Edwirɛ Bɔ Ebiemɔ Bisa Ɔ
Solomon asɔre awuro ne abrannaa ne, ofi ye aseɛnwo bɔ ɔkwaadwu ye anwuro ne, né ye tendenn te sɛɛ?
Abrannaa naso yeɛ né bɛfa bewura krongron nu krongron nanu wɔ asɔre awuro berɛ ɔ. Ewiase Foforɛ Ngyerɛaseɛ (New World Translation) bɔ bɛyɛle kora yeɛ 2023 ba ne, ɔhane kyɛ: “Awuro n’anyunu dɔ abrannaa ne, ye tendenn nu te agyirɛ 20; na ɔne kyɛbɔ awuro ne si trɛ ne te kõ, ofi ye aseɛnwo ɔkwaadwu ye anwuro ne, ɔte agyirɛ 120.” (2 Abe. 3:4) Bible ngyerɛaseɛ biemɔ koso kã abrannaa nanwo dwirɛ kyɛ ofi ye aseɛnwo bɔ ɔkwaadwu ye anwuro ne, ɔte “agyirɛ 120.” Ɛhene kyire kyɛ ye tendenn te fiit 175. (mita 53)
Nakoso, Ewiase Foforɛ Ngyerɛaseɛ (New World Translation) bɔ bɛyɛle 2023 nu ne, ɔhane Solomon asɔre awuro ne abrannaa nanwo dwirɛ kyɛ: “Ofi ye aseɛnwo ɔkwaadwu ye anwuro ne, ɔte “agyirɛ 20,” anaa fiit 30 (mita 9).a Bɔ yeti yeɛ bɛyɛle sɔ nzakrayɛɛ ne, ɛmɔma yɛnea yenwo dwirɛ kãa.
1 Ahemvo 6:3 ne anga abrannaa ne aseɛnwo bɔ ɔkwaadwu ye anwuro nanwo dwirɛ. Sɔ tworɔnzɛm nanu ne, abrannaa ne tendenn nu, ɔne ye piri nanwo dwirɛ ngome yeɛ Yeremia hane ɔ. Nakoso wɔ yeti 7 nanu ne, ɔhane nningyein bɔ ɔwɔ asɔre awuro berɛ nanwo dwirɛ hɔle siɛ. Ebie yeɛ ole Nzim, nyinasoɛ buru, ɔne kɔɔbere bonima anaa pila nyɔ bɔ begyigyi abrannaa ne nyunu ne. (1 Ahe. 7:15-37) Sɛ né abrannaa ne tendenn bo mita 50 a, yede ahaa ɔkɔbo asɔre awuro naso. Sɛ sɔ a, nzuati yeɛ Yeremia anga yenwo dwirɛ ɔ? Besili asɔre awuro ne afoɛ pee sĩ ne, ebiemɔ bɔ né bɛtworɔ Yudafoɛ abakɔsɛm hane kyɛ, ne abrannaa ne tendenn mmo Solomon asɔre awuro naso.
Nwomanimfoɛ pee nne ndo nu kyɛ Solomon asɔre awuro ne abrannaa ne kodwu agyirɛ 120, ofikyɛ né sua ne bɔbɔ tendenn po ndwu sɔ. Solomon asɔre awuro ne, né ɔte sorongo wɔ sua bɔ ne Egyptfoɛ nemɔ sõ bɛ bosoen wɔ nu nanwo. Bɛ deɛ ne de, né bɛfa briks ne nyɔbɔɛ bɛto ye anoa ne bo ne maa ɔyɛ piri, na sɛ ɔkɔ anwuro a, né bamoa ye. Ɛhene ati né bɛkora besi maa ɔkɔ anwuro. Solomon asɔre awuro ne de, nwomanimfoɛ kyire kyɛ, kyɛbɔ bɛtole yebo ne, né ɔtte piri sɔ, né ɔmmo agyirɛ 6, anaa fiit 9. (mita 2. 7) Theodor Busink te ebie bɔ ole suasilɛ ne yenwo abakɔsɛm nwo nimdeɛ ɔ. Ɔhane kyɛ: “Ɔnate kyɛbɔ bɛtole asɔre awuro ne bo nati, né ye abrannaa ne ngɔhora ngɔhɔ anwuro ngodwu agyirɛ 120.”
Ɔkɔyɛ kyɛ edwirɛ bɔ ɔwɔ 2 Aberɛso Dwirɛ 3:4 ne, bɛbɔ bɛneane so bɛhworɔle bie ne, bandworɔ ye yé. Ɔwɔ nu kyɛ tete asaanoa ndworɔyɛɛ biemɔ kã kyɛ, né abrannaa ne tendenn te “agyirɛ 120.” Nakoso asaanoa ndworɔyɛɛ foforɛ bɔ bede bɛto nu paa tekyɛ Codex Alexandrinus bɔ bɛyɛle ye kɔbo afoɛ 1,500 ɛhe ne, ɔne Codex Ambrosianus bɔ bɛyɛle ye kɔbo afoɛ 1,400 ɛhe ne, ɔkã kyɛ né abrannaa ne tendenn te “agyirɛ 20.” Yede nzu yeɛ ebia ɔkɔmaa ebie bɔ ɔnea Bible naso tworɔ bie ne koli mvomsoɛ kɔhworɔle “120” ɔ? Wɔ Hebri dwudwolɛ nu ne, kyɛbɔ besi bɛtworɔ “ɛyaa” ɔne “agyirɛ” ne, osoma paa. Yeti sɛ ebie te tworɔfoɛ na ɔpena kyɛ ɔtworɔ “agyirɛ” na wanea yé a, ɔkɔhworɔ ye “ɛyaa.”
Ɔwɔ nu, yɛbɔ mmɔden kyɛ yɛkɔte kyɛbɔ ne Solomon asɔre awuro ne si te nabo yé. Nakoso bɔ ohia paa yeɛ ole bɔ né sɔ asɔre awuro ne gyi berɛ ma ne. Ɛhene yeɛ ole honhom nu asɔre awuro pirikua ne. Ɔyɛ yɛ fɛ paa kyɛ bɛbɔ bɛsõ Yehowa ne mukoraati ne, wato yesa wafrɛ bɛ kyɛ bɛsõ ye wɔ sɔ asɔre awuro nanu ɔ!—Heb. 9:11-14; Nye. 3:12; 7:9-17.
a Yebo berɛ dwirɛ bɔ ɔwɔ yenwo ne kã kyɛ, “asaanoa ndworɔyɛɛ biemɔ kã kyɛ ɔte ‘agyirɛ 120.’ Yeɛ asaanoa ndworɔyɛɛ foforɛ ɔne Bible ngyerɛaseɛ biemɔ koso kã kyɛ ɔte ‘agyirɛ 20.’”