Mukand—Ov, Chidi Chijingidij cha Kwikal Ikundj?
KU MITAMBU yivud ya mangand, akat kuyitwalang an amakundj atubas ku mukand chakwel ikala ni ukash wa mujimbu. Ku mitambu yikwau ya mangand, chidi chaku kudi amakundj kushal wakad kuya ku mukand mwom wau wawonsu. Kudi akwau, mudi Ayuda nau Amizilima, mukand udi wa usey nakash kupandakanamu ukash wa mujimbu; mukand ukwet kurumburik kwa relijon.
Pakwez, mu michid yimwing, asadining yifuk ya kutwalan ku mukand anch nsangarum wapam. Chinech chitining kumutum nsangarum chakwel kuya ku mukand, kukumubabeshau ni ukushal kulemp nau antu akwau mu ambing kanang kushik ni pakuumina chitat. Pa chisu chinech, nsangarum ufanyidin kulondul yifuk kanang ni akumufundish mutapu wa kwikal ikundj. Ov, mutapu winou wa mukand udi wa usey mulong wa kumekesh anch nsangarum wapam kal? Tushinshikinany yilondilay Bibil piur pa chitongijok cha Nzamb pa mulong winou.—Jinswir 3:5, 6.
Chitongijok cha Nzamb Piur pa Mukand
Antu amwing a pasak, mudi in Idjibit, adinga ni kutwalan ku mukand, charumburik anch kukatul chikit cha piur chidinga kwisambishin kwa ukundj. Pakwez, Aburaham kavadikinap kwend mwi ndond mwadinga chaku chinech. Chakin, piswimp mu mwom wend wawonsu, Aburaham kayap kwend ku mukand bwat. Chikwau kand, mu mwikadil wend winou wakad kuya ku mukand, Aburaham wimekesha kamu kwikal ikundj chifuvu. Nich chisak chikemp kusu cha amakundj, ndiy wayilondula ant anying nau amasalay au amukwata mwipwend Lot. (Disambishil 14:8-16) Piswimp mivu 14 kupwa, Nzamb wamuleja Aburaham kuya ku mukand ni kutwal chikumbu chend chawonsu ku mukand. Mulong wak wasalay Nzamb mwamu?
Chadingap chakin chijingidij cha kwel anch Aburaham wapam kal kudiokal ku wanikanch ni kwikal muntu mukurump. Ndiy wading ukwet kal mivu 99! (Disambishil 17:1, 26, 27) Nzamb wamuleja mulong wak wamwinkisha chijil chinech, wamwel anch: “En akez kukutwalany ku mukand wa mujimbu mulong chinech chikez kwikal chijingidij cha manswik cha pakach pamam ni yenen.” (Disambishil 17:11) Mu manswik minam masukay Nzamb ni Aburaham mwadinga kushilamu kwa Nzamb kwa kwel anch kusutil kudi Aburaham, “kwawiy kukez kuyukilau antu a michid yawonsu ya pansh.” (Disambishil 12:2, 3) Chawiy lel, kulondwish nich yitongijok ya Nzamb, mukand wadingap chijingidij cha kwikal ikundj. Adinga ni kumutwal muntu ku mukand mulong wa kumekesh anch udi mwan wa Aburaham wa muchid wa in Isarel, itapila dilau dia kwikal ‘inkishau mau kudi Nzamb mulong wa kumalam.’—Rom 3:1, 2.
Pa chisu chifanyidina, muchid wa Isarel wikala wakad kufanyin mazu ma Nzamb mulong amulika Yesu Kristu, Mbut yakin ya Aburaham. Chawiy lel, ayidjibula kudi Nzamb, ni mwikadil wau wa kuya ku mukand kikwadingap kand ni katumb ku mes kwa Nzamb. Pakwez, in Kristu amwing a mu mivu chitot ya kusambish akasikeshina nakash anch mukand wading uchifanyidin ku mes kwa Nzamb. (Midimu 11:2, 3; 15:5) Pa chinech, kambuy Paul wamutuma Titus chakwel ‘kutenchik yom yashala yakad kufanyin’ mu yikumangen kushalijan. Paul wamufundina Titus piur pa kurumbuk kumwing anch: “Mulong mukach mwen mudi antu in kubwambul ni tulondol, in makasu, ni in kuya ku mukand apandiken mwamu. Awapidil kubwit tun twa antu ang, aumbodila kal majuku ma kabuj, end alejan yom yakad kufanyin kulejan, mulong wa ris ra yom kusu.”—Titus 1:5, 10, 11.
