Chapitre Bale Oko na Ndo ni Mbasambala

Hingango Atâ Wavorongo na Lâ ti Nda Ni

MBENI kete bungbi ti azo so ayeke na ye ti batango tele pepe aluti na gbele kota bira ti mbeni kpengba ngangu ti komande ti sese kue. Bungbi so asö kuâ na awara même mbeni maïngo so alondo, pepe na ngangu ti lo mveni, me na lege so Jéhovah Nzapa aba lo na kota ngele. Daniel chapitre 7 asala tene ti aye so kozoni, so asi na tongo nda ti siècle 20. Me azo wa ayeke na yâ bungbi so? Gi na oko chapitre ti Daniel so, a hiri ala “azo ti be-vulu ti Lo Ti Nduzu Ahon Kue,” Jéhovah Nzapa. Lo fa nga so na nda ni fade azo so ayeke ga afon gbia na yâ Royaume ti Messie!—Daniel 7: 13, 14, 18, 21, 22, 25-27.

² Tongana ti so e manda na Daniel chapitre 11, na peko ti so lo ga ti sala sioni na kodoro ti yingo ti abe-ta-zo so ayeke na siriri, gbia ti banga ayeke gue na nda ni ti lo. (Daniel 11:45; ba nga Ézéchiel 38:18-23.) Biani, Jéhovah abata nzoni mingi abe-ta-zo ti lo so asa yingo na ndo ti ala. Psaume 105:14, 15 atene na e: “Lo [Jéhovah a] zingo na agbia tene ti ala, lo tene: I ndu azo ti Mbi pepe, ala so Mbi sa mafuta na li ti ala, na i sala sioni na aprophète ti Mbi pepe.” Tongaso, mo bi bê ti mo pepe so, na ngoi ti wusuwusu so e yeke na yâ ni, a yeke duti lege ti ndara ti tene “azo mingi so asi singo” so ayeke gue na li ni aga ndulu mingi ahon na azo ti be-vulu so? (Apocalypse 7:9; Zacharie 8:23) A yeke mbilimbili ye so Jésus Christ awa azo so ahaka ala na angasangbaga ti sala: ti bungbi oko na aita ti lo ti yingo, ala so asa yingo na ndo ti ala, na lege ti mungo maboko na ala na yâ kusala ti ala.—Matthieu 25:31-46; aGalate 3:29.

³ Ye oko, Wato ti Nzapa, Satan, ayeke sala mbeni ngangu bira na azo so asa yingo na ndo ti ala. Lo yeke na peko ti alege ti vorongo ti wataka, na lo sala si biani sese asi singo na aChrétien ti yanga. Tongaso, azo mingi aglisa lege. Ambeni abi bê ti ala so a lingbi ti wara lâ oko pepe azo ti tâ lege ti vorongo. (Matthieu 7:15, 21-23; Apocalypse 12:9, 17) Même ala so awara “kete kundu” na abungbi oko na lo, a lingbi ala tiri ngangu ti bata mabe ti ala, teti sese so ayeke gi lege lakue ti buba ni. (Luc 12:32) Ti mo, a yeke tongana nyen? Mo wara awe “azo ti be-vulu ti Lo Ti Nduzu Ahon Kue” na mo yeke bungbi na ala? Mo yeke na atâ ye na maboko ti mo so afa atene ala so mo wara ala, ayeke biani azo so Nzapa asoro? Aye tongaso alingbi ti kpengba mabe ti mo. Ala yeke mu na mo nga alege ti mu maboko na ambeni zo ti ba ndo polele na yâ aye ti vorongo so ague kirikiri laso na yâ sese ni. Daniel chapitre 12 ayeke na hingango ye mingi so alingbi ti sö fini.

KOTA MOKONZI ALONDO TI SALA YE

⁴ Daniel 12:1 atene: “Na lâ ni kâ, fade Michel alondo, kota mokonzi so aluti ti bata amolenge ti azo ti mo.” Versê so afa kozoni aye use so ayeke nde nde na ndo ti Mikaël: kozoni, a yeke so lo ‘luti,’ ye so asala tene ti mbeni ye so a ninga kete; use ni, so lo yeke ‘londo,’ ye so afa so mbeni ye ayeke si ande na ngoi ni so. Kozoni, e ye ti hinga na ngoi wa si Mikaël “aluti ti bata amolenge ti azo ti [Daniel].” Dabe mo so Mikaël ayeke mbeni iri so amu na Jésus na kusala ti lo tongana mbeni Mokonzi ti yayu. Na fango mbilimbili so lo ‘luti’ a dabe e na lege so asala kusala na tene so na mbeni ndo na yâ buku ti Daniel. Fani mingi a ndu kusala so mbeni gbia asala, na tapande, tongana lo mu ngangu ti komande.—Daniel 11:2-4, 7, 20, 21.

⁵ A yeke polele so ange asala tene ge ti mbeni ngoi so asala tene ni na yâ ti ambeni prophétie nde ti Bible. Jésus ahiri ngoi so “singo” ti lo (grec: parousia), ngoi so lo yeke duti Gbia na yayu. (Matthieu 24: 37-39) A hiri ngoi so nga “lâ ti nda ni.” (2 Timothée 3:1; Daniel 12:4, 9) Ngbele ye so ngoi so ato nda ni na ngu 1914, Mikaël aluti tongana Gbia na yayu. —Ba Esaïe 11:10; Apocalypse 12: 7-9.

