Uruw wa Kalimish ku Mes kwa Nzamb ni kwa Antu
“Kwading kwatijan mu Kana . . . ni Yesu kand amuladikija ni in kwilej end ku kwatijan.”—YOHAN 2:1, 2.
1. Rusangu ra Yesu ku Kana ritwinkishin manangu ik?
YESU, makwend, ni in kwilej end ading ij musangar udiokila ku uruw wa kalimish pakach pa antu a Nzamb. Kristu wawejina musangar ku uruw, pasalay chilay chend cha kusambish kwinikwa chifundinau mu Bibil. (Yohan 2:1-11) Pamwing ap wasangera kal kuya ku uruw wa in Kristu asotina kumusadin Yehova mudi ambay a uruw akweta musangar. Ap ukutwish kutongin kurijek uruw wey ap kuyikwash arund chakwel kusal anch uruw wau wikala wa musangar. Yom ik yikutwisha kulet musangar ku uruw?
2. Ov, Bibil ulondin ik piur pa uruw?
2 In Kristu amen anch yiyul yidia mu Dizu dia Nzamb yidi ya ukwash nakash kudi ikundj ni mband asotina kwatijan. (2 Timoteu 3:16, 17) Chidi chakin anch Bibil kalejenap kachom ni kachom pa mulong wa uruw wa in Kristu. Yoviken mulong yishankuru ni yiyul ya ngand yishalijadin kukwatijan ni ndond ni yirung. Chilakej, mu Isarel wa pasak mwadingap mulad kanang utekinau wa kurijek musambu wa uruw. Dichuku dia uruw, ikundj wadinga ni kumusokijin mband kol kwend ap ku chikumbu cha tatukwend. (Disambishil 24:67; Isay 61:10; Mateu 1:24) Chisal chinech cha patok chadinga ni kumekesh uruw, pakad mulad kanang wa kurijek wijikena ilel mu mauruw mavud.
3. Ov, Yesu wawejina musangar ku musambu ik?
3 In Isarel ading ij anch kusokij mband mutapu winiwa kwadinga ni kumekesh kwatijan. Kupwa, asalanga musambu, mudi muyilejenau mu Yohan 2:1. Mabibil mavud makarumwin verse winou anch: “Kwading musambu wa kwatan mu Kana.” Dizu diasadinau pa kusambish adikarumwin kamu nawamp anch: “musambu wa uruw” ap “musambu wa kwatan.”a (Mateu 22:2-10; 25:10; Luka 14:8) Rusangu rilejen patok anch Yesu wadinga ku musambu winou ni wawejinaku musangar wa uruw wa Ayuda. Pakwez, mutapu wasadikanga misambu ya uruw pa chirung cha Yesu ushalijadin ni yisadikina katat.
4. Uruw wa mutapu ik ukatau kutond in Kristu amwing, ni mulong wak?
4 Ilel unou, mu jingand jivud in Kristu asotina kwatijan afanyidin kulimish yijil ya mburamatad. Anch achisot, akutwish kwau kwatijan mu mutapu win wawonsu witiyijinay mburamatad. Ukutwish kwikal musambu ukemp kwau wa uruw utakedinau kudi nzuj, mukurump wa ul, ap kashalapol wa relijon utondinau kudi mburamatad. Amwing atondining kwatijan mu mutapu winou, akutwish kutazuk anamakwau ap arund in Kristu mulong ayikadila atuman kurutu kwa mburamatad, ap kusu mulong wa kusanger pamwing pa chisu chinech chijim. (Yeremiy 33:11; Yohan 3:29) Chilik chimwing, in Kristu akwau akutwish alik kusal musambu wa uruw ujim ap musambu wa kwipuwangesh ujim nakash witina chisu chivud ni nfalang jivud. Pakwez, akwau akutwish kwau arijek yakudia yikemp nau arund kanang. Yikalap nchik yitusotina kusal mu uruw wetu, tufanyidin kwijik anch in Kristu akwau akudila akutwish ikal ni yitongijok yishalijadina ni yetwetu.—Rome 14:3, 4.
