UKWASH MULONG WA MAJUKU | URUW
Mutapu wa Kusha Mudimu “pa Ndond yau”
Mu chirungu chinech cha teknoloji, mukurump wey wa mudimu, ambay ney a mudimu, ap in kukuland yom akutwish kuchingejin anch wikalaku chisu chawonsu mulong wa kukutazuk. Anch chid mwamu ku mutambu wey, chikutwish kukukasiken kwikal wisikena mu mwom, kwawiy kulond anch chikutwish kukukasiken kwijik kushalijan kudia pakach pa mudimu wey ni yom yikwau ya mwom wey, mud uruw wey.
Yom ufanyidina kwijik
Yom ya teknoliji yikutwish kusal anch usutisha chisu chivud nakash ku mudimu kusutamu chisu ufanyidina kusutish ni mbay ney wa uruw. Mud chibukidin, ukutwish kuman kutazuk kwawonsu ap mesaj makutwishau kukutumin kupwa kwa asaa a mudimu mud kasu kafanyidina kujimish pakad kulab.
“Nlel chikasiken kamu nakash kuchirik ku chikumbu kupwa kwa mudimu ni kusutish chisu pamwing ni dijuku diey, mulong antu a ku mudimu akat kutazuk ni kutum ma mesaj ap anch ud kwol kwey ni chinech chikat kusal anch uruw wikala chad pa ndond ya kaad.”—Jeanette.
Mulong wa kwikal wisikena pakach pa mudimu wey ni mwom wey wa dijuku, ufanyidin kukwat mipak kanang. Anch usadinap mwamu, mudimu wey ukutwish kamu kuyipish uruw wey.
“Yisu yivud, mbay ney wa uruw ukutwish kwikal muntu wa kusambish ukutwisha kudiul mulong ukutwish kutong anch: ‘Ah, ukwintesh kwend. Ukwinlikishin. Nikwikal nend pamwing chisu chikwau.’”—Holly.
Yiyul mulong wa kwikal wisikena ku mudimu
Tek uruw wey pa ndond ya kusambish. Bibil ulondin anch: “Muntu kafanyidinap kwauril antu abombakeshay Nzamb.” (Mateu 19:6) Chakin kamu anch ukwitiyap anch muntu kanang “akwaurila” ni mbay ney wa uruw, chad mulong wak ukulik anch mudimu usala mwamu?
“In kuland amwing akat kutong anch mulong akulandin yom, akutwish kwau kukutazuk chisu chin chawonsu chikatinau. Pakwez mulong nimen anch uruw wam ud wa usey nakash, nikat kuyilej anch ang didiap dichuku dia mudimu, kangal kwintazuk, am yama nikuyitazuka chad chisu chikwau.”—Mark.
Iyipula anch: ‘Ov, yisal yam yimekeshin anch nimen kamu uruw wam kwikal wa usey nakash kusutam mudimu?’
Anch chitwishikin, lik kwitiyin kusal mudimu ukwau. Bibil ulondin anch: “In kwitudish akwet manangu.” (Jinswir 11:2) Kwitudish kukutwish kukukwash kuman anch chid cha manangu kulik kwitiy mudimu ukwau ap kuupan kud muntu mukwau chakwel ausala pa ndond yey.
“Nikat kurijekang yom ya mem, yisu yivud antu akata kukimbang ukwash wam mau-mau ading kwau aswelang kal. Chawiy anch nikwetap chisu cha kuya kumukwash, nikat kumutum kud muntu mukwau.”—Christopher.
Iyipula anch: ‘Ov, nikat kulikang kusal mudimu ukwau anch kuusal kukutwish kumekesh anch nimudiul mbay nam wa uruw? Yom ik yitonginay mbay nam wa uruw?’
Itekinany chisu cha kwikal pamwing. Bibil ulondin anch: “Kudi chirung cha yom yawonsu.” (Mulej 3:1) Chid cha usey nakash kwikal ni program ap kwitekin chisu cha kwikal pamwing ni mbay ney wa uruw pakampwil anch ukwet midimu yivud nakash ya kusal.
“Yisu yivud, anch tukwet yom yivud ya kusal, tukat kwovijanang piur pa chisu tukutwisha kwikal pamwing—ap anch kud kwau kudia pamwing ap kwendin ku chikum cha kawit—cha usey chid kusutish chisu pamwing pakad kanrumbangesh.”—Deborah.
Iyipula anch: ‘Ov, nikat kwitekinang kamu chisu kanang mulong wa kumubangin mbay nam wa uruw pakad kanrumbangesh? Yom ik yitonginay mbay nam wa uruw?’
Jimish yom yey ya elektronik. Bibil ulondin anch: ‘Shinshikinany yom yidia ya usey nakash.’ (Filip 1:10) Ov, ukutwish kujimish chisu ni chisu telefon, tablet, ap ordinater wey chakwel kangal ma mesaj ma ku mudimu makuletina kampuw?
“Nikat kusal usu nakash wa kwimik mudimu pa chisu chau. Chawiy anch chisu chinech chawanyin, nikat kujimish telefon wam.”—Jeremy.
Iyipula anch: ‘Ov, nikat kudandamen kwam kwikal pa internet chakwel mukurump wam wa mudimu ap in kuland akwau atwish kwintazuk chisu chinswirikedinau? Yom ik yitonginay mbay nam wa uruw?’
Ikasikesha kuswimp. Bibil ulondin anch: “Mekeshany muchim wa kwitudish kudi antu awonsu.” (Filip 4:5) Mu win yakin, chisu ni chisu mudimu ukutwish kurumbangeshaku uruw wey. Chilakej, pamwing ap mudimu usadinay mbay ney wa uruw witin anch antu amutazuka ap kupwa kwa asaa a mudimu. Chawiy ufanyidin kwikal wisikena piur pa chisu usotina anch mbay ney asutisha ney pamwing.
“Nfumwam ukat kutakelang chapu chimwing mwamu, ni yisu yivud kupwa kwa mudimu, ukat kushinshikinang yom yimwing yitina kusal mau-mau. Yisu yimwing nikatap kusanger, pakwez mulong ukat kusutish chisu chivud pamwing niyam, nikatap kwiyakamish nakash piur pa chom chinech.”—Beverly.
Iyipula anch: ‘Mulong wa mudimu ukwetay mbay nam wa uruw, ov, nikat kumekesh kwisikan piur pa chisu nisotina anch asutisha pamwing niyam? Yom ik yitonginay mbay nam wa uruw?’
Yom ya kwisambin
Cha kusambish, muntu ni muntu ukutwish kushinshikin yipul yilondulaku ey panrend. Kupwa, isambinany chad yakul pamwing.
Ov, mbay ney wa uruw wakulejinap kal anch ukat kudandamen kusal mudimu ap ku chikumbu? Anch mwawiy, ov, uyingin nich?
Utongin anch mu mitapu ik ufanyidina kuswimp mulong wa kwikal wisikena piur pa mudimu?
Ov, watonginap kal anch chimukasikedin mbay ney wa uruw kutek mudimu “pa ndond yau”? Anch mwawiy, chilakej ik uvurikina?
Anch chid cha usey, kuswimp ik umena anch kud kwa usey kufanyidinay mbay ney wa uruw kusal mulong wa kwikal wisikena piur pa mudimu?