⁶ Me fade Mikaël “alondo” lawa? Na ngoi so lo londo ti sala mbeni kusala so ayeke nde. Jésus ayeke sala ye so ande. Na lege ti prophétie, Apocalypse 19:11-16 asala tene ti Jésus tongana mbeni ngangu Gbia na Messie, so atambela na ndo mbarata na li ti mbeni bungbi ti aturugu ti a-ange, so aga na futingo na ndo awato ti Nzapa. Daniel 12:1 akiri atene: “Fade lâ ti ye ti vundu aga, mbeni lâ ayeke tongaso giriri pepe, a to nda ni kozoni si amara ayeke.” Fade Christ aduti Kota Wasalango ye alingbi na ngbanga ti Jéhovah; lo yeke hunzi bungbi kue ti aye ti sioni ti fadeso na ngoi ti “kota ye ti vundu” so afa tene ni kozoni.—Matthieu 24:21; Jérémie 25:33; 2 aThessalonicien 1: 6-8; Apocalypse 7: 14; 16:14, 16.

⁷ Na yâ ngoi ti sioni so, fade ye nyen asi na azo so afa na gigi mabe? A kiri a fa tene na Daniel: “Na lâ ni kâ, fade a zi azo ti mo, ala oko oko kue so awara iri ti ala na mbeti ni.” (Ba nga Luc 21:34-36.) A yeke buku wa? Mbilimbili, a yeke fä ti ye so Jéhovah Nzapa ayeke bata na mongoli ti lo na ndo ala so asala ye so bê ti lo aye. (Malachie 3:16; aHébreu 6:10) Ala so asû iri ti ala na yâ mbeti ti fini so, ayeke azo so dutingo ti ala ayeke nzoni ahon tanga ti azo kue na sese, teti Nzapa mveni abata ala. Atä sioni so ayeke si na ala, a lingbi ti lungula ni na fade a sala tongaso. Même tongana kui ahon na ala kozoni na “lâ ti ye ti vundu” so ayeke ndulu ti ga, ala yeke ngbâ ande biani na yâ mongoli ti Jéhovah so ayeke glisa ye oko pepe. Lo yeke dabe na ala na fade lo kiri ala na fini na ngoi ti Komandema ti Ngu Saki Oko ti Jésus Christ.—Kusala 24:15; Apocalypse 20:4-6.

AZO TI BE-VULU “AZINGO”

⁸ Biani, beku ti londongo ti awakinda ayeke de bê ti zo. Daniel 12:2 asala tene ni tongaso: “Fade azo mingi ti ala so alango na yâ pupu-sese azingo, ambeni ti wara fini ti lakue lakue, na ambeni ti ga ye ti zonga na ye ti ke teti lakue lakue.” (Ba nga Ésaïe 26:19.) Atene so adabe e peut- être na zendo so agbu bê ti londongo ti awakinda so Jésus Christ amu ni. (Jean 5:28, 29) So tâ beku ti sala si bê adö! Bi bê na andeko ti mo, na azo ti sewa ti mo so mo ye ala mingi so akui awe, na so ayeke wara lege ande ti kiri na fini! Me zendo so awara na buku ti Daniel andu kozoni kue mbeni mara ti londongo ti awakinda, mbeni londongo ti awakinda so asi awe. A lingbi ti si tongana nyen?

⁹ Mo bi bê kete na ndo atene so angoro versê so. Tongana ti so e ba awe, kozo versê ti chapitre 12 andu pepe gi nda ti bungbi ti aye ti fadeso, me nga ngoi kue ti lâ ti nda ni. Teti biani, kota mbage ti chapitre so awara gango tâ tene ti lo, pepe na yâ mbeni paradis na ndo sese so ayeke ga ande, me na ngoi ti lâ ti nda ni. Mbeni londongo ti awakinda asi na ngoi so? Biani, bazengele Paul asû na mbeti so londongo ti awakinda ti “ala so ayeke ti Christ” ayeke si na “lâ ti singo ti lo.” Ye oko, a yeke yä na popo ti awakinda azo so ayeke duti na yayu “na tele so alingbi futi pepe.” (1 aCorinthien 15:23, 52; a yeke e si asû agere ti mbeti ni nde.) A yä mbeni oko pepe na popo ti ala “ti ga ye ti zonga na ye ti ke teti lakue lakue” so asala tene ni na Daniel 12:2. Mbeni mara ti londongo ti awakinda nde ayeke? Na yâ Bible, ngoi na ngoi londongo ti awakinda aye ti sala tene ti mbeni ye na lege ti yingo. Na tapande, na Ézékiel nga na yâ Apocalypse ambeni tene ti prophétie asala tene ti kiringo na fini na lege ti yingo, mbeni londongo ti awakinda na lege ti yingo.—Ézéchiel 37:1-14; Apocalypse 11:3, 7, 11.

