Gutahura intumbero y’ugutozwa indero

NI IGIKI kikuza mu muzirikanyi iyo wumvise ijambo “ugutozwa indero”? Inyizamvugo imwe isobanura ugutozwa indero ko ari “akamenyero ko gutuma abantu bagamburuka amategeko canke ingingo mfatirwako zijanye n’inyifato no kubahana iyo batabigize”. Naho iyo atari yo nsobanuro yonyene yemewe, abantu benshi muri kino gihe baravuga muri mwene ubwo buryo bubi ikintu cose gifitaniye isano no gutozwa indero.

Ariko rero, Bibiliya ivuga ugutozwa indero mu buryo buhushanye n’ubwo. Wa Mwami w’inkerebutsi Salomo yanditse ati: ‘Mwana wanje, ntugaye ugutozwa indero na Yehova’ (Imigani 3:11). Ayo majambo ntiyerekeza ku gutozwa indero muri rusangi, ariko yerekeza ku ‘gutozwa indero na Yehova’, ni ukuvuga ugutozwa indero gushingiye ku ngingo ngenderwako zikirurutse z’Imana. Mwene ukwo gutozwa indero ni kwo kwonyene kugira ico kuvamwo kandi kukaba ngirakimazi mu buryo bw’impwemu, eka mbere kukaba ari ukwo kwipfuzwa. Igihushanye n’ivyo, ugutozwa indero gushingiye ku vyiyumviro vy’abantu guteye kubiri n’ingingo ngenderwako zikirurutse za Yehova, akenshi usanga kurengeje urugero kandi kubabaza. Ivyo birasigura igituma abantu benshi batabona neza ugutozwa indero.

Ni kubera iki duhimirizwa kwemera ugutozwa indero na Yehova? Mu Vyanditswe, ugutozwa indero n’Imana kudondorwa ko ari uburyo Imana iserura urukundo ikunda ibiremwa-bantu vyayo. Ku bw’ivyo, Salomo yavuze ati: “Uwo Uhoraho akunda [ni] we ahana, nk’uko se w’umwana nyene ahana umwana wiwe anezererwa”.​—Imigani 3:12.

Ugutozwa indero n’uguhanwa bitandukaniye hehe?

Ugutozwa indero nk’uko guserurwa muri Bibiliya kurimwo imice myinshi: ubuyobozi, inyigisho, ukumenyereza, ugukangira, ugukosora eka mbere n’uguhana. Ariko rero, mu muce umwumwe wose, ugutozwa indero na Yehova kuva ku rukundo, kandi intumbero yakwo iba ari iyo kugirira akamaro nyene kuyitozwa. Ugutozwa indero na Yehova kurimwo ugukosora, ntikwigera kugira intumbero yo gutanga gusa igihano.

Ku rundi ruhande, ibikorwa Imana ikora vyo guhana ntivyama bifise intumbero yo gukosora no kwigisha nyene guhanwa. Nk’akarorero, guhera ku musi nyene Adamu na Eva bacumuriyeko, baratanguye gushikirwa n’ingaruka z’ukugambarara kwabo. Yehova yarabirukanye muri rya tongo ry’iparadizo ry’i Edeni, maze baca bashikirwa n’ingaruka z’agasembwa, bararwara bongera barasaza. Hashize imyaka amajana n’amajana babayeho bacumukura, barapfuye buhere. Ivyo vyose cari igihano c’Imana, mugabo ntikwari ugutozwa indero kurimwo ugukosorwa. Kubera Adamu na Eva bagambaraye n’ibigirankana ntibaheza ngo bigaye, ntivyari bigishoboka ko bakosorwa.

Izindi nkuru zivuga ibikorwa vyo guhana Yehova yakoze, zirimwo wa Mwuzure wo mu gihe ca Nowa, kwa gusangangurwa kwa Sodomu na Gomora be na kwa guherengetezwa kw’ingabo z’Abanyamisiri mu Kiyaga Gitukura. Ivyo bikorwa Yehova yakoze ntivyari bifise intumbero yo kuronsa abo bene guhanwa ubuyobozi, inyigisho canke ukumenyerezwa. Ku bijanye na mwene ivyo bikorwa vyo guhana vy’Imana, intumwa Petero yanditse ati: “[Ntiya]giriye ikigongwe isi ya kera, arikw [i]kiza Nowa, umwigisha w’ivyo kugororoka, hamwe n’abandi ndwi, aho yazana umwuzure kw isi y’abatayubaha; kand’ibisagara vy’i Sodomu n’i Gomora, ko yabiciriyekw iteka ryo gukomvomvorwa ikabigira umunyota, ikabishiraho kuba akabarore k’abazogenda batubaha Imana”.​—2 Petero 2:5, 6.

