Ngond wa 9
Diarubing, 1 Ngond wa 9
Yikandany [anen] ni kuyibabesh nich malejan ma [Yehova].—Efes 6:4.
Pakach pa yisend yijim yikwetau anvaj padi kuyifundish anau kumukat Yehova. (Kus. 127:3) Mu muchid wa Isarel, an ading ipanin kal kwau kudi Yehova kudiosh ku kuvadik kwau. Pakwez chidiap mwamu ni an avadikina nlel. Anch anvaj amukatin Yehova ni uyakin, chinech chirumburikinap anch anau niyau akusal mwamu. Kudiosh kamu dichuku dikuvadikay mwan, anvaj afanyidin kwikal ni mupak wa kumukwash kwikal mwin kwilej, kwipan amwinend kudi Nzamb ni kutambul dibatish. Chom ik chikutwisha kwikal cha usey nakash? Kwipan, dibatish ni mudimu ushinshamena kudi Yehova yikusal anch chimuswapela mwan kupand pa chisu cha mar makash. (Mat. 24:13) En anvaj, ukutwish kwikalany niyen ni musangar chisu ukumananya anen akat kwipan ni kwikal atushalapol abatishinau kal a Yehova. w18.03 14 par. 16-17
Diakajikamu, 2 Ngond wa 9
Babal ey amwiney, babal kand ku malejan mey.—1 Tim. 4:16.
Mulong chisu chawonsu amakurump akat kupanang dipup dimedina pa mbil ja Bibil mu dijuku ap mu chikumangen, akwet kuswir kwa kumwimburij Kristu. Mu mutapu winou, akumekesh anch akatin kuyitakel kudi Nzamb ni Mwanend. Anch twitiy dipup dia Nzamb ni twimburij mutapu wa Yehova ni wa Yesu wa kupupan, tukwikal ni yiyukish yivud nakash kupandakan! Majuku metu ni yikumangen yetu yikwikal mu chisambu ni muntu mwawonsu ukwiyov anch amukatin, ukwet usey ni udi mu diking. Chinech chidi kwau chilakej chikemp cha chisambu ni musangar tukwikala nich mu machuku ma kurutu am. (Kus. 72:7) Dipup dia Yehova diturijekin kushakam pamwing chikupu mudi dijuku didia mu chisambu ni mu uumwing ni dikweta Yehova mudi Tatukwetu. (Isay 11:9) Anch twavurik chom chinech, tukuman kurumburik kwa dipup: mutapu uwamp umekeshinay Nzamb anch utukatin. w18.03 25-26 par. 15, 17, 9
Diakaad, 3 Ngond wa 9
Awiy itiyina yitil yau patok, chad ndiy wayibatisha mu Wit wa Yordan.—Mat. 3:6.
Mu Bibil, muntu wa kusambish tutangina wayibatisha antu akwau wading Yohan Mubatish. (Mat. 3:1-6) Mulong wak antu eza kudiay ndiy chakwel ayibatisha? Asala mwamu mulong wa kumekesh anch akarumuk kal ku yitil yau, kwawiy kulond anch itiyina anch abwambwila Chijil cha Moses ni ading anenganen nakash. Pakwez dibatish dikweta usey nakash diasalay Yohan diading dikwet kurumburik kushalijadina. Yohan wikala ni chisend chijim cha kumubatish Yesu, Mwan uwanyidina wa Nzamb. (Mat. 3:13-17) Yesu kasalap chitil. Kadingap ni kuswir kwa kukarumuk. (1 Pita 2:22) Chad mulong wak lel Yesu watambula dibatish? Chading mulong wa kumekesh anch ukatin kusadin mwom wend mulong wa kusal rusot ra Nzamb. (Heb. 10:7) Kupwa kwa Yesu kusambish kulejan, in kwilejend asambisha kubatish antu akwau. (Yoh. 3:22; 4:1, 2) Antu inay ayibatisha mulong akarumuka ku yitil yau piur pa Yijil ya Moses. Pakwez kupwa kwa Yesu kufa ni kumuvumbul, antu akata kwikal in kwilejend afanyina kutambul dibatish mulong wa diyingishin dikwau. w18.03 5 par. 6-7
Diakasatu, 4 Ngond wa 9
‘Pakwez muntu wa mu spiritu ukat kujingunin yom yawonsu.’—1 Kor. 2:15.
Mutapu ik tukutwisha kumujingunin muntu wa mu spiritu? Chinyim ni muntu wa ku mujimbu, muntu wa mu spiritu ubangidining nakash urund wend ni Nzamb. Ukat kwitiy chakwel amutakela kudi spiritu wa Nzamb ni kusal usu wa kumwimburij Yehova. (Efes 5:1) Ukat kusal usu wa kwilej mutapu utonginay Yehova ni kuman yom mudi muyimenay Yehova. Umumening Nzamb anch udi Muntu udiaku kamu chakin. Chinyim ni muntu wa ku mujimbu, muntu wa mu spiritu ulimishining nakash mbil ja Yehova mu mwom wend. (Kus. 119:33; 143:10) Kakatap kusal ‘yisalijok ya ku mujimbu’ pakwez usadining usu wa kukudish ‘dibuj dia spiritu.’ (Gal. 5:22, 23) Mulong wa kurumburil nawamp chirumburikina kwikal muntu wa mu spiritu, tongin pa chilakej ech: Muntu usadining nawamp mudimu wa kwisak amutazukining anch mwin kwisak, ni muntu ukata kubangin nakash piur pa difukwil diend mulong wa Nzamb amutazukin anch muntu wa mu spiritu. w18.02 17 par. 3, 6
Diakanying, 5 Ngond wa 9
‘O Daniel, udi muntu wa usey nakash.’—Dan. 10:11.
