Shapitre Wa Dikum Ni Yaad
Kurumburik kwa Dibabatish Diey
1. Mulong wak dibabatish dia mu mem difanyidin kwikal dia usey kud umwing ni umwing wetu?
YESU amubabatisha mu muvu wa 29 C.C., amuwuchika kud Yohan Mubatish mu wit wa Yordan. Yehova amwinend wadinga ni kutal ni wamekesha kwitiy kwend. (Mateu 3:16, 17) Chawiy lel Yesu washa chilikej chifanyidinau kulondul in kwilejend awonsu. Kupwa kwa mivu yisatu ni chikunku, Yesu wayileja in kwilejend anch: “Anginkishin kal ulabu wawonsu wa mwiur ni wa pansh. Yangany kudi antu a michid yawonsu, yikarumunany kwikal in kwilejam. Yibatishany mu dijin dia Tatuku, ni dia Mwan, ni dia [spirituutumbila, NW].” (Mateu 28:18, 19) Ov akubabatishin kal kulondulijan nich mbil yapanay Yesu? Anch bwat, ov ukat kwirijek kuchisal?
2. Yipul ik yiwapidila kwakul piur pa dibabatish?
2 Wikala wababatishau kal ap wirijekina mulong wa kutambul dibabatish, chidi cha usey kud muntu mwawonsu usotina kumusadil Yehova ni kushakam mu mangand masu matentamina kutesh nawamp chirumburikina dibabatish. Pakach pa yipul yifanyidina yakul padi yipul yiney: Ov dibabatish dia Ukristu nlel dikwet dirumburik dia chilik chimwing ni dibabatish dia Yesu? Ov kwikal ubabatishinau mu ‘dijin dia Tatuku, ni dia Mwan, ni dia spiritu utumbila’ kurumburikin chom ik? Ov kushakam kulondulijan nich kurumburik kwa dibabatish dia Ukristu dia mu mem kurumburikin chom ik?
Kubabatish Kwababatishay Yohan
3. Ov dibabatish dia Yohan diading dimanyidin kusu padi anany?
3 Piswimp angond musamban kurutu kwa Yesu kutambul dibabatish, Yohan Mubabatish wadinga ni kulejan mwi mpay ya Yudeya, ni kulondang anch: “Karumukany, udiokalany ku yitil yen, mulong want wa mwiur udi piswimp!” (Mateu 3:1, 2) Antu atesha yalonday Yohan ni kuyilam mu muchim. Itiyina yitil yau patok, akarumuka kudiokal ku yitil yau, ni kwez chad lel kud Yohan mulong wa kutambul dibabatish mu Wit wa Yordan. Dibabatish dined diadinga kusu dia Ayuda.—Luka 1:13-16; Midimu 13:23, 24.
4. Mulong wak wafanyidinau Ayuda a mu mivu chitot ya kusambish kukarumuk ni kudiokal ku yitil yau swa?
4 Ayuda inay afanyidina kamu kukarumuk ni kudiokal ku yitil yau swa. Ku Mukandu wa Sinai mu muvu wa 1513 K.C.C., angakau andama mu manswik ma ukamuchid —kwovijan kwa mu machip kwa patok—nend Yehova Nzamb. Pakwez mulong wa yitil yau yijim, kadingap ni kushakam kulondulijan nich yisend yau yambatena nich manswik minima, chawiy lel adinga afishinau nich. Kudiosh kamu pa chirung cha Yesu mwikadil wau wadinga upandakena kuyip. “Dichuku dijim ni diamushena dia Yehova” diatakelay kwisambin Malakiy diadinga piswimp. Mu muvu wa 70 C.C., “dichuku” dinidia diashika, amasalay a in Rom pasheshau Yerusalem, tempel yau, ni Ayuda miliyon umwing ni kusut. Yohan Mubabatish, muntu wadinga ni mushiku mulong wa difukwil diakin, amutuma kurutu kwa disheshik dinidia, “chakwel ayirijeka antu mulong wa Yehova.” Afanyidina kamu kukarumuk kudiokal ku yitil yau yasalau mu manswik ma Yijil ya Moses ni kwirijek mulong wa kumwitiy Mwan a Nzamb, Yesu, wayituminay Yehova. —Malakiy 4:4-6, NW; Luka 1:17; Midimu 19:4.