Yiyul ya Paul yichikwet ni katat usu. Chikwikal chakin chinyim nich Bibil kudi mwin Kristu wakin kumushindil muntu mukwau kumutwal mwanend ku mukand. Pa ndond pa kwikal “mwin kwiyandjik mu milong ya antu akwau,” mwin Kristu uwapidil kuyishil anvaj chakwel ikwatinap ayinau chiyul mudi chinech. (1 Pita 4:15) Chikwau kand, Paul wadinga ni ukwash wa spiritu wa Nzamb pafunday piur pa mukand kulondwish nich Chijil cha Moses anch: “Pamutazukau muntu wading uyil ku mukand? kangal wikal mudi chidim. Kudi watazukinau mu uchidim? kangal waya ku mukand. Mukand udi chom chamwamu, ni uchidim udi chom chamwamu, ching kulam yijidik ya Nzamb. Muntu ni muntu ashakam kwend mu kutazuk kwamutazukau.”—1 Korint 7:18-20.
Yidi Nchik Piur pa “Malejan ma ku Mukand”?
Ing anch anvaj in Kristu akwat mupak wa kuyitwal anau ku mukand? Ov, chikwambatan nich Bibil kuyitum anau ku yitazukinau anch malejan ma ku mukand yitwisambinanga kwisambishil? Kuya ku malejan ma ku mukand yiney kukutwish kwit yom yivud kupandakanamu kusu kukatul kwa chikit cha piur cha ukundj. Mu ambing kanang, muntu udia ku malejan minam ukwikal piswimp nakash nau ansangarum ni alej akad kumwifukwil Yehova. Yom yivud yikatau kufundish ku yifuk yiney yiding chinyim nich yijidik ya Bibil. Bibil ubabeshin anch: “Urund uyimp ukat kuyipish yaku yiwamp.”—1 Korint 15:33.
Kuyitwal an ku malejan minam kukutwish kand kwikal ni chak cha ku mujimbu. Mu 2003, South African Medical Journal wababesha anch: “Muvu unou kwameken yibudikin yiyimp nakash ya mukand, nich jinsangu ja antu afila ni akwau akatwilau yid ya mujimbu japalangeshinau mu mangand mawonsu kudi atubambansangu ajim. . . . Mu wiswimp, ‘malejan mavud ma ku mukand’ m’ilel madi ma makasu, ni makutwish kulet rufu.”
Kuwejin ku uyimp ukutwisha kushiken ku kupam kuwamp kwa nsangarum, kudi kand chak chijim cha mu spiritu. Mafundish ni yaku yikatau kulejan ku mukand mambaten kamu nakash nich ritiyin ra ayilembil ni difukwil dia angak afa kal. Chilakej, pa ndond pa kwitiyij anch yitat yakad kwok nawamp ni yakad kwikal yinangina yadinga ni kulet uyimp, antu avud itiyijining anch ulaj ap kuburen kuyisangaresh angak afa kal yawiy yiletina mar ni rufu. Piur pa urund ni relijon wa makasu, Bibil ulondil anch: “Kangal wabombakanany nau antu akad ritiy. Ov, uyakin ukutwish nchik kwovijan nich kuyip? Ap, ov, chimunyik chikubombakan nchik nich mididim? . . . Nzamb walonda kand anch: ‘Chawiy diokalany, aurikany nau. Kangal wapukunany ku yom yijondila, chad am nikez kukwatany.’” (2 Korint 6:14-17, Manswik Masu) Pa kuman chiyul chinech, chikwikal kuburen manangu kudi anvaj in Kristu kuyitum anau ku malejan ma ku mukand.
Chom ik Chikata Kumwikadish Mwin Kristu Ikundj?
Mwin Kristu ikala wa kuya ku mukand ap bwat, chinech chidiap chijingidij cha kwikal ikundj. Chidia cha usey kudi in Kristu akin chidi kumusangaresh Nzamb, chidiap ‘kwishimek nich yom yimekena ku mes.’—Galatia 6:12.
Chakwel kumusangaresh Nzamb, mwin Kristu ufanyidin kuya ‘ku mukand wa muchim.’ (Kuvurik Yijil 10:16; 30:6; Mateu 5:8) Mukand winou akat kuuyang, chidiap nich kukatul nich mpak, pakwez kusutil ku kulik maku mawonsu mayimp ni yitongijok ya kwitutul, mudi kutong anch muntu waya ku mukand wa ku mujimbu, ndiy uyipandakenamu antu akwau. Anch wajijaman mu yoziu ni ‘kwiman dang mu ritiy,’ mwin Kristu ukutwish kumekesh anch udi mwan ikundj ikala waya kal ku mukand ap bwat.—1 Korint 16:13; Yakob 1:12.