¹⁰ Awakua ti Nzapa so asa yingo na ndo ti ala akiri na fini na lege ti yingo na ngoi ti lâ ti nda ni? Biani! Na ngu 1918, mbeni kete tanga ti aChrétien be-ta-zo awara ye ti ngangu mingi so ayengi yâ ti kusala ti ala so ala leke ti sala na gbele azo. A yeke mbeni ye so asi na yâ ti mbaï biani. Na pekoni, na ngu 1919, nde na ye so azo ayeke ku, ala kiri na fini na lege ti yingo. Aye so alingbi na fango peko ti londongo ti awakinda so asala tene ni kozo na Daniel 12:2. Na lâ ni kâ nga na pekoni, ambeni “azingo” na lege ti yingo. Ye oko, ye ti vundu ayeke so, ala kue angbâ na fini na lege ti yingo pepe. Ala so, na peko ti so a zingo ala, asoro ti ke Gbia na Messie na azia kusala ti Nzapa ahiri na ndo ti ala “ye ti zonga na ye ti ke teti lakue lakue” so asala tene ni na Daniel 12:2. (aHébreu 6:4-6) Me ti azo so asa yingo na ndo ti ala so ayeke be-ta-zo, ala wara nzoni na lege ti kiringo na fini na lege ti yingo; ala mu maboko na be-biani na Gbia Messie. Na nda ni, ti kiri na peko ti tene ti prophétie ni, dutingo be-ta-zo ti ala aga na ala “fini ti lakue lakue.” Laso, ngangu ti ala na lege ti yingo na gbele kengo ndo amu maboko na e ti hinga ala.

ALA “SU TONGANA ATONGORO”

¹¹ Aversê use so aga na pekoni na Daniel chapitre 12 amu maboko na e nzoni ahon ti hinga “azo ti be-vulu ti Lo Ti Nduzu Ahon Kue.” Na versê 3, ange atene na Daniel: “Ala so ayeke na ndara, fade ala su tongana sungo ti le-nduzu; na ala so asala si azo mingi aga mbilimbili, fade ala su tongana atongoro teti lakue lakue.” Azo wa ayeke “ala so ayeke na ndara” laso? Ti so nga, aye so asi afa a-oko “azo ti be-vulu ti Lo Ti Nduzu Ahon Kue.” Teti biani, azo wa nde na tanga ti abe-ta-zo so asa yingo na ndo ti ala ayeke na ndara ti gbu nda ni so Mikaël, Kota Mokonzi ni, ato nda ti luti tongana Gbia na ngu 1914? Na fango na gigi mara ti atâ tene tongaso, nga na batango mbeni tambela so alingbi na aChrétien, ala ‘su tongana asungoye’ na popo ti sese so ayeke na yâ ti bingo na lege ti yingo. (aPhilippien 2:15; Jean 8:12) Jésus amu prophétie na ndo ti ala: “Na nda ni, fade azo ti mbilimbili asu tongana lâ na royaume ti Babâ ti ala.”—Matthieu 13:43.

¹² Daniel 12:3 afa même na e kusala so aChrétien so asa yingo na ndo ti ala ayeke sala na ngoi ti nda ni. Fade ala ‘sala si azo mingi aga mbilimbili.’ Tanga ti ala so asa ayingo na ndo ala alondo ti bungbi tanga ti afon héritier ti Christ 144 000. (aRomain 8:16, 17; Apocalypse 7:3, 4) Tongana kusala so ahunzi awe (peut-être na popo ti angu 1930), aChrétien so alondo ti bungbi “azo mingi so asi singo” ti “ambeni ngasangbaga.” (Apocalypse 7:9; Jean 10:16) Azo so afa nga na gigi mabe na yâ sadaka ti kota ngele ti Jésus Christ. Tongaso, ala ga mbilimbili na lë ti Jéhovah. Wungo ti ala asi kutu mingi laso na ala yeke na beku ti sö ande kuâ na ngoi ti futingo sioni sese so aga ndulu. Na ngoi ti Komandema ti Ngu Saki Oko ti Christ, Jésus na afon lo gbia na prêtre 144 000 ayeke sala si adeba nzoni kue so aga na lege ti kota ngele atuku na ndo azo so amä yanga. Na lege so, ala yeke mu maboko na azo kue so afa na gigi mabe ti lungula ye kue ti siokpari so awara na lege ti Adam. (2 Pierre 3:13; Apocalypse 7:13, 14; 20:5, 6) Na kota nda ni kue, na lâ ni kâ azo so asa ayingo na ndo ti ala ayeke mu maboko ti ‘sala si azo mingi aga mbilimbili’ na fade ala “su tongana atongoro” na yayu. Beku ti duti na ndo sese na gbe ti mbeni pendere yanga-ti-komande ti yayu ti Christ na ti afon lo gbia ayeke na ngele ngangu na lë ti mo? So tâ kota matabisi ti fa nzo tene ti Royaume ti Nzapa na tele ti “azo ti be-vulu”!—Matthieu 24:14.

ALA ‘KPE NA NDO NDE NDE’

¹³ Tene ti ange na Daniel, so ato nda ni na Daniel 10:20, ahunzi fadeso na atene so ade bê: “Me mo, O Daniel, mo kanga tene so, mo kanga mbeti ni na sceau, juska lâ ti nda ni. Fade azo mingi akpe na ndo nde nde, na ndara awu mingi.” (Daniel 12:4) Biani, a honde kota mbage ti ye so Daniel asû na gbe ti yingo na a kanga ni na sceau ti tene zo alingbi ti hinga nda ni pepe. Ba, Daniel lo mveni atene na pekoni: “Mbi mä, me mbi hinga nda ni pepe.” (Daniel 12:8) Na lege so, a kanga buku ti Daniel na sceau teti angu mingi. Ti laso a ngbâ lakue ti kanga ni?

