Tukwatany Mupak Wa Kuwanyish Kulejan Rusangu Ruwamp
“Ndiy watuleja etu kurumburil rusangu ruwamp kudi antu.”—MID. 10:42, MM.
1. Mudimu ik wakasikeshinay Pita, padingay ni kulond kurutu kwenday Konelius?
KALAL wa amasalay in Italie wayikumangeja anamakwend ni arund nend mulong wa chom chimwing chikala cha usey nakash mu mutapu ukatay Nzamb kuyisadil antu. Muntu winou wadinga umwovila Nzamb wom wadinga Konelius. Kambuy Pita wachileja chisak chinech anch, atwimbuy ayileja “kurumburil rusangu ruwamp kudi antu” piur pa Yesu. Kulejan rusangu ruwamp kwa Pita kwasonga mabuj. Ayidim in michid atambula spiritu wa Nzamb, ayibabatisha, ni ashikena ku kuyichindin kumwing ni antu akuyikela mudi ant ni Yesu mwiur. Chibudikin chiwamp mudi ik cha kulejan rusangu ruwamp kwenday Pita!—Mid. 10:22, 34-48.
2. Ov, mutapu ik twija anch mudimu wa kulejan rusangu ruwamp kiwadingap ching kusu wa atwimbuy 12?
2 Wadinga muvu wa 36 C.C. Kwadinga kwasut kal piswimp mivu yaad, mwin kupompat Ukristu wadinga wakarumukin kal mu mutapu umwing ushimokishina. Saul wa Taris wadinga uyil ku Damaskus pamubudikidinau kudiay Yesu ni wamwela anch: “Tumbuk, wandam mu ul, akez kakulej yiuwapidila ey kusal.” Yesu wamuleja nich kashinsh mwin kwilej Ananias anch Saul ukulejan uman “kurutu kwa majuku mamwamu ni ant, ni kudi an a Isarel.” (Tang Midimu 9:3-6, 13-20.) Padingay ni Saul, Ananias walonda anch: “Nzamb wa angaketu wakutond kal ey . . . mulong ey ukez kikal kaman wend kudi antu awonsu.” (Mid. 22:12-16) Saul, weza kwijikan nakash mudi Paul, wakwata nich usey ik mudimu wa kulejan rusangu ruwamp?
Ndiy Walejana Rusangu Ruwamp Muchifanyidina!
3. (a) Pa rusangu ik ra pakampwil pitukukasikeshina nakash? (b) Mutapu ik wasalau amakurump a ku Efes pateshau uruu wa Paul, ni chilakej ik chiwamp chashau?
3 Chikutwish chikal chisangareshina nakash kwilej kachom ni kachom ka yom yasalay Paul kudiosh kamu pa chisu chinicha, pakwez katat el tushinshikinany pa diskur diasalay Paul piswimp mu muvu wa 56 C.C., mudi mudisambidinau mu Midimu shapitre wa 20. Paul wasala diskur dined piswimp ni kupwish weny wend wa kasatu mudi mishoner. Wandama mu wat waya ku Miletus, chau chadinga ku Karung wa Eje, ni wayitazuka amakurump adinga mu chikumangen cha Efes. Efes wadinga ku [akilometre 50], chawiy weny wadinga ulemp wa kusutil mu jinjil jikweta tunyingumok tuvud. Ukutwish watongin musangar wovau amakurump adinga ku Efes patambulau uruu wa Paul. (Isikej Jinswir 10:28.) Chikalap nchik mwamu, awiy akwata yitenchik ni aya ku Miletus. Ov, chayita amwing au kwit konje ni pamwingap apata bil yis ya makashing mau? Mwamu musadilau ilel in Kristu avud chakwel ikala nich kashinsh anch kaburedinap chom ap chimwing cha chitentam chau cha distrik.
