in kwilej ashimwoka mulong wa mazu mend. Chad Yesu wayileja kand anch: “Anam, chikasiken nakash kwandam mu Want wa Nzamb! 25 Chiswapel nakash kud kamel kusut mu dipan da ndong, pakwez chikasiken nakash kud mpich kwandam mu Want wa Nzamb.” 26 Awiy ashimwoka nakash ni amwipul anch:* “Ov, nany ukeza kamu kapand?” 27 Yesu wayitala neeng, wayakul anch: “Antu kakutwishap kusal chom chinech, pakwez Nzamb ukutwish, mulong kud Nzamb, yom yawonsu yiswapel.” 28 Pita wasambisha kumwel anch: “Tal! Etu twashil yom yetu yawonsu ni twakulondula ey.” 29 Yesu wakula anch: “Nikulejinany chakin, muntu mwawonsu washila kal chikumbu chend ap anamakwend amakundj ni amband ap makwend ap tatukwend ap anend ap yir yend mulong wamam ni mulong wa rusang ruwamp, 30 ukutambul katat yom yiney tupamp chitot (100) ni kusut—⁠yikumbu, anamakwend amakundj ni amband, amakwend, anend, yir, pamwing ni rupompat—⁠ni mu mangand mezina,* mwom wa chikupu. 31 Pakwez antu avud ada a kusambish akez kikal a nsuden, ni ada a nsuden akez kikal a kusambish.”

32 Chawiy ading ayil mwi njil yiyila ku Yerusalem, Yesu wading wendin kurutu kwau, ni in kwilej ashimwoka, pakwez antu ading ayilondwila asambisha kwov wom. Kapamp kakwau kand, waya nau atwimbuy dikum ni yaad (12) kuns ni wasambisha kuyilej yom yikumushikena: 33 “Teshany! Tuyilany ku Yerusalem, ni Mwan a muntu akumupan mu makas ma amakurump a in kupesh nau alej a yijil. Awiy akumufish nich kwa kumujip ni akumupan mu makas ma antu a michid, 34 ni akumusip, akumuchidin mat, akumubul nfimbu, ni akumujip, pakwez kupwa kwa machuku masatu, ndiy ukez kavumbuk.”

35 Yakobu ni Yohan, an amakundj a Zebede, amusejina ni amwipul anch: “Mulej, tusotin utusadina chom tukimbina kukwit.” 36 Yesu wayipula anch: “Yom ik ukimbinanya nikusadinany?” 37 Awiy amwakula anch: “Twitiya tushakama, ou ku chikas chey cha katatuku ni mukwau ku chikas chey cha kamaku, paukwikala mu uyaj wey.” 38 Yesu wayakula anch: “Wijanyap kwen chom chiwitinanya. Ov, ukutwishany kuna rupas rinisotila kuna piswimp ap, ap kukubatishany mud mukwimbatishau am?” 39 Awiy amwakula anch: “Tukutwish.” Chawiy Yesu wayileja anch: “Ukunany rupas mud rinikimbina am kuna, ni akukubatishany mud mukimbinau kwimbatish am. 40 Pakwez am nikwetap ulabu wa kutond nany ukushakama ku chikas cham cha katatuku ap cha kamaku, jindond jinej jid ja antu atondau kal.”

41 Pateshau in kwilej akwau dikum yom yiney, amujimena Yakobu ni Yohan. 42 Pakwez Yesu wayitazuka ni wayilej anch: “En wijany anch antakel a mangand akat kuyikel michid, ni antu ajim akat kusadin nayimp ulabu wau pa michid yiney. 43 Chifanyidinap kwikal mwamu pakach pen, pakwez muntu mwawonsu usotila kwikal mujim pakach pen, ufanyidin kwikal mwin kukusadinany en, 44 ni muntu mwawonsu usotila kwikal wa kusambish, ufanyidin kwikal kashalapol* wa antu awonsu. 45 Mulong Mwan a muntu weza, kadap mulong wa kumusadin, pakwez mulong wa kuyisadin antu akwau ni kupan mwom* wend mud difut mulong wa kuyikwol antu avud.”

46 Awiy ashika ku Yeriko, pakwez pading pabudikinay Yesu nau in kwilej end mu Yeriko pamwing ni chisak chijim cha antu, Baritime (mwan ikundj wa Timewus), mputames mwin kwit, wading ushich kwi njil. 47 Pateshay anch Yesu wa ku Nazaret ndiy usutina, wasambisha kutoy anch: “Yesu, mwan a David, ngovilap amboku riy!” 48 Antu avud amubarokina chakwel aninet, pakwez ndiy wapandakesha kutoy anch: “Mwan a David, ngovilap amboku riy!” 49 Chawiy Yesu wimana, walond anch: “Mutazukany eza.” Awiy amutazuka mputames ni amulej anch: “Ikasikesha! Tumbuk; ukutazukin.” 50 Ndiy wadjibula kabwik wend, watumbuk kapamp kamwing ni waya kud Yesu. 51 Kupwa Yesu wamwipula anch: “Usotin nikusadin yom ik?” Mputames wamwakula anch: “Rabuni,* ngoka mes chakwel nimana.” 52 Yesu wamwela anch: “Yang. Ritiy rey rakwok kal.” Pawiy kamu pinapa, ndiy wasambisha kuman, ni wasambish kumulondul Yesu mwi njil.

11 Pasejau ku Yerusalem, piswimp ni ul wa Betefaj ni wa Betaniya, ashika ku Mukandu wa Mitond ya Oliv, Yesu wayituma in kwilej end aad 2 ni wayilej anch: “Yangany mu ul umenanya awa, piukushikanya, ukutanany mwan a chimbur wakad kukandamangawap kal kud muntu amukasin. Musuburilany ni muletany kunoku. 3 Ni anch muntu wakwipulany anch: ‘Mulong wak umusuburilanya?’ Mwakulany anch: ‘Nsalejetu umuswirikedin ni ukumuchirish kand pakad kulab.’ ” 4 Awiy aya amutan mwan a chimbur amukasidin kwi njil ku chis cha chikumbu, amusuburil. 5 Pakwez antu amwing ading iminya pinapa ayipula anch: “Mulong wak umusuburilanya mwan a chimbur?” 6 In kwilej ayileja mazu malonday Yesu, ni antu inay ayilika aya.