¹⁴ A yeke mbeni matabisi teti e ti duti na fini na “lâ ti nda ni” so asala tene ni kozoni na yâ buku ti Daniel. Tongana ti so prophétie afa kozoni, ambeni be-ta-zo “akpe na ndo nde nde” na gingo yâ ti Tene ti Nzapa. Ye ti pekoni ayeke nyen? Na lege ti mungo maboko ti deba nzoni ti Jéhovah, tâ hingango ye awu mingi. Abe-ta-zo Témoin ti Jéhovah so asa yingo na ndo ti ala awara ndara so alingbi ti tene ala hinga so Molenge ti zo aga Gbia na ngu 1914, ti hinga nda ti anyama ti prophétie ti Daniel, ti gboto mê ti azo ti sala hange ngbanga ti “ye ti sioni mingi so asala si ye aga yangbato,” na so ayeke gi mbeni tapande oko oko. (Daniel 11:31) Tongaso, hingango ye mingi mingi so ayeke nga mbeni fä so afa na gigi “azo ti be-vulu ti Lo Ti Nduzu Ahon Kue.” Me Daniel awara ambeni tene nga.

‘A FUTI’ ALA

¹⁵ E dabe e so Daniel awara atokua so na lege ti mbeni ange tongana lo yeke na tele ti “kota Ngu ti Hiddékel,” so a hiri ni nga Tigre. (Daniel 10:4) Lo ba fadeso acréature ota so ayeke a-ange na lo tene: “Mbi, Daniel, mbi ba ndo, mbi ba ambeni zo use so aluti, oko aluti na yanga ti ngu na mbage ge, na mbeni aluti na yanga ti ngu na mbage kâ. Oko ti ala atene na zo so ayü bongo ti lin, lo so ayeke na bê lë ti ngu ni, Nda ti ye ti kpene so ade lâ oke?” (Daniel 12:5, 6) Tene so ange ahunda ge alingbi mbeni ti dabe e na “azo ti be-vulu ti Lo ti Nduzu Ahon Kue.” Na tongo nda ti “lâ ti nda ni,” na ngu 1914, ala bi giriri bê ti ala mingi ti hinga na peko ti ngoi oke fade azendo ti Nzapa ayeke ga tâ tene. Kiringo tene na hundango tene so afa na gigi so kozoni kue prophétie so andu ala.

¹⁶ Tondo ti Daniel atene na pekoni: “Na mbi mä zo so ayü bongo ti lin, lo so ayeke na bê lë ti ngu so asua, lo yä maboko ti lo ti koti na ti gati na yayu, lo dë ba na iri ti Lo so aduti lakue lakue, fade nda ni ayeke teti ngoi oko, ngoi use, na ndambo ti ngoi; na tongana ala sala juska ala futi ngangu ti azo ti nzoni-kue awe, fade ye so kue awe.” (Daniel 12:7) Tene ni ane mingi. Ange ayä amaboko use kue tongana lo dë ba, peut- être ti tene a-ange so ayeke na mbage na mbage ti kota ngu so asua aba. Biani, na salango tongaso, lo fa so kite ayeke oko pepe so prophétie ni ayeke ga ande tâ tene. Me lawa angoi so adiko so lo sala tene ni aba gigi? Nde na so mo bi peut-être bê ti mo dä, kiringo tene ni akpengba mingi pepe.

¹⁷ Prophétie so akpa mingi ambeni use so afa kozo. Mbeni oko ti ala, so e bi bê dä na chapitre 9 ti buku so, ayeke na Daniel 7:25; mbeni na Apocalypse 11:3, 7, 9. Zia e luti na ndo ambeni ye so akpa tele na popo ti aprophétie so. Ala use kue atambela na lâ ti nda ni. Ala use kue andu awakua ti nzoni-kue ti Nzapa; a fa so asala ngangu na ala na même, teti mbeni ngoi, ala lingbi pepe ti sala kusala ti ala ti fango tene na gbele azo kue. Prophétie oko oko afa so awakua ti Nzapa akiri na fini nga na pekoni ala kiri ti sala kusala ti ala, na tongaso ala hon ndo ti aye kue so azo ti salango ngangu na ala aleke. Na aprophétie oko oko so afa yongo ti ngoi ti tara ti azo ti nzoni-kue. Aprophétie use ti Daniel (7:25 na 12:7) asala tene ti ‘ngoi oko, ngoi use, na ndambo ti ngoi.’ Fani mingi awandara ti Bible ayeda so a sala tene ti ngoi ota na ndambo. Teti oko ngoi so, buku ti Apocalypse asala tene ti nze 42, wala alango 1 260. (Apocalypse 11:2, 3) Ba ye so ayeda so ngoi ota na ndambo ti Daniel alingbi na ngu ota na ndambo ti lango 360 ngu oko oko. Me alango 1 260 so ato nda ni lawa?