Daniel amutwala kushakam ku usu mu Babilon, musumb wa wingendj wading wizwila nau anzamb a makasu ni yom ya ayilembil. Antu ading kwinakwa ading ayikisin in Yuda ni ayisipang pamwing ni Nzamb wau, Yehova. (Kus. 137:1, 3) Yom yiney yafanyina kumusal Daniel nayimp nakash pamwing nau in Yuda akwau ading amukatina Yehova! Chikwau kand, antu avud ading kumutalang nakash Daniel ni arund nend asatu Hanania, Mishayel ni Azaria mulong afanyina kuyifumb mulong wa kumusadin mwant wa Babilon mudimu. Afanyina kudia yakudia ya mwant, mu yakudia yiney mwading yom yijidikinay Yehova antu end kudia. Pakwez Daniel kakatap ‘kwijondish nich yakudia yiwamp ya mwant.’ (Dan. 1:5-8, 14-17) Daniel wading ni mulong ukwau, wamekana kwisambishil mudi udiap kwau mulong ukash. Wading ni manangu nakash, ni mulong wa chinech, mwant wamwinkisha yisend ya pakampwil. (Dan. 1:19, 20) Pakwez Daniel kikalap mwin kwibaz ap katongap anch yitongijok yend yading yiwamp yisu yawonsu. Washala wikepishina ni witudishina.Walondang yisu yawonsu anch Yehova ndiy wading musul wa yom yasalangay. (Dan. 2:30) Tong bil: Yehova wamujimbula Daniel pamwing ni Nowa ni Job mudi yilakej yiwamp ya kwimburij. Pa chisu chinicha, Nowa ni Job ading amusadidin kal Yehova nich kushinshaman mu mwom wau wawonsu, pakwez Daniel wading uchid kal nsand. (Ezek. 14:14) Chakin Yehova wading nich kashinsh mudiay Daniel! Ni chading mwamu, mulong Daniel washala ushinshamena ni uziyidina kudi Nzamb mu mwom wend wawonsu. w18.02 6 par. 11-12
Diakatan, 6 Ngond wa 9
Levi wamusadila Yesu musambu ujim kwol kwend.—Luka 5:29.
Yesu watuleja chirumburikina kwikal wisikena piur pa kwisangaresh. Waya ku “musambu wa uruw” ni “ku musambu ujim.” (Yoh. 2:1-10) Ku musambu wa uruw, kwadingap maar mavud, chawiy Yesu wasala chilay ni wakarumuna mem kwikal maar. Chawiy, Yesu kakatap anch kwisangaresh kwikal chom cha usey nakash mu mwom wend. Wamuteka Yehova pa ndond ya kusambish ni wasalang usu wa kuyikwash antu akwau. Witiyina kufa rufu risansena pa mutond mulong wa kuyipandish antu. Yesu wayileja antu akata kumulondul anch: “Wayukany kwen pakat kukuswingishanyau, ni kukuzengolany, ni kukutwambilany makasu kudi antu mulong wa kwingambat am. Sangarany kwen ni kuzangijal, mulong akulamidinany difut dijim mwiur. Wawiy kand mutapu wayizengolau [aprofet] a Nzamb pakur.” (Mat. 5:11, 12) Mulong tumukatin Nzamb ni tukatin kumusangaresh, tufanyidin kamu kwiyep kadiap ching yom twija anch yidi yiyimp pakwez yom tutongina kand anch yikutwishap kumusangaresh Nzamb.—Mat. 22:37, 38. w18.01 25-26 par. 16-18
Diampos, 7 Ngond wa 9
Muntu ukupandakesha kumulil kashalapol wend nawamp kudiokal pa wanikanch wend, kwisudiel ndiy ukez kwikal nich muchim uchinchikina.—Jnsw. 29:21.
Tumwinkishin Yehova mulong tumukatin ni tukat kumusanger. Chisu tutongining piur pa yom yawonsu yatusadinay kal Yehova, michim yetu yikat kutubachik kusal chom kanang. Mwant David wiyova mwamu parumburilay chisu chaswirikenau yom mulong wa kutung tempel. David walonda anch yom yawonsu tukweting yidiokiling kudiay Yehova ni chom chawonsu tumwinkining Yehova chidiokiling ku yom yatwinkishay. (1 Jnsg. 29:11-14) Chidi chiwamp kudi etu kupan kwa kwikatin pakad kwau kuchingejin ching kutambul. Tong piur pa mwan mukemp winkishangau nfalang jikemp kudi anvajend, pakwez ndiy wasadin chikunku mulong wa kuyilandin anvajend chipan. Chipan chinech chikuyovish anvajend mutapu ik? Ap tong kand piur pa nsand udia chibol ushicha pamwing nau anvajend ni wayinkish nfalang jimwing mulong wa kufutin chikumbu ap mulong wa kuland yakudia ya dijuku diau. Anvaj kakutwishap kuchingejin anch mwan asala mwamu, pakwez akwitiy chipan chend. Mulong wak? Mulong udi mutapu uwamp wa kumekesh kujikitish mulong wa yom yawonsu yamusadinau. Chilik chimwing, Yehova wij anch chidi chiwamp kudi etu kumwinkish yom yetu ya usey. w18.01 16 par. 4, 6
Diarubing, 8 Ngond wa 9
Tondany mwom chakwel en ni a majuku men makeza kez, wez upandany.—Kuv. 30:19.
