“Yanga ti ala asi na ndo lê ti sese kue”

“I fa tënë na amara kue si ala ga adisciple, i batize ala na iri ti Babâ, na ti Molenge, na ti Yingo Vulu.”​—MATTHIEU 28:19.

NGOI kete kozoni si lo gue na yayu, Jésus amû mbeni kua na adisciple ti lo ti sala. Lo tene na ala: “I fa tënë na amara kue si ala ga adisciple, i batize ala na iri ti Babâ, na ti Molenge, na ti Yingo Vulu.” (Matthieu 28:19). So tâ mbeni ngangu kusala!

² Gbu li kete si! Na Pentecôte ti ngu 33, adisciple 120 tongaso awara yingo vulu na ala to nda ti sala kusala so na tenengo na azo so Jésus ayeke Messie so azo ayeke ku lo a ninga awe, so na lege ti lo ala lingbi ti wara salut (Kusala 2:1-36). Tongana nyen mara ti kete bungbi ti azo tongaso alingbi ti ndu “amara kue”? Ti azo, a lingbi ti sala ye so lâ oko pëpe, me “Nzapa alingbi sala ye kue.” (Matthieu 19:26). Akozo Chrétien awara lani mungo maboko ti yingo vulu ti Jéhovah, nga ala hinga lani so a lingbi ala sala ye hio (Zacharie 4:6; 2 Timothée 4:2). Ni la, gi na yâ angu mingi pëpe, bazengele Paul alingbi lani ti tene so a yeke fa nzo tënë “na azo kue na gbe ti yayu”.​—aColossien 1:23.

³ Na yâ kota mbage ti kozo siècle, tâ vorongo angbâ lani ti mû ndo kue. Me Jésus atene kozoni so ngoi ayeke ga ande so Satan ayeke lu “sioni blé ti ngonda”, nga teti angu mingi, a yeke bâ polele pëpe “blé” so ayeke fä ti atâ Chrétien juska na ngoi ti kongo le-kobe. Ye so aga lani tâ tënë na peko ti kuâ ti abazengele.​—Matthieu 13:24-39.

Guengo na li ni hio laso

⁴ Na ngu 1919, a yeke ngoi ti tene a kangbi nzoni blé, so ayeke fä ti atâ Chrétien, na asioni blé ti ngonda. A-Chrétien so a sa yingo na ndo ti ala ahinga lani so kota kusala so Jésus amû angbâ lakue. Ala mä na bê ngangu so ala yeke na “lâ ti nda ni”, na ala hinga prophétie ti Jésus so: “Fade a fa Tene-nzoni so ti royaume na sese so kue teti tënë ti témoin na amara kue; na tongaso fade nda ni aga.” (2 Timothée 3:1; Matthieu 24:14). Biani, ala hinga lani so kusala angbâ mingi ti sala.

⁵ Ye oko, legeoko tongana adisciple na ngu 33, aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala ayeke lani na mbeni kota kusala na gbele ala. Wungo ti ala ayeke saki mingi pëpe na yâ ambeni kodoro oko oko. Tongana nyen ala lingbi ti wara lege ti fa nzo tënë “na sese so kue”? Girisa pëpe so wungo ti azo na ndo sese lani alondo peut-être na kutu 300 na ngoi ti aCésar, ti si ndulu na ngbundangbu use na peko ti Kozo Bira so Amû Sese Kue. Nga na yâ siècle 20 wungo ti azo akiri ague na li ni hio.

⁶ Ye oko, awakua ti Jéhovah so a sa yingo na ndo ti ala, legeoko tongana aita ti ala ti kozo siècle, ato nda ti sala kusala so ayeke na gbele ala na kota mabe na Jéhovah, nga yingo ti lo ayeke lani na ala. Ti si na ngu 1935, awafango nzo tënë 56 000 tongaso afa tâ tënë ti Bible awe na yâ akodoro 115. A sala lani kota kusala awe, me mingi angbâ ti tene a sala ni.