7 Awiy amuletina Yesu mwan a chimbur, azuk masun mau* panyim pa nnam winou, ni Yesu wakandamap. 8 Chikwau kand, antu avud ala masun mau mwi njil, pakwez akwau akatula yifukis ya mitond mu yir. 9 Antu avud ading kurutu kwend ni ading amulondwila panyim atoyang anch: “Nzamb, twakwilembin amboku, mupandisha! Ayuk kwend muntu wezina mu dijin da Yehova!* 10 Wayuk kwau Want wezina wa tatukwetu David! Nzamb, tukwitin amboku umupandish, ey uda mwi ndond ya piur nakash!” 11 Ni wandama mu Yerusalem, waya ku tempel, chad watal yom yawonsu, pakwez mulong chisu chading chayang kal, ndiy waya ku Betaniya nau atwimbuy dikum ni yaad (12).

12 Dichuku dalondulaku, pading padokilay ku Betaniya, ndiy wova nzal. 13 Wamana mutond wa fig kulemp ukweta mayij, ni waya kutal anch ukutwish kutanaku mabuj. Pakwez pashikay, katanapaku dibuj ap dimwing ching kusu mayij, mulong chadingap chirung cha kusong mabuj. 14 Chawiy wawela mutond anch: “Kwikil muntu ukeza kada kand mabuj mey chikupu.” Ni in kwilej end ading ateshin.

15 Kupwa ashika ku Yerusalem. Kwinakwa Yesu wandama mu tempel ni wasambish kuyopat antu ading alandishina ni alandina, chad wabumburola matebur ma in kuswimpish nfalang ni yitwam ya in kulandish amayemb, 16 ni wayikangesha antu ading asendina yom kusutin mu tempel. 17 Ndiy wayifundishang antu anch: “Ov, kafundinap anch: ‘Chikumbu cham akez kachitazuk anch chikumbu cha kulembil mulong wa antu a michid yawonsu’? Pakwez en wachikarumwinany kal kwikal mandam ma ij.”* 18 Pateshau amakurump a in kupesh ni alej a yijil yom yiney, asambisha kukimb mutapu wa kumujip; chad ading amwovil wom, mulong yisak yawonsu ya antu yashimwokang piur pa mafundish mend.

19 Chikwazweka urel, Yesu ni in kwilej end adokala mu musumb. 20 Pakwez pamanch nakash, pading pasutinau piswimp ni mutond wa fig, aumana waumang kal djat ni ku mij. 21 Pita wavurika yom yasadika, chad wamwel Yesu anch: “Rabi, tal akwa, mutond wa fig washingang waumang kal.” 22 Yesu wayela anch: “Mwitiyijany Nzamb.* 23 Chakin kamu nikulejinany anch muntu mwawonsu ukuwela mukandu ou anch: ‘Dokal pinap ni idjubula mu karung,’ chad walik kwidjidjek mu muchim wend pakwez witiyij anch chom chalonday kal chikusadik, chom chinech chikusadik. 24 Chawiy nikulejinanya anch, yom yawonsu yiwitinanya mu malembil, itiyijany anch ukuyitambulany, ni akukwinkishanyay. 25 Ni chisu chawonsu ukulembilanya, yilikishinany antu kurumbok kwau kwawonsu, chakwel Tatukwen uda mwiur akulikishinany niyen kurumbok kwen.” 26* ——⁠

27 Awiy achirika kand ku Yerusalem. Ni pading pendinay mu tempel, amakurump a in kupesh, alej a yijil, nau amakurump amusejina 28 ni amwipul anch: “Ov, usu usadina nich yom yiney udokil kwisu? Ap nany ukwinkishina usu wa kusal yom yiney?” 29 Yesu wayakula anch: “Niyam nikimbin kukwipulany chipul chimwing. Anch wangakulany, niyam nikukulejany kwisu kudokila usu nisadina nich yom yiney. 30 Ov, nany wamwinkisha Yohan usu wa kubatishan? Nzamb anch antu? Ngakulany.” 31 Chawiy asambisha kununganijan ayinau anch: “Anch twamwakul anch: ‘Nzamb ndiy wamwinkisha,’ ndiy ukutwel anch: ‘Chad mulong wak walikanya kumwitiyij?’ 32 Pakwez anch twapakish kumwakul anch: ‘Antu awiy amwinkisha . . .’ ” Awiy ading ovil wom wa chisak cha antu, mulong antu awonsu ading amukwatin chakin kamu Yohan mud muprofet. 33 Chawiy amwakula Yesu anch: “Twijap.” Yesu niyend wayakula anch: “Niyam nikukulejanyap kwisu kudokila usu nisadina nich yom yiney.”

12 Kupwa wasambisha kuyifundish kusutin yilakej: “Muntu umwing wadima chir cha nviny, wachitek mu chipang, wapunda dibuk da kukamin maar ma nviny ni watungamu ndond ya kalam; kupwa wachisha mu makas ma andim ni waya mwi ngand yikwau. 2 Pashika chirung cha kwangul mabuj, wamutuma kashalapol wend kud andim chakwel amutambwila chikunku chend cha mabuj ma nviny. 3 Awiy amukwata, amubul ni amuchirish makas mamwamu. 4 Wayitumina kand kashalapol mukwau, awiy amubula ku mutu ni amukwatish usany. 5 Ndiy wayitumina kand mukwau, awiy amujipa, chad watuma kand akwau avud, pakwez amwing ayibula ni akwau ayijip. 6 Wading kand ni mwan ikundj ukatinay nakash. Ni kwinsuden wamutuma chad, walond anch: ‘Awiy akumulimish mwanam.’ 7 Pakwez andim anunganijana anch: ‘Winou ndiy nswan. Ezany tumujipany, ni uswan wend ukwikal wetwetu.’ 8 Chawiy amukwata, amujip ni amudjubwila pol pa chir cha nviny. 9 Yom ik yikusalay mwin chir cha nviny? Ukwez wayijip andim ni wapan chir cha nviny kud akwau. 10 Ov, kand kal utanganganyap mufund ulondina anch: ‘Diyal dalikau in kutung dawiy kamu dikala diyal dijim da pa dikonk.* 11 Dadokala kud Yehova, ni chid chom chiwamp nakash ku mes metu’?”

12 Pa chinech akimba kumukwat, pakwez ova wom wa chisak cha antu, mulong ajingunina anch chilakej chinech chading chiyitadin awiy. Chawiy amusha ni aya kwau.