Chawiy, mulong wa kuyikwash anen chakwel akasikesh ritiy, chitinap kwau kuyilej yom yidia yiwamp ni yidia yiyimp. Uswirikedinany kand kuyikwash atongijokina pa yipul mudi yiney: ‘Mulong wak Bibil ujidikin yom yimekena anch yisangareshin? Mutapu ik nikutwisha kwikal nich kashinsh anch mbil ja Bibil jiding ching jiwamp kudi am?’ (Isay 48:17, 18) Anch mwanen ukatin kutambul dibatish, mukwashany kand mulong atonga nawamp piur pa yisend yidiokila ku kutambul dibatish. Mutapu ik wiyovilay piur pa yisend yiney? Kutaninamu ik kudiaku? Yakamish ik yidiamu? Mulong wak kutaninamu kudi kwa usey nakash kusutamu yakamish? (Mar. 10:29, 30) Chidi cha usey nakash kutongijokin pa yom yiney nawamp kurutu kwa kutambul dibatish. Mukwashany mwanen kutongijokin pa yiyukish ya kuziyin ni pa yibudikin yiyimp ya kubwambwil. Chawiy, ukukat nakash kwitiyij anch kulondul mbil ja Bibil chisu chawonsu kudi kuwamp kudi ndiy. w17.12 18-19 par. 14-15
Diakajikamu, 9 Ngond wa 9
Ukata kuyitazuk [awonsu] pa dijin.—Isay 40:26.
Akadivar nau anambaz ney avud amen mar mulong wa mayej makash. Akwau apamina kal akwet kand chisend cha kulam anamakwau amapal. Pakwez akwau akat kurish mulong wa kuwanyish maswir ma majuku mau. Ni twij anch avud pakach pen karishinap kwau nich mulong umwing pa milong yiney, pakwez arishin nich milong yawonsu kapamp kamwing. Anch Yehova ukat kuyibangin atutumbu akad kwikal ni mwom, tong chad mutapu ufanyidinay kwiyov piur peyey! Umusadidin chidiap anch mulong ufanyidin kusal mwamu, pakwez chidi mulong umukatin. (Kus. 19:1, 3, 14) Tatukwetu mukatish wij yom yawonsu piur pey. Bibil ulondin anch: “Nzamb wachindil kal nswich jawonsu jidia ku mitu yen.” (Mat. 10:30) Yehova ukatin twijika anch: “Wij machuku ma in kashinsh.” (Kus. 37:18) Chakin kamu, Yehova umen milong yawonsu ukweta, ni ukutwish kukwinkish usu ukweta nich kuswir mulong ujijamena milong yiney. w18.01 3 par. 1; 4 par. 4
Diakaad, 10 Ngond wa 9
Tabita lank!—Mid. 9:40.
Chilay chasalay Pita cha kumuvumbul Tabita chaleta kamu kashinsh ni antu avud mu musumb “amwitiyija Nsalejetu.” In kwilej inay asu atwisha kuyilej antu akwau rusangu ruwamp piur pa Yesu ni kuyilej kand antu awonsu usu ukwetay Yehova wa kuvumbul afu. (Mid. 9:36-42) Kwading antu imenap ni mes mau ayinau kuvumbuk kukwau. Chisu chimwing, kambuy Paul wading mu chikumangan mu kapalikany ka piur mu Trowas, udia katat pakach pa kwinkaj ni kurand kwa ngand ya Turquie. Paul wafundisha kushik ni mukach ni mukach mwa uchuku. Nsand umwing utazukinau anch Eutikus wading ushich pa dididish uteshin. Pakwez wova tul ni wawa pansh kudiokal ku kapalakany ka kasatu ka piur. Pamwing ap Luka wading muntu wa kusambish kumukwat Eutikus. Mulong wading dokiter, Luka wijika anch nsand winou kabukikinap kwend ni kashadishinap kwend manangu. Pakwez, wading wafang kal. Paul niyend washirika ku kapalakany ka piur ni weza. Wamubwikata Eutikus ni antu awonsu ashimwoka, palonday anch: “Udi kwend mwom.” Chilay chinech chayishimwokisha nakash antu awonsu ading pinapa pamanau yom yasadika. Mulong ading ij mutapu wafay mwan nsand ni mutapu wamuvumbulau, chom chinech “chayongoja nakash kamu.”—Mid. 20:7-12. w17.12 5-6 par. 10-11
Diakasatu, 11 Ngond wa 9
Ezany utalany midimu ya [Yehova].—Kus. 46:8.
Ov, an au antu atwishin kal kupwish milong yiyimeshina mar kudiosh pakur? Chakin kamu, kilejinap kwipuk njit. Mitapu yimwing ya chisum mudi kujipan, kuyisal antu nayimp ku yikumbu yau, kuyilondin antu yom yiyimp pa kapend ka web, kuyovish antu wom (terrorisme), ni kukatul milamu yidandamedin kuya kurutu. Ni mayej majipina antu pakad kulab makad kudandamen kumekan. Yom yiney yikutwishap yatukashimwish bwat. Nlel, milong ya nfalang ni yitenchik ya chipolitik ayitakedin kudi antu in kwitongin ayinau. Antu katwishinap kupwish njit, chisum, mayej, ni uzwendj. Ching kwau Want wa Nzamb wawiy ukutwisha kupwish yom yiney. Tong piur pa yom yasalay Yehova mulong wa an a antu. Want wend ukudiosh yom yawonsu yiletishina njit, mudi kwitongin, kukatul milamu, kukat ngand yen, relijon wa makasu, ni Satan amwinend. (Kus. 46:9) Want wa Nzamb ukupwish milong ya chisum. Kudiosh kamu nlel, ufundishin ma miliyon ma antu kukatijan ni kuchingejijadin umwing ni mukwau. Kwikil want ukwau ukutwisha kusal yom mudi yiney. (Isay 11:9) Kurutu oku Yehova ukupwish mayej ni kusal anch antu awonsu ikala ni ukash wa mujimbu uwanyidina. (Isay 35:5, 6) Ukupwish uzwendj ni ukusal anch antu awonsu ikala ni mwom usangareshina, ni ikala mu urund wa piswimp ni ndiy.—Kus. 72:12, 13. w17.11 25-26 par. 14-16
Diakanying, 12 Ngond wa 9
‘Mash makezap kwikal padi ey.’—Kuv. 19:10.