4. Mutapu ik wasalay Paul mudimu pasutishay mivu kanang mu Efes?
4 Ov, utonginap nchik piur pa yom yasalay Paul mu Miletus mu machuku masatu ap manying kurutu amakurump ashika? Ov, ey wela kusal ik? (Isikej Midimu 17:16, 17.) Mazu mayilejau amakurump a ku Efes kudiay Paul matukwashin tutana yakul. Ndiy wisambina mwom wend mu kusut kwa mivu, kuwejin ni padingay mu Efes. (Tang Midimu 20:18-21.) Pakad kwakam anch kukutwish kwikal muntu wa kumutadik, ndiy walonda anch: ‘En ayinen wiyijikidilanyip kal, kudiok pa dichuku dinasambisha kudjat mend mu Asia . . . Ni nadinga ni kukulejan patok.’ Inge, wadinga ujijamen mulong wa kuwanyish mudimu wamwinkishau kudiay Yesu. Ov, mutapu ik wawanyishay mudimu winou mu Efes? Njil yimwing yadinga ya kuyilej Ayuda, kuyang ndond kwadingau avud. Luka ulondil anch padingay Paul mu Efes piswimp mu muvu wa 52-55 C.C., ndiy ‘wasala madiskur ni kupakish kukarumun yitongijok yau’ mu sinagog. Pakwez, “chakasikeshau [Ayuda] michim yau abwambul,” Paul waya kudi antu indjing, wadiokala mu ul pakwez wadinga ching ni kulejan. Chawiy chayilejay Ayuda ni Agrek rusangu ruwamp mu ul ujim winou.—Mid. 19:1, 8, 9.
5, 6. Ov, mutapu ik tukutwisha kwikal nich kashinsh anch Paul waya ku chikumbu ni chikumbu mulong wa kuyilej antu akad kwitiyij?
5 Pa kusut kwa chisu, antu amwing ikala in Kristu awanyisha yitinau ni ikala amakurump, in alejau kudiay Paul padingay mu Miletus. Paul wayivurisha nkeu yasadilay anch: “Mudi munalika kwov wom wa kunilejany en chom chadinga chiwamp, nading ni kukulejan patok ni ku yikumbu.” Mu machuku metu minam antu amwing akat kulond anch pinap Paul wadinga wisambidin kwend mudimu wa ukafung wasalay padingay ni kuyendil akaritiy ku yikumbu yau. Pakwez, kimwawiyap. Mazu ‘kulejan patok ni ku chikumbu ni chikumbu’ akat kumasadil nakash-nakash pa mudimu wa kuyilej antu akad kwitiyij. Chom chinech choviken nawamp mu kulond kukwau kunoku mulondilay Paul anch ndiy wadinga ni kuyilej “Ayuda ni kudi Agrek mwakukarumukin kudi Nzamb, ni ritiy kudi Nsalejetu Yesu Kristu.” Choviken patok, Paul wadinga ni kuyilej uman antu akad kwitiyij, adinga aswirikedin kukarumuk ni kumwitiyij Yesu.—Mid. 20:20, 21.
6 Mu kushinshikin kukurikina Mifund ya Ugrek ya Ukristu, mwin kwilejay umwing walonda piur pa Midimu 20:20 anch: “Paul wasala mivu yisatu mu Efes. Waya ku chikumbu ni chikumbu, ni chitwishikin anch wayileja antu in awonsu (verse wa 26). Pawiy panap tutanina mufulandal wa kulejan ku chikumbu ni chikumbu pamwing ni kulejan patok kwi ndond kudia rumb ra antu.” Ap anch waya ku chikumbu ni chikumbu, mudi mulondila mwin kwilej winou, ap anch bwat, Paul kasotap anch amakurump a ku Efes avuramena mutapu walejanay rusangu ruwamp ni yibudikin ik yadingaku. Luka wafunda anch: “Awonsu ashichinga mu Asia atesha dizu dia Mwant, Ayuda ni Agrek kumwing.” (Mid. 19:10) Ov, mutapu ik lel washikenau ku kutesh “awonsu” adinga mu Asia, ni chom ik tukutwisha kwilejinaku piur pa kulejan kwetu rusangu ruwamp?
