Chapitre Bale Oko na Ndo ni Omene

Nda ti Agbia so Ayeke na Bira Aga Ndulu

NA PEKONI so lo gbu li na ndo dutingo na lege ti poroso so ayeke la ni na États-Unis nga na Russie, Alexis de Tocqueville, wasenda-ndara na wasenda-mbaï ti France asû na mbeti na ngu 1835: “Kota ye ti kusala ti oko ayeke liberté; ti mbeni, salango zo na ngba. . . . Alege ti ala ayeke nde nde; ye oko, a yeke tongana ti so mbeni ye ahiri ala oko oko ti tene mbeni lâ ala gbu na yâ maboko ti ala dunia ti ndambo ti sese.” Tongana nyen tene so aga atâ tene na yâ tambelango ti Use Bira so Amu Sese Kue? J. M. Roberts, mbeni wasenda-mbaï, asû na mbeti: “Na nda ti Use Bira so Amu Sese Kue, aba fadeso polele so fade dunia ti sese ayeke duti ande biani na gbe ti akota bungbi ti aye ti poroso use, bungbi ti aye so ayeke nde nde mingi, mbeni oko na yâ ti sese so ayeke la ni Russie, mbeni nde na États-Unis ti Amérika.”

² Na ngoi ti a-use bira so amu sese kue, Zamani aduti kota wato ti gbia ti mbongo, Ngangu ti Komande Sese Kue ti Anglo-Américain, na a duti tongana gbia ti banga. Ye oko, na hunzingo ti Use Bira so Amu Sese Kue, mara so akangbi yâ ti lo. Zamani ti Do asala beoko na gbia ti mbongo, na Zamani ti Tö amu peko ti mbeni ngangu bungbi ti komande nde: bungbi ti amara so ayeke aCommuniste na so Union Soviétique ayeke na li ti ala. Bungbi so, wala ye ti poroso so, alondo tongana gbia ti banga, ti ke na ngangu mbele na popo ti Grande-Bretagne na Amérika. Na mandako na popo ti agbia use so aduti na lege ti mbeni bira ti mayele so alondo na ngu 1948 juska na ngu 1989. Kozoni, gbia ti banga ti Zamani asala ye “ti ke mbele ti nzoni-kue.” (Daniel 11:28, 30) Tongana nyen bungbi ti amara ti aCommuniste ayeke sala ande ye na mbage ti mbele so?

ATÂ CHRÉTIEN ATÏ, ME ALA HON NA NGANGU

³ Ange ti Nzapa atene: “Azo so asala sioye ti ke mbele ni, fade lo [gbia ti banga] sala si ala ga sioni na lege ti gonda ala na handa.” Ange akiri atene: “Me azo so ahinga Nzapa ti ala, fade ala yeke [“hon,” NW] na ngangu, na ala sala ye. Ala so ahinga ye na popo ti azo, fade ala sala si azo mingi ahinga nda ti ye; me fade ala tï na lege ti épée na menga-wa, na lege ti gue na ala na ngba, na ti gbu ye ti ala, ye so asi na ala teti lâ oko oko.”—Daniel 11:32, 33.

⁴ Azo so “asala sioye ti ke mbele ni” alingbi gi ti duti amokonzi ti Chrétienté, so atene na yanga ala yeke aChrétien, me so akusala ti ala azonga tâ iri ti vorongo ti Chrétien mingi. Na yâ mbeti ti lo (Religion in the Soviet Union), Walter Kolarz atene: “[Na ngoi ti Use Bira so Amu Sese Kue,] Yanga-ti-komande ti aSoviet asala ngangu ti wara maboko na lege ti mitele nga na lege ti bibe ti aÉglise na yâ batango tene ti kodoro.” Na peko ti bira ni, amokonzi ti alege ti vorongo aye ti bata songo so, atä so poroso ti yanga-ti-komande ni so ayeke la ni gbia ti banga atene Nzapa ayeke dä pepe. Na lege so, Chrétienté aga mingi ahon mbage ti sese so, mbeni sioni kengo-ndia na lë ti Jéhovah.—Jean 17:16; Jacques 4:4.