13 Kupwa amutumina Afaris amwing ni antu a ku mutambu wa Herod chakwel amukwat kusutin yom yikulonday. 14 Pashikau, amwela anch: “Mulej, etu twij anch ulondin uyakin ni usadinap yom chakwel antu akwitiyij, mulong ey ukwimenangap kwey mu kushinshikin chiday muntu pol, ni yom ufundishina piur pa Nzamb yikwatijadin ni uyakin. Ov, chiwapin kulambul yitad kud Kayisar anch bwat? 15 Ov, tufanyidin kulambul anch bwat?” Pajinguninay rubabek rau, wayela anch: “Mulong wak wimpakinanya? Nletinany rufalang ra denye* nirital.” 16 Awiy amuletina rufalang ra denye umwing, chad ndiy wayipula anch: “Ov, chifu ni dijin yida pinap yid ya nany?” Awiy amwakula anch: “Yid ya Kayisar.” 17 Chad Yesu wayileja anch: “Panany yom ya Kayisar kud Kayisar, pakwez yom ya Nzamb kud Nzamb.” Ni chakul chend chayishimwokisha.

18 Chad Asadus, alondang anch kwikiling divumbuk, eza kud Yesu ni amwipul anch: 19 “Mulej, Moses watufundina anch, anch ikundj wafa ni washa mband pakad kuval nend, mwanamakwend ufanyidin kumwat mwadamufu ni kumuvadin mwanamakwend mwan. 20 Kwading an a kamuntu sambwad. Wa kusambish watana, pakwez wafa pakad kuval mwan. 21 Ni wa kaad wamwata mwadamufu winou pakwez niyend wafa pakad kuval mwan, chilik chimwing ni wa kasatu. 22 Ni awonsu sambwad kavalap an. Chad kwinsuden, mband niyend wafa. 23 Mwamu pa chisu cha divumbuk, mband winou ukwikal wa nany? Mulong awonsu sambwad amwata.” 24 Yesu wayakula anch: “En urumbukinany, mulong wijanyap Mifund ap usu wa Nzamb. 25 Mulong pakuvumbukau, amakundj kakezap kwatan ni amband kakezap kuyatish, pakwez akwikal mud angel mwiur. 26 Pakwez piur pa divumbuk da afu, ov, kand kal utanganyap mu buku wa Moses, mu rusang piur pa chifukis cha miy, anch Nzamb wamuleja anch: ‘Am nid Nzamb wa Aburaham, Nzamb wa Izak, ni Nzamb wa Yakob’? 27 Kadap Nzamb wa afu, pakwez wa aom. En urumbukinany kamu nakash.”

28 Mulej wa yijil umwing wayisejina ni wayitesha akat kutadikijan, pamanay anch Yesu wayakula mu mutapu uwamp, ndiy wamwipula anch: “Chijil ik chida cha kusambish* pakach pa yijil yawonsu?” 29 Yesu wakula anch: “Cha kusambish chawiy ech: ‘Tesh, A! Isarel, Yehova* Nzamb wetu ud Yehova* umwing, 30 ni ufanyidin kumukat Yehova* Nzamb wey nich muchim wey wawonsu, nich mupim* wey wawonsu, nich manang mey mawonsu, nich usu wey wawonsu.’ 31 Cha kaad chawiy ech: ‘Ufanyidin kumukat mukwen mud ey amwiney.’ Kwikil chijil chikwau chijimbina kusutamu yiney.” 32 Mulej wa yijil wamwakula anch: “Mulej, ulondin yakin, yom ulondina yikwatijadin ni uyakin, ‘Ud kwend Umwing, ni kwikil mukwau kudoshaku ndiy’; 33 chawiy kumukat nich muchim wetu wawonsu, nich manang metu mawonsu, nich usu wetu wawonsu, ni kumukat mukwen mud ey amwiney kud kwa usey nakash kusutamu kupan milambu yawonsu ni yakupesh ya kwosh.” 34 Pamanay Yesu anch wakul kal kwa manang, wamwela anch: “Ey udap kulemp ni Want wa Nzamb.” Kupwa kwa yom yiney, kwikil kand muntu wapakisha kumwipul.

35 Chad pading padandamedinay kufundish mu tempel, Yesu wipula anch: “Mulong wak alej a yijil alondin anch Kristu ud mwan a David? 36 Pamupepinau kud spiritu utumbila, David amwinend walonda anch: ‘Yehova* wamuleja Nsalejam anch: “Shakam ku chikas cham cha katatuku kushik ni panikuyitekina akankuny ney mwinshin mwa yidjatil yey.” ’ 37 David amwinend umutazukin anch Nsalejam, ing mutapu ik ukutwishay kwikal mwanend?”

Ni yisak ya antu yading yikat kumutesh nich musangar. 38 Pading pafundishinay, walonda anch: “Yibabelany alej a yijil akatina kwendangan adjit ankandj, ni kuyilangwish kud antu mu sok, 39 akatin kushakam pa yitwam ya kurutu* mu masinagog ni kushakam pa jindond ja kalimish nakash ku misambu.* 40 Awiy akat kuyitambul adaafu yom yawonsu yikwetau,* ni mulong wa kwimekesh, akat kulond yom yivud mu malembil. Akez kayirumburish mu mutapu ukash nakash.”

41 Kupwa washakama piswimp ni yipau ya kutekin nfalang ni wasambisha kuman mutapu watekangau antu avud nfalang mu yipau yiney, ni ampich avud atekangamu nfalang jivud. 42 Chad kweza mwadamufu umwing kazwendj, niyend watekamu nfalang jaad ja usey ukemp nakash.* 43 Chawiy Yesu wayitazuka in kwilej end ni wayilej anch: “Chakin kamu nikulejinany anch mwadamufu winou kazwendj watek kal kuyisutamu antu awonsu atekang nfalang mu yipau ya kutekin nfalang. 44 Mulong antu akwau awonsu atekang mulong ajikwet jivud nakash, pakwez ndiy, kazwendj muday omu, watekangamu yawonsu yikwetay, yawonsu yikwetay mulong wa kuda nich.”

13 Pading pabudikinay mu tempel, mwin kwilej wend umwing wamwela anch: “Mulej, tal mayal kuwap ni yikumbu kuwap!” 2 Pakwez Yesu wamwakula anch: “Ov, umen yikumbu yijim ey? Kwikil diyal ap dimwing dikeza kashal piur pa dikwau, mawonsu akez kamabumwon.”

