Mekesh Ritiy mu Mashakamin Mey
“Chawiy kand ni ritiy, anch kirikwetip mudimu, rifidil kal irinau.”—YAKOB 2:17.
1. Mulong wak in Kristu a kusambish ata muchim ku mudimu ni ku ritiy?
IN KRISTU awonsu a pasak, amekesha ritiy rau mu mutapu wau wa kushakam. Mwin kwilej Yakob wayileja anch: “Pakwez ikalany in kusadil dizu, kangal wikalany in kutesh kusu.” Ndiy walonda kand anch: “Mulong mudi mujimbu chiwakad mupim ufil, chawiy kand ritiy rakad midimu rufil.” (Yakob 1:22; 2:26) Mivu 35 kupwa kwa kufund mazu minam, in Kristu avud adandamena kumekesh ritiy rau kusutil ku midimu yiwanyidina. Pakwez, cha ushon, amwing kadingap ni kumekesh ritiy. Yesu wajikitisha chikumangen cha mu Smirna; pakwez, wayileja avud adinga mu chikumangen cha Sardis anch: “Am nij kal midimu yey, chakwel ukwet dijin mudi dia aom, ni yey udi mufu.”—Kuburik 2:8-11; 3:1.
2. Yipul ik yifanyidinau kwiyipul in Kristu piur pa ritiy rau?
2 Chakin kamu, Yesu wayikasikesha in Kristu a ku Sardis—ni awonsu akeza kutang dizu diend—kumekesh rukat rau ra kusambish ra uyakin wa Ukristu ni kubabal mu spiritu. (Kuburik 3:2, 3) Muntu ni muntu pakach petu ukutwish kwiyipul amwinend anch: ‘Ov, yisalijok yam yidi nchik? Ov, yisalijok yam yimekeshin patok anch ritiy ram ridi rikash? Ov, nikat kusal usu wa kumekesh ritiy ram kusutil ku yisalijok yam, ap anch yidiap milong yitadila mudimu wa kulejan ap kukumangan?’ (Luka 16:10) Chitwishikin kushinshikin mikadil yivud ya mwom, pakwez twisambina bil mwikadil umwing kusu: misambu ya kwipuwangesh, ni yikwau yikata kusadik kupwa kwa uruw wa in Kristu.
Misambu Yikemp ya Kwipuwangesh
3. Bibil ulondin yom ik piur pa kuya ku misambu?
3 Avud pakach petu akat kusangar anch ayitazuk ku musambu usangareshina wa in Kristu. Yehova udi ‘Nzamb wa musangar,’ usotin anch atushalapol end ikala nich musangar. (1 Timoteu 1:11) Nzamb wamuleja Salomon kufund ukinakin winou mu Bibil anch: “Chawiy nij anch, chifanyidin muntu kwisangarish amwinend, mulong musangar udia pa mangand ching kusu wa kudia, ni kuna, ni kwisangarish amwinend. Chawiy chom chikutwishay kusal pakatay kusal midimu yend mu machuku ma mwom.” (Mulej 3:1, 4, 13; 8:15) Musangar winou ukutwish kumekan chisu cha yakudia mu dijuku ap ku musambu ukwau ukemp wa kwipuwangesh wa in kumwifukwil Nzamb wakin.—Yob 1:4, 5, 18; Luka 10:38-42; 14:12-14.
4. Yom ik yifanyidinay kushinshikin muntu urijekina musambu?
4 Anch ukat kurijek musambu mudi winou ni anch yey ukuutakela, ufanyidin kushinshikin nawamp yiutongidina kusal, ap anch utazukin in kwitiyij akemp kusu mulong wa kudia nau pamwing ni kwambamb kwa urund. (Rome 12:13) Ukez kasot kutal anch: “Yom yawonsu ayisala mu kuwanyin”, ni kwikal yitakedilau nich ‘manangu madiokila mwiur.’ (1 Korint 14:40; Yakob 3:17) Mupostol Paul wafunda anch: “Chawiy anch wadianyip nchik, ap wananyip nchik, ap yawonsu yiwasalanya, salany ku uyaj wa Nzamb. Kangal wasalany yom ya kupwakesh nich akwen.” (1 Korint 10:31, 32) Yom ik yimwing ufanyidina kushinshikin kamu pakampwil? Kuyishinshikin kurutu kwa chisu kukutwish kukwash kutal anch yiukusalany ey ni antu ukutazuka yikez kumekesh anch ukat kusadin ritiy rey.—Rome 12:2.