⁵ Ti atâ Chrétien, “azo so ahinga Nzapa ti ala” na “ala so ahinga ye” a yeke tongana nyen? Atä so ala ‘duti na gbe ti azo ti komande ti kota ahon,’ tongana ti so a hunda, aChrétien so aduti na gbe ti komandema ti gbia ti banga ayeke ti sese so oko pepe. (aRomain 13:1, NW; Jean 18:36) Ala bata ti mu “na César ye so ayeke ti César,” me nga ala mu “na Nzapa ye so ayeke ti Nzapa.” (Matthieu 22:21) Teti tene so, a zia dutingo bê-biani ti ala na yâ kpale.—2 Timothée 3:12.

⁶ Tongaso, atâ Chrétien ‘atï’ na ‘ahon na ngangu’ nga. Ala tï na lege so a sala ye ti ngangu mingi na ala, a fâ même ambeni. Me ala hon na ngangu teti so mingi ti ala angbâ be-ta-zo. Ala hon sese na ngangu, a lingbi na tapande ti Jésus. (Jean 16:33) Na ndo ni, ala zia ti fa tene lâ oko pepe, atä ala yeke na yâ da ti kanga wala na yâ akando ti salango sana na zo. A yeke na lege so si ala “sala si azo mingi ahinga nda ti ye.” Atä salango ngangu so aduti na yâ mingi ti akodoro so gbia ti banga akomande ni, wungo ti aTémoin ti Jéhovah ague na li ni. Ngbanga ti dutingo be-ta-zo ti ‘azo so ahinga ye,’ mbeni mbage so ayeke gue lakue na li ni ti “azo mingi so asi singo” aba gigi na yâ ti akodoro so.—Apocalypse 7: 9-14.

ALEKE AWAKUA TI JÉHOVAH NZONI AHON

⁷ Ange atene: “Me tongana ala [awakua ti Nzapa] tï, fade a sala na ala kete.” (Daniel 11:34a) Hongo na ngangu ti gbia ti mbongo na ngoi ti Use Bira so Amu Sese Kue aga na kete yapungo na aChrétien so aduti la ni na gbe ti komandema ti gbia so ayeke wato. (Ba Apocalypse 12:15, 16.) Legeoko nga, ala so gbia so aga na pekoni asala ngangu na ala awara ngoi na ngoi yapungo tele. Tongana bira ti mayele akiri na peko, amokonzi mingi aba so aChrétien be-ta-zo ayeke pepe mbeni kpale teti kodoro, na tongaso ala yeda na ala polele. Maboko alondo nga na mbage ti azo mingi so asi singo so wungo ti ala ayeke gue lakue na li ni na so ayamba nzoni fango tene be-ta-zo ti aChrétien so asa yingo na ndo ti ala.—Matthieu 25:34-40.

⁸ Na popo ti ala so atene ala ye ti sala na Nzapa na ngoi ti bira ti mayele, ala kue ayeke la ni na nzoni bibe pepe. Ange agboto mê tongaso: “Me azo mingi abungbi na tele ti ala na lege ti gonda ala na handa.” (Daniel 11:34b) Azo mingi asala nzala ti tâ tene, me ala ye pepe ti mu tele ti ala na Nzapa. Nde na so, ambeni so afa atene ala yeda na nzo tene ayeke la ni mbilimbili awakala ti azo ti komande. Mbeni tondo ti mbeni kodoro oko afa: “Ambeni ti azo so ayeke giriri azo so abi bê na nzoye oko pepe ayeke biani aCommuniste so alï na mayele na yâ bungbi ti Seigneur, ala sala ye tongana azo so ayeke na wâ mingi, na a mu même na ala akota kungba.”