Ni mu buhe buryo ivyo bikorwa vy’uguhana ‘vyashiriweho kuba akabarore k’abagenda batubaha Imana’? Mw’ikete Paulo yandikiye Abanyatesalonike, yaradomye urutoke ku gihe cacu ko ari co gihe Imana, ibicishije ku Mwana wayo Yezu Kirisitu, ‘izohora abatayimenye n’abatumvira ubutumwa bwiza’. Paulo yongerako ati: “Bazohanwa, ni kwo guhona kw’ibihe bidashira” (2 Ab’i Tesalonike 1:8, 9). Biribonekeza yuko igihano nk’ico kitagenewe kwigisha canke gutunganya abagihabwa. Ariko rero, igihe Yehova asaba abasavyi biwe kwemera ugutoza indero kwiwe, ntaba ariko avuga uguhana abacumuzi batigaya.

Birahambaye kubona Bibiliya itadondora Yehova ko ahanini ari uwukunda guhana. Ahubwo, akenshi adondorwa ko ari umwigisha w’umunyarukundo be n’umumenyereza yihangana (Yobu 36:22; Zaburi 71:17; Yesaya 54:13). Vyemere, ugutozwa indero n’Imana gutangwa mu buryo bwo gukosora, kwama nantaryo kurimwo urukundo n’ukwihangana. Abakirisu batahuye intumbero y’ugutozwa indero, baba bashoboye kuyemera no kuyitanga babigiranye agatima keza.

Ugutoza indero kugirwa n’abavyeyi b’abanyarukundo

Mu muryango no mw’ishengero rya gikirisu, birakenewe ko bose batahura intumbero yo gutozwa indero. Ivyo ni ko canecane biri ku bantu bafise ubukuru, nk’abavyeyi. Mu Migani 13:24 havuga hati: “Ūrinda umwana inkoni aba amwanse, arik’ūmukunda amuhana hakiri kare”.

Abavyeyi bakwiye gutoza indero gute? Bibiliya isigura iti: “Namwe ba se, ntimukaratse abana banyu, ariko mubarere, mubahana mubahanūra, uk’Umwami wacu agomba” (Abanyefeso 6:4). Iyo nkeburo irasubirwamwo muri aya majambo: “Ba se, ntimukaratse abana banyu, ngo ntibaranduke imitima”.​—Ab’i Kolosayi 3:21.

Abavyeyi bakirisu batahura intumbero yo gutoza indero, ntibazokora mu buryo bukaze. Ingingo ngenderwako iri muri 2 Timoteyo 2:24 irashobora gukurikizwa mu bijanye n’uburyo abavyeyi batoza indero. Paulo yanditse ati: “Umushumba w’Umwami wacu ntakwiye gutongana, arikw akwiye kugira ineza kuri bose, no kuba uburyo bgo kwigisha”. Ishavu ry’umurengera, ugukankama be n’amajambo y’ibitutsi canke y’ukunebagura si kwo gutoza indero kuranga urukundo, kandi nta kibanza bifise mu buzima bw’umukirisu.​—Abanyefeso 4:31; Ab’i Kolosayi 3:8.

Ugukosora kugirwa n’abavyeyi ntikurimwo gusa uguhana kugirwa gihutihuti, kandi kutagiramwo ukwigarura. Abana benshi barakeneye gukeburwa kenshi imbere y’uko bakosora ivyiyumviro vyabo. Ku bw’ivyo, abavyeyi bategerezwa gufata umwanya, kugaragaza ukwihangana no kwiyumvira bitonze uburyo batoza indero. Bategerezwa kugumiza mu muzirikanyi yuko bakwiye kurera abana ‘babahana babahanura, uko Umwami wacu agomba’. Ivyo bisobanura ingendo yo kumenyereza imara imyaka itari mike.

Abungere bakirisu batoza indero babigiranye ubugwaneza

Iyo ngingo ngenderwako nyene irakora no ku bakurambere bakirisu. Kubera yuko ari abungere b’abanyarukundo, barihatira kuremesha umukuku mu kuwuronsa inyigisho, ubuyobozi no mu kuwukangira igihe bikenewe. Igihe ivyo babigira, baragumiza mu muzirikanyi intumbero nyakuri y’ugutoza indero (Abanyefeso 4:11, 12). Hamwe bokwibanda ku gutanga igihano gusa, nta kindi boba bariko baragira atari uguhana bikaba bihereye aho. Ugutoza indero kw’Imana ntikugarukira aho. Abakurambere babitumwe n’urukundo, barashishikara gutanga impanuro. Kubera yuko bafise ubwitwararitsi nyakuri, akenshi barategura ibihe bitari bike vyo gutanga indemesho no kumenyereza.