5. (a) Pezay Yesu mulong wa kutambul dibabatish, mulong wak walikay Yohan kwitiy kapamp kamwing? (b) Ov dibabatish dia Yesu diadinga ni kufanikesh chom ik?
5 Pakach pa antu eza kud Yohan mulong wa kutambul dibabatish, padinga kand Yesu amwinend. Mulong wak? Chijikay anch Yesu kadingap kwend ni yitil ya kwitiyil, Yohan walonda anch: “Am yam niswiridin kutambul dibabatish kudi ey, ey wez kal kudi am?” Pakwez dibabatish dia Yesu diadinga chijingidij cha chom chindjing. Chawiy lel Yesu wamwakula anch: “Itiyij kwey katat; mulong chinech chikat kwez kudi etu mulong wa kuwanyish nich kutentam kwawonsu.” (Mateu 3:13-15, TMK) Yesu chadingay wakad chitil ap chimwing, dibabatish diend diadingap ni kumekesh kukarumuk ni kudiokal ku yitil; ap kand kadingap uswiridina kwipan kud Nzamb, mulong wadinga chid cha muchid wadinga wipana kal kud Yehova. Pakwez, dibabatish diend pashikenay mivu 30 ya kuvadik diadinga dia pakampwil kud ndiy, ni diadinga chijingidij cha kwimekesh kwend amwinend kud Tatukwend wa mwiur mulong wa kusal mu mutapu ujim nakash rusot Rend.
6. Ov Yesu wadinga ni mushiku wa mutapu ik pa kusal rusot ra Nzamb?
6 Rusot ra Nzamb mulong wa Kristu Yesu radinga rimanyidin pa kusal mujikit wambatena nich Want. (Luka 8:1) Radinga kand rimanyidina pa yakupesh ya mwom wend uwanyidina wa ukamuntu kwikal difut ni dishin dia manswik masu. (Mateu 20:28; 26:26-28; Hebereu 10:5-10) Yesu wakwata kamu nich kashinsh kawonsu chadinga ni kufanikesh dibabatish diend dia mu mem. Kashap yitongijok yend chakwel yikala yizuwodilau nich yom yikwau. Kwisudiel kwa mwom wend wa panap pansh, wasala nich kushinshaman rusot ra Nzamb, ni kuusal mudimu wa kulejan Want wa Nzamb kwikal mudimu wend wa kusambish.—Yohan 4:34.
Dibabatish dia In Kristu mu Mem
7. Kudiosh mu Pentekot wa mu 33 C.C., yom ik yayilejau in Kristu kusal piur pa dibabatish?
7 In kwilej a kusambish a Yesu ayibabatishina mu mem kud Yohan ni kuyitakej chad lel kud Yesu mud akeza kwikal yid ya Want wa mwiur. (Yohan 3:25-30) Mwishin mwa umutakel wa Yesu in kwilej inay ni yawiy ababatisha kand antu amwing, dibabatish diadinga ni kurumburik chilik chimwing ni dibabatish dia Yohan. (Yohan 4:1, 2) Pakwez, kudiosh pa Pentekot wa mu 33 C.C., asambisha kuwanyish mudimu wa kubabatish ‘mu dijin dia Tatuku, ni dia Mwan ni dia spiritu utumbila.’ (Mateu 28:19) Chikwikal kamu cha ukwash nakash kushinshikin mutapu chirumburikina chinech.