⁹ Ange akiri atene: “Na tingo ti ambeni so ayeke na ndara aga ye ti tara ala, ti sukula ala, na ti sala si ala vulü, même juska lâ ti nda ni; teti ye ni ade asi pepe, a yeke teti lâ ni so A diko awe.” (Daniel 11:35) Ngbanga ti azo so ahara na yâ kongrégation, ambeni ita be-ta-zo atï na yâ maboko ti azo ti komande. Jéhovah azia mbeni ye tongaso ti si ti leke nzoni ahon na ti sukula mara ti lo. Legeoko tongana ti so Jésus ‘amanda ti mä tene na lege ti ye so Lo hu pono dä,’ abe-ta-zo so amanda nga ti gbu ngangu na lege ti tara so asi na mabe ti ala. (aHébreu 5:8; Jacques 1:2, 3; ba nga Malachie 3:3.) A yeke tongaso si a ‘aleke ala nzoni ahon, asukula ala na a sala si ala vulü.’

¹⁰ A lingbi awakua ti Jéhovah atï na aleke ala nzoni ahon “juska lâ ti nda ni.” Biani, ala ku ti tene asala ngangu na ala juska nda ti bungbi ti asioni ye ti fadeso ahunzi. Ye oko, kusala ti sukula azo ti Nzapa na ti sala si ala vulü ngbanga ti lingo na ngangu ti gbia ti banga ayeke “teti lâ ni so A diko awe.” Tongaso, na Daniel 11:35, “lâ ti nda ni” aye ti fa nda ti ngoi so a lingbi atara awakua ti Nzapa nga ngoi so ala yeke gbu ngangu na gbe ti bira ti gbia ti banga. Ala zia biani ti tï na lâ ni so Jéhovah adiko awe.

GBIA NI ASALA LO MVENI KOTA AHON

¹¹ Ange akiri atene na ndo gbia ti banga: “Fade gbia ti banga asala tongana bê ti lo aye; lo yä iri ti lo mveni, lo sala lo mveni kota ahon anzapa kue; [na kengo ti hinga kota yanga-ti-komande ti Jéhovah] lo tene ye ti kpene ti ke Nzapa ti anzapa; fade ye ti lo awu juska ngonzo ni awe; teti ye so A leke ti sala, fade a sala. Fade bê ti lo ayeke na anzapa ti akotara ti lo pepe, wala na ye so awali aye; fade bê ti lo ayeke na mbeni nzapa nde pepe; teti fade lo sala lo mveni kota ahon ala kue.”—Daniel 11:36, 37.

¹² Gbia ti banga asala si atene ti prophétie so aga tâ tene: lo ke “anzapa ti akotara ti lo,” mbilimbili nzapa ti li ota ti Chrétienté. Bungbi ti amara ti aCommuniste awa azo ti ke so Nzapa ayeke dä. A yeke tongaso si gbia ti banga asala lo mveni nzapa, na lo “sala lo mveni kota ahon ala kue.” Na bingo bê ti lo pepe “na ye so awali aye,” akodoro ti tele ni so ayeke giriri tongana azo ti salango na yanga-ti-komande ti lo, na tapande Viêt Nam ti Banga, gbia so asala “tongana bê ti lo aye.”

¹³ Ange angbâ ti fa prophétie tongaso: “Me na ndo ti lo, fade lo yä iri ti nzapa ti gbada ti bira, nzapa so akotara ti lo ahinga lo pepe, fade lo yä iri ti lo na lor, argent, tênë ti ngele ngangu, na ye so anzere.” (Daniel 11:38) Biani, gbia ti banga azia bê ti lo na yâ ye ti aturugu so aluti na ndo senda-ye ti laso, “nzapa ti gbada ti bira.” Lo gi salut na lege ti “nzapa” so, na mungo amosoro mingi mingi na ndo balaga ti lo.