7. Chimeken anch kulejan kwa Paul kwaya kulemp mutapu ik kuyipandakanamu antu alejay amwinend?
7 Kusutil ku kulejan kwa Paul pibur ni ku chikumbu ni chikumbu, antu avud ashikena ku kutesh uruu. Ov, utongin anch antu in awonsu atesha ading ching ashiching mu Efes, kwadingap antu ashemunikina kwindjing mulong wa mudimu wau wa kwisak, kuya kushakam ni anamakwau, ap kusot kwindond kuwamp kwa kushakam? Chakapuk chaya mwang. Ilel antu avud ashemunikin mulong wa mayingishin minam; pamwing niyey mwamu wasadila. Chikwau kand, pasak, antu a kwindond jindjing ezanga mu Efes mulong wa mayingishin ma kwisak. Chitwishikin anch padingau kwinikwa asankanijana ni Paul ni amutesha padingay ni kulejan rusangu ruwamp. Ov, chom ik chasadika pachirikau kwolikwau? Antu itiyija uyakin alejana rusangu ruwamp. Akwau niyawiy kitiyijap kwau, pakwez chitwishikin anch alonda yom yateshau padingau mu Efes. Chawiy lel, anamaku, amutej, ap in kuland yom ashikena ku kutesh uyakin, ni amwing au awitiyija. (Isikej Marko 5:14.) Rusangu riner rikutwish rikal nich usu ik pa mutapu ukata kulejan rusangu ruwamp?
8. Mutapu ik washikenau antu adinga mu mwab wa Asia ku kutesh uyakin?
8 Piur pa mudimu wend wa kusambish mu Efes, Paul wafunda anch: ‘Amwazurila chis chijim, chakwel asala mudimu ukash.’ (1 Kor. 16:8, 9) Chis ik, ni mutapu ik wamwazurilawach? Mudimu wadandamenay kusal Paul mu Efes wamekesha kamu kuya kurutu kwa rusangu ruwamp. Tushinshikinany Kolosay, Laodikey, ni Hirapolis, mal masatu madinga pa ditung dia kudiokal ku Efes. Paul kashikap kwinikwa, pakwez rusangu ruwamp rayishika kamu. Epafras wadinga wa kwinikwa. (Kol. 2:1; 4:12, 13) Ov, Epafras wamuteshina Paul ku Efes chad ikala mwin Kristu? Bibil kalondilap chom chinech. Pakwez papalangeshay uyakin kwolikwau, chimeken anch Epafras wadinga mudi ntimesh wa Paul. (Kol. 1:7) Uruu wa Ukristu washika kand ku mal mudi Filadelfia, Sardis, ni Tiatira mu mivu yadingay Paul ni kulejan rusangu ruwamp mu Efes.
9. (a) Chovil ik chikash chadingay nich Paul ku muchim? (b) Verse ik ukwikala wa muvu wa 2009?
9 Mudi chibudikin, amakurump a ku Efes adinga nich diyingishin diwamp dia kwitiyij kuyijikitish yalonday Paul anch: “Kinikuchidijip mwom wam mudi chom cha usey ukash kudi amwinam, wakad kupwish kubambil kwam, ni mudimu unatambula kudi Mwant Yesu wa kulejan rusangu ruwamp ra ranaken ra Nzamb.” Mu verse winou mwawiy mudia mazu makasikeshina, mufund ukasikeshina wa muvu wa 2009 ulondila anch: “[Wanyish] kulejan rusangu ruwamp.”—Mid. 20:24.
Kuwanyish Kulejan Rusangu Ruwamp Ilel
10. Mutapu ik twija anch tufanyidin kurumburil rusangu ruwamp?
10 Mbil ya “kurumburil rusangu ruwamp kudi antu” yeza kuyikwat ni antu akwau kuwejin padi atwimbuy. Yesu pavumbukay wayinkisha mbil in kwilej adinga ashicha pamwing mu Galaliya, awonsu adinga 500, anch: “Chawiy en yangany kwen ku michid yawonsu uyikadishany in kwilej, wend uyibabatishany mu dijin dia Tatuku ni dia Mwan ni dia [spiritu utumbila], wend uyilejany kusal yom yawonsu yinakulejanya en.” Mbil yiney yiyikwatin in Kristu akin awonsu ilel, mudi muchimekena mu mazu malonday Yesu anch: “Talany, nidi nen machuku mawonsu, chikupu ni kwisudiel kwa mangand.”—Mat. 28:19, 20.