5. Mulong wak in Kristu avud asotining anch ayisadina diskur dia uruw dichuku dia kwatijan, ni chinech chimekeshin ik?
5 Ambay a uruw in Kristu avud atondining anch ayisadina diskur dia uruw dimedina pa Bibil.b Awiy ij anch Yehova ndiy wasambisha uruw ni upanin mu Dizu diend yiyul ya manangu piur pa mutapu wa kutwish uruw ni kutan musangar. (Disambishil 2:22-24; Mako 10:6-9; Efesus 5:22-33) Ambay a uruw avud akatining kuman arund nau ni anamakwau ku musambu winou wa musangar. Pakwez, mutapu ik tufanyidina kuman kushalijan kujim kwa yijil, mitapu ya kusal ni yishankuru ya ndond ni ndond? Mutu wa mulong winou ukwisambin mikadil ya ndond kushalijan. Yimwing yikutwish kushalijan nakash nich yiwija ap nich yikatau kusal kwol kwen. Chikalap nchik mwamu, ukutwish washinshikin yijidik kanang yijikena ap mitapu yimwing yidia ya usey kudi atushalapol a Nzamb.
Uruw wa Kalimish Udi Uruw Ulimishina Chijil
6, 7. Mulong wak tufanyidina kulimish chijil cha kufundish uruw, ni mutapu ik tukutwisha kuchimekesh?
6 Ap anch Yehova ndiy wasambisha uruw, winyikel wa antu ukwet mipak kanang piur pa antu atijadina. Chifanyidin yikala mwamu. Yesu walonda anch: “Panany kudi Kaisar yom ya Kaisar, ni kudi Nzamb yom yidia ya Nzamb.” (Mako 12:17) Mupostol Paul ni ndiy wafunda anch: “Muntu wawonsu ikala mu kuziyil kudi akata kuyikel piur pend; mulong kwikil usu windjing, ching usu wa Nzamb; ni ukwetau udi wa Nzamb.”—Rome 13:1; Titus 3:1.
7 Mu jingand jivud, Kaisar ndiy ukata kwijikishang nany ufanyidina kwatan ap kwachik. Chawiy lel, anch in Kristu aad akweta want ipau wa Mifund asotin kwatijan, afanyidin kuziyil ku yijil ya uruw ya ndond yidiau. Chinech chikutwish kwit kutambul buku wa uruw, kutakel kwa yom kudi muntu utondinau kudi mburamatad, ni kufundish uruw mu buku wa mburamatad. Pitay Kaisar Augusta “kufundish majin,” Mariy ni Josef itiya kuya ku Betlehem mulong wa “kwifundish.”—Luka 2:1-5.
8. Uruw ukat kuyitek nchik ikundj ni mband pamwing, ni chom ik chikatau kusal Atuman a Yehova mulong wa kumekesh anch ateshin kurumburik kwa uruw?
8 Pakatau kwatijan ambay a uruw aad in Kristu kukwatijan nich chijil, awiy akwet chisend umwing ni mukwau ku mes kwa Nzamb. Chawiy lel, Atuman a Yehova kakuchirokinangap machip ma uruw mudi pa dichuku dia kuvurik kwatijan kwau kwa mivu 25 ap 50 ya uruw wau. (Mateu 5:37) (Maegliz mamwing makat kulikang kulimish uruw witiyijinay mburamatad, ni kulond anch uruw winou ufanyidinap anch ikundj ni mband aburen kuyiyukish kudi mwimpel ap kudi bishop wa egliz.) Mu jingand jivud, mburamatad ukat kuletang mbil ya kusadish uruw kudi kashalapol udia Kaman wa Yehova. Anch chitwishikin, ukutwish kusadish machip mu uruw pasadinay diskur dia uruw ku Chot cha Want. Chot cha Want yawiy ndond ya kwifukwil kwakin yiwanyidina mulong wa uruw, watenchikay Yehova Nzamb.
9. (a) Ambay a uruw in Kristu akutwish kutond kusal ik dichuku dia kufundish uruw kurutu kwa mburamatad? (b) Mutapu ik ukutwishau amakurump kukwash mu kurijek kwa uruw?
9 Mu jingand jikwau, kukwatijan nich chijil cha mburamatad ambay a uruw afanyidin kwatijadin ku biro wa mburamatad wa ndond yishichau, ap kurutu kwa kalerik utondinau. Chisu chivud in Kristu atondining kuziyil ku chijil chinech cha mburamatad ni kutesh diskur dia uruw ku Chot cha Want kupwa kwa kufundish uruw mu buku wa mburamatad pa dichuku dinidia ap dichuku dikwau. (Kafanyidinap kusutish machuku mavud pakach pa dichuku dia kufundish uruw ni dia kusal diskur dimedina pa Bibil, mulong ikundj ni mband atijadin kurutu kwa Nzamb, kwa antu, ni kurutu kwa chikumangen cha win Kristu.) Anch ikundj ni mband atijadina kurutu kwa mburamatad asotin anch ayisadina diskur ku Chot cha Want kanang, afanyidin kwit mbil kudi amakurump adia mu Komite wa Mudimu wa Chikumangen chinicha. Chikwau kand, anch ashinshikin anch ikundj ni mband akwet mwikadil uwamp, amakurump inay afanyidin kand kushinshikin anch program wa uruw kakurumbangeshap program wa yikumangan ya dichuku ni dichuku ni maprogram makwau marijekidinau ku Chot cha Want. (1 Korint 14:33, 40) Amakurump akushinshikin kand yom yawonsu yirijekinau yidia mu Chot cha Want yikutwishau kwit kudi ikundj ni mband ni kukwat mupak anch chifanyidin kulet chijikish piur pa mutapu wa kuyisadin.