Diyingishin dimwing dia usey dia misumb ya kuchinin diading mulong wa kuyiking in Isarel kangal ichila mash pakad mulong. Yehova ukatining mwom, ni ukisining kujipan. (Jnsw. 6:16, 17) Mulong udi Nzamb utentamina ni utumbila, kakutwishap kumuvuramen muntu ukumujipa mukwau pakad kutongin. Chinyim ni Yehova, alej a yijil ni Afaris amekesha anch kakwatinap kwau mwom wa antu akwau ni usey. Yesu wayileja anch: “Yen ulaminanya nfungul ya kwanzuril nich chis cha chikumbu cha ronganyin. En ayinen kiusotilanyap kwandam, chad ukat kuyikangeshany antu akwau asotila kwandam!” (Luka 11:52) Mazu ma Yesu marumburikin ik? Alej a yijil ni Afaris ibazang kuyirumburil antu Dizu dia Nzamb ni kuyikwash chakwel atambula mwom wa chikupu. Pakwez, apakishang kuyikangesh antu kumulondul Yesu, udia “mwin kulet mwom wakin.” (Mid. 3:15) Mu kusal mwamu, ading ayitwadin antu ku kujiy. Alej a yijil nau Afaris ading in chibud ni in kwitongin ayinau, ni kabanginangap kwau piur pa mwom ya antu akwau. Uyimp ni kuburen rukat mud ik! w17.11 17-18 par. 9-10
Diakatan, 13 Ngond wa 9
‘Muntu mwawonsu ukwova usany mulong wamam, . . . Mwan a Muntu ukez kwov usany mulong wa muntu winou.’—Mar. 8:38.
Anch twasambish kwilej Bibil nau Atuman a Yehova, pamwing ap tuyilejiningap antu a mu dijuku dietu. Pakwez pakudina ritiy retu, tukuman anch tufanyidin kuyilej anch tukatin kumusadin Yehova. Anch kushinshaman kwey kudi Nzamb kukutwish kulet milong pakach pey ni dijuku diey, sal usu wa kwijik mutapu wiyovilau anamakwey. Tukwet musangar nakash mulong twij uyakin wa Bibil. Pakwez, anamakwetu akutwish kwiyov anch tuyirumbukidin ni anch twikal kal mu chisak cha relijon mwindj. Akutwish kutong anch tuyikatinap ap pakemp mulong tusadinap nau pamwing misambu ya machuku matumbila. Akutwish kand ap kwov wom anch chom chiyimp chikutushiken anch twafa. Tufanyidin kusal usu wa kwijik mutapu wiyovilau ni kutesh nawamp yom yilondinau mulong wa kwijik mulong wak iyakamishin piur petwetu. (Jnsw. 20:5) Kambuy Paul wasala usu wa kuyitesh ‘antu a mitapu yawonsu’ chakwel atwisha kuyifundish rusangu ruwamp. Anch twasal usu wa kuyitesh antu a mu dijuku dietu, chinech chikutukwash chad kwijik mutapu wa kuyifundish uyakin.—1 Kor. 9:19-23. w17.10 12 par. 11-12
Diampos, 14 Ngond wa 9
Muwangilany [Yehova].—Kus. 33:2.
Pamwing ap tukwet wom wa kuwang mulong twijap mutapu wa kuwang. Pakwez kudi yom yikemp yiswakela yikutwisha kutukwash kuwapish mutapu wetu wa kuwang. Ukutwish kuwang nich dizu dikash ni dizu piur anch wijik mutapu wa kupim nawamp. Mudi mukata kupan kasu ka nzembu usu ku ampul chakwel aka, mutapu wey wa kupim ukusal anch wikala ni usu chisu ulondina ni chisu uwangina. Ukutwish kuwang nich dizu piur mudi muulondining ap kand kupandakesh kand dizu. Chawiy, Bibil ulondin yisu yimwing anch in kumwifukwil Yehova afanyidin “kumushiman” chisu chiwanginau mulong wa kumutumbish. (Kus. 33:1-3) Sadin yiyul ey: Tond miminy yey ukatining nakash mu buku wa miminy. Tang mazu ma miminy yiney nich dizu piur, nich kashinsh kawonsu. Kupwa, sadin dizu diwatangang nich mulong wa kulond mazu mawonsu ma muminy mu kupim kapamp kamwing. Kupwa, wang chad piur ni dizu diawiy dimwing. (Isay 24:14) Dizu diey dia kuwang nich dikwikal chad ni usu nakash, chinech chawiy chom chiwamp. Kangal kwov wom ap usany! w17.11 6 par. 11-13
Diarubing, 15 Ngond wa 9
Muntu mwawonsu waswanishau muchim kudi Nzamb [wakin] aya kutungiril chikumbu cha [Yehova] mu Yerusalem.—Esi. 1:5.