3 Pading pashichay pa Mukandu wa Mitond ya Oliv, pantaliken ni tempel, Pita, Yakobu, Yohan, ni Andre amwipula ku ujindj anch: 4 “Tuleja bil, chisu ik chikeza kashik yom yiney, chijingidij ik chikumekesha anch yom yiney yawonsu yashik kal kwinsuden?” 5 Chawiy Yesu wasambisha kuyilej anch: “Babalany chakwel kangal muntu wakupumbulany. 6 Antu avud akez kez mu kusadin dijin dam ni kulond anch: ‘Yama Kristu,’ ni akez kayipumbul antu avud. 7 Paukuteshanya milong ya njit ni jinsang ja njit, kangal wakamany; yom yiney yifanyidin kushiken, pakwez kidawiyap disuden.

8 “Mulong muchid ukez karish ni muchid ukwau, want ukez karish ni want ukwau, ni kukez kwikal kuzal kwa divu kwi ndond yimwing kupwa yikwau, kukez kwikal kand kamungun. Yom yiney yikwikal disambishil da mar mapandakena.

9 “Pakwez en babalany. Antu akez kakutwalany ku dirumburish, akez kakubulany mu masinagog, ni akukutwalany kurutu kwa aguverner ni kwa ant mulong wamam, chad chinech chikwikal uman kud awiy. 10 Chikwau kand, chifanyidin bil kulejan rusang ruwamp ku michid yawonsu. 11 Pakukukwatanyau mulong wa kukutwalany ku dirumburish, kangal wasambelany kwiyakamish piur pa yom ukulondanya; pakwez londany yom yikukulejanyau pa chisu chinacha, mulong kadap en ukulondanya, pakwez spiritu utumbila. 12 Chikwau kand, muntu ukumupan mwanamakwend chakwel amujipa, tatuku ukumupan mwanend, an akuyipompat anvajau ni akuyijipesh. 13 Ni akukukisany kud antu awonsu mulong wa dijin dam. Pakwez muntu ukujijamana djat ni kwinsuden ukez kupand.

14 “Pakwez, piukumananya chom chitakanena chikata kulet kusheshik chiman mwi ndond yakad kufanyin kwiman (chifanyidin mwin kutang asadin ukaliweny wa kujingunin), chifanyidin antu ada mu Yudeya asambish kuchinin ku mikandu. 15 Muntu uda piur pa chikumbu kangal ashirik mulong wa kusend yom yida mu chikumbu chend; 16 ni muntu uda ku chir kangal wachirik* mulong wa kusend kabwik wend.* 17 Riyind kud amband akwikala ni madikaj ni akwamwisha mu machuku minama! 18 Dandamenany kulembil chakwel kangal yom yiney yashiken pa chirung cha mashik nakash; 19 machuku minama kukwikal mar makad kwikalangapaku kal kudosh kwatanginay Nzamb mangand kushik ni katat, ni kukez kwikalap kand mar ma mutapu winou. 20 Chawiy, anch Yehova* kakepishap machuku minama, ing kwikil muntu ukeza kupand. Pakwez, mulong wa antu atonday, ndiy wakepisha machuku minama.

21 “Chad anch muntu wakulejany anch: ‘Talany! Kristu ud kunoku,’ ap anch: ‘Ud akwa,’ kangal witiyany. 22 Mulong Akristu a makasu ni aprofet a makasu akez kamekan, ni akez kasal yilay ni yom yishimwokishena mulong wa kuyipumbul antu, pamwing ap ni antu atondau kal. 23 Chawiy en babalany. Nasambel kal kukulejany yom yawonsu.

24 “Pakwez mu machuku minama, pakupwa mar minama, muten ukez kajal, ngond kakez kamunyikap, 25 atutumbu akez kapalok pansh, ni yom yida mwiur yikez kanyikek. 26 Kupwa akez kamuman Mwan a muntu ukat kwez mu madj nich dikand dijim ni uyaj. 27 Chad ukez kayitum angel, ni ukuyikumangej pamwing antu atonday kudokal ku makonk manying ma ngand, kudokal kwinsuden kwa divu kushik kwinsuden kwa diur.

28 “Ilejany dilejan ed kusutin chilakej cha mutond wa fig: Pakata kubikit mitiy yau ni kusapurik mayij, en ukat kwijikany anch chirung cha ruval chasej kal piswimp. 29 Chilik chimwing kand, anch wamanany yom yiney yashik, ijikany anch ud piswimp, ud kamu ku chis. 30 Nikulejinany chakin anch, antu a chirung chinech kakufap awonsu pakad yom yawonsu yiney kushiken. 31 Diur ni divu yikez kajiy, pakwez mazu mam ching kamu mawanyin.

32 “Kwikil muntu wija dichuku dinada ap chisu chinacha, ikala angel a mwiur ap Mwan, pakwez ching kusu Tatuku. 33 Dandamenany kubabal ni kuchish ku mes, mulong wijanyap chisu chikushika yom yiney. 34 Chid mud muntu uyila mu weny mwi ngand yikwau, washa chikumbu kud atushalapol end, wamushil muntu ni muntu mudimu wend, ni wamulej kalam wa ku chis kudandamen kuchish ku mes. 35 Chawiy dandamenany kuchish ku mes, mulong wijanyap chisu chikwezay mwin chikumbu, ukutwish kushik chisu cha urel ap mukach mwa uchuku ap kurutu kwa kucha* ap pamanch nakash, 36 anch washik wakukashimwishany, chifanyidinap akutanany ulelany. 37 Pakwez yom nikulejinanya, niyilondin kud antu awonsu: Dandamenany kuchish ku mes.”

14 Chawiy kwashala machuku maad ni kushik ku Musambu wa Pasak ni wa Mikat Yakad Chivish. Amakurump a in kupesh nau alej a yijil ading akat kukimb makasu ma kumukwat nich Yesu chakwel amujip; 2 pakwez alondang anch: “Chifanyidinap kumukwat pa chisu cha musambu, chamwamu antu akulet kanvundangesh.”*

3 Chad padingay Yesu ukat kuda* mu chikumbu cha Simon mwin musong wa kasu* mu ul wa Betaniya, mband umwing wading ni nsab ya alibater yikweta many ma malash ma usey nakash washika, mading many ma malash mawamp ma nard.* Wafungula nsab ya many ma malash ni wasambish kumuzizinam Yesu pa mutu. 4 Pakwez antu amwing ajimana ni ipulijana anch: “Mulong wak washesh kal many ma malash minam? 5 Mulong many minam afanyinang kumalandish ku adenye* yitot yisatu (300) ni nfalang jinej afanyinang kuyinkishaj atuzwendj!” Chawiy amujimena mband winou nakash.* 6 Pakwez Yesu walonda anch: “Mulikany. Mulong wak ukimbinanya kumwakamish mband winou? Ndiy wansadin kal chom chiwamp. 7 Mulong atuzwendj udingany nau machuku mawonsu ni ukutwishany kuyisadil yom yiwamp chisu chawonsu ukatinanya, pakwez am nikwikalap nen machuku mawonsu. 8 Ndiy wasal kal chom chatwishay kal kusal; wazizil kal many ma malash minam pa mujimbu wam kurutu kwa chisu mulong wa kwinjik. 9 Nikulejinany chakin anch, kwi ndond kwawonsu kukez kalejanau rusang ruwamp pa mangand mawonsu, akez kalejan kand yom yasalay kal mband winou mulong wa kumuvurikinaku.”