10. Anch chifanyidin kufundish uruw kurutu kwa mburamatad, diskur dia uruw dikwikal mutapu ik?
10 Mukurump ukusala diskur dia uruw ukusal usu chakwel anch minsamb yikala yikasikeshina, yitungina mu spiritu, ni yikala ya kalimish. Anch ikundj ni mband ayang bil ni kwatijadin kurutu kwa mburamatad, mwin kulond ufanyidin kulond patok anch afundishin kal uruw wau kurutu kwa mburamatad. Anch machip ma uruw kamasadinap kurutu kwa mburamatad, ambay a uruw akutwish kumasal pa chisu cha diskur dia uruw.c Pakwez, anch pafundishinau uruw kurutu kwa mburamatad awiy asala machip ma uruw ni akatin kand kuchip kurutu kwa Yehova ni kwa chikumangen, akez kalond machip minam mu mutapu wa kumekesh anch amasadin kal, chakwel kumekesh anch “ikala kal mujimbu umwing.”—Mateu 19:6; 22:21.
11. Mwi ndond jikwau, mutapu ik ukatau kwatijan, ni chinech chikwikal ni usu ik pa mutapu ukusalau diskur dia uruw ?
11 Mwi ndond jimwing, chijil chikutwishap kuyit antu akimbina kwatijan kusal yom yivud pa kwatijan, ap kurutu kwa kalerik wa mburamatad. Uruw ukat kusadik pakatau kupan kudi mukurump wa mburamatad buku wa kufund uruw kupwa kwa kusinye ayinau mwinimwa. Chawiy lel, akat kufund uruw mu buku wa uruw. Mu mutapu winou, antu inay aad akutwish kumekan katat anch adi ikundj ni mband atijadina pa dichuku dia kufundish uruw wau. Mudi mutapu twalondang, ambay a uruw atijadina mwamu akutwish kutesh diskur dimedina pa Bibil dikusalau kudi mukadivar utondinau ukudila mu spiritu kupwa kwa kufundish uruw. Mwin kulond ukuyilej antu awonsu anch ambay inay a uruw atijadin kal mulong afundishin uruw kurutu kwa mburamatad. Kwikil machip makwau tukutwisha kusadin kukwatijan nich machip maletinau mu paragraf wa 10 ni mazu madia kwishin kwa paj. Antu akumangena mu Chot cha Want akez kusangar pamwing ni ambay a uruw ni kutan yiyukish yidiokila ku yiyul yipaninau yidia mu Dizu dia Nzamb.—Muminy 3:11.
Uruw Ukwatijadina Nich Yishankuru ni Uruw wa Mburamatad
12. Ov, uruw ukwatijadina nich yishankuru chom ik, ni yom ik yifanyidina kusal kupwa kwa uruw winou?
12 Mwi ngand jimwing, ambay a uruw akat kwatijan mu mutapu ulondwila yaku ya angak (ap cha kwolikwau). Twisambidinap pinap antu ashicha pamwing pakad kupan dipit ap ambay a uruw ashicha pakad kufundish uruw wau kurutu kwa mburamatad.d Twisambidin uruw ukwatijadina nich yishankuru yimekena patok yikatau kusadin mu muchid ap ndond kanang. Uruw winou ukutwish wit kupan dipit diawonsu ni kwitiy chihaku, yom yimekeshina anch antu inay akutwish atijan kulondwish nich chijil cha Nzamb ni cha mburamatad. Winyikel wa ngand umening uruw winou anch witiyikin ni ulimishin chijil, ni kakutwishap kuujip. Kupwa kand, chisu chivud chitwishikining kufundish uruw winou ukwatijadina ni yishankuru anch wasadik, anch asal mwamu ambay a uruw akutambul buku wa uruw. Kufundish uruw kukutwish kwikal diking dia mburamatad kudi ambay a uruw ap kudi mband anch nfumwend wafa ni kudi an akezau kuval. Chikumangen chifanyidin kumuyul muntu win mwawonsu watena kukwatijan nich yishankuru kuya ni kufundish uruw winou swa. Chimeken anch, mu chijil cha Moses, uruw ni kuvadik kwa an ading akat kukufundish kurutu kwa antu.—Mateu 1:1-16.