Tongin piur pa weny ulemp wa kudiokal ku Babilon mulong wa kuya ku Yerusalem. Antu ading ni chisu chijim nakash cha kwambambin ni kutongin piur pa ndond yau yiyilau kushakam. Antu apamina kal afanyina kuyilej an akemp mutapu wading uwapinay Yerusalem ni tempel. (Esi. 3:12) Anch wading uyil nau mu weny pamwing, mutapu ik wafanyina kwiyov piwakimba kuman Yerusalem kapamp ka kusambish? Wakimba kwov ushon wa kuman mutapu wading wabumoka kal yikumbu ni mutapu pading paminya kal masuku, mutapu wading wawila kal, mbumbu ja musumb jading ni yis yijim ni manguj mading miminya? Wakimba kufanakesh mbumbu jinej jayipina kal ni mbumbu jijim ja Babilon. Pakwez in Yuda kaziyap. Mulong wak? Mulong chisu cha weny wau winou ulemp, Yehova wayikwasha ni wayichidija. Pashikau mu Yerusalem, atunga chintamb pa ndond yading tempel, ni asambisha kupan milambu kudi Yehova dichuku diawonsu.—Esi. 3:1, 2. w17.10 21-22 par. 2-3
Diakajikamu, 16 Ngond wa 9
‘Kangal wov wom, kangal wakam, mulong Yehova . . . udi ni yeyey.’—1 Jsng. 28:20.
Salomon wafanyina kwilej yom yivud piur pa kutakaman kwa tatukwend, David. Ap anch David wading uchid kal nsand mukemp, warisha nau annam a yidiany eza kukwat amikoku a tatukwend. Wamekesha kand kutakaman kujim chisu charishay ni isalay chifuvu ukwatishena wom, chitabu Goliat. Chakin kamu, nich ukwash wa Nzamb ni diyal disidina, David wamuwina Goliat. (1 Sam. 17:45, 49, 50) Chading chisu chiwamp mudi ik kudi David kumukasikesh Salomon kwikal utakamena ni kutung tempel! Mwant David wamuvurisha Salomon anch Yehova ukwikal nend kushik ni pakupwishinay kutung tempel. Salomon watongijokina kamu pa mazu minam, ni kalikap anch usand wend ap kuburen manangu kumukangesha kusal mudimu. Pakwez, wamekesha kutakaman nakash, nich ukwash wa Yehova wapwisha kutung tempel wa ufun nakash mu mivu sambwad ni chikunku. Yehova wamukwasha Salomon, ni ukutwish kand kutukwash etu kwikal atakamena ni kuwanyish mudimu wetu mu majuku ni mu yikumangen yetu. (Isay 41:10, 13) Anch twamekesh kutakaman patumusadidina Yehova, tukutwish kwikal nich kashinsh anch ukutuyukish katat ni mu machuku ma kurutu. w17.09 28 par. 3-4; 32 par. 20-21
Diakaad, 17 Ngond wa 9
Dizu dia Nzamb didi diom, ni [dikwet] usu.—Heb. 4:12.
Antu a Yehova akwet kashinsh anch uruu wend mulong wa antu ni Dizu diend, “didi diom, ni [dikwet] usu.” Twamen kal usu wa Bibil mu mwom wetu ni mu mwom wa antu akwau. Kurutu kwa kwikal Atuman, amwing ading ij, asuk a yom yilewishena ni in kusal masandj. Akwau ading ni katumb ni nfalang nakash, pakwez adandamena kwiyov anch aburedin chom chimwing mu mwom wau. (Mul. 2:3-11) Cha musangar, avud ading akad kwikal ni ruchingej katat akwet chad ruchingej ni wintakel. Mu Chinong cha Kalam, tutangining ni kusanger jinsangu jinej mu mitu ya milong yilondina anch “Bibil Ukarumwin Mwom ya Antu.” Ap kupwa kwa kwikal in Kristu, antu amwing afanyidin kudandamen kukasikesh urund wau ni Yehova nich ukwash wa Bibil. w17.09 21 par. 1
Diakasatu, 18 Ngond wa 9
‘Mulong Yehova wamwovila riy, . . . Awiy amubudisha, amutwala kuns kulemp ni musumb.’—Dis. 19:16.
Ov, yom yashikena mu mwom wa Lot yimekeshinap anch Yehova wij yom yirishinau nich atushalapol end ashinshamena yisu yimwing? (Isay 63:7-9; Jak. 5:11; 2 Pita 2:9) Yehova wayifundisha kand antu end kumekesh ranaken. Tong piur pa chijil chimwing chayinkishay an a Isarel. Anch muntu wasondam nfalang kudi mukwau, muntu wasondjikanang ufanyidin kutambul disun diend mudi chizu kushik ni pakumuchirishinau nfalang jend. (Kub. 22:25, 26) Pakwez muntu wamusondjikang ufanyidin kumuchirishin muntu wasondamang disun diend urel chakwel atwisha kwibwik uchuku. Chawiy muntu wakad ranaken ndiy walikang kuchirish disun dined kudi mukwau, pakwez Yehova ndiy wayifundisha antu end kwikal in ranaken. Mbil yidia mu chijil chinech yitufundishin ik? Kangal twavuramen maswir ma anamakwetu in Kristu. Anch twakimb kumukwash mukadivar ap nambaz umena mar, tufanyidin kamu kusal mwamu.—Kol. 3:12; Jak. 2:15, 16; 1 Yoh. 3:17. w17.09 10-11 par. 4-5
Diakanying, 19 Ngond wa 9
Tatuku, yilikishina! Mulong awiy kijap yom yisadilau.—Luka 23:34.