8. Ov kutambul dibabatish “mu dijin dia Tatuku” kurumburikin chom ik?
8 Ov kutambul dibabatish “mu dijin dia Tatuku” kurumburikin ik? Kurumburikin kwitiy dijin diend, ndond yend, wintakel wend, rutong rend, ni yijil yend. Shinshikin yirumburikina chinech. (1) Piur pa dijin diend, Kuseng 83:18 (NW) ulondil anch: “Ey, mwin dijin Yehova, yey kwey amwiney Uzambukina Piur Nakash pa divu diawonsu.” (2) Piur pa ndond yend, 2 Ant 19:15 (NW) ulondil anch: “O Yehova . . . , yey kusu Nzamb wakin.” (3) Piur pa wintakel wend, Kujingunik 4:11 utulejin anch: “A! Nsalejetu [Yehova, NW], Nzamb wetu! Ey yey uwanyidina kutambul uyaj, ni katumb, ni ukash. Mulong yey watanga yom yawonsu, ni yom yawonsu yidiaku yishich mulong wa rusot rey.” (4) Tufanyidin kand kwijik anch Yehova ndiy Mwin Kupan Mwom, ndiy ukata kutongin kutupandish ku chitil ni rufu: “Dipandish didi kudi Nzamb.” (Kuseng 3:8; 36:9) (5) Tufanyidin kwitiy anch Yehova udi Mwin Kupan Yijil Mujim: “Yehova udi Nzuj wetu, Yehova udi Mwin kupan yijil wetu, Yehova udi Mwant wetu.” (Isay 33:22, NW) Chikwetay ndond jinej jawonsu, atukasikeshin anch: ‘Mukata Yehova Nzamb wey nich muchim wey wawonsu, nich mupim wey wawonsu, ni manangu mey mawonsu.’ —Mateu 22:37.
9. Kutambul dibabatish “mu dijin dia Mwan” kurumburikin chom ik?
9 Ov dibabatish “mu dijin dia Mwan” dirumburikin ik? Dirumburikin kwijik dijin, mudimu, ni wintakel wa Yesu Kristu. Dijin diend, Yesu, dirumburikin “Yehova Udi Dipandish.” Didiokil ku mudimu wend ku mulong wa kwel anch ndiy udi Mwan wa kuval kwend amwinend, chitang cha kusambish cha Nzamb. (Mateu 16:16; Kolosay 1:15, 16) Piur pa Mwan winou, Yohan 3:16 utulejin anch: “Mulong Nzamb wakata ngand nakash [antu akutwishau kupandish], ndiy wamupana Mwanend kapwokal chakwel muntu mwawonsu ukumwitiyija ndiy kakujiyap, pakwez ukez kwikal nich mwom wa chikupu.” Yesu chafay mwin kushinshaman, Nzamb wamuvumbula mu rufu ni kumwinkish wintakel ukwau. Kulondulijan ni mupostol Paul, Nzamb “wamujimbisha [Yesu] wamutek piur pa yom yawonsu” mwiur ni panap pansh, ndiy kwend amwinend umulondwila Yehova. Chawiy lel “mu dijin dia Yesu manungin mawonsu mazengaminang . . . ni chakwel jindim jawonsu jikwitiyij anch: Yesu Kristu ndiy Mwant, ku uyaj wa Nzamb Tatuku.” (Filip 2:9-11, TMK) Chinech chirumburikin kuziyil yijil ya Yesu, yijil yidiokila kud Nzamb amwinend. —Yohan 15:10.
10. Ov kutambul dibabatish ‘mu dijin dia spiritu utumbila’ kurumburikin chom ik?
10 Kutambul dibabatish ‘mu dijin dia spiritu utumbila’ kurumburikin chom ik? Kurumburikin kwitiy mudimu ni mujikit wa spiritu utumbila. Ov spiritu utumbila chom ik? Udi usu wa kusadish wa Yehova, ukatay kusadil mulong wa kuwanyish yitongidinay kusal. Yesu wayileja in kwilejend anch: “Am nikumwit Tatuku, ndiy ukukutuminany mwin kukwash mukwau, ukeza kushakam ni yenen chikupu, ndiy udi [spiritu, NW] umekeshina uyakin.” (Yohan 14:16, 17) Ov spiritu winou ukez kuyikwash kusal ik? Yesu wayileja anch: “Anch [spiritu utumbila] wakushirikinany en, ukez kwikalany nich ukash. Chad ukez kwikalany atuman amam mu Yerusalem, ni mu Yudeya mwawonsu, ni mu Samariya, djat ni kusudiedila mangand.” (Midimu 1:8) Kusutil spiritu utumbila, Yehova watakela kufund kwa Baibel: ‘Mulong kwikil uprofet wadiokala kusu ku rusot ra muntu, pakwez aruu a Nzamb alondanga mazu madiokalanga kudi Nzamb payitakelangau kudi spiritu utumbila.’ (2 Pita 1:21) Chawiy twitiyijin mudimu wa spiritu utumbila pitwilejina Baibel. Mutapu ukwau wa kwitiyij spiritu utumbila udi kumwit Yehova ukwash wa kusongish “mabuj ma spiritu,” mabuj madia “rukat, musangar, chisambu, kushimpish kwa muchim, kudimuk, kuwap, ritiy, kwitudish, ni kwilam.” —Galatia 5:22, 23, TMK.