Ov, Musambu Ukwikal wa Mutapu Ik?
5. Mulong wak muntu urijekina musambu ufanyidin kushinshikin nawamp anch ukulet maar ma kasu ap kutek mizik?
5 Antu avud akata kurijek misambu chiyikasikedining kwijik anch chiyifanyidin kulet maar ma kasu ap bwat. Maar ma kasu maswirikedinap chakwel kulet musangar ku musambu. Vurik anch Yesu wayinkisha antu avud yakudia—ndiy wavudisha mabot ni ansh. Rusangu rilejenap anch ndiy wasala chilay cha kulet nviny pa chisu chinicha, ap anch ndiy wading wij anch ukutwish kusal mwamu. (Mateu 14:14-21) Anch wakwat mupak wa kulet maar ma kasu ku musambu, ikal wisikena mulong wa kwijik uvud wa maar makwikalaku, ni shinshikin anch kudi kand maar makwau matal mulong wa antu amasotina. (1 Timoteu 3:2, 3, 8; 5:23; 1 Pita 4:3) Chifanyidinap kuyishindil antu chakwel ashikena ku kuna maar makutwisha kusuman “mudi nnak.” (Jinswir 23:29-32) Ov, chikwikal nchik pa mulong wa mizik ap mas yikwau? Anch ku musambu wey kukwikal mizik, chakin anch ukez katond ni kushinshikin kamu nawamp mutapu uyibudinau ni mazu madiamu. (Kolosai 3:8; Yakob 1:21) In Kristu avud amana anch kutek Mélodies du Royaume ap kuwang miminy mudi yiney pamwing kuletining musangar. (Efesus 5:19, 20) Chakin kamu, shinshikin chisu ni chisu kujimb kwa dizu (volim), chakwel anch mizik kangal yakangesh mambamb masangareshina ap kuyiletin amutej masok.—Mateu 7:12.
6. Mutapu ik ukutwishay muntu urijekina musambu kumekesh ritiy rend rikash mu mambamb ni mu mijikit yikwau?
6 Ku musambu wa kwipuwangesh, in Kristu akutwish kwisambin yom kushalijan, akutwish kutang nich dizu dizambukina yom kanang, ap kurumburil jinsangu jiwamp. Anch mambamb masambish kuyip, muntu urijekina musambu ufanyidin kumatakel nawamp. Ufanyidin kand kubabal chakwel anch muntu umwing kangal asambish kulond kwa ruchoch. Anch waman anch muntu umwing wasambish kal kuchochok, ukutwish walond amwinend nich kubabal ni kuyilik antu akwau niyawiy alonda, pamwing ap ukutwish wayit ansand kulond, ap kwisambin mulong ukutwisha kwit yirumburil yivud. Ansand ni amakurump akez kasanger mwikadil winou wa musambu. Anch ey udia mwin kutenchik musambu, watakel yom ni manangu, ‘muchim wey wa kwitudish ukez kwijikan’ kudi antu akwikala ku musambu. (Filipoi 4:5, MM) Akez kwijik anch ukwet ritiy rikash, ritiy rikata kutakel mikadil yawonsu ya mwom wey.
Misambu ya Uruw
7. Mulong wak chifanyidin kushinshikin mutapu wa kurijek musambu wa uruw ni misambu yikwau ya kwipuwangesh?
7 Uruw wa in Kristu uding chisu chimwing cha pakampwil chisangareshina. Atushalapol a Nzamb a pasak, Yesu ni in kwilej end ayitazuka ku misambu mudi yiney yisangareshina, ni misambu yikwau yifanikena nich. (Disambishil 29:21, 22; Yohan 2:1, 2) Pakwez, mu mivu ya katat, yom yishikedina yimekeshin patok anch kurijek milong ya uruw kwitin kusal usu nakash anch tusotin anch yimekesha yitongijok yiwamp ni kwisikan kwa Ukristu. Pakwez, milong ya uruw yidi mikadil yiwanyidina ya mwom yimwinkina mwin Kristu mutapu wa kumekesh ritiy rend.
8, 9. Yom yikatau kusal ku misambu yivud ya uruw yimekeshin mutapu ik yitutangina mu 1 Yohan 2:16, 17?