¹⁴ “Fade lo sala ngangu na gbada ti bira ti ngangu na lege ti nzapa ti wande so asala na lo; azo so ayeda na lo, fade lo sala si gloire ti ala awu; na fade lo sala si ala komande na ndo azo mingi, na lo kangbi sese ni ti ga futa ti ala.” (Daniel 11:39) Na ziango bê na “nzapa ti wande,” nzapa ti aturugu, gbia ti banga asala “ngangu” mingi; lo fa na gigi so lo yeke mbeni kota ngangu ti aturugu ti “lâ ti nda ni.” (2 Timothée 3:1) Ala so amu maboko na bango ndo ti lo awara na futa mbeni maboko na lege ti poroso, ti nginza na ngoi na ngoi ti aturugu.

‘MBENI PUSUNGO NDO’ NA LÂ TI NDA NI

¹⁵ Ange atene na Daniel: “Na lâ ti nda ni, fade gbia ti mbongo asala bira na lo [“na lege ti pusungo ndo,” NW].” (Daniel 11:40a) Gbia ti mbongo ‘apusu’ gbia ti banga na “lâ ti nda ni”? (Daniel 12:4, 9) Biani! Na peko ti Kozo Bira so Amu Sese Kue, nengo mbele ti siriri so amu na ngangu na lo so ayeke na lâ ni kâ gbia ti banga, Zamani, aduti biani ‘mbeni pusungo ndo,’ mbeni pusungo zo ti futa kula. Na peko ti hongo ti lo na ngangu na ngoi ti Use Bira so Amu Sese Kue, gbia ti mbongo azia li ti anene ngombe so amu mbito na mbage ti wato ti lo na lo zia na sese na tele ti lo mbeni ngangu mbele ti aturugu: Bungbi ti Mbele ti Atlantique ti Banga (OTAN). Mbeni wasenda-mbaï ti Grande-Bretagne, atene na ndo ti kusala ti OTAN: “A yeke giriri mbilimbili ye ti kusala ti ‘kanga lege’ na URSS, so aba ni fadeso tongana kota kpale ahon teti siriri na Poto. Kusala ti lo aninga ngu 40, na a sala ni na lege ni mingi.” Na yâ ti angu so bira ti mayele ayeke kporo, “pusungo ndo” ti gbia ti mbongo akiri ahon na lege ti ngangu kusala ti awakala so aluti na ndo kota kode ti senda-ye, nga na akusala ti alembe na ti aturugu.

¹⁶ Gbia ti banga asala ye tongana nyen? “Gbia ti banga aga tongana gingisale ti sala bira na lo, lo ga na apuse ti mbarata, azo ti mbarata, na bateau mingi; fade lo lï na sese nde nde, lo mu sese kue tongana ngu amu ye, lo hon na yâ ni.” (Daniel 11:40b) A hinga mbaï ti lâ ti nda ni na lege ti poroso ti mungo akodoro ti gbia ti banga. Na ngoi ti Use Bira so Amu Sese Kue, “gbia” ti aNazi amu yâ ti akodoro so ayeke ndulu na tele ti lo tongana ngu so amu ndo. Na nda ti bira so, “gbia” so aga na peko ti lo aleke mbeni ngangu kodoro-togbia. Na ngoi ti bira ti mayele, gbia ti banga atiri na wato ti lo na lege ti akodoro nde nde na ngoi ti abira na awuluwulu, na Afrika, na Asie nga na Amérika ti mbongo. Lo sala ngangu na atâ Chrétien na lo kanga lege na kusala ti ala, atä so lo kaï ni kue pepe. Abira ti lo na lege ti aturugu nga na ti poroso asala si lo zia na gbe ti lo ambeni kodoro. A yeke biani ye so ange afa kozoni: “Fade lo lï na sese ti pendere [ndo ti yingo ti azo ti Jéhovah] nga, na lo kinda azo mingi.”—Daniel 11:41a.