13. Yom ik yifanyidina kulejan mu diskur dia uruw, kupwa kwa uruw ukwatijadina nich yishankuru?
13 Ikundj ni mband atijadina kukwatijan nich yijil mu uruw winou ukwatijadina nich yishankuru, akat kwikal ikundj ni mband anch afundish uruw winou kurutu kwa mburamatad. Mudi mutwalondang, in Kristu atijadina mu mutapu winou ukwatijadina nich yijil akutwish kusot anch ayisadina diskur dia uruw, akutwish kuchip machip ma uruw, ku Chot cha Want. Anch ayisadin diskur, mwin kulond ufanyidin kwijikish anch ikundj ni mband inay atijadin kal kukwatijan nich chijil cha Kaisar. Akusal diskur dimwing kusu. Anch kudi uruw umwing kusu, uruw wa kufundish kurutu kwa mburamatad ni ulondwila yishankuru, akusal diskur dimwing dimedina pa Bibil. Kusal yom yiney yaad pamwing mudi kamu chitwishikina, kuyisal yawonsu dichuku dimwing, kukat kuwejin ku kalimish ka uruw wa Ukristu mu chisak.
14. Chom ik chikusalay mwin Kristu anch uruw ukwatijadina nich yishankuru ni mburamatad ukwikalaku?
14 Mwi ngand jimwing mukatau kwitiyij anch uruw ukwatijadina nich yishankuru ulimishin chijil, kudi kand mitapu yikwau ya kufundish uruw kurutu kwa mburamatad. Akat kufundish uruw kurutu kwa muntu utondinau kudi mburamatad, ni akutwish asal mwaad wau machip ma uruw ni kusinye mu buku wa uruw. In Kristu amwing ikundj ni mband asotining kufundish uruw kurutu kwa mburamatad pa ndond pa uruw ulondwila yishankuru. Kwikil chijidik ap chimwing chijidikina kwatan kukwatijan nich yishankuru ap kwatan kurutu kwa mburamatad, mulong mitapu yiney yawonsu ya kusal yambaten nich yijil ya ngand. Milong yilondinau mu paragraf wa 9 ni wa 10 piur pa diskur dia uruw ni machip machipinau, yikutwish kusadik chisu chifundishinau uruw. Chom chimwing cha usey chidi anch ikundj ni mband atijadin kwa kalimish kurutu kwa Nzamb ni kwa antu.—Luka 20:25; 1 Pita 2:13, 14.
Lamany Kalimish mu Uruw
15, 16. Mutapu ik ufanyidina kumekan kalimish mu uruw?
15 Palanka mulong mu uruw wa mwant wa in Peris, Memukan, mukurump wa in kulet yiyul waleta chiyul chimwing chaleta yibudikin yiwamp—‘anch amband awonsu afanyidin kuyilimish anfumwau.’ (Ester 1:20) Mu uruw wa in Kristu, chiswiridinap anch kwikala chijidik cha mwant kanang wa ukauntu; mulong amband ayinau asotin kuyilimish anfumwau. Chawiy chimwing amakundj in Kristu ‘akat kupan kalimish kudi amband’ ni kuyishiman. (Jinswir 31:11, 30; 1 Pita 3:7) Kalimish mu uruw wetu kafanyidinap kumekan kusu kupwa kwa mivu yivud. Kafanyidin kumekan kwisambishil kwa uruw, ap kudiosh kamu pa dichuku dia uruw ni kudandamen.
16 Ikundj ni mband—ngatan ni ngachik—kadiap kusu ayinau afanyidina kumekesh kalimish pa dichuku dia uruw. Anch mukurump mwin Kristu ndiy ukusala diskur dia uruw, diskur dined difanyidin ni diawiy kumekesh kalimish. Diskur dined difanyidin kuyifundish ambay a uruw. Mwin kulond kafanyidinap kusadin yilakej ching ya kusipishan ap yishankuru. Kafanyidinap kutekamu yom yamushikena amwinend yikutwisha kuyakamish ambay a uruw ap in kumutesh. Pakwez, ukusal usu chakwel ikala mwin chirungil ni kukasikeshan pakwisambinay mwin Kusambish uruw ni Yiyul yend yipandikena kuwap. Chakin kamu, diskur dia uruw disadinau nich kalimish kudi mukurump dikez kusal anch uruw wikala wa kumuletin Yehova Nzamb kalimish.