⁷ Na pekoni, tongana a hinga nzoni “azo mingi so asi singo” ti Apocalypse 7:9, aChrétien so ayeke sala lani kua ngangu ahinga so mbeni fini kota kusala ayeke na gbele ala, nga so ala yeke wara ande mungo maboko. A lingbi a bungbi gbâ ti “ambeni ngasangbaga” so zo alingbi ti diko ala pëpe, awamabe so ayeke na beku ti ngbâ na ndo sese, na popo “ti amara kue, ti akete mara kue, ti azo nde nde kue, na ti yanga nde nde kue”. (Jean 10:16). Azo so ayeke ‘sala kusala ti nzoni-kue na Jéhovah bï na lâ’. (Apocalypse 7:15). So aye ti tene so ala yeke mû maboko na yâ kusala ti fango tënë na ti fango ye (Esaïe 61:5). Tongaso, aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala adö na ngia ti bâ wungo ti awafango nzo tënë alondo na saki mingi ti si na kutu mingi. Na yâ ngu 2003, mbeni fini wungo ti azo 6 429 351 amû mbage na yâ fango tënë, so mingi ti ala ayeke ti azo mingi so asi singo.a A-Chrétien so a sa yingo na ndo ti ala akiri singila mingi teti mungo maboko so, nga ambeni ngasangbaga akiri singila teti matabisi so ala yeke na ni ti mû maboko na aita ti ala so.​—Matthieu 25:34-40.

⁸ Tongana bungbi ti azo so a haka ala na blé akiri asigigi polele, Satan aga lani na kota bira na ndo ala (Apocalypse 12:17). Lo sala ye tongana nyen tongana azo mingi so asi singo ato nda ti bâ gigi? Lo sala ye na kota ngangu! E lingbi pëpe ti dë kite so lo yeke lani na peko ti sioni so a sala na tâ vorongo na ndo sese kue na ngoi ti Use Bira so Amû Sese Kue. Ni la pëpe? A sala kota ngangu na ndo aChrétien na ambage use kue ti bira ni. Aita ti e ti koli na ti wali mingi so e ye ala, ahon na yâ asioni tara, ambeni akui teti mabe ti ala. Ye oko, ala mû peko ti atënë ti wasungo psaume so: “Na lege ti Nzapa fade mbi sepela tënë ti Lo, mbi zia bê ti mbi na Nzapa, fade mbito asala mbi pëpe; mitele alingbi sala nyen na mbi?” (Psaume 56:5; Matthieu 10:28). Yingo ti Jéhovah amû ngangu na aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala nga na ambeni ngasangbaga, si ala kue aluti ngangu (2 aCorinthien 4:7). Ye ti pekoni ayeke so “Tënë ti Nzapa awu”. (Kusala 6:7). Na ngu 1939, na ngoi so bira alondo, aChrétien be-ta-zo 72 475 amû rapport na ndo fango tënë ti ala. Ye oko, arapport so a mû ni kue pëpe na ngu 1945, ngu so bira ahunzi dä, afa so aTémoin 156 299 ayeke fa lani nzo tënë na ando mingi. So tâ mbeni kota tingo teti Satan!

⁹ Biani, wusuwusu ti Use Bira so Amû Sese Kue asala pëpe si awakua ti Jéhovah agi bê ti ala wala ala yeke hunzi kusala ti fango tënë. Biani, na ngu 1943, na ngoi so bira aga wâ, a sala tënë ti afini ekole use. A leke mbeni oko, so iri ni fadeso ayeke Ekole ti Kusala ti aChrétien, na yâ akongregation kue ti fa lege na aTémoin oko oko ti fa tënë na ti sala adisciple. Mbeni use ni, Ekole ti Galaad ti Mandango Bible ti Société Watchtower, ayeke lani teti fango lege na amissionnaire so ayeke maï fango tënë na akodoro wande. Biani, tongana bira akaï, atâ Chrétien aleke tele lani awe teti kusala so ayeke gue na li ni ahon ti kozo.

¹⁰ Na so pendere kusala si ala sala! Teti a fa ye na ala na Ekole ti Kusala ti aChrétien, azo kue (amaseka na akangba, ababâ na mama nga na amolenge, na même ala so awoko ndali ti kobela wala mbeni ye nde) ayeke mû mbage na yâ salango kota kusala so Jésus amû (Psaume 148:12, 13; Joël 2:28, 29). Na ngu 2003, na nze oko oko, azo 825 185 afa na gigi so ala yeke ndulu ti sala ye hio na mungo mbage na kusala ti pionnier, teti kete ngoi wala teti lakue. Na yâ oko ngu ni so, aTémoin ti Jéhovah amû angbonga 1 234 796 477 ti fa nzo tënë ti Royaume na amba ti ala. Bê ti Jéhovah anzere biani teti salango kua na wâ ti azo ti lo!