10 Chad Yudas Isakariyot, umwing wa atwimbuy dikum ni yaad (12), waya kuyital amakurump a in kupesh chakwel amupana Yesu kud awiy. 11 Awiy pateshau yom yayilejay, asangara nakash ni amukan kumwinkish nfalang.* Chawiy ndiy wasambisha kukimb mutapu wa kumupan.

12 Chad pa dichuku da kusambish da musambu wa Mikat Yakad Chivish, dapanangau chakupesh cha Pasak mud mwading chishankur, in kwilej end amwipula anch: “Kwisu ukimbina etu tuya tukakurijekin yakuda ya Pasak?” 13 Chad wayituma in kwilej end aad ni wayilej anch: “Yangany mu musumb, ni ukumusankanany ikundj umwing usendin nsab ya mem. Mulondulany, 14 ni kwawonsu kukwandamay, mulejany mwin chikumbu anch: ‘Mulej wipwil anch: “Kwisu kuda kapalakany* nikudila yakuda ya Pasak nau in kwilej am?” ’ 15 Ndiy ukukulejany kapalakany kajim ka piur, kakweta yom yawonsu ni kakurijek. Rijekinany mwinamwa yakuda ya Pasak.” 16 Chawiy in kwilej aya, ni pandamau mu musumb, atana yom yawonsu mud mwayilejay, ni arijeka Pasak.

17 Chikwazweka urel, Yesu washika nau atwimbuy dikum ni yaad (12). 18 Pading pashichau ku tebur oku akat kuda, Yesu walonda anch: “Nikulejinany chakin anch, umwing wa pakach pen udila pamwing niyamam ukwimpan.” 19 Awiy ova ushon ni asambisha kumwipul umwing ku umwing anch: “Kadap am, kimwawiyap?” 20 Ndiy wayakula anch: “Ud umwing wa pakach penen dikum ni yaad (12), utekina chikas chend pamwing niyamam mu chibakud. 21 Mulong Mwan a muntu ukat kuya kwend, mud mwafundau piur pend, pakwez riyind kud muntu ukumupana Mwan a muntu! Chafanyina kwikal chiwamp nakash anch muntu winou kavadikap kwend.”

22 Ni pading padandamedinau kuda, wanona mukat, wit chiyukish cha Nzamb, waubukona, wayinkish in kwilej end, ni walond anch: “Kwatany, winou umekeshin mujimbu wam.” 23 Ndiy wanona kand rupas, wamujikitish Nzamb, kupwa wayinkish in kwilej end, ni awonsu ana. 24 Ni wayileja anch: “Maar ma nviny minam mamekeshin mash mam, ‘mash ma mansuk,’ makwichilau mulong wa antu avud. 25 Chakin kamu nikulejinany anch, kinikez kanap kand maar ma nviny minam djat ni pa dichuku dinikeza kana pamwing niyenen maar ma nviny masu mu Want wa Nzamb.” 26 Kwinsuden, kupwa kwa kuwang miminy ya kushiman, aya ku Mukandu wa Mitond ya Oliv.

27 Chad Yesu wayileja anch: “En awonsu ukwipwakalany, mulong afundin anch: ‘Nikez kamubul kafung, ni amikoku akez kupalangan.’ 28 Pakwez panikuvumbuka,* nikez katakelaku kurutu kwenen mu Galaliya.” 29 Pakwez Pita wamwela anch: “Ap anch akwetu awonsu akwipwakal, am nikwipwakalap.” 30 Chad Yesu wamwakula anch: “Nikulejin chakin kamu anch, nlel, uchuku winou, kurutu kwa chikalambol kutend tupamp twaad, ey ukwintun tupamp tusatu.” 31 Pakwez Pita wadandamena kulond anch: “Ap anch nifanyidin kufa pamwing niyeyey, nikukutunap ap pakemp.” In kwilej akwau awonsu niyau alonda kand mwamu.

32 Chawiy ashika kwi ndond yitazukinau anch Getiseman, ndiy wayileja in kwilej end anch: “Shakamany pinap panikimbina kulembil.” 33 Ndiy wamusenda Pita, Yakobu, ni Yohan, chad wasambisha kwov ushon nakash ni kurumbangan mu manang. 34 Ndiy wayileja anch: “Novil ushon nakash, ushon wa rufu. Shalany pinap ni chishany ku mes.” 35 Ndiy wendaku pakemp mwamu, was manungun ni walembil, chakwel anch chiswapel, chikokujol* chinech chisutin kulemp ni ndiy. 36 Walonda kand anch: “Abba,* Tatuku, yom yawonsu yiswapel kud ey; sutish rupas riner kulemp niyamam. Chawiy kangal chisadik mud munisotila am, pakwez mud muusotila ey.” 37 Pachirikay kuyital in kwilej end, wayitana alalang kal tul, chad wamwela Pita anch: “Simon, ulel? Ov, ukwetap usu wa kuchish ku mes mu saa umwing? 38 Dandamenany kuchish ku mes ni kulembil chisu chawonsu, chakwel kangal wawany mu choziu. Chakin kamu, muchim usotil* kusal yom yiwamp, pakwez mujimbu uziyin.” 39 Ndiy wachirika kand kulembil, ni walonda mazu mawiy mamwing. 40 Chad wachirika kand kapamp kakwau, wayitan in kwilej end alalang kal tul, mulong ku mes kwading kuyilimin, ni kamanap chom cha kumwakul. 41 Ndiy wachirika kapamp ka chisatu wayel anch: “Pa chisu mud chinech, en ulelany ni kwiswedish! Kwapwa kal! Talany! Chisu cha kumupan Mwan a muntu mu makas ma akayitil chawanyin kal. 42 Tumbukany tuyany. Talany! Muntu ukwimpana wasej kal piswimp.”