¹⁷ Ye oko, gbia ti banga ahon sese kue na ngangu pepe. Ange afa kozoni: “Me fade a zi Edom, Moab, na abeli ti amolenge ti Ammon na tîtï lo.” (Daniel 11:41b) Na ngoi ti giriri, Édom, Moab na Ammôn aduti na popo ti kodoro ti gbia ti mbongo ti Égypte na kodoro ti gbia ti banga ti Syrie. Na ngoi ti e, ala duti fä ti amara na abungbi so gbia ti banga agi ti gbu ni, me so lo wara lege pepe ti komande ni.

ÉGYPTE AKPE PEPE

¹⁸ Ange ti Jéhovah angbâ ti sala tene: “Fade lo [gbia ti banga] ye maboko ti lo na ndo sese nde nde; na fade sese ti Égypte alingbi kpe pepe. Me fade tïtî lo ayeke na ndo mosoro ti lor, ti argent, na ndo ye ti ngele ngangu kue ti Égypte; fade azo ti Libye na azo ti Éthiopie ague na peko ti lo.” (Daniel 11:42, 43) Même gbia ti mbongo, “Égypte,” alingbi ti kpe pepe aye so aga na peko ti poroso ti mungo akodoro ti gbia ti banga. Na Viêt Nam, na tapande, ahon gbia ti mbongo na mbeni ngangu so ayeke kota mingi. Ti “azo ti Libye” na “azo ti Éthiopie” a yeke tongana nyen? Ye alingbi ti duti so akodoro so ayeke la ni na tele ti Égypte ti giriri aduti fä ti amara so ayeke na tele ti “Égypte” (gbia ti mbongo) ti laso, so ngoi na ngoi ala “gue na peko” ti gbia ti banga.

¹⁹ Tïtî gbia ti banga ayeke na ndo ‘mosoro ti Égypte’? Lo duti biani na ngangu mingi na ndo lege so gbia ti mbongo asala kusala na anginza ti lo. Ndali ti mbito ti wato ti lo, gbia ti mbongo amu nginza mingi ti leke na ti bata mbeni kpengba bungbi ti aturugu so atambela na sese, na lë ti ngu-ingo nga na nduzu. A yeke na lege so a lingbi ti tene so tïtî gbia ti banga “ayeke na ndo” lege so gbia ti mbongo asala kusala na amosoro ti lo.

NDANGBA GUENGO NA BIRA

²⁰ Mandako na popo ti gbia ti banga na gbia ti mbongo, atä aba ni na lege ti aturugu, ti konomi wala mbeni nde, aga ndulu ti hunzi. Ange ti Jéhovah afa la ni anzene nzene tene ti mbeni bira so ade ti ga; lo tene: “Me fade mbeni tene so alondo na mbage ti tö na alondo na mbage ti banga agi lo [gbia ti banga]; na lege ti ngonzo ti wâ, fade lo gue ti futi na ti fâ azo mingi. Fade lo yä tente ti lo ti gbia na popo ti kota ngu ti ingo use, ndulu na pendere Hoto ti nzoni-kue; me fade nda ti lo asi, na zo oko asala na lo pepe.”—Daniel 11:44, 45.

²¹ A hon gbia ti banga na ngangu mingi na décembre 1991, tongana a buba yâ ti Union Soviétique. Fade gbia so aduti zo wa na ngoi so Daniel 11:44, 45 aga tâ tene? A yeke duti ande mbeni oko ti akodoro so kozoni ayeke na yâ ti Union Soviétique? Wala a yeke duti mbeni kodoro nde tongana ti so asi fani mingi awe? So ambeni kodoro ayeke leke anene ngombe ayeke dü ande mbeni fini mandako ti wara aye ti bira mingi na a yeke sala ande ye na ndo bango gigi ti gbia so? Gi ngoi so ayeke ga ande si ayeke mu kiringo tene na ahundango tene so. A yeke na lege ti ndara pepe ti diko atene senge senge. Tongana gbia ti banga ague ande na ndangba bira ti lo, ala kue so ayeke na ndara so Bible amu ayeke hinga polele so prophétie ni ayeke ga tâ tene.—Ba “Agbia na Daniel chapitre 11,” lembeti 284.