Padingay Yesu ukat kwov kusansan nakash pa mutond wa mar, wamwita Tatukwend chakwel ayilikishina antu amujipa. Ap chisu chadingay mu mar nakash ap kusansan, washala witudishina ni ushimpishina muchim. (1 Pita 2:21-23) Paul walejana mutapu umwing tukutwisha kumekesh kwitudish ni kushimpish muchim pafunday anch: “Kwashijanany akasikena ni aziyila, anch muntu ukwet mulong ni mukwau chifanyidin kulikishijadin umwing ni mukwau, mudi mwakulikishinanyau en kudi [Yehova]. Niyen salany kand mwamu.” (Kol. 3:13) Chakwel tuyilikishina akwetu, tufanyidin kwikal itudishina ni ashimpishina muchim. Kusal mwamu kukuletish ni kulam uumwing mu chikumangen. Yehova utwitin anch twikala itudishina ni ashimpishina muchim mulong wa antu akwau. Mikadil yiney yidi ya usey nakash anch tukatin anch tushakama mwi ngand yend yisu. (Mat. 5:5; Jak. 1:21) Anch tudi itudishina ni ashimpishina muchim, tumutumbishin Yehova ni tuyikwashin akwetu niyau kusal mwamu.—Gal. 6:1; 2 Tim. 2:24, 25. w17.08 25 par. 15-17
Diakatan, 20 Ngond wa 9
[Yehova] wij mutapu wa kuyikamunin mu mar antwend [alamatina kudi ndiy].—2 Pita 2:9.
Mu Bibil mudi yilakej yivud yimekeshina mutapu ukatay Yehova kusal yom yakad kuchingejin. Chilakej, padingay Ezekias Mwant wa Yuda, mwant wa Asiria Sanakerib wandama ni wakwata misumb yawonsu ya Yuda kudioshaku Yerusalem. (2 Ant 18:1-3, 13) Kupwa Sanakerib weza chad kurishikish Yerusalem. Yom ik yasalay Mwant Ezekias? Chakusambish, wamulembila Yehova mulong wa kumukwash ni wita chiyul kudi Isay, muprofet wa Yehova. (2 Ant 19:5, 15-20) Kupwa, Ezekias wamekesha anch wading ni manangu pa kufut chibau chamwitau kudi Sanakerib. (2 Ant 18:14, 15) Kupwa kwa yawonsu, Ezekias warijeka musumb mulong wa kuyikangesh akankuny pakwezau kuyitekin chibeng. (2 Jsng. 32:2-4) Mulong winou wapwa mutapu ik? Yehova watuma mwangel ni wajipa amasalay 185 000 a Sanakerib mu uchuku umwing. Ezekias kachingejinap anch yom yiney yikusadik mwamu!—2 Ant 19:35. w17.08 11 par. 7; 12 par. 12
Diampos, 21 Ngond wa 9
‘Yikadishany antu in kwilej, . . . yilejany kuziyil ku yom yawonsu yinakulejanya.’—Mat. 28:19, 20.
Mutapu ik ukutwisha kwirijek mulong wa mudimu wa kulejan wa chisu chawonsu? Mulong wa kumusadin Yehova mu mutapu uwamp, ufanyidin kukudish mikadil ya win Kristu. Kwilej Dizu dia Nzamb chisu chawonsu, kutongijokin nakash pa yom wilejina ni kusal usu wa kumekesh ritiy rey ku yikumangan ya win Kristu. Mu chisu udia ku shikol, ukutwish kuwapish ukaliweny wey wa kwambamb nau antu piur pa rusangu ruwamp. Ijik mutapu wa kuyisanger antu pa kuyipul yipul kwa manangu mulong wa kwijik yitongijok yau ni kutesh yakul yau. Chikwau kand, ukutwish kwipan mulong wa kusal yom kanang mu chikumangen, mudi kukwash kurijek ni kulam nawamp Chot cha Want. Yehova ukat kusanger kusadin antu ikepishina ni akatina kusal mudimu. (Kus. 110:3; Mid. 6:1-3) Kambuy Paul wamuleja Timote kusal mudi mishoner mulong ‘akadivar aleta uman uwamp piur pend.’—Mid. 16:1-5. w17.07 23 par. 7; 25-26 par. 14
Diarubing, 22 Ngond wa 9
Antu awonsu akez kas manungun kudi am, ni kuchip machip ma kwinlondul am chakin.—Isay 45:23.
Palikina kupwa mulong wa kukwash ukaleng wa Yehova mu manangu ma antu ni ma angel, kukutwishap kwikal chisambu chakin ni uumwing. Pakwez kupwa kwa kukwash ukaleng wa Yehova, muntu mwawonsu ukushakam chikupu mwishin mwa winyikel uwamp. Kukwikal chad chisambu pa mangand mawonsu. (Efes 1:9, 10) Ukaleng wa Nzamb akuulondin, ni winyikel wa Satan ni wa antu ukukangany ni akuujiyish. Winyikel wa Nzamb kusutin Want wa Umesia ukuwin. Antu ashinshamena akumekesh anch antu akutwish kulam kujijaman ni kukwash nich kushinshaman winyikel wa Nzamb. (Isay 45:24) Ov, tukatin niyetu kwikal pakach pa antu inay ashinshamena? Inge! Chawiy lel, tufanyidin kamu kwijik usey ukweta mulong winou. w17.06 16 par. 4-5
Diakajikamu, 23 Ngond wa 9
Murund [wakin] ukat kumekesh rukat machuku mawonsu. [Udi] mwanamaku wavadika mulong wa kukwash mu yom yikash.—Jnsw. 17:17.