¹⁸ Prophétie ni afa polele na ngoi wa alango 1 260 ayeke hunzi: tongana “ala sala juska ala futi ngangu ti azo ti nzoni-kue awe.” Na popo ti ngu 1918, a diko tene ti wataka na a fâ ngbanga ti ngu mingi na ndo ala so amu li ni na Watch Tower Bible and Tract Society, so na popo ni awara mokonzi ti lo, Joseph Rutherford. Azo ti be-vulu ti Nzapa aba biani so ‘a fâ ndulu ndulu’ kusala ti ala, a fâ ngangu ti ala. Tongana a diko ngu ota na ndambo ato nda ni na popo ti ngu 1918 ti kiri na peko, e yeke si na nda ti ngu 1914. Na ngoi ni so, kete bungbi ti ala so asa yingo na ndo ti ala ayeke bungbi ngangu ti ala ti luti na gbe ti salango ngangu. Kozo Bira ti Sese Kue asungba awe, na kengo kusala ti ala ague na li ni mingi ahon. Na ngu 1915, même versê ti ngu ni so ala soro ayeke hundango tene so Christ ahunda na adisciple ti lo: “I lingbi nyon kopo so fade Mbi nyon?” (Matthieu 20:22) Tongana ti so Apocalypse 11:3 afa kozoni, ngoi ti alango 1 260 so aga na pekoni aduti teti ala so asa yingo na ndo ti ala mbeni ngoi ti vundu, tongana ti so ala yeke fa tene ti prophétie na yungo bongo ti mua na tele ti ala. Salango ngangu akiri ague na li ni. A bi ambeni ti ala so asa yingo na ndo ti ala na da ti kanga, ti ambeni, gbâ ti azo abungbi ti sala sioni na ala, na a sala ye ti sioni mingi na ambeni. Bê ti mingi ti ala anze tongana kozo mokonzi ti Société, Charles Russell, akui na ngu 1916. Fade ye nyen ayeke si na peko ti ngoi ti vundu so ayeke hunzi na fango azo ti be-vulu tongana bungbi ti awafango tene?

¹⁹ Prophétie so ague legeoko na ni so ayeke na Apocalypse 11:3, 9, 11 afa so na peko ti so a fâ ala, “atémoin use” angbâ na yâ kui gi teti mbeni kete ngoi: lâ ota na ndambo. Na pekoni, ala kiri na fini. Legeoko na so, prophétie ti Daniel chapitre 12 afa so azo ti nzoni-kue ayeke duti ande kpö pepe, me kusala ade na ala mingi.

‘A SUKULA ALA, ALA VULÜ NA ALUNGULA SIOYE TI ALA’

²⁰ Tongana ti so e ba na nduzu ge, Daniel asû atene so na mbeti, me lo gbu nda ni pepe. Ye oko, lo lingbi la ni ti hunda tele ti lo tongana azo ti salango ngangu ayeke futi ande na nda ni biaku azo ti nzoni-kue, teti lo hunda tene so: “Fade nda ti ye so ayeke nyen?” Ange akiri tene na lo: “Mo gue ti mo, Daniel; teti a kanga tene so, a kanga na sceau, juska lâ ti nda ni. Fade azo mingi asukula ala mveni, ala sala si ala mveni avulü, na a lungula sioye ti ala; na azo ti sioni asala sioni; na oko ti azo ti sioni ahinga nda ti ye ni pepe; me ala so ayeke na ndara, fade ala hinga nda ti ye ni.” (Daniel 12:8-10) Tongaso, azo ti nzoni kue ayeke na tâ beku! Fade a futi ala pepe; nde na so, fade a sukula ala, ala yeke duti na ngia ti tene aba ala na sioni oko pepe na gbele Jéhovah Nzapa. (Malachie 3:1-3) Ndara ti ala na yâ ahundango tene ti yingo amu lege na ala ti ngbâ ti duti na sioni oko pepe na lë ti Nzapa. Nde na so, azo ti sioni aye pepe ti gbu nda ti aye ti yingo. Me ye so kue ayeke ga tâ tene lawa?

²¹ A tene na Daniel: “A to nda ni na lâ ni so a lungula offrande so azo-na-wa lâ na lâ, lakue, na a yä ye ti sioni mingi so asala si ye aga yangbato, fade lâ ni ayeke saki oko na ngbangbo use na ndo ni bale gumbaya.” Tongaso ngoi so ayeke to nda ni tongana ambeni ye asi. A lingbi a lungula kozoni “offrande so azo-na-wa lâ na lâ, lakue” (“sadaka ti lakue lakuea ”). (Daniel 12:11, kete tene na gbe ni na NW.) Ange abi bê na ndo sadaka wa? Pepe na ndo ti asadaka ti anyama so amu na yâ mbeni temple na ndo sese. Biani, même temple so aleke ni giriri na Jérusalem ayeke la ni gi ye so “akpa tâ ye ni mveni,” tâ ye ni ayeke kota temple ti yingo ti Jéhovah, so alondo ti sala kusala tongana Christ aga Kota Prêtre ti lo na ngu 29 N.E. Na yâ temple ti yingo so, so aduti fä ti ye so Nzapa aleke teti kusala ti vorongo so ayeke na sioni oko pepe, a hunda pepe ti mu lakue asadaka teti siokpari, teti ‘Christ amu Lo mveni lege oko ti yö siokpari ti azo mingi.’ (aHébreu 9:24-28) Ye oko, atâ Chrétien kue ayeke mu asadaka na yâ temple so. Bazengele Paul asû na mbeti: “A lingbi e mu sadaka ti singila na Nzapa lakue na lege ti Lo [Christ], sadaka so ayeke lengo ti yanga so asepela iri ti Lo.” (aHébreu 13:15) Tongaso, kozo ye so prophétie ni ahunda, ti tene a lungula “sadaka ti lakue lakue,” aga tâ tene na popo ti ngu 1918, tongana a ga ndulu ti kaï biani kusala ti fango tene.

²² Ti use ye ni, a yeke tongana nyen, ‘yango’ “ye ti sioni mingi so asala si ye aga yangbato”? Tongana ti so e ba na ngoi so e sala tene na ndo Daniel 11:31, ye ti sioni mingi so ayeke kozoni Bungbi ti Amara, so akiri asigigi na pekoni tongana Bendo ti Gigi. Abungbi use so ayeke sioni mingi na lege so a sala tene ti ala tongana oko beku ti siriri teti sese. Tongaso, na bê ti azo mingi, ala mu place ti Royaume ti Nzapa! A zia na sese pialo ti Bungbi ti Amara polele na janvier 1919. Tongaso, na ngoi ni kâ, aye use so Daniel 12:11 ahunda abungbi tele awe. Ni la, alango 1 290 ato nda ni na tongo nda ti ngu 1919 na aninga juska na automne (na mbage ti Banga) ti ngu 1922.