11. Atuman a Yehova ijiken mulong wa mudimu ik wa usey usadilingau?
11 In Kristu akweta mushiku adandamedin kuziyil kwi mbil yiney, asadil usu wau mulong wa “kurumburil rusangu ruwamp.” Mutapu wa kusambish wa kusal mwamu udi win wayilejau amakurump a ku Efes kudiay Paul—kulejan ku chikumbu ni chikumbu. Mu buku wa 2007 wisambidina piur pa mudimu ukash wa umishoner, David G. Stewart, Jr., walonda anch: “Mutapu, ukatau kukasikeshin Atuman a Yehova wameken kal kwikal wa usey nakash pa kuyisadil amishoner au ausadila pa ndond pa kusadil mutapu wakad kwovikan, wa kulond kwau kusu [kukasikesh kulondil pa chimet]. Mulong kudi Atuman a Yehova avud, kuyilej antu akwau yitiyij yau wawiy mudimu wa usey nakash.” Kuding chibudikin ik? “Mu muvu wa 1999, ching antu 2 ap 4 kusu pa chitot nipula mu mal majim-majin mwi Mputu wa Kwingangel alonda anch ayedinaku kudi Antu Atumbila-a-Katat ap kudiay amishoner a in ‘Mormone.’ Antu 70 pa chitot alonda anch ayendila kudi Atuman a Yehova, tupamp tuvud.”
12. (a) Ov, mulong wak tuyilinga “tupamp tuvud” ku yikumbu ya antu adia mu teritwar wetu? (b) Ov, ukutwish washimunin chilakej cha muntu wakarumuna manangu mend pantaliken nich uruu wetu?
12 Chawiy chimwing kand chitwishikina kulond piur pa antu adia mu mwab wen. Chimeken anch niyey wawejidin kal ku mudimu winou. Mudi “mu uyendidina niyey” antu mu mudimu usadila wa ku chikumbu ni chikumbu, wayilejin kal amakundj, amband, ni ansand watananya ku yikumbu. Amwing akutwish alik kwau kutesh ap ayendil “tupamp tuvud.” Akwau ni awiy akutwish ateshaku pakemp piuyilejina verse wa Bibil ap chitongijok chimwing chidia mu Mifund. Chikwau, kudi antu akwau atwisha kuyinkish uman uwamp, awitiyija. Yiney yawonsu yawiy yom yisadikininga pitukata “kurumburil rusangu ruwamp.” Mudi muwija, kudi yilakej yivud nakash ya antu asangaredina pakemp pakatau kuyendil “tupamp tuvud,” ni kupwa ashikena ku kukarumuk. Pamwingap kudi chom chayishikena, ap chamushikena mukatish nau, chawiy chayishikisha kuta matu ni kuburil muchim wau ku uyakin. Katat ikadil kal akadivar ni anambaz netu. Chawiy lel, kangal walikany, ap anch katat kandikal ushikenany ku kuyitan antu avud itiyijina. Kituyichingedinap antu awonsu eza ku uyakin. Pakwez Nzamb utuchingejin etu chawiy tukata kulejan rusangu ruwamp nich kukapuk, ni mushiku.
Tukutwishap Twijik Yibudikin
13. Ov, chitwishikin nchik anch kulejan kwetu rusangu ruwamp kwikal nich yibudikin yitwakadia etu kwijik?
13 Yibudikin ya mudimu wa Paul kiyapwilap ching kusu kudi antu akwashay amwinend ikal in Kristu. Mwamu chidinga kand ku mutambu wetu. Etu awonsu tukwatin mupak wa kusal mudimu wa kulejan ku chikumbu ni chikumbu pakad kujing, kuyilej antu avud mudi mututwishina. Tukat kuyilej amutej, ambay netu a mudimu, ambay netu a ku shikol ni anamakwetu rusangu ruwamp. Ov, twij yibudikin yawonsu yikwikalaku? Kudi amwing kukutwish kwikal kapamp kamwing yibudikin yiwamp. Pa yisu yimwing, mbut ja uyakin jikutwish jasal chisu kanang pakad kuminy kupwa kurutu jikwikal nich mij mu divu dia chifanikesh dia mu muchim wa muntu ni jikuminy. Ap anch kijiminyinap, antu tukata kulej akutwish niyau ayilej antu akwau yom yitwalonda, yitwitiyijina, ni mutapu tusadilinga yom. Inge, chitwishikin chikal anch pakad kwijik akat kusal chakwel mbut jinej jiyishikena antu akujitiyija adia kwindjing.
14, 15. Kulejan kwalejanay mukadivar umwing kwaleta chibudikin ik?