43 Pading pachiday kulond, kukashimuk Yudas, umwing wa atwimbuy dikum ni yaad (12) washika, weza ni chisak cha antu ading akweta jimpak ja misamun ni mitond, ayituma kud amakurump a in kupesh, alej a yijil ni amakurump. 44 Chad mwin kumupan wayileja chijingidij chikusadinay, ni walond anch: “Muntu mwawonsu nikubwikatijana* nend, ndiy winawa; mukwatany ni umulamangany kamu nawamp.” 45 Ndiy waya kamu kapamp kamwing kuday Yesu ni wamwel anch: “Rabi!” chad wamubwikata* kwa chirungul. 46 Chawiy amukwata Yesu ni amulam ku makas. 47 Pakwez umwing wa antu ading iminya kwinakwa wapurila mpak yend ya musamun, wamutap kashalapol wa mwin kupesh mujim ni wamukatul ditu. 48 Chad Yesu wayipula antu awonsu ading pinapa anch: “Ov, wezinany kwinkwat nich jimpak ja misamun ni mitond mud nid mwij? 49 Machuku mawonsu nading kukufundishany mu tempel, pakwez en kiwankwatanyap bwat. Chawiy yom yiney yashiken kal mulong wa kuwanyish Mifund.”

50 Chad in kwilej awonsu amusha ni achin mau. 51 Nsand umwing wading udjita ching kusu disun da ndand muwamp wading umulondwil Yesu, awiy akimba kumukwat, 52 pakwez washa disun dend da ndand, wachin mau kanzikis.*

53 Awiy amutwala Yesu kwa mwin kupesh mujim, ni amakurump a in kupesh awonsu, amakurump nau alej a yijil akumangana kwinikwa. 54 Pakwez Pita wading ukat kumulondwil palemp, djat ni pashikinay mu dibur da mwin kupesh mujim; chad washakama nau atulam a chikumbu, wasambish kwot kasu kading kakweta muzuzu nakash. 55 Chad amakurump a in kupesh ni chisak chawonsu cha in Sanedrin ading akat kukimb uman mulong wa kumufish nich Yesu chakwel amujip, pakwez kamanap. 56 Antu avud apana uman wa makasu piur pa Yesu, pakwez uman wau wadingap ukwatijadina. 57 Chikwau kand, antu amwing atumbuka apan uman wa makasu piur pend anch: 58 “Twamuteshin ukat kulond anch: ‘Am nikubumwon tempel winou watungau nich makas ma antu, ni nikutungiril mukwau mu machuku masatu, wakadau kutung nich makas ma antu.’ ” 59 Pakwez ap pa mulong winou, uman wau wadingap ukwatijadina.

60 Chawiy mwin kupesh mujim watumbuka mukach mwau ni wamwipul Yesu anch: “Ov, ukwetap kwey dizu da kwakul? Yom ik yikufundidinau antu inay?” 61 Pakwez wanineta zoong, ni kamwakulap dizu ap dimwing. Mwin kupesh mujim wamwipula kand anch: “Yeya Kristu Mwan a Nzamb Utumbila?” 62 Kupwa Yesu wamwakula anch: “Yama; ni ukumumanany Mwan a muntu ushich ku chikas cha katatuku cha dikand ni ukat kwez mu madj ma mwiur.” 63 Chad mwin kupesh mujim wapola masun mend ni walond anch: “Ov, tukwet kand kuswir kwa uman ukwau? 64 Wateshany kal mutapu wamusaalay kal Nzamb. Ov, en utonginany nchik?”* Antu awonsu amufisha nich anch chifanyidin kumujip. 65 Ni antu amwing asambisha kumuchidin mat, amubwik pa mes, asambish kumubul yinkany ni kumwel anch: “Tuleja! Nany wakubula kal?” Kupwa kwa kumubul, atulam amusenda.

66 Chad padingay Pita mu dibur, mwilomb umwing wading kashalapol wa mwin kupesh mujim weza. 67 Pamumanay Pita ukat kwot kasu, washinshakesha kumutal ni wamwela anch: “Ey niyey wading pamwing ni Yesu wa ku Nazaret.” 68 Pakwez Pita watuna ni walond anch: “Nimwijap muntu winou ni novilap kurumburik kwa yom yiulondina,” chad waya ku chis cha kwandamin mu chipang. 69 Kashalapol mband wamumana kand kwinakwa ni wayilej antu ading iminya anch: “Ikundj winou ud umwing wa pakach pau.” 70 Ndiy watuna kand kapamp kakwau. Chipasuta chisu chikemp, antu adingay nend amwela kand anch: “Chakin kamu, ud umwing wa antu inay, mulong ud mwin Galaliya.” 71 Pakwez wasambisha kutun ni kuchip anch: “Kinimwijap muntu winou ulondinanya!” 72 Pa chisu chinacha kamu, chikalambol watenda kapamp ka kaad, ni Pita wavurika yom yamulejau kud Yesu anch: “Kurutu kwa chikalambol kutend tupamp twaad, ey ukwintun tupamp tusatu.” Ndiy waziya nakash ni wasambish kudil.

15 Chikwacha pamanch, amakurump a in kupesh, amakurump nau alej a yijil, charumburik anch in Sanedrin awonsu, akumangana pamwing, ni kupwa kwa kumukas Yesu ku makas, amutwala ni amupan kud Pilat. 2 Chawiy Pilat wamwipula anch: “Ov, ey ud Mwant wa in Yuda?” Yesu wamwakula anch: “Yey amwiney walondamu kal.” 3 Pakwez amakurump a in kupesh amufunda nich yom yivud. 4 Chad Pilat wamwipula kand anch: “Ov, ukwetap kwey dizu da kwakul? Wovilap kwey yom yawonsu yikufundinau?” 5 Pakwez Yesu kakulap chom, chad Pilat washimwoka nakash.