²³ Na yâ ngoi so, azo ti nzoni-kue asala ngangu ti tene ala vulu na asukula ala na lë ti Nzapa? Biani! Na nze ti mars 1919, a zi na da ti kanga mokonzi ti Société Watch Tower na ala so asala kusala ndulu na lo. Na pekoni a zi na li ti ala atene ti wataka so adiko na ndo ti ala. Teti ala hinga so kusala ti ala ade mingi, ala bi tele ti ala fade fade na kua: ala leke mbeni kota bungbi teti nze ti septembre 1919. Gi na ngu oko so, a ba sigingo ti mbeni périodique so aga na tele ti Tour ti Ba Ndo. Na tongo nda ni a hiri ni L’Âge d’Or (laso Réveillez-vous!), lo mu lakue mbage ti Tour ti Ba Ndo, na fango na gigi na mbito pepe bubango ti alege ti sese ti laso nga na mungo maboko na awakua ti Nzapa ti ngbâ na sioni oko pepe. Na nda ti alango 1 290 so afa kozoni, azo ti nzoni-kue ayeke biani na lege ti tene a sukula ala na a kiri ala na kozo ndo ti ala. Na nze ti septembre 1922, tâ gi na hunzingo ti ngoi so, ala sala na gbata ti Cedar Point (na Ohio, États-Unis) mbeni kota bungbi so azo angbâ ti dabe na ni. Bungbi so amu kota ngangu na kusala ti fango tene. Ye oko, ambeni ye angbâ ti tene a sala. Fade a yeke bi bê dä na yâ ti mbeni ngoi so ayeke nde.

NGIA TETI AZO TI NZONI-KUE

²⁴ Ange ti Jéhovah ahunzi prophétie ti lo na ndo azo ti nzoni-kue na atene so: “Ngia ayeke na zo so aku, na lo si na lâ saki oko na ngbangbo ota na bale ota na ndo ni oku.” (Daniel 12:12) Ange ni afa mbeni tene oko pepe na ndo angoi so lâ ni so ayeke to nda ni wala a yeke hunzi. Mbaï amu lege ti ba so a ga gi na peko ti ngoi so ahon kozo. Tongana a yeke tongaso, a londo na automne ti ngu 1922 ti si na nda ti printemps ti ngu 1926 (na mbage ti Banga). Azo ti nzoni-kue ayeke na ngia na nda ti ngoi so? Biani, na yâ ti akota ye mingi na lege ti yingo.

²⁵ Même na peko ti kota bungbi ti ngu 1922 (so a fa ni na lembeti 302), ambeni zo ti nzoni-kue ti Nzapa angbâ giriri lakue ti bi bê na angoi so ahon. Na abungbi ti ala, ala ngbâ ti manda mbilimbili Bible na abungbi ti mbeti Études des Écritures, so Charles Russell asû. Na ngoi ni, mbeni bingo bê so amu ndo mingi atene ngu 1925 ayeke duti ngu so londongo ti awakinda ayeke to nda ni na a yeke leke Paradis mbeni na ndo sese. Tongaso, azo mingi ayeke sala la ni na Nzapa na mbeni lango na gbele ala. Na baba, ambeni ake ti mu mbage na fango tene na gbele azo. Ye atambela giriri kue nzoni pepe.

²⁶ Ye oko, tongana alango 1 335 ayeke hon, ye so kue ato nda ti ga nde. A gboto lë mingi na ndo kusala ti fango tene; a leke tele ti tene azo kue amu mbage dä lakue lakue. A leke abungbi ti manda Tour ti Ba Ndo yenga oko oko. Numéro ti kozo lango ti mars 1925 (na Anglais) ayeke la ni na mbeni article so alï na yâ ti mbaï “Dungo Mbeni Mara,” article so amu lege na awakua ti Nzapa ti gbu nda ti ye kue so asi na popo ti ngu 1914 na 1919. Tongana ngu 1925 ahon, azo ti nzoni-kue asala na Nzapa mbeni pepe na mbeni lango so ayeke ndulu na gbele ala. Nde na so, ye so ayeke kota ayeke salango ti tene iri ti Jéhovah aga nzoni-kue. A gboto lë na ndo kota tâ tene so mingi ahon na yâ ti article ti Tour ti Ba Ndo ti kozo lango ti janvier ti ngu 1926 (na Anglais) so li ti tene ni ayeke “Fade Zo Wa Ayekia Jéhovah?” Na kota bungbi so asala na mai ngu 1926, mbeni buku Délivrance asigigi. (Ba lembeti 302.) A yeke kozo ti mbeni molongo ti afini buku so aga ti mu place ti Études des Écritures. Azo ti nzoni-kue ayeke bi bê ti ala mbeni pepe na ngoi so ahon. Ala ba giriri na beku gigi ti kekereke na kusala so aku ala. Prophétie atene la ni tâ tene: tongana alango 1 335 ahunzi awe, azo ti nzoni-kue ayeke duti na ngia.