14 Chilakej chimwing kusu, twisambinany Ryan ni mukajend, Mandi, ashichinga mu Floride, mu États-Unis d’Amérique. Ryan wadinga kuyilej ambay nend a mudimu, kwindond kusadilingay mudimu. Ikundj umwing, wadinga mwin Hindu, wasangeranga nakash mutapu wadingay Ryan kudjal ni kulond. Mu mambamb mau, Ryan wadinga ni kwisambin yom mudi disanguk ni mwikadil wa afu. Dichuku dimwing urel mwi ngond wa Chiwong, ikundj winou wamwipula mukajend anch: Jodi, yom ik wija piur pa Atuman a Yehova. Mband wadinga mwin Katolik, ni walonda anch chom chimwing kusu chijay cha Atuman chidi “kulejan kwau ku chikumbu ni chikumbu.” Chawiy Jodi wafunda anch: “Atuman a Yehova” mu Internet chakwel akimba, ni waya pa kapend wetu wa Web www.watchtower.org. Jodi wasala angond kanang mu kutangang pa kapend kinak, watanga kand Bibil ni mitu ya milong yikwau yadinga yimusangareshina.
15 Dichuku dimwing, Jodi watanijana nenday Mandi, ni awonsu aad adinga amingang. Mandi wasangar nakash pa kwakul ku yipul yenday Jodi. Kupwa kachisu kanang, ambamba mambamb mamwing matazukay Jodi anch: “Kusambish nend Adam djat ku Armagedon.” Jodi witiyija kwilej Bibil. Pakad kulab wasambisha kuya ku Chot cha Want. Mwi ngond wa Mwinkind, Jodi wikala mwin kulejan wakad kubabatishiu, ni kushik mwi ngond wa Kasan amubabatisha. Ndiy ufundil anch: “Katat nijika kal uyakin, nikwet mwom wa musangar ni uwanyidina.”
16. Chom chamanay mukadivar wa mu Florida chilejen ik piur pa usu wetu utusadilinga mulong wa kulejan uman?
16 Ryan katonginap anch kumulejang kwend ikundj winou kukez kumushikij muntu windjing ku uyakin. Chakin kamu, chawiy chashikena ku kwilej chibudikin cha mupak wend wa “kurumburil rusangu ruwamp.” Chitwishikin chikal anch, ey ulejen ku chis ech, ku mudimu, ku shikol, mu chisu cha chikashimish udi mutapu wa kuyipalangeshin antu akwau uyakin. Mudi mwasalay Paul wadinga wij anch yibudikin yawonsu yikwikalaku mu mwab wa “Asia,” ukutwishap wijik yibudikin yawonsu ya kulejan rusangu ruwamp. (Tang Midimu 23:11; 28:23.) Pakwez chidi cha usey mudi ik anch udandamena kusal mwamu?
17. Ov, ukwatin mupak wa kusal mu muvu wa 2009?
17 Mu muvu wa 2009, ov, tukutwish etu awonsu twitekin kusal mudimu wa kulejan ku chikumbu ni chikumbu mu jinjil jikwau. Chawiy, tukeza kutwish kulond mudi mwalonday Paul anch: “Kinikuchidijip mwom wam mudi chom cha usey ukash kudi amwinam, wakad kupwish kubambil kwam, ni mudimu unatambula kudi Mwant Yesu wa kulejan rusangu ruwamp ra ranaken ra Nzamb.”
Ov, Ukwakul Nchik?
• Mutapu ik walejanay kambuy Pita, Paul ni akwau rusangu ruwamp muchifanyidina?
• Ov, mulong wak chibudikin cha kulejan kwetu chikutwish chikal chijim nakash kupandakanamu mututongidina?
• Wisu mufund wa muvu wa 2009, ni mulong wak udi ufanyidina?
[Tablo wa jinsangu udia pa paj wa 19]
Mufund wa muvu wa 2009 ukez kikal anch: “[Wanyish] kulejan rusangu ruwamp.”—Mid. 20:24.
[Chipich chidia pa paj wa 17]
Amakurump a Efes adinga ij chaku cha Paul cha kulejan ku chikumbu ni chikumbu
[Chipich chidia pa paj wa 18]
Chibudikin cha kulejan kwey rusangu ruwamp chikutwish chaya kulemp mu chilik ik?