6 Ku musambu win wawonsu, Pilat wading ni chaku cha kumulikishaku muntu wa rukan umwing ukutondau kud antu. 7 Pa chisu chinacha, kwading muntu umwing watazukangau anch Barabas, wading mu rukan pamwing nau in kubwambwil ajipana pa chisu chabwambwilau. 8 Chawiy chisak cha antu eza ni asambish kumwit Pilat chakwel asal yom yikatay kuyisadin. 9 Ndiy wayipula anch: “Ov, usotinany nimulikishaku Mwant wa in Yuda?” 10 Mulong Pilat wading wij anch amakurump a in kupesh amupana Yesu mulong wa mukau. 11 Pakwez amakurump a in kupesh ayibachika antu kwit anch amulikishaku Barabas pa ndond pa Yesu. 12 Pilat wayipula kand anch: “Chad yom ik nikumusala muntu utazukinanya anch Mwant wa in Yuda?” 13 Awiy atoya kand anch: “Mupampila* pa mutond!” 14 Pakwez Pilat wayipula anch: “Mulong wak? Chom ik chiyimp chasalangay?” Pakwez awiy apandakesha kand kutoy anch: “Mupampila* pa mutond!” 15 Mulong Pilat wading ukatin kuyisangaresh antu, ndiy wamulikishaku Barabas, ni kupwa kwa kumubul Yesu nfimbu, wamupana chakwel amujipin* pa mutond.

16 Amasalay amutwala mu chipang, charumburik anch mu chikumbu cha guverner, ni ayikumangeja amasalay awonsu. 17 Amudjika nkandj usunzirikina kwa kujal, amuchimina chibangul cha miy, ni amudjikach ku mutu; 18 ni asambisha kumujingish anch: “Wajing, Mwant wa in Yuda!” 19 Chikwau kand, amubula mu mutu nich mutond ni amuchidina mat, amwasin manungun ni amuzengamin. 20 Chapwishau kumusip, amudjola nkandj usunzirikina kwa kujal amudjik kand masun mend.* Chad amubudisha pol, amutwal mulong wa kumupamp pa mutond. 21 Chikwau kand, amukwata musutanjil umwing wading udokila ku makunku, wading utazukinau anch Simon wa ku Siren, tatukwend wa Alekizandre ni Rufus, chakwel asenda mutond wa mar* wa Yesu.

22 Chad amutwala pa ndond yitazukinau anch Golgota, charumburik anch: “Ndond ya Kawokal.” 23 Kwinakwa, apakisha kumwinkish maar ma nviny ma kubomb nich drog wa mire, pakwez kamanap. 24 Ni amupampa pa mutond, kupwa anganijana masun mend* kusutin kuta ubal* mulong wa kwijik muntu ni muntu ukusend ik. 25 Amupampa pa mutond pamanch, piswimp saa ya chidivu.* 26 Afunda mulong wamujipinau anch: “Mwant wa in Yuda.” 27 Chikwau kand, ambwambol aad ayipampa niyau pa mitond pamwing ni Yesu, umwing ku chikas chend cha katatuku, mukwau ku chikas chend cha kamaku. 28* ——⁠ 29 Ni antu ading asutina mwi njil amusaalang ni kunyikesh mitu yau, ni alondang anch: “Wuu! Ey wada ukimbina kubumwon tempel ni kumutungiril mu machuku masatu, 30 ipandisha amwiney kusutin kushirik pa mutond wa mar.”* 31 Chilik chimwing kand, amakurump a in kupesh ni alej a yijil niyau amusipa pakach pau ni kulond anch: “Ndiy wayipandisha antu akwau, pakwez katwishinap kwipandish amwinend! 32 El Kristu, Mwant wa Isarel, ashirik katat pa mutond wa mar;* anch twaman chom chinech, tukumwitiyij.” Ap antu apampau pa mitond pamwing ni ndiy ading akat kumuswingish.

33 Kusambish kamu pa saa ya midi, kwakurika mididim mwi ngand yawonsu djat ni ku saa ya kasatu urel. 34 Ni pa saa ya kasatu, Yesu watoya nich dizu da piur anch: “Eli, Eli, lama sabaktani?” charumburik anch: “Nzamb wam, Nzamb wam, mulong wak wanlika kal?” 35 Pateshau antu amwing ading iminya pinapa, asambisha kulond anch: “Teshany! Umutazukin Eliya.” 36 Chad muntu umwing waya mau, watant mwimpalambay* mu maar ma nviny masasina, chad waukasin ku mutond, ni wamwinkish kuna, walond anch: “Mulika, el tumana anch Eliya ukwez kumushirish.” 37 Pakwez Yesu watoya nich dizu da piur ni wakatuka mupim.* 38 Ni rido wading mu tempel wapuka mu yikunku yaad, kudokal kwiur djat ni pansh. 39 Chad pamanay mukurump wa amasalay wading wiminya kurutu kwa Yesu yom yasadika pa chisu chafay, walonda anch: “Chakin kamu, muntu winou wad Mwan a Nzamb.”

40 Kwading kand amband avud ading atadidina palemp; pakach pa amband inay pading Mariy Mandalen, Mariy makwend a Yakobu Mukemp ni Yoses, ni Salome, 41 amband inay amulondulang ni amusadinang padingay mu Galaliya, ni kwading kand amband akwau avud ezay nend pamwing ku Yerusalem.

42 Chikwashika piswimp ni urel, ni mulong dading dichuku da Kwirijek, kwawiy kulond anch dichuku dimwing kurutu kwa Sabat, 43 Jozef wa ku Arimatey washika, ndiy wading nzuj ulimishinau wa mu Sanedrin; niyend wading uchingedin Want wa Nzamb. Ndiy watakamana, waya kumutal Pilat ni wamwita mujimbu wa Yesu. 44 Pakwez Pilat wading ukat kwiyipul anch Yesu wafang kal, chawiy wamutazuka mukurump wa amasalay mulong wa kumwipul anch Yesu wafang kal. 45 Chad kupwa kwa kumwinkish kashinsh kud mukurump wa amasalay, Pilat wamwitiyina Jozef kusend mujimbu wa Yesu. 46 Kupwa kwa Jozef kuland disun da ndand muwamp ni kushirish mujimbu, wauvunga mu disun da ndand muwamp ni waujik mwi nzay* yatotau mu diyal; kupwa wabumburila diyal dijim wadipat ku chis cha nzay. 47 Pakwez Mariy Mandalen ni Mariy makwend a Yoses ashala kwinakwa mulong wa kuman ndond yamujikau Yesu.