Chikasiken kwijik kamu nawamp chisu chikudandamenay muntu kwikal ni ushon. Anch muntu ukatina wafa, kwisambishin arund ni anamakwey akutwish kwikalaku mulong wa kukongoj. Pakwez kupwa kwa antu kuchirik kwol kwau, antu akweta runeng akudandamen kwikal ni kuswir kwa rongoj. Chawiy irijeka mulong wa kuyikwash. Tufanyidin kuyongoj antu akweta ushon mu chisu chikwetau kuswir kwetwetu. (1 Tes. 3:7) Vurik anch muntu ukweta ushon ukusambish kwov runeng chisu chawonsu. Chinech chikutwish kwikal mulong wa kuvurik machuku kanang, mizik yimwing, yipich, midimu, ap res ra chom kanang, dizu ap chirung kanang cha muvu. Anch mufir ap mwadia mufu wasal chom kanang kapamp ka kusambish amwinend, mudi kukumangan ku chitentam ap ku Chivurikish, chikutwish chamunenganesh nakash. Vurik anch antu akweta ushon akwet kuswir kwa kuyikasikesh kadiap kwau ching mu yisu ya pakampwil. w17.07 13-14 par. 17-19
Diakaad, 24 Ngond wa 9
Muntu ni muntu atala nawamp ku yom ya mwom wa mukwau, wakad kutal nawamp ching kusu ku yom ya mwom wend amwinend.—Fil. 2:4.
Anch twipan mulong wa kuyisadin antu akwau yom yiwamp, yisu yivud tukat kuvuramenang milong yetu. Chilakej, anambaz avud atinau kal ap adia ajich, ijing anch ang ipan mu kulejan rusangu ruwamp ra Want kudi antu akwau, asadining pamwing ni Yehova ni asadining rusot rend. Chinech chikat kuyisangaresh nakash. Pakwez, etu awonsu tufanyidin kuyibangin akwetu mu kwipan kulejan nau pamwing rusangu ruwamp. Ni anch twayisadin akadivar nau anambaz netu yom yiwamp, tukat kusej piswimp nau. Mwawiy mwasalay niyend kambuy Paul. Wayibanginang antu akwau mudi “maku ulamina anend nawamp.” Paul wayongoja kand ni kuyikasikesh akadivar “mudi mukat kushakamay tatuku nau anend.” (1 Tes. 2:7, 11, 12) Ansand ilejina kumukat Nzamb wakin ni kulondul yiyul yend akutwish kwikal musul wa rongoj mu dijuku. Akutwish kusal mwamu kusutin kumekesh kalimish kudi anvaj au ni kuyikwash yom ya ku mujimbu. Akutwish kand kuyikwash mu spiritu. w17.06 6 par. 13; 7-8 par. 14, 17
Diakasatu, 25 Ngond wa 9
Ikalany ni arund nich dipit diakad kutentam.—Luka 16:9.
Padandamedinau antu amwing kwikal ni nfalang ja kushakam nich mu mivu yivud, pakwez ma miliyar ma antu akwau adi atuzwendj nakash. Yesu wading wij anch ching Want wa Nzamb wawiy ukuswimpa mangand ma kwisak minam. Bibil ulejen anch “in kwisak,” ap yom ya kwisak pamwing ni yom ya politik ni ya relijon yidi ya mangand ma Satan. (Kuj. 18:3) Antu a Nzamb atwishin kamu kwidiosh mu yom ya politik ni ya relijon wa makasu. Pakwez, antu a Nzamb avud katwishinap kwidiosh mu yom ya kwisak ya mangand ma Satan. Mulong tudi in Kristu, tufanyidin kushinshikin mwikadil wetu pantaliken ni yom ya kwisak ya mangand minam. Mulong tusal mwamu, tufanyidin kwiyipul anch: ‘Mutapu ik nikutwisha kusadin yom yam ya ku mujimbu mulong wa kumekesh anch nimushinshamedin Nzamb? Mutapu ik nikutwisha kulik kwiyandjik nakash mu yom ya kwisak ya mangand? Yom ik yisadikina nlel yimekeshina anch antu a Nzamb amuchingejidin kamu ndiy?’ w17.07 3-4 par. 1-3
Diakanying, 26 Ngond wa 9
Babalany, kangal michim yen yachinchik mulong wa kwifund kudia, ap kukwachik maar, ap mulong wa yakamish ya mwom wa ngand yiney.—Luka 21:34.
Yesu wading wij anch mashakamin mu mangand minam mayimp makwikal ma mar ni tukutwish kurish ni yakamish ni milong. Mu chishimu chend cha mwin kukun mbut, Yesu walonda anch antu amwing akutwish kwitiy “dizu dia Want wa Nzamb” ni kwinsambishin akwikal ni mushiku. Pakwez mu kusut kwa chisu, “yakamish ya mwom wa pa mangand, ni ris ra mapit” rikutwish “kushesh dizu dia Nzamb” ni antu inay akutwish kushadish mushiku wau. (Mat. 13:19-22; Mar. 4:19) Anch tubabelap, yakamish ya dichuku diawonsu ya mu mwom yikutwish yayipish mudimu wetu tumusadidina Yehova. Tukutwish kumekesh anch tumukatin Kristu mu kutek mudimu wa kulejan pa ndond ya kusambish mu mwom yetu. Mutapu ik tukutwisha kwikal ni kashinsh anch tudandamedin kusal mwamu? Tukutwish kwiyipul ayinetu anch, ‘yom ik nikatina nakash mu mwom? Ov, musangar wam udiokil mu kumusadin Yehova anch udiokil ku midimu yikwau?’ w17.05 22 par. 3-4
Diakatan, 27 Ngond wa 9
‘Mazu maswapela kutesh.’—1 Kor. 14:9.