Na akodoro wande

¹¹ Teti angu mingi, azo so asigigi na Ekole ti Galaad, nga a de ti ninga pëpe, ala ti Ekole ti Formation Ministérielle, asala pendere kusala. Na tapande, na Brésil, tongana akozo missionnaire aga lani na ngu 1945, gi awafango tënë 400 tongaso si ayeke dä. Amissionnaire so nga na ambeni so aga na pekoni, asala kua ngangu na tele ti aita ti ala ti Brésil so ayeke na wâ mingi, na Jéhovah ahiri gbâ ti adeba nzoni na ndo ngangu ti ala. Zo kue so adabe lo na tongo nda ti aye so ayeke na ngia ti bâ so Brésil awara fini wungo ti awakua 607 362 na ngu 2003!

¹² Bâ Japon. Kozoni na Use Bira so Amû Sese Kue, gi awafango tënë ngbangbo oko tongaso si ayeke na yâ kodoro so. Na ngoi ti bira ni, kota salango ngangu akiri na wungo ti ala na peko mingi. Ti si na hunzingo ti bira ni, gi kete wungo ti aTémoin si angbâ na fini na lege ti yingo nga na ti mitele (aProverbe 14:32). Kete wungo ti akpengba zo ti be-biani so ayeke na ngia na ngu 1949 ti yamba akozo missionnaire 13 ti Galaad. Amissionnaire so andoye hio aita ti ala ti Japon so ayeke na wâ na ahinga ti yamba azo nzoni. Na peko ti angu 50 na ndo ni, na ngu 2003, Japon awara fini wungo ti awakua 217 508! Jéhovah ahiri biani deba nzoni mingi na ndo azo ti lo na yâ kodoro so. A yeke wara mara ti atondo tongaso nga na yâ ambeni kodoro mingi. Azo so awara lege ti fa tënë na akodoro wande asala kota kusala mingi na yâ maïngo ti nzo tënë na ndo kue, si na ngu 2003 a mä ni na yâ akodoro 235 na ndo sese kue. Biani, azo mingi so asi singo ayeke ti “amara kue”.

“Ti akete mara kue, ti azo nde nde kue, na ti yanga nde nde kue”

¹³ Kozo ye ti kpene so a sala tënë ni, na peko ti so a sa yingo vulu na ndo adisciple na Pentecôte ti ngu 33, ayeke so ala sala tënë na ayanga nde nde na azo mingi mingi so abungbi. Azo kue so amä ala lani ayeke tene mbeni yanga ti kodoro so a tene na yâ akodoro mingi, peut-être Grec. Teti “ala yeke azo so abata tënë ti Nzapa”, ala lingbi peut-être lani ti mä nga yâ ti tënë so a tene na yanga ti Hébreu na yâ akusala ti vorongo na temple. Me ala dengi mê ti ala biani nzoni tongana ala mä nzo tënë na yanga ti kodoro so ala to nda ti tene na ngoi so ala de amolenge.​—Kusala 2:5, 7-12.

¹⁴ Laso nga, a yeke sala kusala na ayanga ti kodoro mingi na fango tënë. A tene giriri so azo mingi so asi singo ayeke pëpe gi ti amara, me nga “ti akete mara kue, ti azo nde nde kue, na ti yanga nde nde kue”. Ti gue oko na ye so, Jéhovah asala tënë ti prophétie na lege ti Zacharie: ‘Fade azo bale-oko ti yanga nde nde kue ti amara, ala gbu sakatumbo ti zo so ayeke Juif, ala tene, Fade e gue na mo, teti e mä so Nzapa ayeke na i.’ (Zacharie 8:23). Atâa so aTémoin ti Jéhovah ayeke mbeni pëpe na matabisi ti sala tënë na ayanga ti kodoro nde nde, ala hinga nene ti fa ye na azo na yanga ti kodoro ti ala.