8 Antu avud akad kwijik ap akad kubangin yijidik ya Nzamb amening musambu wa uruw mudi chisu cha kusal yawonsu yisotinau, ap mudi kwi ndond kukutwishay muntu kusal yom yawonsu yisotilay. Mu jurnal umwing wa mwi Mputu, ngachik umwing musu walonda ya uruw wend “wa katumb” anch: ‘Atunyingumwishina mu ditemb dipwitinau kudi atubar anying, ditemb diading akat kudilondul kudi matemb makwau mapwitinau kudi atubar 12 ni mu motak mwadinga in kuwang. Kupwa atwinkisha yakudia yiwamp nakash ni kutek mizik yiwamp nakash, yading yipandaken kamu kuwap. Mudi mutapu nasota, nading kamu mwant mwad wa dichuku dinidia.’
9 Ap anch yaku yikutwish kushalijan mwi ngand yimwing ni yikwau, pakwez yitongijok yiney yimekeshin patok yafunday mupostol Yohan anch: “Mulong yawonsu yidia mu mangand, maku ma mujimbu wa mbij, maku ma mes, kwibaz kwa yom, kiyidip ya Tatuku, pakwez yidi ya mangand.” Ov, ukutwish kutongin anch ambay a uruw in Kristu akudila mu spiritu asota ni yawiy kusal uruw “wa katumb” nich musambu umwing upandakena kujimb? Bwat, yitongidinau kusal pa dichuku dia uruw wau yifanyidin kumekesh anch atil muchim ku chiyul chinech anch “[mwawonsu] ukusadila rukat ra Nzamb ushich chikupu.”—1 Yohan 2:16, 17.
10. (a) Chakwel uruw wikala wisikena, mulong wak kurijek yom kurutu kwa chisu kudi kwa usey? (b) Mutapu ik ufanyidinau ambay a uruw kukwat mipak piur pa antu akutazukau?
10 Ambay a uruw in Kristu awapidil kwikal nich yitongijok yiwamp, ni Bibil ukutwish kuyikwash. Ap anch dichuku dia uruw didi dichuku dimwing dia usey, ij anch didi kwau disambishil dia mwikadil wa uruw wa in Kristu aad akweta ruchingej ra kwikal nich mwom wa chikupu. Kafanyidinap kusal ching musambu ujim nakash wa uruw. Anch atond kurijek musambu, afanyidin kuchind usey wa nfalang jikusadilau mulong wa musambu ni kushinshikin mutapu ukwikala musambu. (Luka 14:28) Pakezau kushakam pamwing mu mwom wau wa Ukristu, ikundj ukwikal mutu ulejenau mu Bibil. (1 Korint 11:3; Efesus 5:22, 23) Chawiy lel, ngatan ndiy muntu wa kusambish ukweta chisend cha musambu wa uruw. Chakin kamu, ndiy ukwambamb nich rukat ni mband usotila kwikal mukajend piur pa milong yiney ni piur pa uvud wa antu usotinau kutazuk ap akutwishau kutazuk kwez ku musambu wa uruw. Chitwishikinap kuyitazuk arund ni anamakwetu awonsu; chawiy lel, chifanyidin kukwat mipak yimwing nich yitongijok ya kwikepish. Ambay a uruw anch aman anch chikasiken kuyitazuk ambay in Kristu amwing, awiy afanyidin kuchingej anch, in Kristu inay akez kwau kutesh ni kakezap kuyijimen.—Mulej 7:9.
“Mukurump wa Musambu”
11. Ov, “mukurump wa musambu” ukwet mudimu ik ku uruw?
11 Anch ambay a uruw asotin kurijek musambu wa uruw, ov, mutapu ik ukutwishau kwijik anch musambu winou udi wa kalimish? Mu mivu yivud yasuta kal ey, Atuman a Yehova itiyijining anch chidi cha manangu kusadil yilejidinau ku rusangu ra musambu kwayay Yesu mu Kana. Kwading “mukurump wa musambu,” chakin kamu mbay mu ritiy ndiy wadinga ni chisend chinicha. (Yohan 2:9, 10) Chilik chimwing, ngatan ukweta manangu ukez kutond mukadivar mwin Kristu wapamina kal mu spiritu chakwel ikala mukurump wa musambu. Kupwa kwa kwijik yisotinay ngatan, mukurump wa musambu wa uruw ukutwish kusal kachom ni kachom kurutu kwa musambu ni pa chisu cha musambu.