Anch ‘angez adia mwi ngand’ ashich kulemp nau Atuman akwau alondining dizu diau, afanyidin kubombakan ni chikumangen chisadidina dizu dia ndond yidiau. (Kus. 146:9) Pakwez anch kudi chikumangen chidia piswimp chisadidina dizu diau dia chivadik, ntakel wa dijuku ufanyidin kukwat mupak piur pa chikumangen chisadidina dizu dikusala anch in mu dijuku ataninamu. Kurutu kwa kukwat mupak, ufanyidin kutong nakash ni kulembil piur pa mulong winou. Ufanyidin kand kwambamb ni mukajend nau anend. (1 Kor. 11:3) Anvaj afanyidin kushinshikin yom yiswirikedinau nakash anau. Mulong wa kutesh nawamp uyakin wa mu Bibil, an akwet kuswir kwa yom yivud nakash kulik kwau ching mafundish ma Bibil matambwilingau mu masaa makemp ku yikumangan rubing ni rubing. Pakwez shinshikin chom ech: Ku yikumangan kusadidinau dizu diteshinau nawamp, an akutwish kutaninamu anch aya kwau ku yikumangan yiney, pamwing ap akutwish kwilej yom yivud kusutamu anvajau. Chinech chikutwishap kwikal mwamu anch an kateshinap dizu nawamp.—1 Kor. 14:11. w17.05 11-12 par. 10-11
Diampos, 28 Ngond wa 9
Mulong antu [ipana] ni michim yau yawonsu, mushimanany [Yehova]!—Ank. 5:2.
Muntu ni muntu ufanyidin kwiyipul anch: ‘Nikat kwimburij ritiy ni kutakaman kwa Barak, Debora, Jayel, nau in kwikatin 10 000 mu kusadin yawonsu nikweta mulong wa kumusadin Yehova? Nikat kutong mulong wa kushemunikin mu musumb ukwau ap ngand yikwau mulong wa kukimb nfalang jivud chakwel nikala ni mwom uwamp? Anch mwawiy, nikat kumulembilang Yehova piur pa mutapu ukutwisha kushemunik kwinoku kwikal ni chibachikin mu dijuku diam ni mu chikumangen?’ Yehova utwinkishining usey upandakena patulikiningay anch tukwasha winyikel wend. Kudiosh kamu chisu cha Adam ni Ev, Djabul ukatining anch antu ikala ku mutambu wend chakwel amubwambwila Yehova. Pakwez anch twakwash winyikel wa Yehova, tumulejin Satan patok anch ku mutambu wa nany tudia. Ritiy retu ni kushinshaman kwetu yitubachikin kwikal in kwikatin mu mudimu wa Yehova, ni chinech chikat kumusangaresh nakash. (Jnsw. 23:15, 16) Nzamb wetu ukutwish kusadin ukwash wetu ushinshamena ni kuziyin kwetu mulong wa kumwakul Satan ku kusarumun kwend. (Jnsw. 27:11) Kuziyin kwetu chidi chom tukutwisha kumwinkish Yehova mulong chikwet usey kudi ndiy ni chikat kumuletin musangar nakash. w17.04 32 par. 15-16
Diarubing, 29 Ngond wa 9
Anch washilamu kudi Nzamb, wanyish kushilamu kwey swa, mulong Nzamb kakatilap ayisup. Lam kushilamu kwey.—Mul. 5:3.
Mu Yijil ya Moses, tutangin ang anch muntu wachip kudi Yehova, “kangal ndiy wez wapipej dizu diend, bwat, pakwez ukez kusal yom yawonsu mudi mwayilondilay ku kan kwend.” (Kuch. 30:2) Kupwa Salomon wafunda mazu ma mufund wa nlel. Yesu wafundisha anch kuchip kudi Nzamb udi mulong ukash palonday anch: “En akulejanya kal kand, anshankuretu ayileja pakur anch: ‘Kangal wajip kushilamu kwey, pakwez wanyish yom yiwachipa kumusadil [Yehova].’ ” (Mat. 5:33) Chidi chakin anch tufanyidin kukwat ni usey nakash kushilamu kwawonsu kutusadining kudi Yehova. Mutapu tukwatining machip metu ukweting chibachikin pa urund wetu wa piswimp ni Yehova. David wovikesha nawamp pipulay anch: ‘Ov nany ukukandama ku mukandu wa Yehova? Ov nany ukwimana mwi ndond yend yitumbila?’ Ni wakula palonday anch Yehova ukwitiyij muntu mwawonsu “wakad [kuchip kwa] makasu.”—Kus. 24:3, 4; w17.04 4 par. 3-4
Diakajikamu, 30 Ngond wa 9
Ndiy wakad kufukej nich rudim rend.—Kus. 15:3.
Anch twatong anch twamen kuburen kutentam mu chikumangen, tufanyidin kubabal chakwel kangal tulet mboj piur pa yom yiney. Chawiy, tufanyidin kwit ukwash kudi amakurump ni kuyilej anch mukadivar wasadin chitil chijim. (Lev. 5:1) Pakwez, yisu yivud anch chidiap chitil chijim, chikutwish kuswapal kuchirish chisambu ni mukadivar pakad kumulejamu muntu mukwau ap amakurump a chikumangen. (Mat. 5:23, 24; 18:15) El tushalany ashinshamena ni kusadin mbil ja mu Bibil mu milong yiney. Yisu yimwing tukutwish kuman anch twatesha nayimp piur pa mulong kampand ni katusadinap kwetu nich kuburen kutentam. Kupwa tukusangar anch twasalap mulong winou upandakana kuyip mu kulond yom yiyimp piur pa mukadivar netu! Vurik anch ap anch tuyingin nich ap tufil nich, kulond yom yiyimp kudiap kupwish mulong. Kwikal ashinshamena kudi Yehova ni kudi akadivar netu kukutuchidij ku kurumbuk mudi kwinoku. w17.04 19 par. 14