11. (a) Ov dibabatish dirumburikin chakin chom ik pa chirung chetu? (b) Ov dibabatish difaniken nchik nich kufa ni kuvumbuk?
11 Antu a kusambish kutambul dibabatish kulondulijan nich malejan ma Yesu adinga Ayuda nau in kukarumukin ku difukwil dia Uyuda, kusambishil kamu pa muvu wa 33 C.C. Kwinyim kwa mivu yikemp, dilau dia win kwilej wa Ukristu diashika kand ni kud in Samariya. Chawiy lel, mu 36 C.C., diashikena ni kud Apagan akad kuya ku mukand. Kurutu kwa kutambul dibabatish, in Samariya nau Apagan afanyina kwipan muntu ni muntu kud Yehova chakwel kumusadil mud in kwilej a Mwanend. Chinech chidandamedin kwikal dirumburik dia dibabatish dia Ukristu mu mem djat ni nlel muten. Kuwuchikiu kamu mu mem chidi chijingidij chifanyidina cha kwipan kwa muntu ipend, mulong dibabatish didi dijiik dia chijingidij. Kukuwuchik mu mem kwa dibabatish dia mu mem kumekeshin kufa kwey ku mulad wa mwom wey ukur. Kukutuntwishamu kumekeshin kwikal kwey mwom mulong wa kusal rusot ra Nzamb. ‘Dibabatish dimwing’ dined didi dia mutapu umwing kud antu awonsu akata kwikal in Kristu akin. Kusutin ku dibabatish akat kwikal in Kristu Atuman’a Yehova, atushalapol a Nzamb awanyishinau. —Efes 4:5; 2 Korint 6:3, 4.
12. Dibabatish dia Ukristu dia mu mem disiken ni chom ik, ni mu mutapu ik?
12 Dibabatish dia mutapu winou dikwet usey ujim wa kupandish ku mes ma Nzamb. Chilikej, kupwa kwa kujimbul kutung kwa wat watungay Noa, mwayipandishinau ndiy ni dijuku diend ku Mabeb, mupostol Pita wafunda anch: ‘Mem minam chidi chijingidij cha dibabatish dikata kukupandishany en katat. Dibabatish dined kididiap mulong wa kowish majir ma mujimbu, pakwez didi mulong wa kwit kudi Nzamb kom kadia zwang. Nzamb ukat kukupandishany mulong wa kuvumbuk kwa Yesu Kristu wikala kand mwom.’ (1 Pita 3:21) Wat wadinga uman umekena anch Noa wasala nich kushinshaman mudimu wamwinkishau kud Nzamb. Chiwapwa mudimu wa kutung wat, “ku mem kand, ku mabeb majim, mawiy majiyisha mangand ma pakur.” (2 Pita 3:6) Pakwez Noa ni dijuku diend, “mipim chinan, awiy kusu apanda pasutau pa mabeb ma mem.” —1 Pita 3:20.
13. Dibabatish dia mu mem dikat kumupandish mwin Kristu ku chom ik?
13 Nlel, antu ipanina kud Yehova pa dishin dia ritiy mu Kristu uvumbwilau, akat kutambul dibabatish mud chijingidij cha kwipan kwinoku. Akat kusambish kusal rusot ra Nzamb pa chirung chetu ni akat kuyipandish ku mangand mayimp minam ma katat. (Galatia 1:3, 4) Kayilap kand kwau mu kusheshik pamwing ni ditenchik diyimp dia yom d’ilel. Akat kuyipandish ku mangand minam ni Nzamb uyinkishin kom kawamp. Mupostol Yohan uyilejin nich kashinsh atushalapol a Nzamb anch: “Mangand mayil ni kujiy pamwing ni yom yawonsu yikwetau nich antu ris, pakwez muntu mwawonsu ukata kusal rusot ra Nzamb ukez kupand chikupu.”—1 Yohan 2:17.
