Nowa Witapila Dilau Kudi Nzamb Mulong Utufanyidina Kubangin
ANTU avud adia pakach petu avurikin chisu chateshau jinsangu jijim nakash. Tuvurikining ni tuyom tukemp-tukemp—kichidiap kusu pa ndond pitwadinga ni yitwadia tusadila pakwez kand ni mutapu utwasala pa kujitesh. Pakad kwikanyek, Nowa kavuramenap dichuku diateshay jinsangu kudiokal kudiay Yehova Nzamb, Mukaleng mwin mangand. Ni rusangu ik rikutwisha kwikal rijim kuripandakanamu? Yehova walonda anch wakwata kal mupak wa kushesh “yom yawonsu ya pansh yikweta mwom.” Nowa wafanyidina kutung waat ujim nakash mulong wa kwipandishinamu amwinend, dijuku diend, ni annam a milad yawonsu.—Disambishil 6:9-21.
Mutapu ik wasalay Nowa? Ov, wasangara pateshay rusangu riner, ap anch wabwambwila? Mutapu ik wamulejay mukajend ni dijuku diend rusangu riner? Bibil kalondilap yom yiney. Bibil utulejin kusu anch: “Nowa wasala mudi mwamulejinau yom yawonsu kudi Nzamb, ndiy wayisala.”—Disambishil 6:22.
Chakin kamu chom chinech chidi cha usey nakash, mulong mazu minam malejen chikunku cha yom yasala anch Nowa itapila dilau ku mes kwa Nzamb; Nowa wadinga tayad kusal yom yamulejau kusal. (Disambishil 6:8) Chom ik chikwau chamusala Nzamb amukata nakash Nowa? Chakul chidi cha usey mulong tufanyidin twikala mudi Nowa chakwel tweza tupanda pakezay Nzamb kutokish kand divu kudioshap tuyimp twawonsu. Pakwez, cha kusambish, el tushinshikinany muwadinga mwom kudiay Nowa pa machuku ma kurutu kwa Mabeb.
Ayilembil Eza pa Divu
Nowa wadingaku kwisambishil kwin kamu kwa antu. Wavadika kupwa kwa mivu kanan kudiosh pamutanginau muntu wa kusambish. Pa chirung chinicha antu kadingap ni kushakam mu mandam mudi mutonginingau antu avud nlel—yitang yikweta mavuj pa mujimbu, yakad manangu adinga kwend nich mitond mu makas mau. Achila yom ya mudimu ya yikung ni ya bronze, ni chimeken anch yawiy yasadilay Nowa patungay waat. Kwadinga kand yisaj ya kubul nich mizik. Antu adinga ni kwatijan, adinga ni majuku, adima jimbut, ni adinga ni kupit yivam. Alanda ni kulandish yom. Mu jinjil jinej, mwom wadinga mudi muudia kamu nlel unou.—Disambishil 4:20-22; Luka 17:26-28.
Mu jinjil jikwau, yom yadinga mu mutapu windjing. Kushalijan kumwing kwawiy oku: antu adinga ni kushakam mivu yivud. Kichadingap cha kushimok anch muntu washakam mivu 800. Nowa washakama mivu 950; Adam washakama mivu 930; ni Metushela ngakend a Nowa, washakama mivu 969.a—Disambishil 5:5, 27; 9:29.
Kushalijan kukwau akulejen mu Disambishil 6:1, 2, mulondilau anch: “Chasambishau amakundj kuvulijan pansh, ni an amband avadioka kudi awiy, ayimana an amband au antu anch akwet yifu ya ufun. Chad an amakundj a Nzamb ayatola an amband au antu akatau.” “An amakundj a Nzamb” inay adinga angel eza kudiokal mwiur akarumuka ikal antu ni ashakama pa divu mudi antu. Kadiap Nzamb wayituma; ni kezap kuyikwash antu. Pakwez, awiy “alika kulam want wau, asha kwol kwau” mwiur chakwel eza asankanijana ni amband antas adinga pa divu. Mwamu mwashikenau ku kwikal ayilembil.—Yuda 6.
Antombuj, ayimp, ayipandakenamu kulemp antu ku usu ni manangu, angel inay ikala ayilembil ikala nich usu uyimp padiau antu. Chadinga mudi anch ayitakedil ni kuyiyikel antu. Kadingap ni kusal yom mu ujindj, mudi mpongarik mukash ujindjikina mudingay ni yisal yend yiyimp, mu ujindj. Pakwez, awiy asala yom patok pakad usany ni mu kumubwambwil Nzamb.
An inay angel a Nzamb atijana ni amband, ni amband avala an apama ni ikala nich usu wa pakampwil. Ijikana ku dijin dia Hebereu anch “Anefilim.” Atulejin anch: “Pa muten winiwa, pansh pavulijana ayifuvu, pezau an amakundj a Nzamb ibomba nau an amband au antu. Chad amband avalola nau an, awiy kamu ikala antu akash, in usu a chirung cha kusambish.” (Disambishil 6:4) Anefilim adinga ni kuyov wom nakash. Dizu “Nefilim” dirumburikin anch “In Kuwishan,” antu akata kuyiwish akwau pansh. Adinga ampongirik ayina akwau mash akatau kwisambin mu jingany ni jinsangu ja pasak.