²² Nde na so, mbeni ye ayeke dä so e hinga: ye so gbia ti banga ayeke londo ande ti sala. Tongana ambeni tene so “alondo na mbage ti tö na alondo na mbage ti banga” apusu lo, fade lo sigigi na bira ‘ti futi azo mingi.’ Fade lo gue na bira so na tele ti zo wa? Na fade “atene” wa ayeke ga na bira so?

AMBENI SIONI TENE ASALA SI LO GI BÊ TI LO

²³ Zia e ba ye so buku ti Apocalypse atene na ndo ti hunzingo ti Babylone ti Kota, bungbi ti alege ti vorongo ti wataka ti sese kue. Kozoni na “bira ti kota lâ ti Nzapa, Lo Ti Ngangu Ahon Kue,” Har–Maguédôn, ‘fade a zö na wâ’ kota wato so ti tâ lege ti vorongo. (Apocalypse 16:14, 16; 18:2-8) A fa tene ti futingo ti lo na lege ti tukungo omene sembe ti ngonzo ti Nzapa na ndo Ngu ti Euphrate so ayeke fä. A sala si ngu ni ahule “si a leke lege teti agbia so ayeke ti mbage so lâ asigigi dä.” (Apocalypse 16:12) Agbia so ayeke azo wa? Ala yeke biani Jéhovah Nzapa na Jésus Christ! —Ba Esaïe 41:2; 46:10, 11.

²⁴ A sala tene ti futingo ti Babylone ti Kota na mbeni lege so apika bê na yâ buku ti Apocalypse; e diko dä: “Nza bale oko [agbia so akomande na lâ ti nda ni], na nyama ni so mo ba, [Bendo ti Gigi], fade ala ke wali ti pitan so, ala hunzi ye ti lo kue si tele ti lo angbâ senge, na fade ala te mitele ti lo, na ala zö lo na wâ.” (Apocalypse 17:16) Ngbanga ti nyen agbia ayeke futi ande Babylone ti Kota? Ngbanga ti so “Nzapa azia na bê ti ala ti sala ye so Lo ye.” (Apocalypse 17:17) Na popo ti azo ti komande so awara gbia ti banga. Ye so lo mä so “alondo na mbage ti tö” alingbi ti duti kusala ti Jéhovah so na lege ni lo zia na bê ti amokonzi ti sese tene ti futi biani kota wali ti pitan na lege ti vorongo.

²⁵ Me ngonzo ti gbia ti banga ayeke mbilimbili na ndo mbeni ye oko. Ange atene, fade lo “yä tente ti lo ti gbia na popo ti kota ngu ti ingo use, ndulu na pendere Hoto ti nzoni-kue.” Na ngoi ti Daniel, kota ngu ti ingo ayeke Méditerranée, na hoto ti nzoni-kue ayeke Sion, ndo so giriri temple ti Nzapa aduti dä. Tongaso, na yâ gango tâ tene ti prophétie ni, a yeke na tele ti azo ti Nzapa si gbia ti banga, so ngonzo agbu lo mingi, ayeke gue ti sala bira. Na lege ti yingo, ndo so ayeke “na popo ti kota ngu ti ingo use, ndulu na pendere Hoto ti nzoni-kue” aduti fä ti ndo ti yingo ti awakua ti Jéhovah so asa yingo na ndo ti ala. Ala sigigi na yâ “kota ngu ti ingo” so aduti fä ti azo so aduti yongoro na Nzapa. Beku ti awakua so ayeke ti komande na tele ti Jésus Christ na ndo Hoto ti Sion ti yayu.—Ésaïe 57:20; aHébreu 12:22; Apocalypse 14:1.