²⁷ Biani, ala kue agbu ngangu pepe na yâ ti ngoi ti wuluwulu so. A yeke biani nda ni si ange ni aluti mingi na ndo nene ti ‘ngbâ ti ku.’ Ala so agbu ngangu na angbâ ti ku awara deba nzoni mingi. Mandango Daniel chapitre 12 afa tene so na gigi polele. Tongana ti so a fa ni kozo, na lege ti yingo, ala so asa yingo na ndo ti ala akiri na fini, a kiri azingo ala. Ala wara ndara so ayeke nde mingi; ala wara ngangu ti ‘kpe na ndo nde nde’ na yâ Tene ti Nzapa, na yingo ti nzoni-kue afa lege na ala ti gbu nda ti atene ti lingo ti angu ngbangbo mingi. Jéhovah asukula ala na lo sala si ala su na lege ti yingo tongana atongoro. Ye so amu lege na ala ti ga na azo mingi ti tene Jéhovah Nzapa aba ala tongana mbilimbili-kue.

²⁸ Tongana a hinga aye kue ti prophétie so amu lege ti hinga “azo ti be-vulu ti Lo Ti Nduzu Ahon Kue,” tene ayeke na li ti zo tongana lo hinga ala pepe na lo bungbi na ala pepe? Adeba nzoni mingi aku ala so asi singo, so asala na Jéhovah na tele ti bungbi ti ala so asa yingo na ndo ti ala so wungo ti ala ayeke gue na gbe ni guengo. A lingbi e kue e ku gango tâ tene ti azendo ti Nzapa. (Habakuk 2:3) Na ngoi ti e, ba ngu mingi awe so Mikaël, Kota Mokonzi, aluti teti awakua ti Nzapa. Na yâ ti ngoi kete fadeso, lo yeke londo tongana wasalango ye alingbi na ngbanga ti Nzapa na ndo bungbi ti aye ti fadeso. Tongana lo sala ni, fade e yeke duti na mbage wa?

²⁹ Kiringo tene na hundango ndo so aga na lege ti ye so e soro fadeso; e yeke na fini so afa na gigi be-biani? Ti kpengba e na ngoi so “lâ ti nda ni” aga ndulu ti hunzi, zia e ba ndangba versê ti buku ti Daniel. Na bango ni na yâ chapitre so ayeke ga, fade e ba tongana nyen Daniel aluti na gbele Nzapa ti lo na tongana nyen lo yeke londo ande na gbele lo.

[Kete Tene na Gbe Ni]

MO MANDA NYEN?

• Na ngoi wa Mikaël ‘aluti,’ na tongana nyen nga lawa ‘lo yeke londo’?

• Daniel 12:2 asala tene ti mara ti londongo na popo ti awakinda wa?

• Alango wa ato nda nga ako nda ti

angoi ota na ndambo so a sala tene ni na Daniel 12:7?

alango 1 290 so a sala tene ni kozo na Daniel 12:11?

alango 1 335 so a sala tene ni kozo na Daniel 12:12?

• Na lege wa bingo bê na Daniel chapitre 12 amu maboko na e ti hinga atâ wavorongo Jéhovah?

[Ahundango Tene ti Manda na Ye]

1. Na lege ti Daniel chapitre 7, aye ti kpene wa mbeni kete bungbi so ayeke na ye ti batango tele pepe ayeke wara ande na ngoi ti e?

2. (a) Bibe ti Jéhovah na mbage ti awakua ti lo so asa yingo na ndo ti ala ayeke tongana nyen? (b) A yeke duti ande lege ti ndara ti sala nyen na ngoi so?

3. (a) Ngbanga ti nyen a yeke kete ye pepe ti wara adisciple ti Jésus so asa yingo na ndo ti ala na ti ngbâ ndulu na ala? (b) Daniel chapitre 12 ayeke mu maboko na yâ ye so tongana nyen?

4. (a) Aye use nde nde wa Daniel 12:1 asala tene ni kozo na ndo Mikaël? (b) Na yâ buku ti Daniel, fani mingi tene so atene mbeni gbia “aluti” aye ti tene nyen?

5, 6. (a) Na ngoi wa Mikaël aluti na ndo so? (b) Lawa na tongana nyen Mikaël “alondo,” nga ye nyen asi na pekoni?

7. (a) Beku wa ayeke duti ande teti abe-ta-zo kue na ngoi ti “lâ ti vundu” so ayeke ga? (b) Buku ti Jéhovah ayeke nyen, na ngbanga ti nyen a yeke ye ti fini ti duti na yâ ni?

8. Pendere beku wa Daniel 12:2 amu ni?

9. (a) Ngbanga ti nyen a yeke na lege ni ti ku ti tene Daniel 12:2 aga tâ tene na lâ ti nda ni? (b) Mara ti londongo ti awakinda wa asala tene ni na yâ ti prophétie ni, na e hinga ni tongana nyen?

10. (a) Na lege wa a zingo tanga ti ala so asa yingo na ndo ti ala na ngoi ti lâ ti nda ni? (b) Tongana nyen ambeni ti ala so asa yingo na ndo ti ala, atä so akiri ala na fini, azingo “teti ye ti zonga na ye ti ke teti lakue lakue”?

11. “Ala so ayeke na ndara” ayeke azo wa laso, nga na lege wa ala ‘su tongana atongoro’?

12. (a) Tongana nyen, na ngoi ti lâ ti nda ni, ala so asa yingo na ndo ti ala ‘aga na azo mingi mingi na mbilimbili’? (b) Tongana nyen ala so asa yingo na ndo ti ala ayeke ga ande na azo mingi na mbilimbili nga ayeke ‘su tongana atongoro’ na ngoi ti Komandema ti Ngu Saki Oko ti Christ?