Runeng ra mwin Kutentam
Bibil ulondil anch chizaz chinech chadinga chimwing chipandakena kwijond. Bibil ulondil anch: “Kuyip kwa antu kwavulijan kal pansh ni kujimb kand. Yitongijok yawonsu ya michim ya antu yadandamena kamu ching mu kuyip. Ngand . . . Yizulijana nich chisum chikash . . . Antu alondula maku ma pansh ni yaku yijondila.”—Disambishil 6:5, 11, 12.
Mwamu mwadinga mwom pa mangand pa chirung cha Nowa. Mu kushalijan ni antu adinga amwombilamu bwalikan, “Ndiy wading muntu uwanyidina salal” ni “ndiy wenda pamwing ni Nzamb.” (Disambishil 6:9) Chiswapelingap kudi muntu utentamina kushakam mu chisak cha antu akad kutentam. Nowa wova ushon mudi ik pakuman yom yadingau antu ni kulond ni kusal! Chakin kamu wiyova mudi mwovay Lot, muntu mukwau utentamina wadingaku kwinyim kwa Mabeb. Lot, washakama mukach mwa antu ijondila a mu Sodom, “wanenganananga mulong wa masandj ma antu ayimp,” ni “mulong wa yisalijok ya antu inay yamanangay ni yateshangay.” (2 Pita 2:7, 8, MM) Mwamu chadinga kand ku mutambu wa Nowa.
Ov, unenganen mulong wa yishiken uteshina ku jinsangu ap mulong wa mwikadil wa kwijond wa antu akwombilamu? Anch mwawiy, udi mudi Nowa. Tongin mutapu chamukasikena kujijamen mangand makad kutentam mu mivu 600, mulong pameza Mabeb ndiy wading wawanyisha kal mivu yiney. Wadinga uswiridin kwipimish mudi ik!—Disambishil 7:6.
Nowa Wafanyina Kukapuk Chakwel Ashalijana ni Akwau
Nowa “wayinga pakach pa akwau a pa chirung chend.” (Disambishil 6:9) Ijik anch Bibil ulondil anch ndiy wayinga pakach, kichidiap ku mes kwa antu adingaku pa chirung chend. Mu kulond kukwau, ndiy wadinga wakad kurumbuk ku mes kwa Nzamb, pakwez ku mes kwa antu adingaku mu mangand kurutu kwa Mabeb, Nowa wadinga wasika kal. Tukutwish twikal nich kashinsh anch ndiy kadingap ni kulondul yom yadingau ni kusal antu avud, ni kadingap ni kwiyandjik mu kwiswedish kuyimp ni mu misambu yau pa machuku minima. Tongin bil mutapu wamumanau antu akwau pa chisu chasambishay kutung waat! Amusipa, amuswingisha. Kamutonginap anch ukwet manangu.
Chikwau, Nowa wadinga nich yitiyij yikash ya winzamb, ni kayilamap kusu amwinend. Mulong Bibil ulondil anch ndiy wadinga “mwin kurumburil yom yitentamina.” (2 Pita 2:5) Chakin kamu, Nowa wara nich rupompat. Ngakend Enok wadinga muntu utentamina wabwaka anch Nzamb ukez kulet dirumburish diend pantaliken nau antu ayimp. Chakin kamu, chom chinech chamuletina Enok rupompat, chawiy Nzamb kayilikinap in kumupompat amujipa. (Disambishil 5:18, 21-24; Hebereu 11:5; 12:1; Yuda 14, 15) Kwikalaku kwa Satan, ayilembil, Anefilim, ni antu avud amudiujola ni kumupompat, Nowa wafanyidina kukapuk ni kwikal nich ritiy mu ukaliweny wa Yehova wa kumulam.
Antu amusadidila Nzamb akat ching kuyipompat kudi antu akad kumusadil. Ap Yesu Kristu amukisa, ni wawiy mutapu wayikisau kand in kwilej end. (Mateu 10:22; Yohan 15:18) Nowa wakapuka chakwel amusadila Nzamb, ap anch antu avud kadingap ni kusanger kumusadil Nzamb. Ndiy watesha anch kwitapil dilau dia Nzamb kupandakenamu kwitapil dilau dia akata kumutaliken Ndiy. Ni chawiy Nowa witapila dilau ku mes ma Nzamb.
Nowa Wadinga Wij
Mudi mutwamanang, Nowa wayileja antu akwau nich kukapuk. Mutapu ik wasalau pa kutesh uruu wayilejay? Bibil ulondil anch kurutu kwa Mabeb antu adinga “ni kudia ni kuna, ading ni kwatan ni kwachik, ni kushik pa dichuku diandamay [Nowa] mu wat, awiy kijikap ni pimeza mabeb mayijiyish awonsu shutit.” Alika kwau kutesh dibabesh.—Mateu 24:38, 39.