12. Chom ik chifanyidinay kushinshikin ngatan piur pa kusadil maar ma kasu?
12 Kukwatijan nich yom twisambinanga mu paragraf wa 5, ambay a uruw amwing atondining kulik kulet maar ma kasu ku musambu wa uruw mulong wa kwipuk kusadin kuyimp kwa maar ma kasu kukutwisha kuyipish musangar wa musambu. (Rome 13:13; 1 Korint 5:11) Pakwez, anch kudi maar ma kasu, ngatan ufanyidin kushinshikin anch ayinkishin antu uvud wa maar misikena. Ku musambu kwayay Yesu mu Kana kwading nviny, ni ndiy wayinkisha nviny yiwamp. Mukurump wa musambu wa uruw wakashimuka ni kulond anch: “Antu awonsu akat kutekang nviny yiwamp pakusambish; chad anch antu ana kal, chawiy atekap lel yakad kuwap; pakwez ey washang kal kwey nviny yiwamp yimekana lel katat.” (Yohan 2:10) Chakin kamu, Yesu kasalap anch antu akwachika maar, mulong wading wij anch kukwachik maar kudi kuyimp. (Luka 12:45, 46) Chashimokay mulong wa kuwap kwa nviny, mukurump wa musambu walejana patok yamanay ku misambu yimwing ya uruw kwayay, mutapu antu atazukau ana nviny mu chilik cha kukwachik. (Midimu 2:15; 1 Tesalonika 5:7) Chawiy lel, ngatan ni mwin Kristu wa kashinsh utondinay chakwel ikala mukurump wa musambu afanyidin kwijik anch antu awonsu adia ku musambu aziyidil ku chiyul chinech chovikena patok anch: “Kangal wakwachikany nich maruvu, mulong matend madi mwamu.”—Efesus 5:18; Jinswir 20:1; Ozey 4:11.
13. Yom ik yifanyidinau ambay a uruw kushinshikin anch asotin kutek mizik ku musambu wa uruw, ni mulong wak?
13 Mudi mukatau kusal misambu yikwau, anch kudi mizik, chifanyidin kamu kushinshikin kujimb kwa dizu chakwel antu atesha nawamp yilondinau akwau. Mukurump umwing mwin Kristu walonda anch: “Ang kwasambish kujal, mambamb makweting chirungil nakash, ukuman antu asambish maj, ni yisu yikwau ukutesh dizu diasambish kuya piur. Mizik yasambishang ya pansh yikutwish yikal ya piur ni kulet masok ni kuyikangesh antu kutesh yilondinau akwau. Musambu wa uruw upanining chisu chikasikeshina urund wa musangar. Chikwikal cha ushon mudi ik anch mizik ya dizu dizambukina nakash yiyipisha musambu!” Pinap kand, ngatan ni mukurump wa musambu afanyidin kusend chisend chau, kafanyidinap kulikin yom mu makas mwa in kuwang mizik anch adiaku, chakwel kutenchik mazu ni kujimb kwa dizu dia mizik. Paul wafunda anch: “Ni yom yawonsu yiukusalanya, mu dizu ap mu kusal, sadilany yawonsu mu dijin dia Mwant Yesu.” (Kolosai 3:17) Pakuchirikau kwolikwau antu atazukangau ku musambu wa uruw (ap, ku musambu wa kwipuwangesh), ov, akuvurik anch mizik yateshangau yading yimekeshin anch ambay a uruw asadin yom yawonsu mu dijin dia Yesu? Chifanyidin kwikal mwamu.
14. Ov, yom ik yifanyidinau in Kristu kuvurik piur pa uruw?
14 Chikwau kand, uruw urijekinau nawamp akutwish kuuvurik nich musangar. Adam ni Edyta, antu asadina kal mivu 30 mu uruw, alonda piur pa uruw umwing anch: “Ukutwish kutesh kamu anch udi pakach pa in Kristu. Kwading miminy ya kumushiman Yehova ni kwipuwangesh kuwamp. Maj ni mizik yadingap pa ndond ya kusambish bwat. Musambu wading wa musangar ni ukasikeshina, ni yawonsu yading yikwatijadin nich yijidik ya Bibil.” Chimeken patok anch ngachik ni ngatan akutwish kusal usu chakwel kumekesh anch amekeshin ritiy rau kusutil ku midimu yau.