13. Na lege wa a kanga na sceau atene so ayeke na yâ buku ti Daniel na a honde ni?

14. (a) Azo wa “akpe na ndo nde nde” na ngoi ti “lâ ti nda ni,” nga na ndo wa? (b) Ye nyen afa so Jéhovah adeba nzoni ala so ayeke ‘kpe na ndo nde nde’ tongaso?

15. Tene wa ange ni ahunda fadeso, na hundango tene so alingbi ti dabe e na azo wa?

16. Prophétie wa ange ni afa, na tongana nyen lo fa so gango tâ tene ni ayeke duti biani?

17. (a) Aye wa so akpa tele awara na yâ aprophétie so asû na Daniel 7:25, Daniel 12:7, nga na Apocalypse 11:3, 7, 9? (b) Yongo ti angoi ota na ndambo ayeke oke?

18. (a) Na lege ti Daniel 12:7, ye nyen ayeke si ande na hunzingo ti alango 1 260? (b) Lawa afuti biani “ngangu ti mara ti nzoni-kue,” na ye ni asi tongana nyen? (c) Lawa alango 1 260 ato nda ni, nga na lege wa ala so asa yingo na ndo ti ala ‘asala tene ti prophétie’ na yungo abongo ti mua na ngoi so?

19. Na lege wa prophétie so ayeke na Apocalypse chapitre 11 amu na e beku so fade ala so asa yingo na ndo ti ala ayeke duti kpö pepe teti ngoi mingi?

20. Na lege ti Daniel 12:10, anzoye wa ala so asa yingo na ndo ti ala ayeke wara ande na pekoni so atara ala?

21. (a) Aye wa alingbi asi ti tene ngoi so afa na Daniel 12:11 ato nda ni? (b) “Sadaka ti lakue” ayeke nyen, na lawa alungula ni? (Ba encadré lembeti 298.)

22. (a) “Ye ti sioni mingi” so asala si ye aga yangbato ayeke nyen, na a zia ni na sese lawa? (b) Lawa ngoi so a sala tene ni na Daniel 12:11 ato nda ni, na lawa lo ko nda ni?

23. Na yâ ti alango 1 290 so Daniel chapitre 12 afa ni, ngangu wa azo ti nzoni-kue ti Nzapa asala ti tene aba ala na sioni oko pepe?

24, 25. (a) Ngoi wa a sala tene ni kozo na Daniel 12:12, na lawa lo to nda ni biani nga lo ko nda ni? (b) Na tongo nda ti alango 1 335 dutingo na lege ti yingo ti tanga ti ala so asa yingo na ndo ti ala ayeke tongana nyen?

26. Aye wa agbian na yâ dutingo na lege ti yingo ti ala so asa yingo na ndo ti ala tongana alango 1 335 ayeke hon?

27. Tongana nyen mandango Daniel chapitre 12 amu maboko na e ti hinga mbilimbili azo ti Jéhovah so asa yingo na ndo ti ala?

28, 29. A lingbi e leke na bê ti e ti sala nyen tongana “lâ ti nda ni” aga ndulu ti hunzi?

[Encadré na lembeti 298]

A LUNGULA SADAKA SO AMU LAKUE

Na yâ buku ti Daniel, tene “sadaka so amu lakue” asigigi fani oku. Lo sala tene ti sadaka ti sepela, “lengo ti yanga,” so awakua ti lo amu lakue lakue na Jéhovah Nzapa. (aHébreu 13:15) Na Daniel 8:11, 11:31 nga 12:11, a fa so fade a yeke lungula sadaka so.

Na ngoi ti abira use so amu sese kue, a sala ngangu mingi na awakua ti Jéhovah na yâ akodoro ti “gbia ti banga” na ti “gbia ti mbongo.” (Daniel 11:14, 15) A yeke ndulu na hunzingo ti Kozo Bira so Amu Sese Kue si a lungula “sadaka so amu lakue,” tongana a ga ndulu ti wara lege ti kaï fango tene na popo ti ngu 1918. (Daniel 12:7) Na ngoi ti Use Bira so Amu Sese Kue, “a lungula” nga “sadaka so amu lakue” teti alango 2 300 na lege ti Ngangu ti Komande Sese Kue ti Anglo-Américain. (Daniel 8:11-14; ba Chapitre 10 ti buku so.) “Aturugu” ti aNazi alungula nga ni na mbeni ngoi so Mbeti ti Nzapa asala tene ni polele pepe.—Daniel 11:31; ba Chapitre 15 ti buku so.

[Tableau/Afoto na lembeti 301]

ANGOI TI PROPHÉTIE NA YÂ TI DANIEL

[Afoto na lembeti 287]

Na lege ti wataka, a bi awakua ti Jéhovah so amu li ni na da ti kanga ti Atlanta, na Géorgie, na États-Unis. Na gati ti gue na koti: (na dutingo ni) A. Macmillan, J. Rutherford, W. Van Amburgh; (na lutingo ni) G. Fisher, R. Martin, G. DeCecca, F. Robison na C. Woodworth.

[Afoto na lembeti 299]

A sala akota bungbi so alï na yâ ti mbaï na Cedar Point, Ohio, na États-Unis, na ngu 1919 (na nduzu) nga na ngu 1922 (na gbe ni)

[Foto so amu lembeti 302 kue]