Yesu walonda anch mwamu chikeza kwikal ni pa chirung chetu. Mu kusut kwa mivu chitot, Atuman a Yehova alejen dibabesh anch Yehova ukusal yom yamushena mulong wa kuwanyish yakushilamu yend ya kulet magand masu matentamina. Ap anch mamiliyon ma antu itiyijin, mabiliyon ma antu adia pa divu kitiyijinap kwau. “Awiy akatil,” avuramedin ukinakin ni chirumburikina Mabeb.—2 Pita 3:5, 13, MM.
Pakwez, Nowa, wijika. Ndiy witiyija anch Yehova Nzamb wamuleja. Chawiy kuziyil kwend kwamupadisha. Kambuy Paul wafunda anch: “Ku ritiy Nowa witiya kubabesh kwamulejau kudi Nzamb, mulong wa yom yikweza kurutu yakad kal kumekan ku mes. Ndiy wamuziyila Nzamb, chad wasala waat, mwawiy mwapandilay amwinend ni a mu dijuku diend.”—Hebereu 11:7.
Chilakej cha Kwimburij
Waat watungay Nowa wadinga ujim nakash—upandakenaku ku kulep chiwandj cha ndundu ni pa kulep piur kupandakanamu chikumbu cha maetage masatu. Wadinga uupandakenamu kulep Wyoming ku mametre 30, udia waat upandakenamu kujimb wa mabay watungau kal. Chakin kamu, waat winou wadingap mudi makatat; pakwez wadinga ufanyidin kupempam pa mem. Chikalap nchik mwamu, wadinga witin wukaliweny wa piur nakash mulong wa kuutung. Ni chadinga chifanyidin kuushingul mukach ni pol. Chimeken anch wasala mivu 50 ni kusut mu kuutung.—Disambishil 6:14-16.
Kwadinga yivud ya kusal. Chamwita Nowa atudika yakudia ya muvu wa kabuj mulong wa dijuku diend ni mulong wa annam. Kurutu kwa kwez kwa Mabeb, chamufanyidina kuyandjik annam mu waat. “Nowa wasala yom yawonsu mudi ik mwamulejau kudi [Yehova] kusal.” Kwipimish mudi ik piyawanyina yom yawonsu ni Yehova wapata chis cha waat!—Disambishil 6:19-21; 7:5, 16.
Kupwa Mabeb meza. Ruval wanaka midizu machuku 40 muten ni uchuku. Chayifanyidina awonsu kushakam mu waat muvu wa kabuj djat ni pasambishina mem kuum. (Disambishil 7:11, 12; 8:13-16) Antu ayimp awonsu afa. Ching kusu Nowa ni dijuku diend awiy apanda paditokishau divu.
Bibil ulondil anch Mabeb ma pa mangand pa chirung cha Nowa madi “chilik chikeza kushik kudi antu in kumubwambwil.” Mwi njil ik? Tutangin anch: “Chawiy maur ni divu, mangand ma katat, ayilamidin kand ku dizu dia Nzamb chakwel yez yisheshik nich kasu. Ayilamin mulong wa kuchingel Dichuku dikurumburishay Nzamb ni kuyishesh antu amubwambwidila.” Pakwez, mudi muchadinga pa dichuku dia Nowa, kukez kwikal kand antu akeza kupand. Ikalany nich kashinsh anch “Nsalejetu Nzamb wij mutapu wa kuyikamunin mu mar antwend atumbila.”—2 Pita 2:5, 6, 9; 3:7, MM.
Nowa wadinga muntu mwin kumwov Nzamb wom, muntu utentamina mukach mwa chizaz chiyimp. Wamuziyila Nzamb muchifanyidina. Ndiy wadinga ukapukina chakwel asala yom yitentamina ap anch ndiy wadinga wij anch kusal mwamu kukusal anch amukisa kudi antu alikina kumusadil Nzamb. Anch twamwimburij Nowa mu jinjil jinej, niyetu tukez kwitapil dilau ku mes kwa Nzamb ni tukwikal nich ruchingej rakez kupand kwandam mu mangand masu madia piswimp ap kamu.—Kuseng 37:9, 10.
[Mazu madia kwishin kwa paj]
a Tal mutu wa mulong “Ov, Chakin Kamu Ashakama Mivu Yivud Mwamu?” udia mu nimero wa Réveillez-vous ! wa Kufunfut 2007, pa paj wa 30.
[Tablo wa jinsangu udia pa paj wa 5]
Chisu cha Anefilim cha kuyina akwau mash akat kuchisambin mu jingany ni jinsangu ja pasak
[Chipich chidia pa paj wa 7]
Anch twimburij ritiy ra Nowa, tukutwish twitapil dilau ku mes kwa Nzamb
Dizu Dirumburila Chipich Chidia pa paj wa 5]
Alinari/Art Resource, NY