²⁶ Ézékiel, so ayeke na fini na ngoi oko na Daniel, amu prophétie nga na ndo mbeni salango bira na azo ti Nzapa “na lâ ti nda ni.” Lo tene a yeke Gog ti Magog, so ti tene, Satan Diable, si ayeke ga ande na bira ni. (Ézéchiel 38:14, 16) Na lege ti fä, fade Gog ayeke londo na mbage wa? Na lege ti Ézékiel, Jéhovah atene: “Na ndo ti mo so ayo mingi na mbage ti banga.” (Ézéchiel 38:15) Atä ngangu ti bira so ayeke tongana nyen, fade lo futi azo ti Nzapa pepe. Kota tingbingo tele so ayeke ga ande na lege ti mbeni kusala so Jéhovah asala ti futi azo ti Gog. Na ndo tene so, Jéhovah atene na Satan: “Fade . . . Mbi zia yango na ngbangba ti mo, na fade Mbi sala si mo sigigi.” “Fade . . Mbi sala si mo londo na ndo so ayo mingi na mbage ti banga ti ga; na fade Mbi sala si mo si na ndo ahoto ti Israël.” (Ézéchiel 38:4; 39:2) Tongaso, tene “so alondo na mbage ti banga,” so asala si ngonzo ti wâ agbu gbia ti banga, alingbi ti londo na Jéhovah. Me ti yâ ti tene ti sango “so alondo na mbage ti tö na alondo na mbage ti banga” a yeke gi Nzapa si ayeke fa nda ni, nga ngoi so ayeke ga ande si ayeke fa ni na gigi.

²⁷ Ti Gog, lo leke ngangu bira so ngbanga ti nzoni dutingo ti “Israël ti Nzapa” so, legeoko na “azo mingi so asi singo” ti “ambeni ngasangbaga,” ayeke ti sese so mbeni pepe. (aGalate 6:16; Apocalypse 7:9; Jean 10:16; 17:15, 16; 1 Jean 5:19) Gog aba na sioni lë “azo so a lungula ala na popo ti amara, na so ayeke bungbi mosoro [ti yingo] na akungba [ti yingo].” (Ézékiel 38:12, NW) Teti lo ba ndo ti yingo ti aChrétien tongana “sese so akodoro ni ayeke na gbagba ti bira pepe,” so alingbi ti gbu ni senge, Gog asala mbeni kota ngangu ti lungula ye so akanga lege na lo ti komande sese kue. Me lo tï na ngu. (Ézéchiel 38:11, 18; 39:4) Tongana agbia ti sese, nga na gbia ti banga, aga ande ti sala bira na azo ti Jéhovah, ‘fade nda ti ala asi.’

‘FADE NDA TI GBIA NI ASI’

²⁸ Ndangba guengo na bira ti gbia ti banga ayeke mbilimbili pepe na tele ti gbia ti mbongo. Tongaso, gbia ti banga asi na nda ni ti lo pepe ngbanga ti kota wato ti lo. Legeoko nga, a yeke pepe gbia ti banga si afuti gbia ti mbongo. A futi gbia ti mbongo “na lege ti maboko ti zo [ti sese] pepe,” me na lege ti Royaume ti Nzapa.a (Daniel 8:25) Ti tâ tene ni, na bira ti Har–Maguédôn, a yeke agbia ti sese kue so fade Royaume ti Nzapa ayeke lungula ala, na a yeke biani ye so ayeke si ande na gbia ti banga. (Daniel 2:44) Daniel 11:44, 45 asala tene ti aye so asi so ague na bira ti nda ni. Tongana nda ti gbia ti banga so asi, fade bê ti zo adö pepe ti ba so “zo oko asala na lo pepe”!

[Akete Tene na Gbe Ni]

MO MANDA NYEN?

• Mbeni gbiango ye wa na ndo ti gbia ti banga asi na peko ti Use Bira so Amu Sese Kue?

• Fade ye nyen asi na nda ni na gbia ti banga nga na gbia ti mbongo?