Kushakam Kulondulijan ni Yisend Yetu
14. Ov mulong wak dibabatish adinad didiap kapopu ka dipandish?
14 Chikwikal kurumbuk kulond anch dibabatish didi kwau kapopu ka mulong wa dipandish. Dikwet usey ching kamu anch muntu wipanin chakin kamu kud Yehova kusutil kud Yesu Kristu ni kusal rusot ra Nzamb, ni kushal ushinshamena djat ni kwisudiel. “Pakwez muntu mwawonsu ukeza kujijaman mu ritiy djat ni ku rufu rend, Nzamb ukez kumupandish.”—Mateu 24:13.
15. (a) Ov rusot ra Nzamb chom ik mulong wa in Kristu ababatishinau nlel? (b) Ov usey ik tufanyidina kuman nich win kwilej wa Ukristu mu mwom wetu?
15 Ku mutambu wa Yesu, rusot ra Nzamb radinga ni kurumburik mutapu wadingay ni kusadil mwom wend padingay muntu. Wadinga urijekinau chakwel kufa mud chakupesh. Ku mutambu wetu, mijimbu yetu tufanyidin kuyilambul kud Nzamb, ni tufanyidin kwikal ni mwom umwing wa kwipan mu kudandamen kusal rusot ra Nzamb. (Rom 12:1, 2) Tukusalap chakin rusot ra Nzamb anch yisu yimwing ni yikwau tukat kushakam mud antu a mangand tudia nau, ap anch twengamishidin mwom wetu pa kulondul misangar ya choy, ni kumusadil kusu Nzamb nich milamu. (1 Pita 4:1-3; 1 Yohan 2:15, 16) Chisu chipulay Muyuda kampand yifanyidinay kusal chakwel kutambul mwom wa chikupu, Yesu walejana usey wa kwikal ni mwom umwing wishitwila. Pakwez walejana chom chimwing chadinga cha usey nakash: kuswir kwa kwikal mwin kwilej mwin Kristu, mwin kumulondul Yesu. Chinech chawiy chifanyidina kwikal chom cha kusambish mu mwom. Chikutwishap kwikal pa ndond ya kaad mulong wa kulondul mapit ma mujimbu. —Mateu 19:16-21.
16. (a) Ov chisend ik chikwetau in Kristu awonsu piur pa Want? (b) Mud muchilejenau pa mapaj 16 ni 17, ov mitapu ik yimwing yiwamp tukutwisha kusadin mudimu wa Want? (c) Kwinungin kwetu nich muchim wetu wawonsu mu kupan uman kuletin uman wa chom ik?
16 Chiwapidil kand kukasikeshin anch kud Yesu rusot ra Nzamb radinga ni dirumburik dia mujikit upanina mwom piur pa Want wa Nzamb. Yesu amwinend amuzizila many mulong wa kwikal Mwant. Pakwez padingay panap pansh, wapana kand nich mushiku uman piur pa Want. Tukwet mudimu wa kupan uman wa chilik chimwing, ni tukwet diyingish dia kwandam mu mudimu winou nich muchim wetu wawonsu. Anch twasal mwamu, tukat kumekesh kujikitish kwetu mulong wa ukaleng wa Yehova ni rukat retu mulong wa akwetu antu. (Mateu 22:36-40) Tumekeshin kand anch tudi mu uumwing nau ambayetu in kwifukwil adia mu mangand mawonsu, awonsu adi antwarubil a Want. Etu awonsu pamwing, mu uumwing wa mangand mawonsu, tuyil kurutu mulong wa kushiken rutong ra mwom wa chikupu panap pansh mwishin mwa Want winiwa.
Misamb ya Kuchirikin
• Kufanakan ik ni kushalijan ik kudia pakach pa dibabatish dia Yesu ni dibabatish dia mu mem nlel?
• Kutambul dibabatish “mu dijin dia Tatuku, ni dia Mwan, ni dia spiritu utumbila” kurumburikin ik?
• Kushakam kulondulijan ni yisend yidiokila ku dibabatish dia Ukristu kurumburikin chom ik?
[Yipich chidia pa paj wa 116, 117]
MITAPU YIMWING YA KULEJAN WANT
Ku chis ni chis
Kud anamakwetu
Kud ambay a mudimu
Kud arund a shikol
Mu balibal
Kuya ni kuyital antu amekeshina kusanger
Mu malejan ma Baibel ma ku chikumbu