¹⁵ Tâ tënë, laso a yeke wara ambeni yanga ti kodoro tongana Anglais, Français, nga na Espagnole so azo atene ni na ndo mingi. Me azo so azia kodoro ti ala ti gue ti fa tënë na ambeni kodoro wande ayeke tara ti manda ayanga ti kodoro ni, si azo so “ayeke na yâ mbilimbili dutingo so a hunda teti fini ti lakue lakue” alingbi ti mä hio nzo tënë (Kusala 13:48, NW ). Ye so alingbi ti duti ngangu. Tongana a lingbi aita na kodoro ti Tuvalu awara ambeti na yanga ti kodoro ti ala mveni, mbeni oko ti amissionnaire ayeda ti sala kota kusala so. Teti so mbeni bakari ayeke dä lani pëpe, lo to nda ti leke atënë ti yanga ti Tuvalu na yâ mbeni mbeti. Na pekoni, buku Mo lingbi ti douti la koue la koue na paradis na ndo sesseb asigigi na yanga ti Tuvalu. Tongana amissionnaire asi lani na Curaçao, mbeni mbeti na ndo Bible nga bakari ayeke pëpe na Papiamento, yanga ti kodoro ni. Nga, kota papa ayeke na ndo kode so a lingbi a sû na yanga ni. Ye oko, ngu use na peko ti singo ti akozo missionnaire, a sigigi na kozo tract so aChrétien asala na ndo Bible na yanga ti kodoro so. Laso, Papiamento ayeke mbeni oko ti ayanga ti kodoro 133 so Tour ti Ba Ndo ayeke sigigi dä legeoko na Anglais.

¹⁶ Na Namibie, akozo missionnaire alingbi lani pëpe ti wara mbeni Témoin ti kodoro ni ti mû maboko na ala ti kiri na peko ti ambeti. Nga, a yeke wara pëpe na yanga ti Nama atënë teti aye tongana “mbilimbili-kue” so a yeke sala na kusala mingi na yâ ambeti ti e. Mbeni missionnaire atene: “Mingi ni mbi sala kusala na awafango mbeti so ayeke manda Bible ti kiri na peko ti ambeti. Teti so ala hinga tâ tënë mingi pëpe, a lingbi mbi duti na tele ti ala ti bâ si tënë oko oko ayeke tâ na lege ni.” Ye oko, na nda ni a kiri na peko ti tract La vie dans un monde nouveau na yâ ayanga ti kodoro osio ti Namibie. Laso, Tour ti Ba Ndo ayeke sigigi lakue na Kwanyama nga na Ndonga.

¹⁷ Na Mexique, mingi ti azo ayeke tene Espagnole. Ye oko, kozo si azo ti Espagne asi kâ, a yeke tene lani ayanga ti kodoro mingi, na a ngbâ lakue ti tene ambeni mingi. Ni la, fadeso a yeke leke ambeti ti aTémoin ti Jéhovah na ayanga ti kodoro mbasambala ti Mexique nga na yanga ti awambongi ti Mexique. Kusala ti Royaume na Maya ayeke lani kozo mbeti so ayeke sigigi lakue lakue na mbeni yanga ti a-Indien ti Amerika. Biani, aMaya na a-Aztèque saki mingi, nga na ambeni ayeke na popo ti awafango tënë ti Royaume 572 530 na Mexique.

¹⁸ Na yâ ti angu so ahon, azo kutu mingi akpe ague na akodoro wande tongana aréfugié, wala ala gue kâ teti akpale ti mosoro. Ye ti pekoni ayeke so, a yeke fadeso ti kozoni la teti akodoro mingi ti wara azo mingi so a lingbi a fa tënë na ala na ayanga nde. A-Témoin ti Jéhovah ayeda ti sala kota kusala so. Na tapande, na Italie, nde na yanga ti Italien, a wara akongregation nga na agroupe na ayanga 22. Ti mû maboko na aita ti fa tënë na azo so atene ayanga ti kodoro nde, ade ti ninga pëpe, a leke akapa ti fa ayanga ti kodoro 16, so na popo ni a wara yanga ti awambongi ti Italie. Na yâ ambeni kodoro nde mingi, aTémoin ti Jéhovah ayeke sala oko ngangu so ti fa tënë na awande. Tâ tënë, Jéhovah amû maboko si azo mingi so asi singo ayeke biani ti ayanga ti kodoro mingi mingi.

“Na ndo lê ti sese kue”

¹⁹ Na kozo siècle, bazengele Paul asû na mbeti: “Ala mä pëpe? Ala mä awe! Yanga ti ala asi na ndo lê ti sese kue, na tënë ti ala juska na nda sese kue.” (aRomain 10:18). A yeke lani tâ tënë na kozo siècle, na a yeke biani tongaso nga laso! Azo kutu mingi, peut-être mingi ahon ngoi kue na yâ mbaï, ayeke tene: “Fade mbi sala tënë nzoni na L’Eternel lakue, na mbi sepela Lo na yanga ti mbi lakue.”​—Psaume 34:2.