Mu buryo buhuye n’inkeburo iri muri 2 Timoteyo 2:25, 26, mbere n’iyo boba bariko barayaga n’abatoroherwa no kwemera ugutozwa indero, abakurambere bakwiye kwigisha n’“ubugwaneza”. Ico canditswe gica kivuga intumbero yo gutoza indero giti: “Kumbure, bishobotse, Imana ibahe kwi[gay]a ngo bamenye ivy’ukuri, bashire ibirāre, bave mu mutego wa wa Murwanizi”.

Mu bihe bimwebimwe, biraba ngombwa guca mw’ishengero inkozi z’ikibi zitigaya (1 Timoteyo 1:18-20). Mbere mwene ico gikorwa gikomeye gikwiye kubonwa ko ari ugutoza indero, atari gusa uguhana. Rimwe na rimwe, abakurambere baragerageza kugendera abaciwe batisuka cane mu bintu bibi. Mu gihe co kugendera mwene abo bantu, abakurambere barakora mu buryo buhuye n’intumbero nyakuri yo gutoza indero mu kwerekana intambwe zikenewe umuntu yotera kugira ngo agaruke mw’ishengero rya gikirisu.

Yehova ni Umucamanza atunganye

Abavyeyi, abungere bakirisu be n’abandi bafise ubukuru bahabwa n’Ivyanditswe bwo gutoza indero, bakwiye gufatana uburemere iryo banga. Ntibakwiye gucira urubanza abandi nk’aho umenga ntibakivayo. Ku bw’ivyo, ugutoza indero kwabo ntigukwiye kwigera kugirwa nk’aho ari igihano c’ukwihora canke c’ukugira inzigo.

Ni vyo, Bibiliya ivuga ko Yehova ari we azotanga igihano gikaze kandi c’imperuka. Nkako, Ivyanditswe bivuga yuko “biteye ubgoba gukorokera mu maboko y’Imana nzima” (Abaheburayo 10:31). Ariko, nta muntu n’umwe akwiye kugerageza kwigereranya na Yehova muri ivyo canke mu bindi. Vyongeye, nta n’umwe akwiye kugira imvo yo kwumva yuko ari ikintu giteye ubwoba gukorokera mu maboko y’umuvyeyi canke y’umukurambere kanaka mw’ishengero.

Yehova arafise ubushobozi bwo kugira uburimbane butagira agahaze igihe atoza indero. Abantu bo nta bwo bafise. Imana irashobora gusoma ibiri mu mutima w’umuntu maze ikamenya igihe umuntu aba atakivayo, gutyo akaba akwiriye igihano c’ubutisubirako kandi c’imperuka. Abantu bo ntibashoboye guca mwene urwo rubanza. Ku bw’ivyo, igihe gutoza indero bikenewe, abafise ubukuru bakwiye kwama nantaryo babigira bafise intumbero yo gukosora.

Kwemera gutozwa indero na Yehova

Twese turakeneye gutozwa indero na Yehova (Imigani 8:33). Nkako, dukwiye kwipfuza ugutozwa indero gushingiye kw’Ijambo ry’Imana. Uko twiga Ijambo ry’Imana, turashobora kwemera ugutoza indero Yehova ubwiwe yitangira biciye ku Vyanditswe (2 Timoteyo 3:16, 17). Ariko rero, rimwe na rimwe tuzotozwa indero n’abakirisu bagenzi bacu. Gutahura intumbero nyakuri mwene ukwo gutozwa indero gutanganywe, bizodufasha kuyemera tudahigimanga.

Intumwa Paulo yemeye icese ibi: “Nta gikāngīro kiboneka ko giteye umunezero ako kanya, atar’umubabaro”. Maze yongeyeko ati: “Ariko hanyuma abamenyerejwe na co kibāmira imbuto zizana amahoro zo kugororoka” (Abaheburayo 12:11). Ugutoza indero kwa Yehova ni uburyo bwo kugaragaza urukundo rugera ibwina adukunda. Twaba dutozwa indero canke tuyitoza abandi, nimuze tugumize mu muzirikanyi intumbero y’ugutozwa indero n’Imana twongere twumvire impanuro iranga ubukerebutsi ya Bibiliya igira iti: “Gumya ukwigishwa, ntukurekure; ukuzigame, kukw ari kwo bu[zima] bgawe”. ​—Imigani 4:13.

[Amafoto ku rup. 21]

Abacumuzi batigaya baronka igihano c’Imana kirimwo ubutungane, si ugutozwa indero na yo kurimwo ugukosora

[Amafoto ku rup. 22]

Abakurambere babitumwe n’urukundo, baramara umwanya bariko baragira ubushakashatsi bongera bafasha abahuvye

[Amafoto ku rup. 23]

Abavyeyi babigiranye ukwihangana n’urukundo ‘barahana bahanura, uko Umwami wacu agomba’