• Mo wara ye ti nzoni wa na bingo bê na ndo prophétie ti Daniel so andu mandako na popo ti agbia use?

[Ahundango Tene ti Manda na Ye]

1, 2. Zo wa la aga gbia ti banga na peko ti Use Bira so Amu Sese Kue?

3, 4. Ala “so asala sioye ti ke mbele ni” ayeke azo wa, na ala yeke na songo wa na gbia ti banga?

5, 6. “Azo so ahinga Nzapa ti ala” ayeke azo wa, na ye nyen ala wara na gbe ti komandema ti gbia ti banga?

7. So a tene “fade a sala na ala kete,” a duti nyen teti aChrétien so asa yingo na ndo ti ala so aduti la ni na gbe ti komandema ti gbia ti banga?

8. Na lege wa ambeni aga abungbi na azo ti Nzapa na “lege ti gonda ala na handa”?

9. Ngbanga ti nyen Jéhovah azia lege na ambeni Chrétien be-ta-zo ti ‘tï’ ngbanga ti ala so ahara na yâ kongrégation?

10. Tene “juska lâ ti nda ni” aye ti tene nyen?

11. Ange atene nyen na ndo bango ndo ti gbia ti banga na mbage ti kota yanga-ti-komande ti Jéhovah?

12, 13. (a) Na lege wa gbia ti banga ake “anzapa ti akotara ti lo”? (b) Azo wa ayeke “awali” so gbia ti banga abi bê ti lo pepe na ye so ala “ye”? (c) Gbia ti banga amu gloire na “nzapa” wa?

14. Na lege wa gbia ti banga ‘asala ngangu’?

15. Na lege wa gbia ti mbongo asala bira na gbia ti banga na lege ti ‘mbeni pusungo ndo’?

16. Tongana nyen gbia ti banga asala ye na lege ti pusungo ndo ti gbia ti mbongo?

17. Akatikati ti mungo akodoro ti gbia ti banga aduti so wa?

18, 19. Na alege wa gbia ti mbongo ahinga ngangu ti wato ti lo?

20. Na lege ti atene wa si ange asala tene ti ndangba bira ti gbia ti banga?

21. Ye nyen angbâ ti manda na ndo gbia ti banga?

22. Ahundango tene wa alondo na ndo ti tanga ti bira ti gbia ti banga?

23. (a) Ye ti kota wa alingbi ti si kozo na Har–Maguédôn? (b) “Agbia so ayeke ti mbage so lâ asigigi dä” ayeke azo wa?

24. Peut-être kusala wa ti Jéhovah ayeke sala si gbia ti banga agi bê ti lo?

25. (a) Gbia ti banga azia lë ti lo mbilimbili na ndo nyen? (b) Na ndo wa si fade gbia ti banga ‘ayä tente ti lo ti gbia’?

26. Na lege ti prophétie ti Ézékiel, lingu ti tene so “alondo na mbage ti banga” aduti peut-être so wa?

27. (a) Ngbanga ti nyen Gog ayeke pusu amara, so gbia ti banga ayeke na popo ti ala, ti sala bira na azo ti Jéhovah? (b) Fade nda ti bira ti Gog ayeke duti tongana nyen?

28. E hinga nyen na ndo kekereke ti gbia ti banga na gbia ti mbongo?

[Tableau/Foto na lembeti 284]

AGBIA NA DANIEL CHAPTER 11

Daniel 11:5 Séleucus I Nicator Ptolémée I

Daniel 11:7-9 Séleucus II Ptolémée III

Daniel 11:10-12 Antiochus III Ptolémée IV

Daniel 11:20 Auguste

Daniel 11:21-24 Tibère

[Kete Tene na Gbe Ni]

[Foto so amu lembeti 271 kue]

[Afoto na lembeti 279]

“Pusungo ndo” ti gbia ti mbongo aduti mbilimbili na lege ti kusala ti awakala so aluti na ndo kode ti senda-ye, nga na ndo ziango mbito na bê ti sala bira