²⁰ Na ndo ni, kusala ni ayeke kiri na peko pëpe. Wungo ti awafango tënë ti Royaume angbâ lakue ti gue na li ni. A yeke mû ngoi mingi ahon ti kozo teti fango tënë. A yeke sala afini vizite kutu mingi nga a-étude saki mingi, nga azo angbâ lakue ti sala nzara ti tënë ni. Na ngu so ahon, fini wungo ti azo 16 097 622 aga na Matanga ti Dango Bê na kuâ ti Jésus. A yeke polele, kusala angbâ mingi ti sala. Zia e ngbâ ti mû tapande ti kota dutingo be-biani ti aita ti e so aluti na gbele kota salango ngangu. Na zia e fa na gigi wâ ti aita ti e kue so ngbele ye na ngu 1919 amû tele ti ala mingi na yâ kusala ti Jéhovah. Zia e kue e ngbâ ti mû peko ti bia ti wasungo psaume: “Zia ye kue so ayeke na mbö asepela L’Eternel [“Jéhovah”, NW ]. I sepela L’Eternel [“Jéhovah”, NW ]!”​—Psaume 150:6.

[Akete tënë na gbe ni]

Mo lingbi ti fa nda ni?

• Kusala wa aita ato nda ti sala na ngu 1919, na ngbanga ti nyen a yeke kota ye lani?

• A yeke bungbi lani azo wa ti mû maboko na fango tënë?

• Pendere kusala wa amissionnaire nga na ambeni zo so afa tënë na akodoro wande azia?

• Ye wa mo lingbi ti sala tënë ni ti fa biani so Jéhovah ayeke deba nzoni kusala ti azo ti lo laso?

[Ahundango tënë ti manda na ye]

1, 2. (a) Kusala wa Jésus amû lani na adisciple ti lo ti sala? (b) Ngbanga ti nyen aChrétien ti kozo siècle awara lege ti sala gbâ ti kusala?

3. Ye wa akanga lê ti azo ti bâ polele “blé” so ayeke fä ti atâ Chrétien?

4, 5. A to nda ni na ngu 1919, kusala wa aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala akomanse ti sala, na ngbanga ti nyen a yeke kota mingi?

6. Ti si na ngu 1935, fango nzo tënë ague na li ni tongana nyen?

7. (a) Fini kota kusala wa aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala awara? (b) Na lege ti mungo maboko ti “ambeni ngasangbaga”, kusala ti bungbingo azo ague na li ni juska laso tongana nyen?

8. Tongana nyen aTémoin ti Jéhovah asala ye lani na gbele akota salango ngangu so atï na ndo ala na Use Bira so Amû Sese Kue?

9. A sala lani tënë ti afini ekole wa na ngoi ti Use Bira so Amû Sese Kue?

10. Tongana nyen a bâ salango kua na wâ ti azo ti Jéhovah na ngu 2003?

11, 12. Atapande wa afa na gigi so amissionnaire asala pendere kusala?

13, 14. Na lege wa Jéhovah afa lani nene ti fa nzo tënë na “yanga nde nde kue”?

15, 16. Tongana nyen amissionnaire nga na ambeni zo ayeda ti sala kota kusala ti fango tënë na ayanga ti kodoro ti ndo ni?

17, 18 Akpale wa a yeke hon ndo ni na Mexique nga na ambeni kodoro nde?

19, 20. Atënë ti Paul wa ayeke ga tâ tënë na mbeni pendere lege laso? Fa nda ni.

[Tableau na lembeti  18-21]

TONDO TI ATÉMOIN DE JÉHOVAH TI NDO SESE KUE TETI NGU TI KUSALA 2003

(Ti bâ tënë ni mbilimbili, bâ buku ni.)

[Afoto na lembeti 14, 15]

Wusuwusu ti Use Bira so Amû Sese Kue asala pëpe si aChrétien agi bê ti ala wala ala yeke hunzi fango nzo tënë

[Lingu ti foto ni]

Sungbango ti ngombe: U.S. Navy photo; ambeni ye: U.S. Coast Guard Photo

[Afoto na lembeti 16, 17]

Azo mingi so asi singo ayeke ti akete mara na ayanga ti kodoro nde nde kue