17. Mulong wak uruw wa mwin Kristu ufanyidin kulimish chijil?
17 Wateshany kal mu mutu wa mulong winou manans mavud piur pa kachom ni kachom mulong wa uruw ulimishina chijil. Mikadil yikwau kakutwishap kuyisadin mu ul ushichanya. Chikwau kand, etu awonsu tufanyidin kushinshikin mutapu chidia cha usey anch kurijek kwa uruw pakach pa Atuman a Yehova kufanyidin kulimish yijil ya ngand, ap yijidik ya Kaisar. (Luka 20:25) Paul watukasikesha anch: “Panany ku yawonsu yau yikusotau: mulambu kudi asotila mulambu, difut kudi asotila difut; . . . ni kalimish kudi alimina.” (Rome 13:7) Mwaning, chifanyidin kamu anch mwin kristu, amekesha, kusambish kamu pa dichuku dia uruw, kalimish mulong wa uruw utenchikinay Nzamb ilel unou.
18. Ov, mikadil ik yishalijadina ya uruw yifanyidina kushinshikin, ni kwisu tukutwisha kutan jinsangu pa mulong winou?
18 Ku mauruw mavud ma in Kristu kuding musambu wa kwipuwangesh—musambu wa uruw, ap yakudia. Vurik anch Yesu witiya kuya ku musambu wa uruw. Anch kudi musambu wa mutapu winou, ov, mutapu ik yiyul yidia mu Bibil yikutwisha kutukwash mulong twijika anch musambu winou umulimishin Nzamb ni udi uwamp kudi ambay a uruw asu ni ku chikumangen cha win Kristu? Mutu wa mulong ulondwila ou ukez kushinshikin mulong winou wawonsu.
[Mazu madia kwishin kwa paj]
a Dizu diawiy dimwing adinga ni kudisadin mudi musambu wakad kwambatan nich uruw.—Ester 9:22, Septante.
b Atuman a Yehova akat kusadinang plan wa diskur dia uruw wa minit 30, “Uruw Ulimishinau ku Mes kwa Nzamb.” Diskur dined disambidin yiyul yipandikena kuwap tutanina mu buku Le secret du bonheur familial ni mu mikand yikwau ya Atuman a Yehova. Diskur dined didi dia ukwash kudi ambay a uruw ni kudi awonsu atazukinau ku uruw.
c Ching anch chijil cha ngand chitin kusal yom yikwau, akutwish kusadin machip minam mamulimishina Nzamb. Ikundj ukulond mwamu: “Am [dijin dia ngatan] na kwat kal ey [dijin dia mband] kwikal mukajam, ni kukukat ni kukusanger kulondwish nich chijil cha Nzamb chidia mu Mifund Yitumbila mulong wa amakundj in Kristu, mu chirung chawonsu tukeza kushakam ney panap pansh kulondwish nich ditenchik dia Nzamb dia uruw.” Mband ukulond mwamu: “Am [dijin dia mband] na kwitiy kal ey [dijin dia ngatan] kwikal nfumwam, ni kukukat ni kukulimish nakash, kulondwish nich chijil cha Nzamb chidia mu Mifund Yitumbila mulong wa amband in Kristu, mu chirung chawonsu tukeza kushakam ney panap pansh kulondwish nich ditenchik dia Nzamb dia uruw.”
d Chinong cha Kalam cha Mwinses 15, 1963, paj wa 575, (Français) chisambidin uruw wa mburamatad.
Ov, Uvurikin?
• Mulong wak tufanyidina kushinshikin yijil ya mburamatad ni ya Nzamb piur pa uruw?
• In Kristu aad akutwish kusot kusal ik kupwa kwa kufundish uruw kurutu kwa mburamatad?
• Mulong wak chifanyidin kusadin diskur dia uruw ku Chot cha Want?
[Chipich chidia pa paj wa 12]
Mu Isarel wa pasak, ikundj wadinga ni kumusokijin mband kwol kwend ap ku chikumbu cha tatukwend
[Chipich chidia pa paj wa 15]
Kupwa kwa uruw ulondwila yishankuru, in Kristu akutwish kusot anch ayisadina diskur ku Chot cha Want