Yipan ya Uruw
15. Ov, chiyul ik cha Bibil chifanyidina kusadil piur pa kupan yipan ku uruw?
15 Mu jingand jivud arund ni anamaku akweting chaku cha kupan chipan kudi ambay a uruw. Anch usotin kusal mwamu, yom ik ufanyidina kulam mu manangu? Vurik yalonday mupostol Yohan piur pa “kwibaz kwa yom yikwetau ni kwa yom yisadilau.” Ndiy kalondinap kwibaz kwinoku piur pa in Kristu amekeshina ritiy mu midimu yau, pakwez, walonda piur pa ‘mangand mayila ni kujiy.’ (1 Yohan 2:16, 17, MM) Kukwatijan ni yilondinay Yohan ku spiritu wa Nzamb, ov, ambay asu a uruw akutwish kwijikish majin ma antu awonsu aletina yipan? In Kristu a mu Makedonia ni a mu Akaya apana yipan kudi akadivar a mu Yerusalem, pakwez kudiap chom chimekeshina anch ijikisha majin mau. (Rome 15:26) In Kristu avud akata kupan yipan ku uruw kasotiningap kwijikish majin mau mulong wa kwipuk kwimekesh kudi antu. Pa chinech, tal amboku chiyul cha Yesu chidia mu Mateu 6:1-4.
16. Mutapu ik ukutwishau ambay asu a uruw kwipuk kusudish michim ya akwau mulong wa yipan ya uruw?
16 Kwijikish majin ma antu apanina yipan kukutwish “kusudishijan ku muchim” anch antu asambish kusot kwijik anch chipan cha nany chidia chiwamp nakash ap chipandakena usey. Chawiy lel, ambay asu a uruw akweta manangu kafanyidinap kwijikish majin ma antu apanina yipan. Kwijikish majin ma antu apana yipan kukutwish kuyikwatish usany antu akwau aburenang pamwing ap nfalang ja kuyilandin nich chipan. (Galatia 5:26; 6:10) Pakwez, chiyipinap anch ngachik ni ngatan asota kwijik muntu wapanang chipan kanang. Akutwish kumwijikin ku kamukand kawanyidina katekinau pamwing ni chipan, pakwez kakutwishap kukatang kurutu kwa antu. Pitukata kuland, kupan, ni kutambul yipan ya uruw, tukutwish etu awonsu kumekesh anch, ap mu milong yitutadina ayinetu, ritiy retu rimeken mu midimu yetu.
17. Ov, rutong ik rifanyidinau kwikal nich in Kristu piur pa ritiy ni midimu yau?
17 Kumekesh ritiy retu kwitin yom yivud kusut kusu ngikadil yiwamp, kuya ku yikumangan ya Ukristu, ap kusal mudimu wa kulejan. Muntu ni muntu pakach petu ufanyidin kwikal nich ritiy rikash mu yawonsu tukata kusal. Mwawiy, tukutwish kumekesh ritiy retu kusutil ku midimu “yiwanyidina,” ni mu mikadil yitwisambina kal kwiur oku.—Kuburik 3:2.
18. Ov, mazu ma Yohan 13:17 mamekeshin mutapu ik uyakin piur pa uruw wa in Kristu ni misambu?
18 Kupwa kwa Yesu kulet chilakej chiwamp kudi apostol end ashinshamena kusutil ku chisal cha kwikepish cha kuyowish yidjatil yau, ndiy walonda anch: “Anch en wijany yom yiney, wayukany kwen anch wa yisadilany.” (Yohan 13:4-17) Mu ul tushicha ilel unou, koyish yidjatil ya muntu mukwau ap ya mweny ku chikumbu chetu kukutwish kumekan mudi chom chamwamu ap cha usany. Pakwez, mudi mutwisambina kal mu mutu wa mulong winou, kudi mikadil yikwau ya mwom mutufanyidina kumekesh ritiy retu mu kukat yisal yiwamp, kuwejaku ni yisal yambatena nich misambu ya kwipuwangesh ni uruw wa Ukristu. Tukutwish kumekesh ritiy retu anch twakat, ni kushinshikin midimu yiwamp, twikala in kwatan ap antu atazukangau ku uruw ap ku musambu ukwau wa kwipuwangesh wa in Kristu asotina kumekesh ritiy rau mu midimu.
Ov, Mutapu ik Ukwakula?
Mutapu ik ukutwisha kumekesh ritiy rey:
• Piutenchikina musambu wa kwipuwangesh?
• Piutenchikina uruw ap musambu?
• Piupanina ap kutambul yipan?
[Chipich chidia pa paj wa 18]
Ap anch wayitazuk antu akemp, ikal utakedilau nich ‘manangu madiokila mwiur’