16 Chawiy kupwa kwa Sabat, Mariy Mandalen, Mariy makwend a Yakobu, ni Salome alanda yom ya res ruwamp* mulong wa kuya kuyipal pa mujimbu wa Yesu. 2 Ni pamanch nakash, pa dichuku da kusambish da rubing, pading pabudikina muten, aya kwi nzay.* 3 Awiy ipulijana anch: “Nany ukutubumburila diyal dipatinau ku chis cha nzay?” 4 Pakwez patalawaku, amana anch diyal adibumburilang kal, ap anch dading dijim nakash. 5 Pandamau mwi nzay, amumana nsand umwing udjita nkandj mutok ushich ku chikas cha katatuku, chad awiy ova wom. 6 Ndiy wayileja anch: “Kangal wovany wom. Umukimbinany Yesu wa ku Nazaret wajipinangau pa mutond? Amuvumbulang kal. Ndiy kadap kunoku. Talany ndond yamuladikangau. 7 Pakwez yangany ukayilejany in kwilej end ni Pita anch: ‘Ndiy wakutakelanyaku kal mu Galaliya. Kwawiy kwinakwa ukumumenanya, mud mutapu wakulejanay.’ ” 8 Chad awiy abudika mwi nzay, achin mau oku akat kuzal zal ni kushimwok nakash. Ni kamulejapamu muntu ap umwing chom chinech, mulong ading ovil wom.*

Ap “mwangel.”

Mu Grek, “kurutu kwa mpal yey.”

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Ap “wayandjikang jimu mu mem.”

Ap “nikwitiyin.”

Ap pamwing ap, “awiy ading amwij.”

Ap “musong wa mak.”

Ap “musong wa mak.”

Ap “padingay ku tebur.”

Ap, “chidjal cha piur chikur.”

Ap “ya kumekesh.”

Ap “mupim.”

Ap “watonda.”

Ap “chatonday.”

Ap “mwin mushiku.”

Ap “washadishang kal manang.”

Dijin dimutadina Satan.

Ap “chirung chinech.” Tal Ndinguril “ditenchik da yom.”

Ap “musau.”

Ap “jinzay ja chivurikish.”

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Ap “Ngand ya Misumb Dikum.”

Ap “ud pifil.”

Ap “ku yidjal yend ya piur.”

Ap “ku yidjal yend ya piur.”

Ap “midimu yishimwokishena.”

Ap “mu chikumbu chend.”

Ap “midimu yishimwokishena.”

Mu Grek, “nfalang ja utad wa kwivre.”

Ap “masun ma kuswimp.”

Ap “antu ading adilay nend ku tebur.”

Ap “awonsu ading adilay nend ku tebur.”

Ap “nzay ya chivurikish.”

Tal Yom Yiwejinaku B14.

Mu Grek, “masuku matalela.”

Mu Grek, “chisu cha kuker cha kanying, ap pa nkunku pa kucha.” Chid chisu chasambishang pamwing ap saa wa kasatu pamanch kushik saa wa musamban pabudikidina muten.

Ap, “chidjal chend cha piur.”

Kwawiy kulond anch kowal ku makas kukwatijan ni yishankur ya Afaris.

Ap “kutek kuns.”

Ap “ukumulonda nayimp; ukumuswingisha.”

Tal Yom Yiwejinaku A3.

Mu uvud wa dizu da Grek porneia. Tal Ndinguril.

Ap “mwikadil wa kuburen usany.” Mu Grek, aselgeia. Tal Ndinguril.

Ap “Ngand ya Misumb Dikum.”

Ap, “pakad kuda.”

Tal Ndinguril.

Ap “mupim.”

Ap “mupim.”

Ap “mupim.”

Ap “mupim.”

Ap “akad kushinshaman.”

Ap “yidjal yend ya piur.”

Ap pamwing ap, “kamulejapamu muntu ap umwing.”

Mu Grek, “Nkwasha piniburedina ritiy.”

Mu Grek, “kupwa kwa machuku masatu.”

Tal Ndinguril.

Tal Yom Yiwejinaku A3.

Tal Ndinguril.

Tal Yom Yiwejinaku A3.

Tal Ndinguril.

Ap “mipak.”

Mu Grek, “kudosh kwisambishin kwa kutang.”

Mu Grek, “musuny.”

Ap pamwing ap, “ipulijana ayinau.”

Ap “chirung chezina.” Tal Ndinguril “ditenchik da yom.”

Ap “musuk.”

Ap “mupim.”

Charumburik anch “Mulej.”

Ap “yidjal yau ya piur.”

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Ap “ambwitan.”

Ap “ikalany ni ritiy muday Nzamb.”

Tal Yom Yiwejinaku A3.

Mu Grek, “mutu wa dikonk.”

Tal Yom Yiwejinaku B14.

Ap “chida cha usey nakash.”

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Tal Ndinguril.

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Ap “yiwamp nakash.”

Ap “yakuda ya urel.”

Mu Grek, “akat kubuu yikumbu ya adaafu.”

Mu Grek, “alepta aad, akweta usey wa Kadran umwing.” Tal Yom Yiwejinaku B14.

Mu Grek, “wachirikin yom ya kwinyim.”

Ap “chidjal chend cha piur.”

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Mu Grek, “pakatay kutend chikalambol.”

Ap “matend.”

Ap “padingay Yesu ku tebur.”

Ap “musong wa mak.”

Tal Ndinguril.

Tal Yom Yiwejinaku B14.

Ap “asambisha kumufish nich; amuswejena.”

Ap “nfalang ja utad wa argent.”

Mu Grek, “kapalakany ka angendj.”

Mu Grek, “panikulanka.”

Mu Grek, “chisu.”

Dizu da Hebereu ap da Aram dirumburikina anch “A Tatuku!”

Ap “ukwet kuswir kwa.”

Ap “unikususujana.”

Ap “wamususwa.”

Ap “pakad masun mawonsu; udjit kwend disun da mukach.”

Ap “Mupak wenen ud nchik?”

Ap “Mujipina.”

Ap “Mujipina.”

Ap “amupampin.”

Ap “yidjal yend ya piur.”

Tal Ndinguril.

Ap “yidjal yend ya piur.”

Tal Ndinguril.

Mu Grek, “saa ya kasatu.”

Tal Yom Yiwejinaku A3.

Tal Ndinguril.

Tal Ndinguril.

Chid chom chida mud shifon, chiziyina, chikata kupwit mem.

Ap “ni wafa.”

Ap “nzay ya chivurikish.”

Pudir, mayij, ap many masadinangau mulong wa kupal mujimbu wa muntu kurutu kwa kumujik.

Ap “nzay ya chivurikish.”

Kukwatijan ni mamaniskri ma kuchingejin ma pasak, Evanjil wa Marko upwil ni mazu mada mu verse wa chinan. Tal Yom Yiwejinaku A3.

    Mikand ya Uruund (1999-2026)
    Budik
    Andam
    • Uruund
    • Kwangan
    • Yom ukatina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mbil ja Kusadin
    • Mbil ja Ujindj
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Andam
    Kwangan